جیهان.jpg&w=3840&q=75)
حکومەتی ئەڵمانیا بڕیاریدا ٢٧٠٠ موشەکی دژە فڕۆکە و نەرویجیش ٢٠٠٠ موشەکی دژە تانک پێشکەشی ئۆکراین بکەن.
ماریا زاخارۆڤا وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ڕووسیاش ڕایگەیاند، ١٦ ھەزار بەکرێگیراوی کرواتی ھاتوونەتە ئۆکراین بۆ شەڕکردن دژی سوپای وڵاتەکەیان و بۆ ناڕەزایەتی دەربڕین دژی ئەم بڕیارەش وەزارەتی دەرەوەی ڕووسیا پاشکۆی سەربازیی کراواتیای بانگ کردووە و ئاگاداری پێداون.
ئێوارەی ئەمڕۆش وەفدی ئۆکراین بۆ جاری دووەم لە بێلاروس لەگەڵ وەفدی ڕووسیا کۆبوونەوە و وەزارەتی دەرەوەی ڕووسیاش دەڵێت، ئامانجی گفتوگۆکان گەڕانەوەی ئاشتییە بۆ دونباس.
دوای توندبوونەوەی پێکدادانەکان پەرلەمانی ئۆکراین یاسایەکی پەسەندکرد بۆ دەستگرتن بەسەر سەرمایەگوزاریی حکومەت و بازرگانانی ڕووسیا لە وڵاتەکەی و سوپای ئەو وڵاتەش دەڵێت، سێ فڕۆکە و دوو ھەلیکۆپتەری ڕووسیایان خستە خوارەوە.
ئیبراھیم کاڵن وتەبێژی حکومەتی تورکیا رایگەیاند، ئەنقەرە ھیچ پلانێکی نییە بچێتە پاڵ ئەو وڵاتانەی کە سزایان بەسەر روسیادا سەپاندووە و نایەوێت لەوڕێیەوە زیان بە مۆسکۆ بگەیەنێت، وتیشی پەیوەندی بازرگانی نزیکیان لە بوارەکانی گەشتیاری و غاز و کشتوکاڵ لەگەڵ روسیا ھەیە و دەبێت ئەو پەیوەندییانە بپارێزن.
ئاماژەی بەوەشکردووە، چەندین رێککەوتننامەی گرنگ بۆ پاراستنی ئاسایش و سەقامگیری دەریای رەش ھەیە و تورکیا دەیەوێت بە جێبەجێکردنی ئەو رێککەوتنانە، رێگە لە پەرەسەندی ئاڵۆزییەکان لە ناوچەکە بگرێت.
"بایدن" لە وتارێکیدا زۆرترین ھێرشی کردە سەر ھاوتا روسییەکەی و رایگەیاند، کایەی ئاسمانی ئەمریکایان بەڕووی فڕۆکەکانی روسیا داخستووە و سزای زیاتریشیان بۆ سەر "ڤلادمیر پوتن" سەرۆکی ئەو وڵاتە ئامادە کردووە.
"بایدن" "پوتن"ی بە دیکتاتۆری روسی وەسف کرد و وتی لە ئێستادا لە ھەموو کات زیاتر لە جیھان دابڕاوە و ئابوری وڵاتەکەی و بەھای دراوەکەی روبەڕووی داڕمان بووەتەوە، وتیشی جەنگی "پوتن" بۆ سەر ئۆکراین پلان بۆ داڕێژراو بووە و ناتۆ و وڵاتانی خۆرئاوا ئامادەکارییان بۆی کردووە.
سەبارەت بە ئۆکراینیش وتی، ھێزەکانی ئەمریکا ناچنە ناو جەنگەوە بەڵام توانای ناتۆ پتەوتر دەکەن، تەرخان کردنی یەک ملیار دۆلاریشی بۆ ئۆکراین راگەیاند.
