کۆشکی کرملین لە ڕاگەیاندراوێکدا، بڵاویکردەوە، لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی ڕووسیا و سباستیان کورتس ڕاوێژکاری نەمسا، گفتوگۆیان لە بارەی دوایین پێشھاتەکانی ئۆکراین و پەیوەندییەکانی نێوان مۆسکۆ و یەکێتی ئەوروپا کردووە.

ئاماژە بەوەشکراوە، لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەدا ڕاوێژکاری نەمسا ئامادەیی وڵاتەکەی نیشانداوە بۆ میوانداریکردنی کۆبوونەوەی لوتکەی نێوان ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی ڕووسیا و جۆو بایدن سەرۆکی ئەمریکا.
پێشتریش یۆری ئەوشاکۆف یاریدەدەری سەرۆکی ڕووسیا ڕایگەیاندبوو، ئەگەری زۆرە لە مانگی حوزەیرانی داھاتوودا، پوتن و بایدن کۆبوونەوەی لوتکە، ئەنجام بدەن.

"بافڵ تاڵەبانی" ھاوسەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە پەیامێکدا بە بۆنەی ١ی ئایار ڕۆژی جیھانی کرێکاران ڕایگەیاند، لە ڕۆژی کرێکاراندا یادی ئەو کرێکارە ماندوونەناس و دڵسۆزانە دەکەنەوە کە ڕۆڵێکی گرنگ و بونیادنەرانەیان بینیووە لە دروستکردن و ئاوەدانکردنەوەی کوردستان.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە ھەناوی کرێکاران و ڕەنجدەرانەوە گەشەیکردووە، بۆیە پاڵپشتی و داکۆکیکردن لە ماف و داوا ڕەوا و یاساییەکانیان بە ئەرکی خۆیان دەزانێت. جەخت لەوەشدەکاتەوە، دەبێت بەرامبەر ڕۆڵی گرنگ و مێژووییان وەفادار دەبن.

لە بەشێکی تری پەیامەکەدا ھاتووە، بەھۆی ئەو ڕەوشە ئابورییە سەختەی لە چەند ساڵی ڕابردوودا بەسەر کوردستاندا ھات، کرێکاران بە ژیانێکی قورس و ناھەمواردا تێپەڕین.
بەڵێنیش دووپاتدەکاتەوە، لە ھەوڵەکانیان بەردەوامبن لە پێناو دەستەبەرکردنی گوزەرانێکی باشتر و ژیانێکی شایستەتر بۆ کرێکارانی کوردستان.

شانەی ڕاگەیاندنی جەنگیش ڕایگەیاندووە، ھێزە ئەمنییەکان ھەڵمەتێکی گەڕان و پشکنینیان بە ناوچەکەدا دەستپێکردووە بۆ گەڕان بەدوای ئەو چەکدارە تیرۆریستانەی ئەو بۆمبانەیان لەناو ئەو ئوتومبیلانەدا چاندووە کە سەر بە فەوجی ٣ی لیوای ٥٩ی فرقەی شەشی سوپای عێراق بووە.

بە وتەی چەند سەرچاوەیەکی ئاگادار، ئیئتیلافی نەسڕ بە سەرۆکایەتی حەیدەر عەبادی و ڕەوتی حیکمە بە سەرۆکایەتی عەممار حەکیم، ئیئتیلافێکی نوێیان بە ناوی "ھێزی دەوڵەت" پێکھێناوە بۆ بەشداریکردن لە ھەڵبژاردنی پێشوەخت، کە بڕیارە لە مانگی تشرینی یەکەمی داھاتوو، بەڕێوەبچێت.

کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکان لە عێراق، بڕیاریدابوو بە درێژکردنەوەی ماوەی پێشکەشکردنی ھاوپەیمانییەکان و ناوی کاندیدەکان.

بە وتەی چەند سەرچاوەیەکی سیاسی، ھاوپەیمانی نوێ لە نێوان لایەنە سیاسییەکانی عێراق بۆ بەشداریکردن لە ھەڵبژاردنی پێشوەخت پێکدەھێنرێت.

