بانکی ناوەندی تورکیا لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، ئامانج لەبەرزکردنەوەی نرخی سود توندکردنی سیاسەتی نەختینەیە لە پێناو دابەزاندنی قەبارەی ھەڵئاوسان بەزووترین کات.

دوای بڕیارەکەش بەھای لیرە دابەزینێکی مێژوویی تۆمارکردوو بەرێژەی ٢.٥٪ لەبەرامبەر دۆلار پاشەکشەی کرد، بەھای دۆلارێکی ئەمریکی ٢٤ لیرەی تورکیی تێپەڕاند.

بڕیارە چاوەڕواننەکراوەکەی بانکی ناوەندی تورکیا بێ ھیوایی لای وەبەرھێنەران دروستکردووە، ئەوان بەھیوابوون حکومەتی نوێ کار بۆ دابەزاندنی رێژەی سود بکات نەک بەرزتری بکاتەوە.

دادگای شاری کۆبلێنز لە خۆرئاوای ئەڵمانیا، ژنێکی ئەڵمانی تۆمەتبارکرد بە کۆیلەکردنی ژنێکی ئێزدی، ئەو کاتەی لەگەڵ تیرۆریستانی داعش لە عێراق و سوریا کاری کردووە، بەوەش سزای زیندانی نۆ ساڵ و سێ مانگی بەسەردا سەپێندرا. 

دادگاکە رایگەیاندووە، ئەو ژنە ئەڵمانییە تەمەنی ٣٧ ساڵە و بۆ ماوەی سێ ساڵ بە خراپی لەگەڵ ئەو ژنە ئێزدییە عێراقییە مامەڵەی کردووە کە لە ساڵی ٢٠١٤ەوە رفێندرابوو، رێگەی بە مێردەکەشی داوە دەستدرێژی بکاتە سەری، بەبێ ئەوەی رێگری لێبکات.

ئەو ژنە ئەڵمانیە ساڵی ٢٠١٤ چووەتە پاڵ ھاوسەرەکەی و پەیوەندیکردووە بە ریزی تیرۆریستانی داعشەوە لە سوریا، ساڵی دواتریش چووەتە شاری موسڵ لە عێراق و دواتر ئەو ژنە لە کەمپێکی باکوری خۆرھەڵاتی سوریا دەستگیرکرا و لە مانگی ئاداری ساڵی ٢٠٢٢ گەڕێندراوەتەوە ئەڵمانیا.

ئەنتۆنیو گوتێرێس سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە وتارێکیدا لە کۆبوونەوەی کۆنسەی ئابووری و کۆمەڵایەتی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند، بەھۆی ئەو قەیرانانەی لە جیھاندا سەریانھەڵداوە کە دیارترینیان قەیرانی ئاسایشی خۆراک و برسێتییە، ژمارەی ئەو کەسانەی لەسەرانسەری جیھان پێویستیان بە ھاوکاری مرۆییە بە بەراورد بە ساڵی رابردوو بە رێژەی ٣٠٪ بەرزبووەتەوە و گەیشتووەتە زیاتر لە ٣٦٠ ملیۆن کەس.

ئەوەشی خستووەتەڕوو، ھۆکاری بەشێکی زۆری ئەو قەیرانانەی لە جیھاندا دێنە ئاراوە، لێکەوتەی چارەسەرکردنی ئەو قەیرانانە تاکو ئێستا چارەسەرنەکراون، بە تایبەتی ئەو قەیرانانەی بەھۆی ڤایرۆسی کۆرۆنا و جەنگی روسیا و ئۆکراین دروستبوون.

سکرتێری نەتەوە یەکگرتووەکان وتیشی، دروستبوونی بەردەوامی قەیرانی نوێ لە جیھاندا بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە ھەوڵێکی جددی ھاوبەش لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی نییە بۆ چارەسەرکردن و بنەبڕکردنی قەیرانەکانی پێشتر سەریانھەڵداوە.

یەشار گولەر وەزیری بەرگری تورکیا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا لە ناو پەرلەمانی وڵاتەکەی رایگەیاند، لەگەڵ عێراق سنوورێکی دورودرێژمان ھەیە و پێویستە ھێزەکانی پاسەوانی سنوری ھەردوولا زیاتر چاوکراوەبن بە مەبەستی پاراستنی ئاسایش و ئارامی ھەردوو وڵات، رێگە نەدەن لە خاکی ھیچ وڵاتێکیانەوە مەترسی لەسەر وڵاتەکەی تر دروست ببێت.

