جیهان
دەزگای ھەڵبژاردنی رەوتی نیشتمانی ئازادیش رایگەیاند، پارتەکەیان کە لەلایەن "میشێل عەون" سەرۆکی لوبنانەوە دامەزراوە و ھاوپەیمانی لەگەڵ حزبوڵا ھەیە، ١٦ کورسی بەدەستھێناوە، لە کاتێکدا لە ھەڵبژاردنی پێشوو ١٨ کورسی ھەبووە.
ھەڵبژاردنی پەرلەمانی لوبنان کە دوێنێ بەڕێوەچوو، یەکەمین ھەڵبژاردن بوو لە دوای کارەساتەکەی بەندەری بەیروت و ئەو قەیرانە سەختە ئابوورییەی لوبنانی گرتەوە، ١٠٣ قەوارەی سیاسی، کە ٧١٨ کاندیدیان ھەیە، بەسەر ١٥ بازنەی ھەڵبژاردندا دابەشبوون و کێبڕکێیان لەسەر ١٢٨ کورسیی پەرلەمان کرد، وەزارەتی ناوخۆی ئەو وڵاتەش رایگەیاند، رێژەی بەشداریکردن نزیکەی ٤١% بووە.
ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاندووە، لەگەڵ وەزیرانی دەرەوەی بەریتانیا و ئەڵمانیا و فەڕەنسا کۆبوەتەوە و ھەوڵەکانیان بە مەبەستی گەڕانەوە بۆ رێککەوتنی ئەتۆمی ئێران و جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە تاوتوێ کردووە.
وتیشی، لەو کۆبونەوەیەدا باس لە پلانەکانی بەردەوامیدان بە ھاوکاریکردنی ئۆکراین و لێپرسینەوەی ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی روسیا کراوە.
لەگەل وەزیرانی دەرەوەی ھاوپەیمانی ناتۆش ئامادەکارییەکانیان بۆ راگەیاندنی ستراتیژیەتی داھاتووی ھاوپەیمانییەکە تاوتوێکردوە بۆ پاراستنی ئاسایش و روبەڕوبونەوەی گۆڕانکارییەکانی کەشوھەوا و ھەر ئاستەنگێک کە دروست ببێت.
لەم ھەڵبژاردنەدا ١٠٣ قەوارەی سیاسی، بە ٧١٨ کاندید، لە ١٥ بازنەی ھەڵبژاردندا، کێبڕکێ لەسەر ١٢٨ کورسیی پەرلەمان دەکەن، سێ ملیۆن و ٩٠٠ ھەزار لوبنانییش مافی دەنگدانیان ھەیە، کە ٢٢٥ ھەزار کەسیان لە دەرەوەی وڵاتن.
نەجیب میقاتی، سەرۆک وەزیرانی لوبنان، بەشداری دەنگدانی کرد و رایگەیاند، پڕۆسەکە بەشێوەیەکی باش بەڕێوەدەچێت، ھاوکات زیاتر لە ٢٠ ھەزار ئەندامی ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ و ٤٥ ھەزار سەربازی سوپا بۆ پاراستنی ئاسایشی ھەڵبژاردنەکە بڵاوەیانپێکراوە.
بەڕێوەچوونی ئەو ھەڵبژاردنە لە کاتێکدایە، چەند ساڵیکە لوبنان بەدەست قەیرانی سەختی ئابوورییەوە دەناڵێنێت و بەھای دراوی وڵاتەکە بەرامبەر دۆلار، ٩٠%ی بەھاکەی لە دەستداوە.
خۆپیشاندانی دانیشتوانی بەشێک لە شارەکانی پارێزگاکانی تاران، لوڕستان، گیلان، ئەردەبیل، چوارمەحاڵ و بەختیاری، خوراسان و ئەسفەھان دژی گرانی و بەرزبونەوەی نرخی کاڵاکان بەردەوامە، بەپێی ھەندێک لە راپۆرتەکان لە چەند شارێک خۆپیشاندەران ھێرشیان کردووەتە سەر ناوەندە ئەمنیی و حکومییەکان و ھێزە ئەمنییەکانیش تەقەیان لە خۆپیشاندەران کردووە و تا ئێستا سێ کەس کوژراون و ژمارەیەکی تریش برینداربوون.
