جیهان

محەمەد بن سەلمان رایگەیاندووە، بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئیسرائیا پێویستە ئەمریکا پابەند بێت بە پاراستنی ئاسایشی سعودیە ھاوشێوەی پابەندبوونی ناتۆ بە رامبەر بە سعودیە، ھەروەک ئازادبوونی سعودیە لە کرینی چەک و دابینکردنی فرۆکەی جەنگی ئێف ٣٥ ، ھەلکردنی گلۆپی سەوز بۆ سعودیە بۆ بەرھەمھێنانی یۆرانیۆم.

لەبەرامبەر ئەو داواکارییانەدا مارتن ئەندیک باڵیۆزی پێشووتری ئەمریکا لە سعودیە رایگەیاندووە، کە سعودیە داواکارییەکی قورسی کردووە، ئەوەشی وتووە، کە جۆ بایدن کاریگەرە بەو گۆرانکارییە دیپلۆماتییەی چین ئەنجامیدا لە لێکنزیککردنەوەی ئێران و سعودیە، ھەر بۆیە بۆ سەرکەوتنێک دەگەڕێت لە کەنداودا.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

یاخیبوونی فەرماندەی گروپی ڤاگنەر کە بۆ جیھان پێشھاتێکی چاوەڕواننەکراو بوو، کاردانەوەی لێکەوتووەتەوە و میخایلۆ بۆدولیاک  یاریدەدەری سەرۆکی ئۆکراین لە تویتەر نوسیویەتی ئەوەی لە روسیا روودەدات تەنھا سەرەتایە دابەشبوون لەنێو توێژی باڵادەست بەرووی دیارە و بانگەشەکان بۆ یەکلاکردنەوەی ھەموو شتێک سەرکەوتوو نەبوو.

ھاوکات ئادەم ھودج وتەبێژی ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی سەربە کۆشکی سپی رایگەیاند، کۆشکی سپی چاودێری رەوشی روسیا دەکات و ئامادەیە لەگەڵ ھاوبەشەکانی سەبارەت بە دواپەرەسەندنەکان گفتوگۆ بکات.

وەزارەتی بەرگری بەریتانیاش رووداوەکانی روسیای بە گەورەترین ئاڵنگاری بۆ ئەو وڵاتە لەم کاتەدا ناوبردووەو راگەیاندووە، لایەنگری پاسەوانی نیشتمانی روسیا داھاتووی ئۆپراسیۆنەکانی ئێستا دیاری دەکات.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

ئەڵمانیا بە درێژایی چەندین ساڵ بەھۆی ھەڵکشانی تەمەنی کرێکاران و نەبوونی جێگرەوەی گەنج، نەیتوانیوە ئەو بۆشاییە پڕ بکاتەوە کە لە دەستی کاردا ھەیە، بەجۆرێک تا کۆتایی ساڵی ٢٠٢٢ نزیکەی یەک ملیۆن ھەلی کاری پڕنەکراوەی ھەبوە.

لە ئێستاشدا لە رێگەی یاساکەوە ئاسانکاریی بۆ کۆچبەران دەکرێن تا بەگەڕ بخرێن، ئەوەش ھاوکاتە لەگەڵ ئەو بەرھەڵستییەی لە پەرلەماندا بۆ یاساکە دروست بوو بەجۆرێک ٣٨٨ ئەندام دەنگیان پێداو ٢٤٢ ئەندامیش دژی وەستانەوە. 
 

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

فسیلی نیبینزیا نوێنەری ھەمیشەیی روسیا لە رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان لەبارەی دەستپێشخەری دەریای رەش بۆ گواستنەوەی دانەوێڵە رایگەیاند، روسیا ئامادەیە و بەردەوامە بۆ ھاوکاریکردنی وڵاتانی ھەژار و تازە گەشەسەندوو کە پێویستیان بە گەنم و دانەوێڵە و پەین ھەیە، بەڵام بەھیچ شێوەیەک کارئاسانی ناکەن و رێگە نادەن گەنم و داوێڵە بگاتە وڵاتە دەوڵەمەندەکان لە ژێر دروشمی پاراستنی بەرژوەندی کەسانی ھەژار و کەمدەرامەت.

