"ئازاد حەمە ئەمین" رایگەیاند، پڕۆژەکانی دیکە کاری لەسەر دەکرێت و رۆتین و ئاستەنگەکانی بەردەمیان ناھێڵرێت و کارەکانیان خێرا دەکرێت، ھەروەھا ھاوکاری زیاتری وەبەرھێنان دەکەن لە کەرتەکانی کشتوکاڵ و پیشەسازی و گەشتوگوزار.

ھاوکات "سیروان محەمەد" سەرۆکی ژووری بازرگانی سلێمانیش رایگەیاند، لەدوای بڕیارەکەوە چەندین پەیوەندی بە ژووری بازرگانی کراوە لەلایەن وەبەرھێنانەوە بۆ بەدواداچوون بۆ کێشە و گرفتەکان.

لە کۆبوونەوەکەدا، کە نوێنەری لایەنە تایبەتمەندەکان ئامادەیبوون، ھەنگاو و میکانیزمی ئامادەکردنی فەرھەنگی یاسایی فەرمی بۆ زاراوە یاساییەکان لە بوارە جیاوازەکان تاووتوێ کرا و ئامادەبووان بەفەرمیکردنی فەرھەنگی یەکگرتووی زاراوە یاساییەکانیان بۆ کاری دامەزراوە دەستوورییەکان لە ھەرێمی کوردستان بە کارێکی گرنگ و پێویست وەسف کرد.  

لای خۆیەوە ڕێواز فائق، سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان، پشتیوانی و ھاوکاریی ماددی و مەعنەویی پەرلەمانی بۆ ئامادەکردنی ئەو فەرھەنگە خستەڕوو، شاندی میوانیش سوپاسی سەرۆکی پەرلەمانیان کرد بۆ پاڵپشتی کردنیان، ھەروەھا ڕۆڵی سەرۆکی پەرلەمانیشیان لە ئامادەکردنی ئەو فەرھەنگە بەرزنرخاند.

وەزارەتی دارایی و ئابوری لە رونکردنەوەیەکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە، دوای کۆبوونەوەی وەزیری دارایی لەگەڵ ژوری بازرگانی سلێمانی، دەنگۆی ئەوە بڵاوکرایەوە کە وەزارەتی دارایی بڕیاریداوە ئەو کۆمپانیایانەی ساڵانێکی زۆرە کارناکەن و سەردانی باجیان نەکردووە تەنیا باجی یەک ساڵیان لێوەردەگیرێت، بەڵام بەڕێوەبەرایەتی گشتی باجەکان و خانووبەرەی میری لە وەزارەتی دارایی، سەرلەبەری ئەو ھەواڵ و دەنگۆیانە ڕەتدەکاتەوە.

وەزارەتی دارایی دووپاتیدەکاتەوە کە لەو کۆبوونەوەیەدا ھیچ بڕیارێکی لەم جۆرە نەدراوە و سەرجەم کۆمپانیاکان بەیاسا مامەڵەیان لەگەڵدەکرێت، ئەرکی کۆمپانیاکانیشە راپۆرتی ساڵانەی خۆیان پێشکەش بکەن، جا کار بکەن یاخود نا. 

ھەروەھا رونیشکراوەتەوە، لەکاتێکدا باج دەکەوێتە ئەستۆی کۆمپانیا کەوا چالاکی ھەبێت و قازانجی کردبێت، بۆیە دووپاتیدەکەنەوە لەکاتی وەستانی کارەکانی ھەر کۆمپانیایەک پێویستە کۆمپانیا ئەرکی یاسایی خۆی ئەنجامبدات و راپۆرتی دارایی خۆی پێشکەش بکات.

پۆلیسی کەنەدا ئاشکرایکرد، دوو کەس کە گومان دەکرێت برا بن، لە ھەرێمی ساسکاچوان لە خۆرئاوای کەنەدا، لە چەند ناوچەیەکی جیاجیای ھەرێمەکە بە چەقۆ ھێرشیان کردووەتە سەر ھاوڵاتیان و بەھۆیەوە ١٠ کەس کوژراون و ١٥ی دیکەش برینداربوون کە برینی ھەندێکیان زۆر سەختە، بۆیە چاوەڕوان دەکرێت ژمارەی کوژراوەکان زیاتر بکرێت.

ئاماژەی بەوەشکردوە، ئەو دوو کەسەی گومان دەکرێت ئەنجامدەری تاوانەکە بن، ھەڵاتوون و تائێستا دەستگیرنەکراون و پۆلیس و ھێزە ئەمنییەکانیش بەدوایاندا دەگەڕێن.

