جیهان
گفتوگۆكانی ئەمریكا و ئێران بۆ كاتێكی نادیار دواخران، عەباس عراقچیش جەختدەكاتەوە، تاران هیچ كات دەستبەرداری پیتاندنی یۆرانیۆم نابێت.
دوای هەڕەشەكانی ترەمپ، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا بەشداریكردنی لە خولی چوارەمی دانوستانەكانی لەگەڵ ئێران هەڵپەسارد و لێپرسراوێكی باڵای ئەو وەزارەتەش بە فۆكس نیوزی راگەیاندووە، خولی چوارەمی دانوستانەكان كە بڕیاربوو ئەمڕۆ لە رۆما بەڕێوەبچێت، بەهۆی هەڕەشە نوێیەكانی ترەمپ لە دژی ئێران هەڵوەشاوەتەوە و هێشتاش هیچ ئاماژەیەكی ترەمپ نییە بۆ دەستپێكردنەوەی دانوستانەكان.
هەر لەو چوارچێوەیەدا ئەنتۆنیۆ گۆتریێش ئەمینداری گشتی نەتەوەیەكگرتووەكان، پەیوەندییەكی تەلەفۆنی لەگەڵ عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران ئەنجامداو گفتوگۆیان لەبارەی دانوستانەكانی ئێران و ئەمریكا كرد.
عراقچی جەختی كردەوە، ئێران بە مافی خۆی دەزانێت بەردەوام بێت لە پیتاندنی یۆرانیۆم و دەستبەرداری نابێت، وتیشی، متمانەیان بە بە بەڵێنەكانی ئەمریكا كەم بووەتەوە و هەڕەشەكانی ئەمریكاش، چانسی سەركەوتنی دانوستانەكان لەناودەبات.
ئەمریکا هەڕەشەی کشانەوە لە نێوەندگیری نێوان روسیا و ئۆکراین دەکات، ئەگەر هیچ بەرەوەپێشچونێک لە دانوستانەکان بەدی نەهێنرێت.
تامی بروس وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، هەڵوێستی ئێمە سەبارەت بە پرۆسەی ئاشتی لە ئۆکراین نەگۆڕاوە، بەڵام ئەگەر هیچ بەرەوپێشچونێک لە دانوستانەکان بەدی نەهێنرێت ئەوە ئێمە دەکشێینەوە.
ئاماژەی بەوەشکرد، ئێمە واز لە خواستی خۆمان دەهێنین لە پێناو گەیشتن بە ئاگربەست، ئەوەی لە توانایشماندا بێت ئەنجامی دەدەین بۆ کۆتایی هێنان بە ململانێکان لە ئۆکراین.
ئەمەش لە کاتێکدایە وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاندبوو، سەرەڕای هەندێک پێشکەوتنی ئەم دواییە، ئۆکراین و روسیا دوورن لە گەیشتن بە رێککەوتنی ئاشتی.
بومەلەرزەیەكی بەهێز ناوچە كەناراوییەكانی ئەرژەنتین و باشووری چیللی هەژاند، دەستەی جیۆلۆجی ئەمریكا بڵاویكردەوە، گوڕی بومەلەرزەكە 7.5 پلە بووە بە پلەی رێختەر.
دەسەڵاتدارانی ئەرژەنتین فەرمانی چۆڵكردنی دانیشتوانی شاری پۆرتۆ ئەلمانزایان دەركرد كە روو لە شاخەكان بكەن.
هاوكات دەسەڵاتدارانی هەردوو وڵات هۆشداری روودانی تسۆنامی دەدەن و داواكارن دانیشتوانی كەناراوەكانی شۆشوایا و و لاریۆخا ماگالانێس دەدەن دووربكەونەوە.
بەپێی سەرچاوەكان، بوومەلەرزەكە لە قوڵایی 10 كیلۆمەتر روویداوە، لە زۆربەی شارەكانیش زەنگی ئاگاداركردنەوەی لێدەدرێت.
پێشتر دەزگای نیشتمانیی چیللی بۆ خۆپاراستن و بەرپەرچدانەوەی كارەساتەكان، هۆشداری دابوو بە دانیشتوانی ناوچە كەناراوییەكانی باشووری ماگالانێس و جەمسەری باشووری وڵاتەكە.