مەکتەبی سیاسیی بزوتنەوەی تاڵیبان، ڕایگەیاند، بە بەشداری نوێنەرانی ئەمریکا، چین، ڕووسیا، پاکستان، لێپرسراوانی کابول و بزوتنەوەی تاڵیبان، کۆبوونەوەیەک لە قەتەر بۆ گفتوگۆکردن لەسەر پڕۆسەی ئاشتی و دوایین پێشھاتەکان لە ئەفغانستان، بەڕێوەچوو.

ئاماژەی بەوەشکردووە، جگە لە تاووتوێکردنی پڕۆسەی ئاشتی و ڕێککەوتنی نێوان حکومەتی کابول و بزوتنەوەی تاڵیبان، لە کۆبوونەوەکەدا داوا کراوە ناوی لێپرسراوانی بزوتنەوەکە لە لیستی ڕەش دەربھێندرێت و سەرجەم زیندانییەکانیش لە گرتووخانەکانی ئەفغانستان، ئازاد بکرێن.

جێگری سەرۆکی حکومەت ئاماژەی بەوەشدا، ئەم پەلامارە تیرۆریستیانە ئەوەمان پێ دەڵێت کە دەبێت زیاتر چاوکراوە بین بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی تێرۆر و تۆقاندن بە ھەموو شێوەکانی و بە ھەر ھۆکارێک بێت. ڕاشیگەیاند، پێویستە کار بکەن بۆ ئەوەی ئەم ئافاتە مەترسیدارە کە ئاشتی و ئاسایشی نێودەوڵەتی کردووەتە ئامانج بنبڕ بکرێت.

لە کۆتایی پەیامەکەشیدا قوباد تاڵەبانی پرسە و سەرەخۆشی خۆی ئاڕاستەی کەسوکاری ئەو شەھیدانە کرد کە خۆیان کردە قوربانی پاراستنی ئارامی و سەقامگیری ھەرێمی کوردستان و ھیوای زوو چاکبوونەوەشی بۆ بریندارەکان خواست.

لوید ئۆستن وەزیری بەرگریی ئەمریکا لە یەکەمین وتاری سیاسییدا لەو کاتەوەی لەو پۆستەدا دەستبەکار بووە ئاماژەی بەوەکرد، وڵاتەکەی ئامادەیە بۆ ھەر جەنگێک کە ھاوشێوەی جەنگەکانی پێشوو نەبێت.

لە سەردانێکیدا بۆ فەرماندەیی سوپای ئەمریکا لە ئۆقیانوسی ئارام کە بارەگاکەی لە دوورگەی (ھاوای)یە، ئۆستن داوای کردووە سود لە پێشکەوتنە تەکنۆلۆژییەکان وەربگیرێت و ئۆپراسیۆنە سەربازییەکان لەسەر ئاستی جیھان یەک بخرێن.

وتیشی، شێوازی جەنگی داھاتوو زۆر جیاوازتر دەبێت لەو جەنگانەی کە پێشتر ئەمریکا بەشداریی تێدا کردوون و تواناکانی وەزارەتەکەشی دووچاری داھێزران کردووە.

ئیسحاق جیھانگیری جێگری سەرۆکی ئێران، ڕایگەیاند، تاران پێی باشە بە زووترین کات بگاتە لێکتێگەیشتن لەگەڵ حکومەتی سعودیە، بە مەرجێک ڕیاز جموجۆڵەکانی بۆ تێکدانی ڕەوشی ناوچەکە ڕابگرێت.
وتیشی، ئێران ڕۆڵێکی گرنگی لە دۆسییە ھەرێمییەکاندا ھەیە و پێویستە ڕێز لە ڕۆڵی ئەو وڵاتە، بگیرێت.

بە وتەی جێگری سەرۆکی ئێران، گرژی و ئاڵۆزییەکانی نێوان ھەردوو وڵات لە ساڵی ٢٠١٦ کە بەھۆی ھەڵکوتانە سەر باڵیۆزخانەی سعودیە لە تاران دروستبوو، جۆرێک لە ناپاکیی بوو لە بەرامبەر گەلی ئێران.

