جیهان
تیمی لێکۆڵینەوەی سەربەخۆی میانماری سەر بە نەتەوە یەکگرتوەکان ڕایگەیاند، ژمارەیەکی زۆر بەڵگەی کۆکردۆتەوە، سەبارەت بە پێشێلکاری مەترسیدار، کە دەگەنە ئاستی تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی.
بە گوێرەی ڕاپۆرتی تیمی نەتەوە یەکگرتووەکان، بەڵگەکان پێکھاتون لە تۆماری وێنە و ڤیدیۆ و بەڵگەنامە، سەرجەمیان بەڵگەن لەسەر ئەنجامدانی تاوانی جەنگ و دژ بە مرۆڤایەتی لەسەرانسەری میانمار.
سوپای میانمار لە مانگی شوباتی ساڵی ٢٠٢١، کودەتای کرد و حکومەتی مەدەنی لەو وڵاتە کۆتایی پێ ھێنا و (ئون سان سوچی) ڕێبەری باڵای ئەو وڵاتەی دەستبەسەر کرد.
دوای سەرکەوتنی کودەتاکە دەسەڵاتدارانی سەربازیی میانمار ھەڵمەتێکی خوێناویان لە دژی ئۆپۆزسیۆن دەستپێکرد.
(وو چیان) وتەبێژی وەزارەتی بەرگری چین رایگەیاند/ سەردانەکەی (نانسی پیلۆسی) سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریکا بۆ تایوان، ھۆکاری ئەو رەوشە شڵەژاوەیە کە لە گەروی تایوان دروست بووە و ھەر بەو ھۆکارە چین بریاری راگرتنی دانوستانەکانی لەگەڵ واشنتۆن داوە لە چەند بوارێکدا ، بۆیە دەبێت ئەمریکا سزای توند وەربگرێت.
دوپاتیشی کردەوە، دەبێت ئەمریکا واز لە خەیاڵی کۆنترۆڵکردنی چین بێنێت لە رێی تایوانەوە .
سەردانەکەی ھەفتەی رابردوی پیلۆسی بۆ تایوان ، نارەزایی و کاردانەوەیەکی توندی چینی بەدوای خۆیدا ھێنا و لە رێی راگرتنی ھێڵەکانی گفتوگۆ لەگەڵ واشنتۆن و تاقیکردنەوەی موشەکی بەسەر تایواندا، چین وەڵامی ھەنگاوەکەی ئەمریکای دایەوە .
لە سەعات ١١:٣٠ خولەکی دوێنێ شەو بە کاتی قودس ، ئاگربەستی نێوان بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامی فەڵەستین و ئیسرائیل بە نێوەندگیری میسر کەوتۆتە بواری جێبەجێ کردنەوە. ئەو رێکەوتنە دوای ٣ رۆژ لە بەردەوامی بۆردومانەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەزە دێت، کە بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین، بەھۆی بۆردومانەکانەوە ٤٤ کەس کوژراون کە ١٥یان منداڵە، ژمارەی بریندارەکانیش بۆ ٣٦٠ کەس بەرزبۆتەوە.
(جۆ بایدن) سەرۆکی ئەمریکا لە راگەیەندراوێکدا پێشوازی لەو ئاگربەستە کردو سوپاسی (عەبدولفەتاح سیسی) سەرۆکی میسری کرد، کە رۆڵێکی گەورەی لە گەیشتن بەو رێکەوتنە ھەبووە.
بایدن وتی، لە ماوەی ٧٢ سەعاتی رابردودا لەگەڵ لێپرسراوانی ناوچەکە کاریان کردووە بۆ ئەوەی ئاڵۆزییەکان کەمبێتەوە و بگەنە چارەسەر. پشتیوانی خۆشی بۆ ئیسرائیل دوپاتکردەوە لە بەرگری کردن لە خۆی دژی ھەر ھێرش و پەلامارێک.
"ریاز مەنسور" نێردەی فەڵەستین لە ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی رایگەیاند، پێویستە ئەنجومەنی ئاسایش بەرپرسیارێتی دوژمنکاریی ئیسرائیل بەرامبەر ھاوڵاتیانی فەلەستین بگرێتە ئەستۆ و دوایین پێشھاتەکان تاووتوێ بکات.
وتیشی، لە کۆبوونەوەکەدا راپۆرت سەبارەت بە دوایین پێشھاتەکانی رەوشی کەرتی غەززە دەخرێتەڕوو، دواتر لە دانیشتنێکی داخراودا رێگە چارەکان تاووتوێ دەکرێن.