وەزارەتی بەرگری روسیا لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، بەیانی ئەمڕۆ سوپای ئەو وڵاتە توانیویەتی لە چەند لاوە بچێتەناو شاری خێرسون لە باشوری ئۆکراین و شارەکەیان بەتەواوەتی کۆنترۆڵ کردووە، ئاماژەی بەوەشکردووە، لە شارەکانی خارکیڤ و کیێڤ لە پێشڕەویی خێرادان.
ئەندامێکی ئەنجومەنی خێرسون رایگەیاندووە، لە ھێرشەکەدا زیاتر لە ٢٠٠ کەس کوژراون کە زۆربەیان مەدەنین. بە پێی ھەندێک سەچاوە، ھەر ئەمڕۆ ھێزێکی تایبەتی روسیا بە پەڕەشوت چوونەتە باکوری خۆرھەڵاتی خارکیڤ و دواتر شەڕ و پێکدادانی قورس لە نێوان ئەو ھێزە و سەربازانی ئۆکراین لەناو شەقامەکانی خارکیڤ روویداوە، سوپای ئۆکراینیش رایگەیاند، ھێزەکەی روسیا لە خارکیڤ ھێرشی کردووەتە سەر نەخوشخانەیەک و بەھۆیەوە ژمارەیەکی زۆر مەدەنی کوژراون کە تائێستا ژمارەکەیان بە وردی نەزانراوە.
لەگەڵ پەرەسەندنی ئاڵۆزییەکان لە ئۆکراین، ڤلادمیر پوتن سەرۆکی روسیا بڕیاریدا ھیچ ھاوڵاتییەکەی وڵاتەکەی نەتوانێت زیاتر لە ١٠ ھەزار دۆلار لەگەڵ خۆی بباتەدەرەوە، ئەوەش وەک کاردانەوەیەک بۆ ئەو سزایانە دێت کە لەلایەن وڵاتانی ئەمریکا و ئەوروپا بەسەر روسیادا سەپێنراوە.
بە پێی ئەو وێنانەی کە لەڕێی مانگە دەستکردەکانەوە تۆمار کراون، لە ناوەندی ئاسمانیی ئیمام خومەینی لە پارێزگای سمنان، ئێران موشەکێکی تاقیکردووەتەوە کە ھەڵگری مانگی دەستکرد بووە، ، بەڵام تاقیکردنەوەکە شکستی ھێناوە.
دەیڤد شمیلەر لێکۆڵەر لە ناوەندی جەیمز مارتن بۆ توێژینەوە لە پەرەپێدانی چەکە ئەتۆمییەکان رایگەیاندووە، بەوپێیەی لێپرسراوانی ئێران ھیچ لێدوانێکیان لەوبارەیەوە نەداوە، ئاشکرایە کە تاقیکردنەوەکە شکستی ھێناوە.
ئەوەش لەکاتێکدایە، پێشتر ئێران پێنج جاری تر ھەوڵیداوە مانگی دەستکرد رەوانە بۆشایی ئاسمان بکات، بەڵام ھەر پێنج جارەکە شکستی ھێناوە.
یەکێتی ئەوروپاش ڕایگەیاند، حەوت بانکی ڕووسیایان لە سیستمی سویفت بۆ ئاڵۆگۆڕی دارایی لە جیھاندا کردووەتە دەرەوە، کۆمپانیای "سمیس"ی ئەڵمانی تایبەت بە بواری تەکنەلۆژیا و پەیوەندیش ڕایگەیاند، ھەموو کارەکانی لە ناوخۆیی ڕووسیا ڕاگرتووە.
لەسەر ئاستی مەیدانیش ھێرشی ڕووسیا بۆ سەر شارەکانی ئۆکراین بەردەوامە و سەرۆکی شارەوانی "کیێڤ"یش ڕایگەیاند، سوپای ڕووسیا ھێزی زیاتری ڕەوانە کردووە بۆ دەوروبەری پایتەخت و دەیەوێت لە ھەموو لایەکەوە شارەکە گەمارۆ بدات.