وتیشی، بەھۆی فێڵکردن و رێگرییەکانی وڵاتە دەوڵەمەندەکانی خۆرئاوا، تائێستا لە رێگەی دەستپێشخەری دەریای رەش بۆ گواستنەوەی دانەوێڵە، تەنھا ٣٪ی خۆراک دەگاتە وڵاتە ھەژارەکان.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

کۆشکی کرملین بڵاویکردەوە، رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا پەیوەندی بە ڤلادیمێر پوتنەوە کردووە و پشتیوانی تەواوی  خۆی بۆ راگەیاندوە لە بەرپەرچدانەوەی یاخیبوونی گروپی ڤاگنەر.

ھەروەھا جۆزێب بۆرێل بەرپرسی سیاسەتی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپا رایگەیاند، وەزیرانی دەرەوەی گروپی حەوت بۆچوونەکانیان سەبارەت بە رەوشی روسیا ئاڵوگۆرکردوەو سەنتەری بەدەنگەوەچوونی قەیرانەکانەکانیان کاراکردووە.

لای خۆشییەوە، ڤۆلۆدیمێر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین رایگەیاند، لاوازی روسیا روونە و ھەتا ئەو کاتەی ھێزەکانی و بەکرێگیراوەکانی لەسەر خاکەکەیان بن رووبەرووی کێشە و ئاژاوەی زیاتر دەبن .
دووپاتیشیکردەوە، ئۆکراین دەتوانێت پارێزگاری لە ئەوروپا بکات لە شەڕو پشێوی روسەکان.

لەلایەکی تریشەوە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی کۆشکی سپی رایگەیاند، کۆشکی سپی بەوردی چاودێری پەرەسەندنەکانی رەوشی دەکات و ئەگەر پێویست بکات لەگەڵ ھاوبەشەکانیان گفتوگۆ لەبارەی رەوشەکە دەکەن.


بەردەوامبە لە خوێندنەوە

یەڤگینی بریگۆجین فەرماندەی ڤاگنەر لە تۆمارێکی دەنگیدا رایگەیاند، بەبێ تەقە فەرماندەی سوپایان لە شاری رۆستۆڤ کۆنترۆڵکردووەو دانیشتوانی شارەکەش پێشوازیان لێکردوون.

بەوتەی سەرچاوەکان ، ھێزەکانی ڤاگنەر دوای کۆنترۆڵکردنی شارەکانی رۆستۆڤ و ڤۆرۆنیج بەرەو شاری لیبیتسک بەڕێگاوەن، دەسەڵاتدارانیش لیبیتسکیش داوایان لە دانیشتوانی شارەکە کردوە لە ماڵەکانیان بمێننەوە.

بە پێی ئەو گرتە ڤیدیۆییانەی بڵاوکراونەتەوە لە سەر رێگای ئێم فۆڕ لە دەرەوەی شاری ڤۆرۆنیج ھێزەکانی ڤاگنەر بۆردومانکراون، ھەروەھا لە ناو شاری ڤۆرۆنیج ئاگر لە کۆگایەکی سوتەمەنی کەوتووەتەوە.

ھەروەھا ئاژانسەکانی ھەواڵ بڵاویانکردەوە، لە رێگاکانی دەرەوەی مۆسکۆی پایتەخت خاڵی پشکنین دانراوەو ھاتوچۆ لە رووباری مۆسکۆ راگیراوە، لەلایەکی تریشەوە وتەبێژی کۆشکی کرملین دەنگۆکانی ھەڵھاتنی پوتنی لە مۆسکۆوە بۆ شاری سانبترسبۆرگ  رەتکردەوەو رایگەیاند، پوتن لە نوسینگەکەی خۆی لە کرملین کاری ئاسایی خۆی دەکات.

رەمەزان قادیرۆڤ سەرۆکی شیشان پشتیوانی خۆی بۆ پوتن دووپاتکردەوەو رایگەیاند، ھێزەکانی ئامادەن ھاوکار بن لە ھەوڵەکانی دامرکاندنەوەی یاخیبوونەکە، سەرۆکی پەرلەمان و ئەنجومەنی پیرانی روسیاش پشتیوانی خۆیان بۆ پوتن دووپاتکردەوەو رایانگەیاند، لێبوردە نابن بەرامبەر خیانەتکاران.

لای خۆشییەوە وەزارەتی بەرگری ئۆکراین رایگەیاند، روسیا  بە ھێرشکردنە سەر ئۆکراین خۆی وێرانکردو یاخیبوونی ڤاگنەر دەرفەتە بۆ وڵاتەکەی، جەختیشیکردەوە ئۆکراین بەردەوام دەبێت لەکارەکانی تا ئەو کاتەی سەرکەوتن بەدەستدەھێنێت.