هاوكات دەسەڵاتدارانی ئۆشوایای ئەرژەنتین، هەموو جۆرە چالاكییەكی ئاوی و كەشتیوانییان لە كەناڵی بیگل بۆ ماوەی سێ سەعات ڕاگرت، ئەوەش لەترسی تسونامی.
لە هەڵبژاردنە ناوخۆییەكانی ئینگلتەرا پارتی ریفۆرم سەركەوتنی بەدەستهێنا، ئەو پارتە دژی كۆچبەرانن و سەرۆكی شارەوانی لینكۆڵنشایر دەڵێت، پێویستە كۆچبەران لە بری هوتێل لە چادردا نیشتەجێ بكرێن.
رۆژی پێنجشەممە هەڵبژاردنە ناوخۆییەكانی ئینگلتەرا لە چەند شارو شارۆچكەیەك بۆ ژمارەیەك سەرۆك شارەوانی و ئەندامانی ئەنجومەنی شارەوانی و پارێزگاكان و پەرلەمانتارێك بەڕێوەچوو، لەئێستادا ژماردنی دەنگەكان دەستی پێكردووە و پارتی ریفۆرم كە (نایجل فەرەج) سەرۆكایەتی دەكات، یەكەم سەركەوتنی تۆماركرد بە بردنەوەی (سارا پۆچین) وەكو ئەندامی پەرلەمانی ناوچەی رانكۆرن و هێڵسبی.
هەروەها پارتی ریفۆرمی ئینگلتەرا، یەكەم سەرۆكی شارەوانی بردەوە و ئەندریا جێنكینز بە 40 هەزار دەنگ بووە سەرۆكی شارەوانی لینكۆڵنشایر.
هاوكات لە هەڵبژاردنە ناوخۆییەكانی بەریتانیا بێجگە لە هەڵبژاردنی نوێنەرانی شارەوانی و پارێزگاكان، هەڵبژاردن بۆ پەرلەمانتارێكیش لە ناوچەی رانكۆرن هێڵسبی بەڕێوەچوو، ریفۆرم نەیهێشت جارێكی تر لەو ناوچەیەدا پارتی كرێكاران سەركەوتووبێت، بە جیاوازی شەش دەنگ سارا پۆچین لە پارتی ریفۆرم سەركەوت بۆ پەرلەمان و بووە پێنجەم پەرلەمانتاری ریفۆرم.
دواتر سەرۆكی شارەوانی لینكۆڵنشایر رایگەیاند، ئەوانەی بەشێوەیەكی نایاسایی كەناڵی ئینگلیز دەبڕن پێویستە لەبری هوتێل لە چادردا نیشتەجێ بكرێن.
بڕیارە ڕۆژی سێشەممە مارک کارنی سەرۆک وەزیرانی کەنەدا لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لە واشنتۆن کۆببێتەوە.
بەپێی سەرچاوە ئاگادارەکان، ئەوە یەکەم کۆبوونەوەیان دەبێت لەوکاتەوەی کارنی لە هەڵبژاردنەکەدا بردویەتیەوە، بەپێی راپۆرتێکی بلومبێرگ بەشێک لە سەرکەوتنەکانی سەرۆک وەزیرانی کەنەدا بەهۆی "پەیامی دژە ترەمپە "
بەپێی راپۆرتەکە، تا ئێستا بە رەسمی کۆبوونەوەی ترەمپ و کارنی رانەگەیەنراوە، بەڵام سەرچاوەکان ئاماژەیان بەوەکردووە، کە رۆژی سێشەممە کۆدەبنەوە.
جێگەی ئاماژەیە، سەرۆک وەزیرانی کەنەدا بە هۆی لێدوانە دژەکانی بەرانبەر ترەمپ توانی سەرکەوتنی گەورە لە هەڵبژاردنەکانی وڵاتەکەی بەدەستبهێنێت.
بەپێی راپۆرتی ماڵپەڕێکی ئەمریکی، بنەماڵە و ئیدارەی دۆناڵد ترەمپ لە ماوەی سەد رۆژی سەرەتای دەسەڵاتدا بە پشت بەستن بە پەیوەندییەکانیان لەگەڵ بازنەکانی دەسەڵات توانیویانە قازانجی دارایی بێوێنە بەدەست بهێنن لە رێگەی کۆمەڵێک پڕۆژەی بازرگانیەوە.