دەسەڵاتدرانی (ئۆکراین)یش ڕایانگەیاند، لە سەرەتای ھێرشەکانی ڕووسیاوە تا ئێستا دەستی پێکردووە، نزیکەی دوو ھەزار ھاوڵاتی مەدەنی کوژراون و لەسەر ئاسمانی "کیێڤ"یش دوو فڕۆکەی جەنگی ڕووسیا خراونەتە خوارەوە.
ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمیش ڕایگەیاند، لە لایەن ڕووسیاوە ئاگادارکراونەتەوە، سوپای ئەو وڵاتە وێستگەی ئەتۆمی (زابوروجیا)ی کۆنترۆڵ کردووە، کە کە بە گەورەترین وێستگەی ئەتۆمی ئۆکراین دادەنرێت بۆ بەرھەمھێتانی وزەی کارەبا.
لە بارەی کاریگەری سزاکانیش لەسەر وڵاتەکەی وتیشی، تا ئێستا سزاکانی سەر ڕووسیا کاریگەری خراپی نەکردووەتە سەر ئابووری چین و پێشبینیش ناکەن لە داھاتوودا سزاکان کاریگەرییان ھەبێت.
دوای ٢٠ سەعات چاوەڕوانی وەفدی دانوستانکاری ڕووسیا و ئۆکراین بە نێوەندگیری بێلاروس کۆبوونەوە و دوای کۆبوونەوەکەش وەزیری دەرەوەی بێلاروس ڕایگەیاند، لە دوو ڕۆژی داھاتوودا خولێکی تری دانوستانەکان بەڕێوەدەچێت.
سەرۆکی وەفدی دانوستانکاری ئۆکراینیش ڕایگەیاند، لەگەڵ وەفدی ڕووسیا لەسەر چەند خاڵێک ڕێککەوتوون و بۆ ڕاوێژ دەگەڕێنەوە وڵاتەکانیان.
سەرۆکایەتی ڕووسیاش ڕایگەیاند، کۆبوونەوەی وەفدی ڕووسیا و ئۆکراین ٥ سەعاتی خایاندووە و لە داھاتووشدا خولێکی تری دانوستانەکان بەڕێوەدەچێت.
دەربارەی دانوستانەکانیش سەرۆکی ئۆکراین ڕایگەیاند، وەفدی وڵاتەکەی داوای کشانەوەی تەواوەتی سوپای ڕووسیای کردووە لە ناو خاکی ئۆکراین بە دوورگەری کریما و ھەرێمی دونباسیشەوە.
سەرۆکی ئۆکراین ڕاشیگەیاند، کیێڤ مەبەستیەتی لە کاتی گفتوگۆکاندا ھێرشەکانی ڕووسیا بۆسەر وڵاتەکەی ڕابگیرێت.
میدیا جیھانییەکان بە پێی وێنەی مانگە دەستکردەکان بڵاویانکردەوە، کاروانێکی سەربازی ڕووسی بە ئاڕاستەی "کیێڤ"ی پایتەخت دەڕوات، ئەو کاروانە لە ناوچەی "ئیڤانکیڤ" دەرکەوتووە کە تەنھا ٦٠ کیلۆمەتر لە پایتەختی ئۆکراینەوە دوورە و زەنگی ئاگادار کردنەوە لێدراوە.
ھاوکات میدیاکان ڕایانگەیاندووە کە سوپای ڕووسیا لە دەوروبەری شاری "خیرسون" نزیک بووەتەوە و گەمارۆی داوە و بەیانی ئەمڕۆش لە شاری ماریۆپوڵ پێکدادان ڕوویداوە.