بەردەوامبە لە خوێندنەوە

وەزارەتی بەرگری تایوان لە رایگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، بەرەبەیانی ئەمڕۆ سوپای تایوان نزکبوونەوەی ١٩ فڕۆکە و پێنج کەشتی جەنگی چینی لە سنورەکانی تایوان تۆمارکردووە کە فڕۆکەی جەنگی جۆرەکانی (جەی٩، جەی١٠، جەی١١)شیان تێدا بووە و تەنانەت ژمارەیەک لە کەشتی و فڕۆکەکانیش نیوەی سنوری گەرووی تایوانیشیان بەزاندووەو بە تەواوی لە سنورەکانی تایوان نزیکبوونەتەوە، بەڵام دواتر کشاونەتەوە.

راشیگەیاندووە، بەزاندنی سنورەکان پێچەوانەی پەیماننامە و یاسا نێودەوڵەتییەکان و ھۆشداریشیان داوەتە چین لە دووبارەکردنەوەی ئەو کارە، چونکە سوپای تایوان دەستەوەستان نابێت لە بەرامبەر بەزاندنی سنورەکانی وڵاتەکەی.


بەردەوامبە لە خوێندنەوە

حسێن ئەمیرعەبدوڵڵاھیان، وەزیری دەرەوەی ئێران لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوەدا، لەمیانەی سەردانە دوو رۆژییەکەیدا بۆ وڵاتانی کەنداو، کە رێکەوتی ٢٠ی حوزەیران ئەنجامیدا، لەگەڵ بەرپرسانی ئەو وڵاتانە گفتوگۆیان سەبارەت بە بوارەکانی ئابووری، بازرگانی، گەشتوگوزار، کلتور و زانست و تەکنەلۆجیا کردووە و لاپەڕەیەکی نوێ لە پەیوەندییەکانی نێوان ئێران و وڵاتانی کەنداو ھەڵدراوەتەوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، لەگەڵ ھەریەک لە وڵاتانی کەنداو بەشێوەیەکی جددی کار لەسەر پەیوەندییەکانیان دەکەن و لە ئایندەیەکی نزیکیشدا ھەواڵی خۆشیان بۆ گەلی ئێران و گەلی وڵاتانی کەنداو دەبێت.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی، سەرۆکی ئۆکراین لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، بەگوێرەی ئەو زانیارییانەی دەست دەزگا ھەواڵگیرییەکانی ئۆکراین کەوتووە، روسیا پلانی ھەیە ھێرشی تیرۆریستی بۆ سەر وێستگەی ئەتۆمی زاپۆریژیا ئەنجامبدات.

ئەوەشی خستەڕوو، روسیا ھەموو ئامادەکارییەکی بۆ ھێرشەکە کردووە و لەئێستاشدا ھەڵسەنگاندن بۆ سیناریۆی ھێرشەکە دەکات.

سەرۆکی ئۆکراین وتیشی، نابێت لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی رێگەبدرێت رووداوێکی دیکەی ھاوشێوەی تەقاندنەوەی بەنداوی کاخۆڤکا رووبداتەوە.

ھاوکات، لەبەرامبەردا سکرتێری رۆژنامەوانی سەرۆکی روسیا دیمیتری پێسکۆڤ ئەو بانگەشەی سەرۆکی ئۆکراینی رەتکردەوە و سەرجەمیانی بەبێ بنەما ناوبرد.

 

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

سلڤاکیر میاردیت، سەرۆکی باشوری سودان رایگەیاند، بڕیاریداوە سنورەکان دابخرێن تا رەوشی سودان کاریگەریی زیاتر نەکات سەر وڵاتەکەیان، ئەوەش راستەوخۆ کاریگەریی لەسەر ئەو لێشاوی کۆچە دەبێت کە سوودانییەکان روو لە باشووری سودان دەکەن. 

لە لایەکی ترەوە، دانیشتوانی شاری کادوگلی باشووری خۆرئاوای سودان، دەستیان بە ھەڵھاتن کردووە و مەترسی لەسەر چۆڵبوونی شارەکە ھەیە.