پێشتریش، محەمەد بن سەلمان جێنشینی سعودیە لە چاوپێکەوتنێکدا ھیوای خواستبوو پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئێران ئاسایی بکرێتەوە.

ئیئتیلافی نەسر کە لەلایەن حەیدەر عەبادی سەرۆک وەزیرانی پێشووتری عێراق سەرۆکایەتی دەکرێت، لە ڕاگەیاندراوێکدا بڵاویکردەوە، ئیدانەی لێدوانەکەی سلێمان سۆیلۆ وەزیری ناوخۆی تورکیا دەکەن لە بارەی دروستکردنی بنکەیەکی سەربازیی لە چیای مەتینا لە سنووری بادینان.

ئاماژەی بەوەشکردووە، داوای لەلایەنە پەیوەندیدارەکانیش کردووە، ڕێوشوێنی بە پەلە و پێویست بۆ پاراستنی سەروەری ئاسایشی نەتەوەیی عێراق، بگرنەبەر و داواشی لە ئەنقەرە کرد سیاسەتی خۆی لە بەرامبەر عێراق، بگۆڕێت.

پێشتر سلێمان سۆیلۆ وەزیری ناوخۆی تورکیا، ڕایگەیاندبوو، حکومەتی ئەنقەرە بە نیازە بنکەیەکی سەربازیی لە چیای مەتینا لە سنوری بادینان دابمەزرێنێت.

وتیشی، چیای مەتینا ناوچەیەکی ستراتیژییە و نزیکە لە چیاکانی قەندیل کە بە پێگە و ناوەندی سەرەکی پارتی کرێکارانی کوردستان، دادەنرێت.

وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا ڕایگەیاند، ڕێوشوێنەکانی تایبەت بە ھەڵوەشاندنەوەی پڕۆژەکانی تایبەت بە دروستکردنی دیوار لەسەر سنووری ھاوبەشی نێوان ئەمریکا و مەکسیک، دەستیپێکردووە.

پاش دەستبەکاربوونی وەک سەرۆکی ئەمریکا، جۆو بایدن کارکردنی بە پڕۆژەی دروستکردنی دیوار لەسەر سنووری ھاوبەشی نێوان ئەمریکا و مەکسیکی ڕاگرت، کە پێشتر لە سەردەمی ئیدارەی دۆناڵد تڕەمپ پڕۆژەکە پەسەندکراو خرایە بواری جێبەجێکردنەوە.

ھەرچەندە ئیدارەی جۆو بایدن پڕۆژەی دروستکردنی دیواری لەسەر سنووری ھاوبەشی نێوان ئەمریکا و مەکسیک ڕاگرتووە. جەختیشیکردووەتەوە، بە شێوەیەکی جددی مامەڵە لەگەڵ پرسی کۆچبەران دەکات.

وەزارەتی کشتوکاڵی عێراق ڕایگەیاند، وڵاتەکەی لە ئامادەکاریدایە بۆ ئەوەی ھەنگاو بە ھەنگاو بگەڕێتەوە بۆ پێشەنگی وڵاتانی بەرھەمھێن و ھەناردەکاری خورما.

(حەمید نایف) وتەبێژی وەزارەتی کشتوکاڵی عێراق ڕایگەیاند، ساڵی ڕابردوو کۆتا بڕی ھەناردەکراویان ناردووە بۆ وڵاتانی دەرەوە کە نزیکەی ٦٠٠ ھەزار تۆن بووە لە ھەموو جۆرەکانی خورما و بەمەش عێراق ڕیزبەندی چوارەمی جیھانی گرتووە لە وڵاتانی بەرھەمھێنی خورمادا.

زیادبوونی بەرھەمداری خورما لەم ساڵانەی دوایدا دەگەڕێتەوە بۆ ھاندانی حکومەت کە لە ئێستادا لە بری ٢٠٠ ھەزار دینار بۆ ھەر تۆنێک خورما بڕی ٧٠٠ ھەزار دیناری پێدەدات و بەو ھۆیەشەوە ژمارەی دارخورماکانی عێراق زیادیکردووە بۆ ١٧ ملیۆن دارخورما.