ئەحمەد ئاوایی نوێنەری دێزفول لە پەرلەمانی ئێران کوژرانی کەسێکی پشتڕاستکردووەتەوە بەڵام ھیچ ئاماژەیەکی بە ناسنامە و چۆنیەتی کوژرانی ئەو کەسە نەکردووە.
مەولود چاوش ئۆغڵو، وەزیری دەرەوەی تورکیا رایگەیاند، زۆرینەی گەلی تورکیا دژی بیرۆکەی بە ئەندامبوونی سوید و فنلەندان لە رێکخراوی ناتۆ، چونکە ئەو دوو وڵاتە بە ئاشکرا پشتیووانی لە پارتی کرێکارانی کوردستان "پەکەکە" و یەکینەکانی پاراستنی گەل "یەپەگە" دەکەن، وتیشی، پێویستە پڕۆسەی بە ئەندامبوونی سوید و فنلەندا لە ناتۆ رابگیرێت.
سەرەڕای دژایەتییەکانی روسیا، سوید و فنلەندا خواستی خۆیان بۆ بە ئەندامبوون لە ناتۆ دەربڕیووە، لەو بارەیەوە ھاوپەیمانیی باکوری ئەتڵەسی "ناتۆ" رایگەیاند، بە ئەرێنی و بونیادنەرانەوە، لێکۆڵینەوە لە داواکاری بە ئەندامبوونی سوید و فنلەندا لە رێکخراوەکە دەکەن.
ئاژانسەکانی ھەواڵ بڵاویانکردەوە، دانیشتوانی شارەکانی بروجێرد و دورود لە پارێزگای لوڕستان، جونقان و فارسان لە پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری و رەشت و گیلان و چەند شارێکی تری ئێران، دژی گرانی و بەرزبونەوەی نرخی کاڵا، رژاونەتە سەر شەقامەکان و خۆپیشاندانیان کرد.
بە کلپێی ئەو گرتەڤیدیۆیانەی لە تۆڕە کومەڵایەتییەکان بڵاوکراونەتەوە، لە ھەندێک ناوچە ھێزە ئەمنییەکان بۆ بڵاوەپێکردنی خۆپیشاندەران تەقەیان کردووە.
وەک یەکەم کاردانەوەی لێپرسراوانی ئێرانیش بۆ خۆپیشاندانەکان، ئێبراھیم رەئیسی سەرۆک کۆماری ئێران رایگەیاند، تا ئەو کاتەی لە ژیاندا مابێت، رێگە نادات، خەڵکی وڵاتەکەی بەھۆی گرانییەوە زیانیان پێبگات.
سەرچاوەیەکی سەربازی سوریا بە میدیاکانی وڵاتەکەی ڕاگەیاندووە، ھێرشەکەی ئیسرائیل بە موشەک لەسەر ئاسمانی دەریای ناوەڕاستەوە بە ئاراستەی پارێزگای بانیاس بووە، ھێزی بەرگری ئاسمانی سوریا بەرپەرچی ھێرشەکەیان داوەتەوە و زۆربەی موشەکەکانیان خستووەتە خوارەوە بەرلەوەی بگەنە ئامانجەکانیان.
سەرچاوە سەربازییەکەی سوریا ئاماژەی بەوەشکردووە، ژمارەیەک لە موشەکەکان لەناو زەوییە کشتوکاڵییەکانی ناوچەکەدا کەوتووەتەوە و زیانی بە سامانی ھاوڵاتیان گەیاندووە.
کۆمپانیای رائۆ نۆردیکی روسی رایگەیاند، بەھۆی وەرنەگرتنی پارە لە ماوەی ھەفتەی رابردوودا، ھەناردەکردنی کارەبای بۆ فنلەندا تا کاتێکی نادیار راگرتووە.