وتیشی، لە ئێستادا پەیوەندی و ھەماھەنگی تەواویان لەگەڵ حکومەتی عێراق ھەیە بە مەبەستی زیاتر پاراستنی سنورەکانی نێوانیان و ئاسایش، ئارامی یەکتر و ھەردوولاش مافێکی یاسایی خۆیانە رووبەڕووی ئەو مەترسییانە ببنەوە کە ھەڕەشە لە وڵاتەکانیان دەکەن.

دیمیتری پیسکۆف وتەبێژی کۆشکی کریملن، لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، وڵاتانی رۆژئاوا پابەندی رێککەوتنی دانەوێڵە نین، کە بە نێوەندگیری تورکیا و نەتەوەیەکگرتووەکان بۆ ھاوردەکردنی دانەوێڵەی ئۆکراین لە رێگەی دەریای رەشەوە لەنێوان روسیا و ئۆکراین ئەنجامدراوە.

ئەوەشی خستەڕوو، بەھۆی پابەندنەبوونی وڵاتانی ڕۆژئاواوە، لەئێستادا روسیا کار لەسەر کشانەوەی لە ڕێککەوتنەکە دەکات، ئەوەش قوڵبوونەوەی قەیرانی خۆراکی لە جیھان لێدەکەوێتەوە.

پێگەی ئکسیۆس_ی ئەمریکی بڵاویکردەوە، ئەم ھەفتەیە ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریکا دەنگ لەسەر دوو بڕیار دەدات، یەکەمیان بۆ گۆشەگیرکردنی بایدن، دووەمیش بۆ دانانی چاودێرییە لەسەر ئادەم شێف ئەندامی دیموکراتەکان.

ئەو پێگەیە ئەوەشی روونکردووەتەوە، لورین بویبرت ئەندامی کۆمارییەکان داواکاری پێشکەشکردووە بۆ دەنگدان لەسەر گۆشەگیرکردنی بایدن، تۆمەتباریکردووە بە خراپ بەکارھێنانی دەسەڵات و کەمتەرخەمی لە کارەکانیدا، بە تایبەت لە مامەڵەکردنی لەگەڵ قەیرانی سنوری نێوان ئەمریکا و مەکسیک.

ئاژانسی رەسمی یۆنان "ئامنا" بڵاویکردەوە، پاسەوانی کەناراوەکانی یۆنان تەرمی کۆچبەرێکی دیکەیان لە دووری ٤٧ میلەوە دۆزیوەتەوە، بەوەش کۆی گشتی ئەو کۆچبەرانەی لە بەلەمەکەدا گیانیان لەدەستداوە، بۆ ٨٢ کەس بەرزبووەوە. تائێستاش ژمارەی ئەو کۆچبەرانەی رزگارکراون، لە ١٠٤ کەس جێگیربووە. 

رۆژی چوارشەممەی رابردوو، بەلەمێکی ماسیگرتن بە ٧٥٠ کۆچبەری نایاساییەوە لە لیبیاوە بەرەو ئیتاڵیا بەڕێکەوت، بەڵام لە نزیک دوورگەی مورا لە یۆنان ژێرئاوکەوت. 

کۆچبەرەرزگاربووەکانیش پاسەوانی کەناراوەکانی یۆنان تۆمەتباردەکەن بەو کارەساتە و دەڵێن بەجێیانھێشتوون. 

"بایدن" لە ئاھەنگێکی کۆکردنەوەی کۆمەک بۆ دیموکراتەکان ،"شی جین پینگ" سەرۆکی چینی بە دیکتاتۆر وەسف کرد. وتیشی، رووداوی خستنەخوارەوەی باڵۆنەکەی چین لە مانگی شوباتی رابردوودا، بۆ سیخوڕی بووە و ئەوەش چینی توڕەکردووە، کە دوو سندوقی پڕ لە کەلوپەلی تایبەت بە سیخوڕیی تێدا بووە.

"بایدن" لە مەترسی و ھەڕەشەکانی چینی کەمکردەوە و رایگەیاند، ئەو وڵاتە روبەڕوی ئاستەنگی ئابوری راستەقینە بووەتەوە. 

ئەو قسانەی "بایدن" یەک رۆژ دوای کۆتاییھاتنی سەردانەکەی "ئەنتۆنی بلینکن" وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ پەکین دێت، لەپێناو کەمکردنەوەی ناکۆکییەکانی نێوان ئەمریکا و چین.

ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا دوای سەردانەکەی بۆ پەکین سەردانی لەندەنی کرد و لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیی ھاوبەشدا لەگەڵ ھاوتاکەی رایگەیاند، کاری ھەواڵگری و چالاکی سەربازی چین لە کوبا مایەی نیگەرانییانە و ئەوەشیان بە روونی بە چین وتوە، کە پارێزگاریی لە بەرژەوەندییەکانیان دەکەن و لە نزیکەوە چاودێری ئەو چالاکییە سەربازییانەی چین دەکەن.