راپۆرتەکە ئاماژە بەوە دەکات کە ئێستا دۆناڵد ترەمپ، کوڕەکانی و هاوبەشەکانیا پێکەوە، زنجیرەیەک پڕۆژەیان دەستپێکردووە کە لەسەر بنەمای بەدەستهێنانی قازانجی بەرز لەگەڵ کۆمپانیا جیهانیەکاندا وەستاوە.
پڕۆژەی دراوی دیجیتاڵی
لە پڕۆژەی World Liberty Financial کە لەلایەن ترەمپەوە پشتگیری دەکرێت، ستیڤ ویتکۆف و کوڕەکانی بەشدارن. ئەم پڕۆژەیە توانیویەتی زیاتر لە 550 ملیۆن دۆلار کۆبکاتەوە لە رێگەی فرۆشتنی تۆکنی دیجیتاڵ بە وەبەرهێنەران لە سەرتاسەری جیهان.
دۆناڵد ترەمپ خۆی پۆستی "بەرگریکاری یەکەمی دراوی دیجیتاڵ" لە کۆمپانیاکەدا بەڕێوە دەبات، هاوکات سیاسەتی ئیدارەکەی وا لێکردووە پشتگیری دراوی دیجیتاڵی بکات، ئەمەش بووەتە هۆی بەرزبوونەوەی بەهای دارایی کۆمپانیاکە.
میم کۆینی فەرمی ترەمپ
نرخی میم کۆینی فەرمی (OFFICIAL TRUMP) لە ماوەی هەفتەی رابردودا بەهۆی ریکلامێکی تایبەتی ماڵپەری ترەمپەوە زیاتر لە%60بەرزبووەتەوە، لە ریکلامەکەدا ماڵپەڕەکە بڵاویکردبووە وە نانخواردنێکی تایبەت بە ئامادەیی ترەمپ بۆ 220کەس لە دەوڵەمەندترین کەسەکان لە بواری دراوە ئەلکترۆنیەکان رێکدەخات و سەرەتا ئاماژەی بەوەدابو کە 25 لە باشترینەکان هەڵدەبژێردرێن بۆ ئەوەی گەشتێکیشیان بەناو کۆشکی سپیدا پێبکرێت، بەڵام دواتر ئەو بەشە لە ماڵپەڕەکە لابرابو.
یانەیەکی تایبەت لە واشنتۆن:
دۆناڵد ترامپ جونیەر و هاوبەشەکانی، لەوانە زاک و ئەلێکس ویتکۆف، خەریکن یانەیەکی تایبەت لە واشنتۆن دروستبکەن، کە نرخی ئەندامبوون تیایدا بە 500 هەزار دۆلار دیاریبکرێت. ئەم یانەیە وەک شوێنێک بانگەشەی بۆ دەکرێت کە بەخشەرە دەوڵەمەندەکان و بازرگانە گەورەکان لەگەڵ دیارترین بەرپرسانی ئیدارەی ترەمپ کۆدەکاتەوە.
پڕۆژەکانی دەرەوەی وڵات
بەپێی رێکخراوی چاودێری ئەخلاقی CREW، پێشبینی دەکرێت لە چوار ساڵی داهاتوودا لانیکەم پەرە بە 19پڕۆژە بە براندی ترەمپ لە دەرەوەی وڵات بدرێن. تەنها لەم هەفتەیەدا، رێکخراوی ترەمپ رێککەوتنێکی بۆ دروستکردنی گۆلفێکی لوکس لە قەتەر راگەیاند.
چالاکییە بازرگانییەکانی دیکە:
دامەزراوەی ترەمپ بەردەوامە لە فرۆشتنی کڵاوی نووسراوی "ترەمپ 2028"، کە ئاماژەیە بۆ بیرکردنەوەی ئەگەری خۆپاڵاوتنی ترەمپ بۆ سێیەم خولی سەرۆکایەتی، کە پێچەوانەی دەستوری ئەمریکایە.