لەلایەکی ترەوە، لێپرسراوانی کۆماری لۆھانسک سوپای ئۆکراینان تۆمەتبار کردووە بە ئەنجامدانی ٦ ھێرش بۆ سەر ٣ کۆمەڵگەی نیشتەجێبوونی ناوچەکە، سەرۆکی چیچانیش، کوژانی ٢ سەرباز و برینداربوونی ٦ی تری لە ئۆکراین ڕاگەیاند. ھاوکات پۆڵەندا و بولگاریا و سلۆڤاکیاش، ٧٠ فڕۆکەی جەنگییان ڕەوانەی ئۆکراین کردووە.
زیلینسکی ئاماژەی بۆ ئەوە کرد، ڕووسیا خاکی ئۆکراینی بۆردوومان کردووە لە کاتێکدا کە دانوستان لە نێوان وەفدی ھەردوو وڵات ھەبووە لە بێلاروس.
وتیشی، دانوستانی دادپەروەرانە لە کاتێکدا دەبێت کە یەکێک لەلایەنەکان لایەنەکەی تر موشەک باران نەکات لە کاتی دانوستانەکاندا.
دووپاتیشیکردەوە، کە بەردەوامییدان بە بۆردومانەکان لەکاتی دانوستانەکاندا ھەوڵێکی کرملین بووە بۆ فشار خستنە سەر کیێڤ.
ترودۆ ڕایگەیاند، سەرباری ئەوەی کەنەدا بڕێکی زۆر نەوت لە ڕووسیاوە ھاوردە ناکات، بەڵام بریاریانداوە بە ڕاگرتنی ھاوردەکردنی نەوتی ڕووسیا، ئەو ھەنگاوەش پەیامێکی بەھێزە بۆ ڕووسیا.
وتیشی، کەنەدا ھاوکاری سەربازی ئۆکراین دەکات و سستمی بەرگری بۆ دەنێرێت. ئەوە لە کاتێکدایە کەنەدا فڕۆکەی ڕووسیشی لە کایەی ئاسمانی وڵاتەکەی دەرکردووە.
ئاری جەلال سەرۆکی دەزگای لوتکە ڕایگەیاند، لە وڵاتی یۆنان لە دوورگەی میتیلینی بەلەمێکی کۆچبەران نوقم بووە و تا ئێستا تەرمی ٧ کۆچبەر دۆزراوەتەوە کە لە ناویاندا منداڵ ھەیە.
بەڵام ھیچ زانیارییەک لە بارەی ناسنامە و ڕەگەزنامەی کۆچبەرەکانەوە نییە و لە ئێستادا بە نوێنەرایەتی دەزگای لوتکە بە دواداچوون بۆ ناسنامەی ئەو تەرمانە دەکرێت.
"خامنەیی" لە وتەیەکدا ھەڵوێستی ئێرانی سەبارەت بە شەڕی روسیا و ئۆکراین راگەیاند و وتی، ئۆکراین قوربانی سیاسەتی ئەمریکایە و ئەو وڵاتەی گەیاندووەتە ئەم قۆناغە .
وتیشی دژی جەنگن لە ئۆکراین و پشتیوانی کوشتنی بیتاوانان و وێرانکردنی ژێرخانی ھیچ وڵاتێکی جیھان ناکەن.
"زیلینسکی" لەڕێی ڤیدیۆوە وتارێکی بۆ پەرلەمانی ئەوروپا پێشکەش کرد و رایگەیاند، ئۆکراین روبەڕووی کارەسات بووەتەوە و رۆژانە دەیان کەس دەکوژرێن و روسیا مووشەک ئاڕاستەی منداڵان دەکات، وتیشی لە ئێستادا لەگەڵ واقیعێکی تاڵدا مامەڵە دەکەن و دەجەنگن لەپێناو ئازادی خاکی وڵاتەکەیان و گەلی ئۆکراین پەرۆشە بۆ بەرگری کردن لە مافەکانی.