نیگەرانییەکانی ئەمریکا لە کاتێکدایە، کە رۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵ بڵاویکردەوە، چین و کوبا دانوستان دەکەن بۆ بونیادنانی دامەزراوەیەکی ھاوبەشی مەشقی سەربازی.

میخائێل بۆگدانۆڤ بە رۆژنامەنووسانی راگەیاند، ھێزەکانی ئەمریکا لە سوریا پشتیووانی لە خۆبەڕێوەبەری کورد دەکەن، ھەروەھا ئەمریکا پشتیووانی لە ژمارەیەک رێکخراوی کوردی دەکات، کە نیمچەدەوڵەتیان دروستکردووە و بەڕێوەی دەبەن، کە ئەوەش جێگەی قبووڵکردن نییە.

جێگری وەزیری دەرەوەی روسیا وتیشی، وڵاتەکەی لەگەڵ ئەوەدایە بە دانوستان کێشەی کورد لە سوریا چارەسەر بکرێت، بەڵام ئەمریکا گرنگی نادات بە چارەسەرکردنی دۆزی کورد، ھەروەھا رێگەش نادات ھاوپەیمانە کوردەکانی، دانوستان لەگەڵ حکومەتی دیمەشق بکەن.

بەبۆنەی رۆژی جیھانی پەنابەرانەوە، "حەمدی ئولوکایا" دامەزرێنەری رێکخراوی ناحکومی خێمەی پەنابەران رایگەیاند، ٤١ کۆمپانیای گەورە بەڵێنیانداوە بە دامەزراندنی ١٣ ھەزار و ٦٨٠ پەنابەر لە ماوەی سێ ساڵدا، کە پێنج ھەزاریان لە کۆمپانیای ئەمازۆن و ھەزار و ٥٠٠یان لە زنجیرە ھۆتێلەکانی ھیلتۆن و ماریوت و کۆمپانیا گەروەکانی دیکە، دادەمەزرێن. 

ئەو رێکخراوە رایگەیاندووە، ئەو بەڵێنە لەکاتێکدایە کە ئەوروپا روبەڕوی گەورەترین قەیرانی کۆچبەران بووەتەوە لەدوای جەنگی دووەمی جیھانییەوە و بۆ پڕکردنەوەی کەمی کرێکار و فەرمانبەرە، ھەروەھا ھاوکار دەبێت لە تێکەڵکردنی پەنابەران بە کۆمەڵگە و ئابوری وڵاتان، کە زۆرینەشیان ئۆکراینی دەبن. 

رۆژنامەی فاینەنشال تایمزی بەریتانی بڵاویکردەوە، لەندەن سزای نوێی بەسەر عەبدولکەریم مەحموود سوپاسالار و عەلی مەحموود وەزیری بەرگریی سوریادا سەپاندووە.

راشیگەیاند، ھۆکاری سەپاندنی سزا بەسەر ئەو بەرپرسانەی حکومەتی سوریا، بۆ بەکارھێنانی توندوتیژیی سێکسی و ئەشکەنجەدانی مەدەنییەکان دەگەڕێتەوە، سزاکانیش خۆیان لە بلۆککردنی سامانەکانیان و قەدەغەی گەشتکردن دەبیننەوە.

لە ماوەی ١٢ ساڵی رابردوودا، دەیان بەرپرسی باڵای حکومەتی سوریا، لەلایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە سزایان بەسەردا سەپێندراوە، پێشتریش ئەنتۆنیۆ گۆتێرێز سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند، لە گرتووخانەکانی حکومەتی سوریا، ژنان و پیاوان روبەڕوی ئەشکەنجە و دەستدرێژیی سێکسی دەبنەوە، بەڵام حکومەتی سوریا رەتیکردەوە.

رێکخراوی مافی مرۆڤی ھەنگاو رایگەیاند، ئەندازیار پەرھام پاروەری خەڵکی شاری سەقز، لەلایەن لقی ٢٨ی دادگای شۆڕشی تاران بە تۆمەتی"موحارەبە"، سزای ١٠ ساڵ بەندکردن و دوورخستنەوەی لە زێدی خۆی بۆ شاری جاسک لە پارێزگای ھورموزگان و بە تۆمەتی "ھەوڵی تێکدانی ئاسایشی نەتەوەیی"، سزای پێنج ساڵ بەندکردنی بەسەردا سەپێنرا.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکردوە، لە ماوەی دەستبەسەربوونی ئەو چالاکوانە لە بەندیخانەی ئێڤین، کێشی نزیکەی ٢٠ کیلۆ دابەزیوە و لە ماوەی ٢٣٠ رۆژدا تەنیا جارێک لەگەڵ بنەماڵەکەی و پارێزەرەکەیدا چاوپێکەوتنی ھەبووە.