لە ماوەی هەڵمەتی هەڵبژاردنی 2024، ترەمپ بانگەشەی بۆ چەندین بەرهەم کرد وەک کۆپییەکانی کتێبی پیرۆز، پێڵاوی وەرزشی، بۆن و کارتی ئاڵوگۆڕ. هەروەها هەڵمەتی سیاسی بەردەوامە لە پشت بەستن بە فرۆشتنی کەلوپەلی هەڵگری دروشمی "با ئەمریکا دووبارە مەزن بکەینەوە" (MAGA) وەک سەرچاوەیەکی سەرەکی بۆ کۆکردنەوەی بەخشین.
لە راپۆرتەکەی ئەکسیۆس دا هاتووە؛ کە چاودێران و دیموکراتەکان پێیانوایە بنەماڵەی ئاماژەی بەوە داوە کە پێدەچێت خولی دووەمی سەرۆکایەتی ترەمپ زیاتر خولێک بێت بۆ دەوڵەمەند کردنی بنەماڵە و کەسانی چواردەوری لە ئیدارەکەی.
لە پێشهاتێکی گرنگدا لە ناوەندی سیاسی واشنتۆن، میدیا ئەمریکیەکان بڵاویان کردەوە کە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، مایک واڵتز راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی و ئەلێکس وۆنگی جێگرەکەی لە پۆستەکانیان لابردون.
بەپێی ڕاپۆرتی ڕۆژنامەی وۆڵ سترت جۆرناڵ کە رۆژی پێنجشەممە بڵاوکراوەتەوە، لادانی واڵتز لە پۆستەکەی پەیوەندی بە دزەپێکردنی زانیاریی نهێنی سەربازییەوە هەیە.
لەلایەکی دیکەوە، کەناڵی فۆکس نیوز رایگەیاندوە کە جێگری واڵتزیش دەستی لەکار کێشاوەتەوە، هاوکات دۆناڵد ترەمپ ئامادەکاری دەکات بۆ ئەوەی هۆکاری ئەم بڕیارە بۆ هاووڵاتیانی ئەمریکا ئاشکرا بکات.
ئەم پێشهاتە لە کاتێکدایە کە پێشتر مایک واڵتز لە مانگی ئاداری 2025 روبەروی رەخنەی توند بووبۆوە، ئەویش دوای ئەوەی جێفری گۆڵدبێرگ، سەرنووسەری گۆڤاری ئەتڵەنتیک ئاشکرای کرد کە بە هەڵە خراوەتە ناو گرووپچاتێکی "سیگناڵ" کە تێیدا بەرپرسانی پایەبەرزی ئیدارەی ترەمپ زانیاریی هەستیار سەبارەت بە هێرشەکانی سەر حووسییەکانی یەمەنیان ئاڵوگۆڕ کردووە.
سەرچاوەکان باسیان لەوە کردووە کە گرووپچاتەکە بە ناوی "گرووپی بچووکی حووسییەکان" بووە و زانیاریی نهێنیی سەربازی تێدا ئاڵوگۆڕ کراوە. دوای ئەوەی پیت هێگسەس، وەزیری بەرگری و توڵسی گابار، بەڕێوەبەری هەواڵگری نیشتمانی رەتیان کردەوە کە هیچ زانیارییەک لەو گرووپچاتەدا بڵاوکرابێتەوە، گۆڵدبێرگ هەندێک زانیاری گرنگی بڵاوکردەوە، لەوانە کاتی ئەنجامدانی هێرشەکان و ئەو چەکانەی بەکارهێنراون.
ئاژانسی رۆیتەرز لە زاری چەند سەرچاوەیەکەوە رایگەیاند کە ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی ترەمپ بۆ کاروباری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، یەکێکە لە بژاردەکانی سەرۆکی ئەمریکا بۆ پۆستی راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی.
بەگوێرەی میدیا ئەمریکییەکان، مایک واڵتز لە کۆبوونەوە داخراوەکاندا دانی بەوەدا ناوە کە زانیارییەکانی گۆڵدبێرگ راست بوون، ئەمەش یەکێک بووە لە هۆکارەکانی لادانی لە پۆستەکەی.