لە نوسراوەکەی وەزارەتی دارایی و ئابووری ھەرێمی کوردستان کە ئاڕاستەی بانکە بازرگانییەکانی کردووە ھاتووە، پێویستە رێکارە یاساییەکانی وەرگرتنەوەی قەرزی ئاسانکاری بەردەوام بێت و ئەو موڵکانەی کە رەھن کراون بەرامبەر پێدانی قەرزی ئاسانکاری بە ھیچ شێوەیەک مامەڵەیان پێوەنەکرێت.

ئاماژە بەوەشکراوە، ھەر موڵکێک کڕین و فرۆشتنی پێوەکرابێت لە لایەن ھەر کەسێک ئێمە بەرپرسیار نین خۆیان (کڕیار و فرۆشیار) بەرامبەر بە یاسا بەرپرسیار دەبن و ھەر موڵکێکیش پلەی بنبڕی وەرگرتبێت و دەستکاری کرابێت و کرین و فرۆشتنی پێ کرابێت حکومەتی ھەرێمی کوردستان بەرپرسیار نیە.

لە بەشێکی نوسراوەکەدا ھاتووە،ھەر موڵکێک مامەڵەی پێوە کرابێت بە زووترین کات ئاگادارمان بکەنەوە بۆ ئەوەی رێکاری یاسایی بەرامبەریان بگرینەبەر و ئەو مولکانەشی فرۆشتنی ئاشکرای بۆ کراوە وە لە بەرژەوەندی بانک یەکلایی بووەتەوە دەبێت بە زووترین کات مامەڵەی بەناو کردنی بۆ بکرێت.

ژووری بازرگانی و پیشەسازی سلێمانی لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، سەرجەم ئەو کۆمپانیایانەی لە کارکردن وەستاون و ساڵانێکی زۆرە باجیان نەداوە، لەلایەن وەزارەتی دارایی حکومەتی ھەرێمی کوردستانەوە بڕیاری لێخۆشبونیان بۆ دەرکراوە لە قەرزی باج، تەنھا باجی یەک ساڵیان لێوەردەگرێت.

لە کۆبونەوەکەی رۆژی ٣ی ئەیلوول، ئاوات شێخ جەناب، وەزیری دارایی و ئابووری ھەرێم و ژووری بازرگانی و پیشەسازی سلێمانی، داوایان لێکراوە ئەو کۆمپانیایانە ئاگادار بکاتەوە کە ساڵانێکی زۆرە لە کارکردن وەستاون و باجیان نەداوە، سەردانی فەرمانگەی باج بکەن بە مەبەستی پاکتاو کردن تەنھا باجی یەک ساڵیان لێ وەردەگرێت. راشیگەیاند، بڕیارەکە تاکو ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ کاری پێدەکرێت و درێژناکرێتەوە.

بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی رایگەیاند، شەوی ٣٠ لەسەر ٣١ی ٨ی ٢٠٢٢، لەنزیک شەقامی شەست مەتری شاری سلێمانی چوار تۆمەتبار ھێرشیانکردە سەر ھاوڵاتییەک و برینداریان کرد، دواتر تۆمەتباران بۆ شوێنێکی نادیار ھەڵاتن، دوای گەیشتنی ھێزەکانی پۆلیس و تیمە فریاگوزارییەکان بریندارەکە بۆ نەخۆشخانە گواسترایەوەو لێکۆڵینەوەکان بۆ دۆزینەوەو دەستگیرکردنی تۆمەتباران دەستیپێکرد.

دەشڵێت، سەرەنجام و لە رۆژی ٣-٩-٢٠٢٢ لە ژێرفشاری ھێزەکانی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی، سەرجەم تۆمەتباران خۆیان ڕادەستی پۆلیسی سلێمانی کرد، لەئێستادا تۆمەتباران بەبڕیاری بەڕێز دادوەرو بەپێی ماددەی ٤٠٥-٣١ لە یاسای سزادانی عێراقی راگیراون و لەلایەن بنکەی پۆلیسی ئازادییەوە پەڕاوی لێکۆڵینەوەیان بۆ کراوەتەوە.

ماوەیەکە کۆمەڵێک کەس بەناوی ڕۆژنامەنوس و چالاکوان کە دانیشتووی وڵاتانی ئەوروپان پەیوەندی بە بەرپرسانی حزبی و حکومی و کەسایەتییە دیارەکان و تەنانەت مامۆستایانی ئاینیشەوە دەکەن ودەنگەکانیان تۆماردەکەن و لەکاتی پەیوەندییە تەلەفۆنییەکان پرسیاری ناشایستە و دوور لەھەر کارێکی ڕۆژنامەوانی لەو کەسانە دەکەن و دواتر دەنگەکان بڵاودەکەنەوە بەڕێوەبەری سەنتەری میترۆش دەڵێت"ئەوانەی بەناوی ڕۆژنامەنوسەوە دەنگی بەرپرسان تۆماردەکەن و بڵاوی دەکەنەوە، پێچەوانەی ھەموو ئەخلاقێکی کاری ڕۆژنامەوانییە.