ئەو کۆبوونەوەیە دوای ئەوە دێت کە لە رۆژی ھەینییەوە ئیسرائیل بۆردوومانی بۆ سەر کەرتی غەززە دەستپێکرد، بۆردوومانەکەش بە ئاگربەستێکی نێوان بزووتنەوەی جیھادی ئیسلامی و ئیسرائیل لە شەوی رابردووەوە راگیراوە.
ئاماژەی بەوەشکردوە، دەسەڵاتدارانی چین پشتیوانی ئەو گروپ و میلیشیا چەکدارانەی ھاوپەیمانی ئێران دەکەن و بەڵگە و زانیاری وردیشیان لەبەردەستدایە کە ئەو فڕۆکە بێفڕۆکەوانانەی بەدەست گروپەکانی ھاوپەیمانی ئێرانەوەن لە خۆرھەڵاتی ناوەڕاست، چین دابینی کردوە
وەزارەتی بەرگری روسیا رایگەیاندووە ، سوپای روسیا لە نیکۆلاییڤ ٤٥ ھەزار تۆن چەک و کەرەستەی سەربازی لە سێ ناوچەدا لەناوبردووە ، ئاماژە بۆ ئەوەش کراوە کە ئەو چەک و کەرەستانە لەلایەن ناتۆوە دراونەتە ئۆکراین .
لەلایەکی تریشەوە وەزارەتی بەرگری بەریتانیا رایگەیاندووە ، روسیا لە دۆنیتسک و کراماتۆرسک مینی لە ھێڵەکانی بەرگری خۆی چاندووە ، بەڵام ھیچ بەڵگەیەکی لەسەر ئەو بابەتە بڵاونەکردۆتەوە .
ئاژانسی ھەواڵی ئیرنا بڵاویکردەوە، شەڕەکە لەناوچەیەکی نزیک پارێزگای کرمانی باشوری ئەو وڵاتە ڕوویداوە، لەئەنجامدا چوار ھاوڵاتی ئێرانی و شەش ھاوڵاتی ئەفغانی کوژراون و کەسێکیش برینداربووە، لەسەر ڕووداوەکەش تۆمەتبارێک کە گوایە کێشەی دەروونی ھەیە دەستگیرکراوە.
ئاشکراش بووە تۆمەتبارەکە ھاوڵاتییەکی ئەفغانییە و یەکێکە لە ئالودەبووانی ماددە ھۆشبەرەکان و تاوانەکەشی بەچەقۆ ئەنجامداوە، دوای ڕووداوەکەش ویستوویەتی ناوچەکە جێبھێڵێت، بەڵام لەلایەن ھێزەکانی پۆلیسەوە دەستگیرکراوە.
ئاژانسی فڕانس پرێس بڵاویکردەوە، چەند ساڵێکە وشکەساڵی کاریگەریی بەرچاوی کردووەتە سەر ناوچە کشتوکاڵییەکانی ئێران، بەو ھۆیەشەوە ناکۆکی لەسەر زەوی و سەرچاوەکانی ئاو پەرەیسەندووە.
ئەردۆغان لەمیانەی بەشداریکردنی لە کۆنگرەی باڵیۆزانی تورکیا لە ئەنقەرە رایگەیاند، وڵاتەکەی بەردەوام دەبێت لەسەر بەرەنگاربوونەوەی گروپە چەکدارەکان و بڕیاری دروستکردنی ناوچەی ئارام بە قوڵایی ٣٠ کیلۆمەتر لەباکوری سوریا وەک خۆیەتی، بەمنزیکانەش بازنەکانی پشتێنەی ئەمنی بە کۆنترۆڵکردنی چەند ناوچەیەکی تر لە باکوری سوریا یەکدەخرێن.
سەرۆک کۆماری تورکیا ئاماژەی بەوەشکرد، تورکیا بەردەوام دەبێت لە ھەوڵەکانی بۆ کۆتاییھێنان بە جەنگی ناوخۆیی لە سوریا و گەرەنتی سەقامگیری لە عێراق و لوبنان و فەڵەستین و یەمەن و ئەفغانستان و لیبیا.
فەرماندەیی ناوچەی ڕۆژھەڵاتی سوپای چین بڵاویکردەوە، زۆربەی ڕاھێنانە نوێیەکان تایبەت دەبن بە چۆنیەتی بەرپەرچدانەوەی ژێر دەریایی و ھێرشەکان لە دەریاوە.