ھاوکات لێپرسراوێکی باڵای ئەمریکا رایگەیاند، دانوستانەکانیان لەگەڵ سودان بۆ کۆتاییھێنان بە جەنگ راگرتووە، چونکە بەو شێوازەی ئێستا ھیچ ھەوڵێکیان سەرکەوتوو نابێت.

لە ١٥ی نیسانی ئەمساڵەوە، شەڕ و پێکدان لەنێوان سوپا و ھێزی وەڵامدانەوەی خێرا لە سودان دەستیپێکردەوە، کە بەھۆیەوە تائێستا زیاتر لە ٢ ملیۆن و ٥٠٠ ھەزار کەس ئاوارەبوون و تا دێت ئەو ژمارەیەش زیاتر دەبێت.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

ئۆڵاف شۆڵتز، راوێژکاری ئەڵمانیا لە وتارێکیدا ئاماژەی بەوەدا، داوای لە رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا کردووە، ئەندامێتی سوید لە ھاوپەیمانی ناتۆ پەسەندبکات، بەڵام سەرۆک کۆماری ئەو وڵاتە بەردەوامە لە رەتکردنەوەی ئەو وڵاتە لە ھاوپەیمانێتییەکە.

وتیشی، پێویستە تورکیا و ھەنگاریا دژایەتیکردنی ئەندامێتی سوید لە ھاوپەیمانی ناتۆ کۆتایی پێبھێنن و پێش کۆبوونەوەی ڤیلنیوسی لیتوانیا، سوید وەک ئەندامی ھاوپەیمانی ناتۆ پەسەندبکرێت.

بڕیارە رۆژانی ١١ و ١٢ی مانگی تەممووز، کۆبوونەوەی لوتکەی ناتۆ لە ڤیلنیوسی لیتوانیا ئەنجام بدرێت و ژمارەیەکی زۆریش لە وڵاتانی ناو ھاوپەیمانێتییەکە فشارەکانیان بۆ سەر تورکیا چڕکردووەتەوە، بۆ ئەوەی پێش کۆبوونەوەکە ئەندامێتی سوید لە ھاوپەیمانی ناتۆ پەسەندبکات.

 

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

بنیامین نتنیاھۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، ئیسرائیل ترسی لەو ھاوکارییە سەربازییانە ھەیە، کە لە وڵاتانی رۆژئاواوە رەوانەی ئۆکراین دەکرێن، لە داھاتوودا بگاتە دەستی ئێران و لە دژی ئیسرائیل بەکاربھێندرێتەوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، بەشێکی زۆر لە ھاوکارییە سەربازییەکانی وڵاتانی رۆژئاوا گەیەندراوەتە ئۆکراین، لەنێویاندا دژە تانکەکان لەسەر سنوری ئیسرائیل لەلایەن فڕۆکە سەربازییەکانەوە بیندراون و ئەوەش مەترسی بۆ سەر ئاسایشی وڵاتەکە دروستکردووە.

 

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

یەڤگینی بریگوجین فەرماندەی گروپی ڤاگنەر لە پەیامێکی دەنگیدا لە تیلیگرام  رایگەیاند، سوپای روسیا بنکەی ھێزەکانیانی مووشەکبارانکردووەو ژمارەیەکی زۆری چەکداری کوژراون.

وتیشی، ھێرشەکە بە فەرمانی سێرگی شویگۆ  وەزیری بەرگری ئەنجامدراوەو دەبێت رابگیرێت ،داواشی لە سوپای روسیا کرد بەرەنگاری ھێزەکانی نەبنەوە.

فەرماندەی گروپی ڤاگنەر راشیگەیاندوە، ژمارەی چەکدارانی گروپەکەی دەگاتە ٢٥٠ ھەزار کەس و داوای لە ھاووڵاتیانی روسیاکرد پەیوەندی بە ریزەکانیانەوەبکەن، ھاوکات رەتیکردەوە پلانی ئەنجامدانی کودەتای ھەبێت.

لەبەرامبەریشدا وەزارەتی بەرگری روسیا تۆمەتەکانی رەتکردەوە. 

ھەروەھا ئاژانسی تاسی روسی بڵاویکردەوە، لیژنەی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر لەسەر بانگەشە بۆ یاخیبون دۆسیەیەکی لێکۆڵینەوەی لەدژی فەرماندەی گروپی واگنەر کردەوەو داوای لێکرد رەفتارە نایاساییەکانی رابگرێت.