دیاری محەمەد، بەڕێوەبەری سەنتەری میترۆ لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا ڕاگەیاند، بەگویرەی یاسا بەرکارەکان ھەموو ڕۆژنامەنوس و چالاکوانێک کە بەراستی پیشەی ڕۆژنامەنوس بێت مافی ئەوەی ھەیە کە پەیوەندی بەھەر کەس و لایەنێک بکات بۆ وەرگرتنی زانیاری لەسەر ئەو بابەتەی کە دەیەوێت زانیاری لەبارەوە وەربگرێت، ھاوکات پاش وەرگرتنی ڕەزامەندی کەسی بەرامبەر ئەو زانیارییانەی کە وەریانگرتووە لە تۆمارکردنی دەنگ دەتوانن بڵاوی بکەنەوە، بەڵام ئەگەر کەسی بەرامبەر ڕازی نەبوو بەبڵاوکردنەوەی ئەو دەنگە یاخود ئەو زانیارییە پێویستە ئەو ڕۆژنامەنوسە ئەو کارە نەکات و نابێت بڵاوبکرێتەوە.

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەگەر زانیارییەک یاخود دەنگێکی تۆمار کراو بڵاوبکرێتەوە و ڕەزامەندی کەسی بەرامبەر لەسەر نەبوو ئەوا پێچەوانەی کاری یاسی ڕۆژنامەنوسی و ھەروەھا پێچەوانەی یاسای سزادانی عێراقیشە، بۆیە ئەوەی ئێستا ھەیە ماوەیەکە کۆمەڵێک کەس بەناوی ڕۆژنامەنوس و چالاکوان ھەڵدەستن بە تۆمارکردنی دەنگی بەرپرسان و کەسایەتییە دیارەکانی ھەرێمی کوردستان و دواتر بڵاوکردنەوەی دەنگەکانیان ناگونجێت لەگەڵ پیشەیی بوونی کاری ڕۆژنامەنوسی.

بەرێوەبەری سەنتەری میترۆ ئەوەشی خستەڕوو، ئەوەی ئێستا ھەیە بۆ ئامانجی تەشھیرکردن و شکاندنی کەسایەتی ئەو کەسانەیە کە پەیوەندییان پێوەدەکرێت و دواتر لە تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان دەنگەکانیان بڵاودەکرێتەوە ئەمە پێچەوانەی ھەموو ئەخلاقێکی کاری ڕۆژنامەنوسییە و پێچەوانەی یاسابەرکارەکان و عورف و عاداتی کۆمەڵگاشە.

سوپای تورکیا و گروپەچەکدارەکانی بەردەوامن لە ھێرشکردن بۆ سەرتاسەری ناوچەکانی ڕۆژئاوای کوردستان و باکور و ڕۆژھەڵاتی سوریا. میدیاکانی ڕۆژئاوای کوردستان ڕایانگەیاند، گوندەکانی قەزای شەرا و شێرئاوا و قەزاکانی تەلڕەفعەت و تەلتەمر لە لایەن سوپای تورکیا و گرۆپەچەکدارەکانی بە سەختی تۆپباران کراون. 

سوپای تورکیا و گروپەچەکدارەکانی شەوی ڕابردوو گوندی شەوارخە و قەلای شەوارخەی سەر بە قەزای شەرایان تۆپباران کرد و نێزیکەی ٣٠ تۆپ لەو ناوچەیانە کەوتنە خوارە. 

نوسینگەی راگەیاندنی ھەرێم کەمال ئاغا سەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتی نیشتمانی کوردستان لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، "ئەو ھەواڵانەی لە ھەندێک سایت و کەناڵەکان بڵاوکراوەتەوە سەبارەت بە سکاڵاکەمان لەکاتی ھەڵبژاردن کە گوایە ئێمە ئەو سکاڵایەمان دۆراندبێت، بۆیە ئێمە بەھەموو لایەک رادەگەێنین کە ئەم ھەواڵە دوورە لەراستی."