لەلایەکی دیکەوە جارێکی دیکە، وەزارەتی دەرەوەی چین بڵاویکردەوە، تایوان بەشێکی دانەبڕاوە لە وڵاتەکەی و ڕاھێنانە سەربازییەکانیش ئەرکی ئاسایی سوپایە بەسەر سنورە دەریاییەکانی چین و پشت بەستە بە یاسا و ڕێنماییە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان.
لەبەرامبەردا وەزارەتی بەرگری تایوان ڕایگەیاند، بۆ بەرپەرچدانەوەی مەترسییەکانی سوپای چین، فڕۆکە و کەشتی جەنگی ناردووەتە سنورە دەریاییەکانی بۆ وەڵامدانەوەی ھەر مەترسییەک کە بۆسەر درووگەی تایوان دروستببێت.
بۆردوومانی سوپای ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە بۆ سێیەمین رۆژ بەردەوامە، سوپای ئیسرائیل بڵاویکردەوە، فەرماندەیەکی سەربازی باڵا سەر بە بزووتنەوەی جیھادی ئیسلامی لە کەرتی غەززە لە بۆردوومانەکانی ئەم دوو رۆژەی ئیسرائیل کوژراوە، بەوەش دەتوانن بڵێن ئامانجی بۆردوومانەکانیان پێکاوە.
تا ئێستاش ژمارەی کوژراوانی بۆردوومانەکە بۆ ٣٢ کەس بەرزبووەتەوە و ژمارەی بریندارەکانیش لە سەروو ٢٠٠ کەسەوەیە. وەزارەتی تەندروستی فەڵەستینیش رایگەیاند، کەرتی تەندروستی غەززە بەخراپترین دۆخیدا تێپەڕدەبێت بۆ ئەوەی چارەسەری بریندارەکان بکەن و دەواودەرمانیش بە ڕێژەی ٤٠% لە کەرتی غەززە کەمی ھەیە.
لە وەڵامی بۆردوومانەکانی ئیسڕائیل، بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامی زیاتر لە ١٠٠ مووشەکی ئاڕاستەی شارەکانی ئیسرائیل کردووە.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکاش رایگەیاند، پشتیوانی لە ئیسرائیل دەکەن لە بەرگریکردن لە خۆی و داواشیکرد، لایەنەکان خۆیان لە ئاڵۆزترکردنی رەوشەکە بەدوور بگرن.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، لە بەیانی ئەمڕۆوە سوپای تورکیا ھەردوو گوندی "عەون دادات" و "محەسەنلی" و چەند گوندێکی تری لە باکوری شاری مەنبج، بە ھاوەن و مووشەک بۆردوومان کردووە و ٥٥ ھاوەنی ئاڕاستە کردوون.
ئاماژەی بەوەشکرد، بۆردومانەکە بەشێوەی ھەڕەمەکی بەردەوامە و ئەو ناوچانەش دانیشتووانی تێدایە و مەترسی لەسەر ژیانیان دروست بووە.
ریاز مەنسور وەزیری دەرەوەی فەڵەستین رایگەیاند، پەیوەندیان بە سەرۆکی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی و ئەندامانی تری ئەنجومەنەکە کرد و داوایان کرد، ئەنجومەنی ئاسایش بەرپرسیارێتی راگرتنی ھێرشەکانی ئیسرائیل لەسەر کەرتی غەززە لەئەستۆ بگرێت و ھێرشەکان ئیدانە بکات و پارێزگارییەکی نێودەوڵەتییش بۆ گەلی فەڵەستین دابین بکات.
وتیشی، ژمارەیەک ئەندامی ئەنجومەنی ئاسایش وەڵامی داواکەی فەڵەستینیان داوەتەوە و رێککەوتون رۆژی دووشەممە کۆبوونەوەیەکی نائاسایی و داخراو ئەنجام بدەن و ھێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە تاوتوێ بکەن.
مانۆڕەکەی چین لە دوای کۆتاییھاتنی سەردانەکەی "نانسی پیڵۆسی" سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریکا بۆ تایوان دەستپێکرد و چەندین مووشەک و ھاوەنی ئاڕاستەی ناوچەکە کردووە.
وەزارەتی بەرگری تایوانیش بڵاویکردەوە، بەنیازە فڕۆکەھەڵگر و کەشتی جەنگی رەوانەی ناوچەکە بکات بۆ وەڵامدانەوەی تایوان.
پێشتریش وەزارەتی بەرگری تایوان رایگەیاندبوو، چین ٢٠ فڕۆکە و ١٤ کەشتی جەنگی رەوانەی دوورگەی تایوان کردووە بۆ بەشداریکردن لە مانۆڕەکە، رۆژی ھەینیش کۆشکی سپی داوای لە چین کرد مانۆڕە سەربازییەکەی و لێدوانە توندەکانی رابگرێت.