ئەنجومەنی جێبەجێکردنی ھەرێمی جەزیرە لە رۆژئاوای کوردستان لە راگەیەنراوێکدا دەڵێت، فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی تورکیا لەسەر رێگای نێوان گوندی تل شەییر – بەیاندۆر ئۆتۆمبێلێکی ئیدارەی خۆسەری بۆردومانکرد، لە ئەنجامیشدا یوسرا دەروێش ھاوسەرۆکی ئەنجومەنی کانتۆنی قامشلۆ و لیمان شویش جێگری ھاوسەرۆکی ئەنجومەنی کانتۆنی قامشلۆ شەھیدکران.

ئەوەش خراوەتەڕوو، لە رووداوەکەدا فورات توما شۆفێری ئۆتۆمبێلەکە شەھیدبووە و کابی شمعون، ھاوسەرۆکی ئەنجومەنی کانتۆنی قامشلۆش برینداربووە.

ئەنجومەنی جێبەجێکردنی ھەرێمی جەزیرە داوا لە ھاوپەیمانان دەکات سنورێک بۆ ھێرشەکانی تورکیا دابنێن، پارێزگاری لەو دەستکەوتانە بکەن کە لە شەڕی دژی داعشدا گەلانی باکوری سوریا بەدەستیانھێناون.

شەھرام سیادی، سەرۆکی زانکۆی "ئەلبورز" بۆ زانستی پزیشکی رایگەیاند، شەش کەسی دیکە بەھۆی خواردنەوەی کحولی دەستکردەوە ژەھراوی بوون و کۆی گشتی ئەو کەسانەی بەوھۆیەوە ژەھراوی بوون بۆ ١٤٧ کەس بەرزبووەتەوە. 

ھاوکات دوای گیانلەدەستدانی دوو کەسی دیکە، کۆی گشتی گیانلەدەستدان بەھۆی خواردنەوەی کحولی دەستکردەوە، بۆ ١٢ کەس بەرزبووەتەوە چوار کەسیش ھەناسەدانی دەستکردیان بۆ دانراوە.

پێگەی "ئنتخاب"ی ھەواڵی ئێرانیش لە زاری جێگری وەزیری ناوخۆی ئێرانەوە بڵاویکردووەتەوە، ٩% بۆ ١٠%ی ئەو کەسانەی تەمەنیان لە ١٥ بۆ ٦٥ ساڵدایە و نزیکەی ٥ ملیۆن کەس دەبن، کحولی دەستکرد دەخۆنەوە. 

ساڵانە لە ئێران دەیان کەس بەھۆی خواردنەوەی کحولی دەستکردەوە گیانلەدەستدەدەن، ئامارەکەش لە ماوەی دوو ساڵی رابردوودا و لە کاتی سەرھەڵدانی کۆرۆناوە، زۆر بەرزبۆتەوە. 
"حەمید ھداوند" فەرماندەی پۆلیسی ئەلبورز دەڵێت، ٦ کەس کە کار لە بواری دابەشکردنی کحول دەکەن لە پارێزگاکە، دەستگیرکراون.

بەپێی ئاژانسە نێودەوڵەتییەکان، شەپۆلێکی بارانبارین و زریانێکی بەھێز ناوچەی پۆرتور ئەلیگری سەربە ویلایەتی ریۆ گراندی دو سول لە بەرازیل گرتووەتەوە، بەھۆیەوە تائێستا ١٣ کەس گیانیانلەدەستداوە کە منداڵی تەمەن چوار مانگیشیان تێدایە و زیاتر لە ٢٠ کەسیش بێسەروشوێنن و ژمارەیەکی زۆر خانووش زیانیان بەرکەوتووە، کارەباش لەسەدانی ماڵی ناوچەکە بڕاوە.

ئاماژە بەوەشکراوە، تیمە فریاگوزارییەکانی بەرازیل لە ویلایەتی ویلایەتی ریۆ گراندی دو سول بە دوای بێسەروشوێنبووەکاندا دەگەڕێن، بەڵام بەھۆی بەھێزی زریان و لافاوەکەوە تەرمیان لە دەیان کیلۆمەتر دوور لە شوێنی لافاوەکە دۆزیوەتەوە.