مایک واڵتز کێیە؟
مایک واڵتز، سیاسەتمەداری ئەمریکی و ئەندامی پێشووی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریکایە لە پارتی کۆماری. لە دوای سەرکەوتنی دۆناڵد ترەمپ لە هەڵبژاردنەکانی ساڵی 2024، وەک راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی دامەزرا. واڵتز پێشتر ئەفسەری سوپای ئەمریکا بووە و خزمەتی لە هێزە تایبەتەکانی ئەمریکا (Green Berets) کردووە.
لە ماوەی کارکردنی لە پۆستی راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی، واڵتز رۆڵێکی گرنگی هەبووە لە داڕشتنی سیاسەتی دەرەوەی ئیدارەی ترەمپ و کاروباری پەیوەندیدار بە ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریکا، بەتایبەت سەبارەت بە پەیوەندییەکانی ئەمریکا لەگەڵ چین، روسیا و رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.
بەپێی هەواڵێکی ئاژانسی ئەکسیۆس پێدەچێت خولی چوارەمی دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران بۆ هەفتەی داهاتوو دوابخرێت.
بەپێی وتەی باراک راڤید، پەیامنێری ئاکسیۆس کە بە پشتبەستن بە سەرچاوە ئاگادارەکان لە ئێکس ئەو هەواڵەی بڵاوکردووەتەوە، ناوبراو رایگەیاندوە: لە ئەنجامدا کۆبوونەوەی E3 لەگەڵ ئێران کە پلانی بۆ دانرابوو سبەینێ بەڕێوەبچێت لە رۆما، دوادەخرێت.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا ژمارەیەك سزای نوێی دژی كەرتی نەوتی ئێرانی بڵاو كردەوە كە چەند كۆمپانیایەكی لە ئیمارات و توركیا گرتوەتەوە.
لە راگەیەنراوەكەی ئەمریكادا ئێران تۆمەتبار كراوە بەوەی كە بەردەوامە لە هاوكاریی دارایی حوسییەكان و چەكدارانی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەوەش ئاگری شەڕی لە ناوچەكە زۆرتر كردوە بۆیە بڕیاردراوە بە بڕینی سەرچاوە داراییەكانی ئەو وڵاتە كە زۆربەی لە رێگەی ساخكردنەوەی نەوتەكەیەوە بوە.
وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا جگە لە كۆمپانیایەكی ناوخۆی ئێران، ناوی پێنج كۆمپانیای لە ئیمارات و كۆمپانیایەك لە توركیای بڵاو كردوەتەوە كە لە بەهۆی ساخكردنەوەی نەوەتی ئێران لە لایەن ئەمریكاوە سزادراون.
لە لایەكی دیكەوە پێت هێكسێت، وەزیری بەرگریی ئەمریكا لە پەیامێكیدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتیی ئێكس رایگەیاند، ئەگەر پشتیوانییەكانی ئێران بۆ حوسییەكان بەردەوام بێت لە كات و شوێنی پێویستدا هێرش دەكەنە سەر ئەو وڵاتە.
لە پەیامەکەشیدا هاتووە، "ئێوە دەزانن توانای سەربازی ئەمریکا چەند بەهێزە، باجی پشتیوانی لە حوسیەکان لە کات و شوێنی خۆیدا دەدەن".
دوای ڕوبەڕوبوونەوە چەكدارییەكانی هێزە ئەمنییەكانی سوریا و دروزەكان، ڕێككەوتنێكی سەرەتایی بۆ ڕاگرتنی شەڕ لە جەرمانا و ئەشرەفیە و سەحنایا لە ریفی دیمەشق كرا.
ئاژانسی هەواڵی سوری "سانا" بڵاویكردەوە، رێككەوتنەكە بە ئامادەبوونی پارێزگارانی ریفی دیمەشق و سوەیدا و قنەیتەرە و ژمارەیەك كەسایەتی كۆمەڵایەتی دیكە بووە.
عامر شێخ، پارێزگاری ریفی دیمەشق ڕایگەیاند، پاراستنی ئاسایش لە بەرپرسیارێتی هەمووانە، ژمارەیەك كەسی لە یاسا دەرچوو لە ئەشرەفیە و سەحنایا دەستگیركراون، بۆیە پێویستە چەك لە دەسەڵاتی دەوڵەتدا بێت.