ئەوەش دوای ئەوە دێت کە فنلەندا و سوید رایانگەیاند، لە ھەوڵی ئەوەدان ببنە ئەندامی ناتۆ و روسیاش ھەڕەشەی تۆڵەسەندنەوە دەکات و دەڵێت، لە ئەگەری جێبەجێبونی ئەو بڕیارە، بنەمای ئاسایشی ئەوروپا گۆڕانکاری ریشەیی بەسەردا دێت.
رێکخراوی مافی مرۆڤی عەفرین-سوریا راگەیاندووە، حکومەتی تورکیا قۆناغی یەکەمی گەڕاندنەوەی ئاوارەکانی سوریای جێبەجێکردووە کە ژمارەیان ١٠٠ کەسە، لە دەروازەی سنووری گرێ سپییەوە گەڕێنراونەتەوە بۆ سوریا و لە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی سوپای تورکیا و گروپە چەکدارەکانی ھاوپەیمانی نێشتەجێ دەکرێن.
بە پێی رێکخراوەکە زۆربەی ئەو ئاوارانە خەڵکی شارەکانی حومس و حەلەب و ئیدلب و دێرەزور و دیمەشقن و تورکیا رێگە نادات بگەڕێنەوە بۆ زێدی خۆیان، بەڵکو لە ناوچە کوردییەکان نیشتەجێیان دەکات.
تەڤگەری کومەڵگەی دیموکراتیک (تەڤدەم)یش راگەیاندوە، ئەو پرۆسەیە زۆر مەترسیدارە و داوا لە ھێزە سیاسییە عەرەبی و کوردییەکانیش دەکات لە دژی ئەو پرۆسەیە بوەستنەوە.
(ڤیکتۆریا نولاند) یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا ڕایگەیاند، واشنتن مۆڵەتێکی گشتی دەردەکات و کۆمپانیاکان لە سزا و کۆتوبەندەکانی ئەمریکا ئازاد دەکات، کە دەیانەوێت لە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی ئیدارەی خۆسەری وەبەرھێنان بکەن.
نولاند وتی، لە چەند ڕۆژی داھاتوودا ئەمریکا بە نیازە مۆڵەتێکی گشتی دەربکات بۆ ئاسانکردنی کارەکانی چالاکییە وەبەرھێنانە ئابوورییە تایبەتەکان.
نولاند ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، ئەمریکا دەیەوێت لەمساڵدا ٣٥٠ ملیۆن دۆلار بۆ سەقامگیرکردنی باکووری ڕۆژھەڵاتی سوریا تەرخان بکات.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکاش ئاشکرایکردووە، مۆڵەتەکە تەنھا دەدرێت بە وەبەرھێنان لە بوارەکانی کشتوکاڵ و پڕۆژەی ژێرخانی ئابوری، بەڵام کەرتی نەوت ناگرێتەوە.
وەزیری بەرگری ئۆکراین لە ھەژماری خۆی لە تۆڕی کۆمەڵاتی فەیسبووک نوسیوویەتی، لەسەر چەندین تەوەر کار دەکەن، بە مەبەستی دڵنیایی لە زیادکردنی تواناکانی بەرگریکردن، ھەموو ھەوڵێکیشیان بۆ ئەوەیە یەک ملیۆن کەس بکەنە سەرباز، بۆ ئەوەی بەرپەرچی دوژمن بدەنەوە.
ھێرشی ڕووسیا بۆ سەر ئۆکراین نزیکبووەتەوە لە سێ مانگ، بەھۆی ئەو جەنگە قورسەشەوە زیانێکی ماددی و گیانی زۆر بە ھەردوولا گەیشتووە، بە تایبەتی ئۆکراین، کە بەشێکی زۆری ژێرخانی ئابوری ئەو وڵاتە خاپوور بووە.
وەزارەتی کاروباری سەرۆکایەتی ئیمارات ھەواڵی کۆچی دوایی شێخ خەلیفە بن زاید ئال نەھیانی راگەیاند، کە دووھەمین سەرۆکی ئیماراتە و شانزەھەمین حاکمی ئیمارەی ئەبوزەبیە.