ھاوکات کۆشکی کرملین بڵاویکردەوە،  رێکاری پێویست گیراوەتەبەر و پوتن ئاگاداری  پێشھاتەکانە سەبارەت بە گروپی واگنەر. 

گروپی واگنەر سیستمێکی روسیی نیچمە سەربازییەو لەلایەن حکومەتی روسیاوە لە ململانێ سەربازییەکاندا بەکاردەھێنرێت، واگنەر رۆڵێکی سەرەکی لە شەڕی ئۆکراین ھەیە و زۆرینەی ئەو پێشڕەوییانەی روسیا لە خاکی ئۆکرایندا کردوویەتی لە لایەن گروپی ڤاگنەرەوە بووە.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

بە پێی ئەو زانیارییانەی کە ئاژانسی رۆژنامەوانی فەڕەنسی بڵاویکردووەتەوە، ئەندامانی کۆمارییەکان لە کۆنگرێسی ئەمریکا، جۆبایدن تۆمەتبار دەکەن بە خراپ بەکارھێنانی دەسەڵات و کەمتەرخەمی لە کارەکانیدا و ھەروەھا بە بەرپرسیاری دەزانن بەرامبەر بە لەشکرکێشی بۆ سنورەکانی نێوان ئەمریکا و مەکسیک بە کاریگەریی سیاسەتی کۆچ کە بەو پێیە ئاسایشی ئەمریکای خستووەتە مەترسییەوە.

ئاماژە بەوەشکراوە، لەئێستادا کۆمارییەکان لە کۆنگرێس لێکۆڵینەوەیان لەسەر دۆسیەکە دەستپێکردووە کە بە دوور نازانرێت بایدنی لەسەر دوور بخرێتەوە.

بە پێی دەستووری ئەمریکا، کۆنگرێس دەتوانێت سەرۆک گۆشەگیربکات، ئەگەر تۆمەتی ناپاکی و گەندەڵی و تاوانی گەورەی روبەرو بکرێتەوە.


بەردەوامبە لە خوێندنەوە

ناوەندی ھەماھەنگی گەڕان و رزگارکردنی قوبروس رایگەیاندووە، لە کەناراوەکانی کابو گریکۆ ٤٥ کۆچبەری نایاسایی رزگارکراون کە ٢٩ پیاو و ١١ منداڵ و ٥ ژن بوون.

ھاوکات پۆلیسی قوبروس ئاماژەی بەوەکردووە، کۆچبەرەکان بە سەلامەتی گەیەنراونەتە ناوەندێکی کۆچبەران لە دەوروبەری بیقۆسیای پایتەخت. 

راشگەیاندووە، کۆچی نایاسایی لە رێگەی بەلەمەوە لە پێنج مانگی سەرەتای ئەمساڵدا بەراود بە ھەمان وادە لە ساڵی رابردوودا لە ٦٠% زیادیکردووە.
 

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

ئەنتۆنیو گوتێرێس سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە وتارێکیدا لە کۆبوونەوەی کۆنسەی ئابووری و کۆمەڵایەتی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند، بەھۆی ئەو قەیرانانەی لە جیھاندا سەریانھەڵداوە کە دیارترینیان قەیرانی ئاسایشی خۆراک و برسێتییە، ژمارەی ئەو کەسانەی لەسەرانسەری جیھان پێویستیان بە ھاوکاری مرۆییە بە بەراورد بە ساڵی رابردوو بە رێژەی ٣٠٪ بەرزبووەتەوە و گەیشتووەتە زیاتر لە ٣٦٠ ملیۆن کەس.

ئەوەشی خستووەتەڕوو، ھۆکاری بەشێکی زۆری ئەو قەیرانانەی لە جیھاندا دێنە ئاراوە، لێکەوتەی چارەسەرکردنی ئەو قەیرانانە تاکو ئێستا چارەسەرنەکراون، بە تایبەتی ئەو قەیرانانەی بەھۆی ڤایرۆسی کۆرۆنا و جەنگی روسیا و ئۆکراین دروستبوون.

سکرتێری نەتەوە یەکگرتووەکان وتیشی، دروستبوونی بەردەوامی قەیرانی نوێ لە جیھاندا بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە ھەوڵێکی جددی ھاوبەش لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی نییە بۆ چارەسەرکردن و بنەبڕکردنی قەیرانەکانی پێشتر سەریانھەڵداوە.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
1...230231232233234...515