"زیلینسکی"راشیگەیاند، دڵخۆشن بە پشتیوانی وڵاتانی ئەوروپا و ئۆکراین دەیەوێت لەگەڵ ئەوروپا بێت و لە پێناو ئەو ئامانجەدا دەجەنگن، داواشی لە ئەوروپا کرد کە بۆیان بسەلمێنن بە کردار لەگەڵ ئۆکراینن.
.jpg&w=3840&q=75)
دیمیتری کولیبا، وەزیری دەرەوەی ئۆکراین رایگەیاند، خۆیان نادەن بەدەستەوە و بەردەوامن لە بەرگریکردن.
سوپای روسیاش رایگەیاند، ئۆکراینیان لە دەریای ئازۆڤ دابڕاندووە و داواش لە دانیشتوانی کیێڤ دەکات لە شوێنە سەربازییەکانی دووربکەونەوە. وەزارەتی دەرەوەی روسیاش دەڵێت، بوونی چەکە ئەتۆمییەکانی ئەمریکا لە ئەوروپا قبوڵکرا نییە و ئیتر کاتی ئەوەیە چەکە ئەتۆمییەکانی ئەمریکا لە ئەوروپا ببرێتە دەرەوە.
لەبارەی دواین پەرەسەندنەکانیش سەرۆکی ئۆکراین بە تەلەفۆن لەگەڵ راوێژکاری ئەڵمانیا گفتوگۆی کرد و داوای کرد ناوچەی دژە فڕین بەسەر ئاسمانی وڵاتەکەیدا بسەپێنن و وڵاتەکەشی لە یەکێتی ئەوروپا وەربگرن. ئەنتۆنی بلینکن، وەزیری دەرەوەی ئەمریکاش داوا دەکات روسیا لە ئەندامێتی ئەنجومەنی مافەکانی مرۆڤ دووربخرێتەوە.
وتیشی، سوپای روسیا قوتابخانە و نەخۆشخانەکانی ئۆکراینی بۆردومان کردووە. ھاوکات نەتەوە یەکگرتووەکان داوای ملیارێک و ٧٠٠ ملیۆن ھاوکاری بەپەلە دەکات بۆ ئۆکراین و دەشڵێت ژمارەی ئاوارەکانی ئۆکراین لە ناوخۆی ئەو وڵاتە یەک ملیۆن کەسی تێپەڕاندووە. بەپێی ھەواڵی میدیاکانی بەریتانیاش حکومەتی ئەو وڵاتە ھەڵسەنگاندن بۆ دەرکردنی روسیا لە ئەنجومەنی ئاسایش دەکات.
حکومەتی بێلاڕوس رایگەیاندوە، ھەموو ئامادەکارییەک بۆ بەڕێوەچوونی دانوستانی نێوان روسیا و ئۆکراین کراون و وەفدی دانوستانکاری ھەردوو وڵاتیش گەیشتوونەتە ناوچەکی سنووریی نێوان بێلاڕوس و ئۆکراین لە نزیک چێرنۆبڵ.
ئەندامێکی وەفدی دانوستانکاری ئۆکراینیش بە میدیاکانی وتووە، ئەمڕۆ دانوستانەکانیان لەگەڵ روسیا دەستپێدەکەن و گوێ بۆ ھەموو پێشنیازەکانی روسیا دەگرن، سەرۆکی وەفدی دانوستاندکاری روسیاش رایگەیاند، ھیوادارن لە نزیکترین کاتدا بگەن بە رێککەوتن لەگەڵ ئۆکراین.
لە لایەکی ترەوە، حکوومەتی ئوسترالیا سزای بەسەر سەرۆک و سەرۆک وەزیران و ژمارەیەک بەرپرسی باڵای روسیادا سەپاند و رایگەیاند، رێگە بە ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا و سەرۆک وەزیران و ھەریەکە لە وەزیرانی دەرەوە و بەرگری و ناوخۆی ئەو وڵاتە نادەن، بچنە خاکی ئوسترالیا.