مانۆڕە سەربازییەکەی چین لە رۆژی پێنجشەممەوە دەستیپێکردووە و گەورەترین مانۆِرە کە لە دەوروبەری تایوان ئەنجامی دەدات، تیایدا نوێترین چەک و تەکنەلۆژیا سەربازییەکانی نمایش کرد.
سەرچاوەیەک لەگروپی جیھادی ئیسلامی فەلەستین ڕایگەیاند، ڕێز لەو کاتە دەگرن کە لەلایەن حکومەتی میسرەوە دیاریکراوە بۆ ئاگربەست لە کەرتی غەزە.
بە گوێرەی سەرچاوە تەندروستییەکانی فەلەستین، ژمارەی کوژراوەکانی فەلەستینییەکان بەرزبووتەوە بۆ ٤١ کوژراو و زیاتر لە ٣٠٠ کەسی دیکەش بریندار بوون .
سەرچاوە سەربازییەکانی ئیسرائیل ئاشکرایان کردووە، تا ئێستا نزیکەی ھەزار موشەک لە کەرتی غەزەوە ئاراستەی ئیسرائیل کراوە.
وەزارەتی بەرگری تایوان لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، ھێزەکانیان ژمارەیەک جموجۆڵی کەشتی و فڕۆکە جەنگییەکانی چینیان لە گەرووی تایوان و ھێڵی جیاکەرەوەی نێوانیان تۆمارکردوە کە ئاماژەن بۆ ئامادەکاری ئەو وڵاتە بۆ ھێرشکردنە سەر ھەرێمەکەیان.
لای خۆشییەوە ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا لە لێدوانێکدا جەختیکردەوە لەسەر پێویستی ھێشتنەوەی دیالۆگ لەگەڵ چین لەپێناو ھێورکردنەوەی رەوشەکە.
کۆشکی سپیش داوای لە چین کرد، مانۆڕە سەربازییەکانی لە گەرووی تایوان رابگرێت کە لەگەڵ سەردانەکەی نانسی پیڵۆسی بۆ تایوان دەستیپێکردوە.
رۆژنامەی پۆلەتیکۆی ئەمریکی ئاشکرایکرد، فەرماندە سەربازییەکانی ئەمریکا چەند جارێک ھەوڵیانداوە پەیوەندی بە ھاوتا چینییەکانیانەوە بکەن بۆ ھێورکردنەوەی رەوشەکە، بەڵام بێ ئەنجامبووە و دەسەڵاتدارانی چین نێوەندگیری رەتدەکەنەوە.
ئاڵۆزییەکانی نێوان ئیسرائیل و بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامی لە پەرەسەندایە و بەرەبەیانی ئەمرۆ ھێزە ئەمنییەکانی ئیسرائیل لە ھەڵمەتێکدا لە کەناری خۆرئاوا ١٩ کەسیان بەتۆمەتی پەیوەندی بە بزوتنەوەکەوە دەستگیرکرد.
لە ھەمانکاتیشدا فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل بۆردومانی شارۆچکەی خان یونسیان لە باشوری کەرتی غەززە کرد و بە پێی ئامارە سەرەتاییەکان ٢ فەڵەستینی برینداربوون.
بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامیش رایگەیاند، زیاتر لە ١٠٠ مووشەکی لە کەرتی غەززەوە ئاڕاستەی شارەکانی ئیسرائیل کردوە، سوپای ئیسرائیلیش بەرپەرچدانەوەی ٤٠ لەو مووشەکانەی راگەیاند.
سەرھەڵدانەوەی ئاڵۆزییەکان، کاردانەوەی لێکەوتووەتەوە و وڵاتانی عەرەبی و ئێران و تورکیا ئیدانەی بۆردوومانەکەی رۆژی ھەینی ئیسرائیلیان کرد، کە بەھۆیەوە ١٠ کەس کوژران و ٧٥ی تریش برینداربوون کە یەکێکیان تەسیر جەعبەری فەرماندەی ناوچەی باکوری بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامی بوو.
بەنی گانتس وەزیری بەرگری ئیسرائیلیش رایگەیاند، بزوتنەوەی حەماسیان ئاگادرکردۆتەوە، ھەوڵی ئاڵۆزکردنی زیاتری رەوشەکە نەدەن و ئۆپراسیۆنەکەی ئێستاشیان تەنھا چەند ئامانجێکی بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامی لەپشتەوەیە.