بۆ کۆچی شێخ خەلیفە بن زاید، وەزارەتی کاروباری سەرۆکایەتی ئیمارات، پرسەی رەسمی و داگرتنی ئاڵای تا نیوە بۆ ماوەی ٤٠ رۆژ راگەیاند و دەوامی سەرجەم دەزگاکانیشی بۆ ماوەی ٣ رۆژ راگرت.
شێخ خەلیفە بن زاید ئال نەھیان لەساڵی ١٩٤٨ لە دایکبوە و لە ساڵی ٢٠٠٤ەوە لە شوێنی شێخ زاید بن سوڵتان دامەزرێنەری دەوڵەتی ئیماراتی عەرەبی، بووەتە سەرۆکی دەوڵەتی ئیمارات.
رێکخراوی یونسێف سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاندوە، لە مانگی رابردوودا نزیکەی ١٠٠ منداڵ بەھۆی ھێرش و بۆردومانەکانی روسیاوە لە ئۆکراین گیانیان لەدەستداوە.
راشیگەیاندوە، بەھۆی ھێرش بۆ سەر خوێندنگەکان بەشێکی زۆری منداڵان لە خوێندن بێبەش بوو، ئەوەش گرفتی زۆری بۆ مافەکانی منداڵان دروستکردووە، چونکە خوێندنگەکان بۆ ئامانجی سەربازیی بەکارھێنراون و تەنھا لە ھەفتەی رابردوودا ١٥ خوێندنگە زیانیان بەرکەوتووە.
ئاژانسی ناوەندی رەسمی کۆریای باکور بڵاویکردەوە، پێدەچێت توشبووەکە کۆرۆنای جۆری ئۆمیکرۆنی ھەبێت کە مەترسی بڵاوبوونەوە و تەشەنەسەندنی زۆرە.
ھاوکات کیم جۆنگ ئون سەرۆکی کۆریای باکور رایگەیاند، لەڕێی پەیڕەوکردنی سیستمێکی کەرەنتینی توند ھەوڵدەدەن لە کەمترین کاتدا ڤایرۆسەکە لەناوببەن، فەرمانیشی کرد بە توندکردنی چاودێری لە سەر سنورەکان و داواشی لە ھاوڵاتیان کرد ھۆشیار بن و کار بکەن لەسەر رێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی ئەو ڤایرۆسە، وتیشی چالاکییە بازرگانییەکان رێکدەخرێنەوە.
لەو کاتەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا بە جیھاندا بڵاوبووەتەوە، ئەوە یەکەمین جارە کۆریای باکور بەرەسمی حاڵەتی توشبوون بە کۆرۆنا رابگەیەنێت، تەندروستی جیھانیش رایگەیاندبوو، سەرجەم پشکنینەکان لەو وڵاتە لە ساڵی ٢٠٢٠ نێگەتیڤ بوون، چاودێرانیش دەڵێن، سیستمی تەندروستی لە کۆریای باکور زۆر لاوازترە لە بەرامبەر ڤایرۆسێکی لەو جۆرەدا.
ناوەندی بەرگری کیمیایی و بایۆلۆژی سەر بە وەزارەتی بەرگری ڕوسیا ڕایگەیاند، سەرکردەکانی پارتی دیموکراتەکانی ئەمریکا، بناغە داڕێژەری چالاکییە سەربازییە بایلۆژییەکانی ئەمریکان لە ئۆکراین.
ناوەندەکە ئاشکرایکردوو، ھەردوو کۆمپانیای فایزەر و مۆدێرنا ھاوکاری و ھەماھەنگ بوون لەگەڵ وەزارەتی بەرگری ئەمریکا لەو چالاکییە بایلۆژیانەدا.
لە دوو ھەفتەی ڕابردوودا ڕوسیا ڕایگەیاند، لە کۆمەڵگەکانی شاری پیشەسازیی ئازۆفستاڵ لە ئۆکراین چالاکی گوماناوی تێدا بەڕێوەدەچێت و ماوەی چەند ھەفتەیەکە لە لایەن سوپای ڕوسیاوە گەمارۆدراوە.