وتیشی، لەو كەسانە نابورن كە بێڕێزییان كردووە بەرامبەر پیرۆزییە ئاینییەكان، لەسەروو هەموویانە پێغەمبەری ئیسلام.
بۆ ماوەی دوو رۆژ پێكدادانی سەخت لە نێوان هێزە ئەمنییەكانی سوریا و چەكدارە درووزەكان لە سەحنایا و ئەشرەفیە لە باشور و رۆژئاوای دیمەشق ڕوویدا و بەهۆیەوە 47 كەس لە هەردوولا كوژراون، ئەوەش دوای ئەوەی چەكدارە دروزەكان هەڵیانكوتایە سەر خاڵێكی پشكنین و سێ كەسیان برینداركرد.
ئیسرائیل بەهۆی ئاگركەوتنەوە لە چیای قودس باری نائاسایی راگەیاند، و فەڕەنسا و 10 وڵاتی ئەوروپاش ئامادەییان بۆ كوژاندنەوەی ئاگرەكە دەربڕیوە. پۆلیسی ئیسرائیلیش رایگەیاندوە كەسێكیان بە تۆمەتی سوتانی دارستانێك دەستگیر كردوە.
كەناڵی 12ی ئیسرائیل بڵاویكردوەتەوە ئەو ئەو ئاگرەی لە دوێنێ ئێوارەوە دەستی پێكردوە بە شێوەیەكی بەرفراوان تەشەنەی كردوە ئەوەش بەهۆی سەرهەڵدانی رەشەبا بە خێرایی 90 بۆ 100 كیلۆمەتر لە چركەیەكدا، هاوكات حكومەتی ئیسرائیل بەهۆی ئاگركەوتنەوە باری نائاسایی ڕاگەیاند.
ئەو ئاگرە كە لە بەشی ئیسرائیلیی قودس دەستی پێكردوە زۆربەی ناوچەكانی باكوری غەززەی گرتوەتەوە و تا ئێستا نزیەكەی 200 تیمی ئاگركوژێنەوە سەرقاڵی كۆنتڕۆڵكردنی ئاگرەكەن و هەزاران كەسیش ناچاربون ماڵ و حاڵی خۆیان جێبهێڵن.
ئاگركوژێنەوەی ئیسرائیل ئاماژەی بەوە كردوە كە زیاتر لە 11 فڕۆكەی ئاگركوژێنەوە بەكارهێنراوە بۆ كوژاندوەی ئاگرەكە و بڕیارە ژمارەیەك فڕۆكەی دیكەی وڵاتانیش بەشداریی لە كوژاندنەوەی ئەو ئاگرەدا بكەن.
ئاگرەكەی ئیسرائیل بە گەورەترین ئاگری مێژوی 77 ساڵی رابردوی ئەو وڵاتە لە قەڵەم دەدرێت.
ماڵپەرێكی ئەمریكا رایگەیاند، ئێران لە رێگای چەند بنكەیەكی سەربازی لە عیراق ڕاهێنان بە هێزەكانی پێشوی سوریا دەكات.
ماڵپەری هەواڵی ئەمریكی، میدیا لاین لە زاری چەند سەرچاوەیەك و چەند شایەتحاڵێك بڵاویكردووەتەوه كه ئێران هەنگاو دەنێت بۆ بنیاتنانەوەی دەسەڵاتی سیاسی خۆی له سوریا له رێگەی راهێنان بەو سەربازانەی سەر بە رژێمی پێشوی سوریابوون لە ئێستادا هەڵهاتوون.
راشیگەیاندووە، ئەو بنكە سەربازیانە كە دەكەونە ئەنبار، نزیك سنووری سوریا، بە هاوكاری ئەفسەرانی سوپای پاسدارانی ئێران و گروپە چەكدارەكانی ئەو وڵاتە لە عیراق بەڕێوەدەبرێن، وتیشی، ئەو چەكدارانە بە بەردەوامی مەشق و ڕاهێنان وەردەگرن.
ئەمە لە كاتێكدایە، كە لەم دواییەی رامی مەخلوف ئامۆزای بەشار ئەسەد سەرۆكی پێشوی سوریا رایگەیاندبوو، كە هێزی نوخبە بە هەماهەنگی لەگەڵ سوهەیل حەسەن، سەركردەی سەربازی پێشووی سوریا رێكدەخەنەوە، وتیشی ئامانجیان لەو كارە ئەوەیە خەڵكی ناوچە كەناراوەكانی سوریا بپارێزن نەك تۆڵەبكەنەوە.