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە رێکەوتی ٧ی نیسان دادگایی فیدراڵی و دەستەی دادوەری سەر بە کۆمیسۆن دوا بریاری خۆیدا، کە ئەنجامەکان نە قابیلی تانە لێدانە و نە ڕەتدەکرێتەوە، بۆیە ئەم ھەواڵانەی کە بەشێک لە راگەیاندنەکان بڵاوی دەکەنەوە بۆ چەواشەکردن و گەرم کردنی بازاری میدیای خۆیانە .

 بۆ جاری یەکەمە خولێکی لەو جۆرە لەشاری کەرکوک دەکرێتەوە بەئامانجی بەرزکردنەوەی دوانستی کادران و بەرەو پێشبردنی لایەنی ھوشیاری و ڕوناکبیری ھەنگاونان بۆ گەشەپێدانی کاری ڕێکخراوەیەیی لە کەرکوک.

لە سالی ٢٠١٤ لە کاتی ‌ھێرشی داعش بۆ سەر گوندی کۆچۆی سەر بە شەنگال کچێکی ئێزدی بەناوی وەفا عەلی عەباس کە ئەو کاتە تەمەنی ٩ ساڵ بوو لە لایەن داعشەوە ڕفێندرا. لە ئۆپەراسیۆنی مرۆیی و ئەمنی کچە ئێزدییەکە دوای ٨ سال  لە دەستی دا‌عش رزگار کرا و بە رێگای تەلەفۆن پەیوەندی بە کەسوکارەکەی کرد. 

ھەروەھا یەپەژە ڕایگەیاند، لە قۆناغی دووەمی ئۆپەراسیۆنی مرۆیی و ئەمنیدا چوار ژنی دیکەیان دۆزییەوە کە لە چادرێکدا کەلەپچە کرابوون و نیشانەی ئەشکەنجەی قوڵ بە جەستەیانەوە دیاربوو.

قائیمقامییەتی سلێمانی لە راگەیەندراوێکدا بڵاوی کردەوە، لە مانگی ئابدا ھاووڵاتیان و خاوەنی شوێنە گشتییەکان زیاتر پابەندی رێنماییەکان بوون و سەرپێچییەکان و داخستنی شوێنەکان کەمتربوون.

بەپێی ئامارەکانی قائیمقامییەتی سلێمانی، لە مانگی ئابدا ٦٠ شوێنی گشتی داخراون و ٧١ ملیۆن و ٣٠٠ ھەزار دینار غەرامە کراون، ئەوانیش سەرتاشخانە و ھۆتێل و ئاریشتگا و مەلەوانگە و خواردنگە و شوێنی زیادەڕەوی بوون. ھەروەھا ١١ کەسیش بەھۆی سەرپێچی دراونەتە دادگا.

عەلی جەمال قدووری، وتەبێژی پۆلیسی گەرمیان رایگەیاند، مامۆستاکە لەئێستادا لە نەخۆشخانەی فریاکەوتنی شەھید ھەژار لە کەلار چارەسەری پێویستی بۆکراوە و دادوەر فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ تۆمەتبار دەرکردوە.

وتیشی، پۆلیس چۆتە شوێنی ڕوداوەکەو دەستیان بەلێکۆڵینەوە کردوە و لە ھەوڵی ئاشکراکردنی ناسنامە و دەستگیرکردنی تۆمەتباردان.

فەرەیدون مەحمود بەڕێوەبەری ناحیەی خورمال بە ” کوردسات نیوز “ ڕاگەیاند، ئەمڕۆ لە پشت شاخی سورین ئاگرێک لە خاکی ئێران کەوتووەتەوە و بەپێی ئەو زانیاری و بەدواداچوونانەی ئەوان کردوویانە بەماوەیەکی کورت توانراوە ئاگرەکە کۆنترۆڵبکرێت.

راشیگەیاند، ئەوەی کە ھاووڵاتیان ھەستیان بەبوونی ئاگر و دووکەڵ لە شاخی سورین کردووە لە دیوی ئیران بووە، نەک لە سنوری ھەرێمی کوردستان، بۆیە ئەو ھەواڵانە رەتدەکەنەوە کە باس لە بۆردومانکردنی شاخی سۆرین دەکات لەلایەن تورکیاوە.

بەڕێوەبەری ناحیەی خورماڵ دڵنیایش دەداتە ھاووڵاتیانی ناوچەکە و دەڵێت، ھیچ جۆرە بۆردومانێک لە ناوچەکەدا رووینەداوە و ھەواڵی لەو شێوەیەش ھیچ بنەمایەکی راستی نییە.

ئەو لێدوانەی بەڕێوەبەری ناحیەی خورماڵ لە دوای ئەوە دێت، کە لە سوشیال میدیا وابڵاوکرایەوە کە گوایە شاخی سۆرین لەلایەن تورکیاوە بۆردومان کراوە.