ئاگرێکی بەرفراوان لە ناوچەی چیاکانی قودس کەوتووەتەوە و میدیاکانی ئیسرائیل بە خراپترین ئاگری ناودەبەن کە لە ماوەی چەندین ساڵی رابردودا کەوتبێتەوە.
دەسەڵاتەکانی ئیسرائیل، ئەمڕۆ چوارشەممە باری نائاسایی و دەستپێکردنی پرۆسەی چۆڵکردنی بەکۆمەڵی کۆمەڵگا نیشتەجێبووەکانی ژێر هەڕەشەی ئاگریان راگەیاند.
فەرماندەی ئاسایشی نەتەوەیی ئیسرائیل رایگەیاند کە تا ئێستا بەڵێنی گەیشتنی سێ فڕۆکەی ئاگرکوژێنەوەی جۆری "قندهیر"یان لە ئیتالیا و کرواتیاوە وەرگرتووە، لە کاتێکدا گفتوگۆ لەگەڵ وڵاتانی دیکە لەوانە یۆنان و قوبرس بۆ بەشداریکردن لە هەوڵەکان بۆ کوژاندنەوەی ئاگر لە ئاسمانەوە بەردەوامە.
پۆلیسی ئیسرائیل رایگەیاند کە رێگای خێرای ژمارە 1، کە یەکێکە لە رێگا سەرەکییەکانی ناوچەکە، بەهۆی گەیشتنی ئاگرەکە پێی بە ناچاری داخراوە. وەزارەتی گواستنەوە و کۆمپانیای "نتیفی یسرائیل" رونیان کردەوە کە تیمە تایبەتەکان پەرژینی جیاکەرەوەیان بە درێژایی رێگاکە هەڵگرتووە بۆ ئاسانکردنی تێپەڕبوونی ئۆتۆمبێلەکانی فریاکەوتن.
هاوکات هەواڵەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ئاگرەکە بۆ ناوچەکانی نیڤە شالۆم، بێت مەئیر، نەحشۆن، میڤۆ حۆرۆن، کۆمەڵگای لەترون و پارکی کەنەدا بڵاوبووەتەوە و لە ناچاریدا بە هەزاران کەس ناوچەکانیان چۆڵکردووە. بەڕێوەبەرایەتی ئاگرکوژاندنەوە و فریاکەوتنیش رایگەیاندووە کە 105 تیمی ئاگرکوژاندنەوە لەسەر زەوی و12 فڕۆکە کاردەکەن بۆ کۆنترۆڵکردنی ئاگرەکە.
بەپێی پێشبینی کەشناسی، خێرایی با لە نێوان 60 بۆ 70 کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدایە، ئەمەش وایکردووە کۆنترۆڵکردنی ئاگرەکە بۆ تیمەکان زۆر قورس بێت.
لە نەخۆشخانەی هەداسا عەین کارم، کە نزیکە لە ناوچەی ئاگرەکە، بەشێک لە نەخۆشەکان گواستراونەتەوە و هەروەها ستافەکە ئامادەکراوە بۆ وەرگرتنی برینداران.
بەوتەی پۆلیس، پیاوێک لە دانیشتوانی ئوم تووبا کە لە پەنجاکانی تەمەنیدایە، بە تۆمەتی ئاگر تێبەردانی کێڵگەیەک دەستگیرکراوە.
وەزارەتی دەرەوە پشتڕاستی کردەوە کە ئیسرائیل داوای لە پێنج وڵات کردووە هاوکاریبکەن.
لەم چوارچێوەیەدا، فەرماندەی هێزەکانی ئاگرکوژێنەوە لە ناوچەی قودس ئاگرەکەی بە "بێ وێنە لە خێرایی و فراوانیدا" وەسف کرد، ئاماژەی بەوەش کرد کە هەر شارۆچکەیەک لەژێر هەڕەشەدا بێت، دەستبەجێ چۆڵ دەکرێت.
رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی رایگەیاند، پێشێلكردنی سەرەوەری خاكی عیراق لە لایەن توركیاوە بە بیانوی هەبوونی تیرۆریست بەردەوامە و دەسەڵاتدارانی عیراق و هەرێمیش بێدەنگن.
رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی ناسراو بە ئەمنیستی، لە نوێترین ڕاپۆرتی ساڵانەیدا پێشێلكارییەكانی سوپای توركیای لە هەرێم بڵاوكردوەتەوە و ئاماژەی بەوە داوە كە توركیا بە پاساوی هێرشكردنە سەر پارتی كرێكارانی كوردستان - پەكەكە، ژمارەیەكی زۆری خەڵكی مەدەنیی كردوەتەوە قوربانیی.
ئەمنیستی رەخنەی توند لە دەسەڵاتدارنی عیراق و هەرێمی كوردستانیش دەگرێت لە بەرامبەر پێشێلكردنی خاكەیان و بێدەنگیان بەرامبەر ئەو تاوانەی دەكرێت.
ئاماژەی بۆ ئەوەشكردووە، تا ئێستا زیندانەكانی عیراق هەر بە قەرەباڵغی ماونەتەوە نەتوانراوە قەیران و كێشەكان بەپێی پێویست چارەسەر بكرێن.
ئەمنیستی سەبارەت بە هەرێمی كوردستانیش رایگەیاندووە، سەرەرای ئەوەی چەند هەنگاوێكی ئەرێنیان ناوە، بەڵام رۆژنامەنووسان لەسەر كاری میدیایی هەراسان و دەستگیركراون.
دوای پێكدادانەكانی شاری جرمانای سوریا ، حكومەتی دیمەشق و دروزەكان گەیشتنە رێككەوتن.
میدیاكانی سوریا ئاشكرایان كردوە ، نوێنەرانی حكومەتی سوریا و نوێنەری دروزەكان كۆبونەتەوە و رێككەوتون لەسەر لێپێچینەوە لەگەڵ ئەو كەسانەی تێوەگلاون لە هێرشەكەی جرمایا دادگاییكردنیان و دانانی سنورێك بۆ تائیفەگەری .
ئەوە لەكاتێكدایە، بەرەبەیانی رۆژی سێشەممە هێزە ئەمنییەكانی حكومەتی سوریا چونە ناو شاری جرمانای نزیك دیمەشق و بەو هۆیەوە پێكدادان لە نێوان هێزەكە و چەكدارانی گروپێكی سەر بە درزییەكان روویدا و لە ئەنجامی پێكدادانەكانیشدا 14 كەس لە هەردولا كوژران. لە كاردانەوەی ئەو پێشهاتەشدا، مەرجەعی درزییەكان لە جرمانا ئیدانەی هێرشی هێزە ئەمنییەكانیان كرد و بەرپرسیارێتی تەواوی رووداوەكانی خستە ئەستۆی دەسەڵاتی سوریا.
بۆ یەكەمجار لە دوای دەستبەكاربونی حكومەتی نوێی سوریا، وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتە لە نیویۆرك لەگەڵ لێپرسراوانی ئەمریكا كۆبوەوە و داوای كەمكردنەوەی سزاكانی سەر دیمەشقی كرد .
چەند سەرچاوەیەكی ئاگادار ئاشكرایان كرد، ئەسعەد شیبانی وەزیری دەرەوەی سوریا لەگەڵ لێپرسراوانی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا كۆبوەتەوە و داوای كردووە نەخشە رێگایەكی روون دابنرێت بۆ كەمكردنەوەی سزاكانی سەر سوریا بەشێوەیەكی هەمیشەیی.
شیبانی بۆ بەشداریكردن لە كۆبونەوەكانی نەتەوەیەكگرتوەكان لە ئەمریكایە و بۆ یەكەمجارە لە ئەمریكا لەگەڵ لێپرسراوانی ئەو وڵاتـە كۆببێتەوە، پێشتر ئەمریكا چەند مەرجێكی بۆ كەمكردنەوەی سزاكانی سەر سوریا داناوە كە دیارترینیان لەناوبردنی كۆگاكانی چەكی كیمیایی و پشتگیری دیمەشقە بۆ ئۆپراسیۆنەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتیی كە دژی تیرۆر لە سوریا ئەنجامیان دەدات .