عێراق تا سەرەتای ھەشتاکانی سەدەی ڕابردوو لە ڕیزبەندی یەکەمی وڵاتانی بەرھەمھێنی خورمادا بوو، چونکە خاوەنی زیاتر لە ٣٣ ملیۆن دارخورما بوو، بەڵام لە کۆتایی نەوەدەکان ژمارەی دارخورماکانی کەمیکرد بۆ ٩ ملیۆن دارخورما و بەمەش بەرھەمداری خورمای کەمی کرد.

نەعیم عەبودی سەرکردە لە ھاوپەیمانی فەتح، ڕایگەیاند، ئەمڕۆ ھاوپەیمانی فەتح ناوی سەرجەم کاندیدەکان یەکلایی دەکاتەوە و شەوی ڕابردووش ناوی بەشێک لە کاندیدەکانی ڕادەستی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکان، کردبوو.

ڕوونیشیکردەوە، ھاوپەیمانی فەتح وەک کوتلەیەکی یەکگرتوو بەشداری لە پڕۆسەی ھەڵژاردنی پێشخوەت دەکات کە لە چوار ھێزی سەرەکیی پێکھاتووە و بریتین لە ڕێکخراوی بەدر، سادقون، سەنەد و نوسەحیح.

پێشتریش، وتەبێژی عەسائیبی ئەھلی حەق، ڕایگەیاندبوو، ھاوپەیمانی فەتح سەرجەم دۆسیەکانی تایبەت بە ھەڵبژاردنی داھاتووی یەکلایی کردووەتەوە و بە یەک لیست ناوی کاندیدەکانی، پێشکەشکردووە.

بە پێی میدیاکانی ئەفغانستان، دوابەدوای ھێرش و پەلامارەکانی بزوتنەوەی تاڵیبان بۆ سەر ھەرێمی گەزنی لە باشووری خۆرھەڵاتی ئەو وڵاتە، ٣٠ سەربازی سوپای ئەفغانستان بێسەروشوێن بوون.

چەکدارەکانی بزوتنەوەی تاڵیبان ھێرشیان کردە سەر سوپای ئەفغانستان لە ھەرێمی گەزنی و شەڕ و پێکدادانی قورس لە نێوان ھەردوولا ڕوویدا و چەند سەعاتێک بەردەوام بوو.

سەرچاوەیەکی ئەمنیش ڕایگەیاندبوو، بەھۆی پەلامارەکانی تاڵیبان، دەیان سەرباز و چەکداری بزوتنەوەکە کوژراون.

دەقی پەیامەکە...

پرسە و سەرەخۆشی ئاراستەی بنەماڵە و کەسوکاری ئەو پێشمەرگە قارەمان و تێکۆشەرانە دەکەم کە بەھۆی پەلامارە تیرۆریستییەکەی چەکدارانی داعشەوە شەھیدبوون و ھیوای چاکبوونەوەی خێرا بۆ بریندارەکان دەخوازم.

مەترسییەکانی داعش لە عێراق و ھەرێمی کوردستان کۆتایی نەھاتووە و چەندینجاریش ھۆشداریمان لە ھەبوونی بۆشایی ئەمنی لەنێوان ھێزەکانی پێشمەرگە و سوپای عێراق لە ناوچە جێناکۆکەکان داوە، کە بەداخەوە ھێرشەکەی شەوی ڕابردووی چەکدارانی داعش لە ئەنجامی سوودوەرگرتن بووە لەو بۆشاییە ئەمنییە.

رووبەرووبوونەوەی تیرۆر و پاراستنی سەقامگیری ھەرێمی کوردستان و عێراق ئەرکی ھەموولایەکمانە و پێویستە ھاوکاری و ھەماھەنگی نێوان سوپای عێراق و ھێزەکانی پێشمەرگە زیاتربێت. ناتوانین ژیانێکی ئارام و سەقامگیرمان ھەبێت ئەگەر ھەموومان پێکەوە یەکدەنگ و یەکدەست نەبین بۆ رووبەرووبوونەوەی ھەڕەشە و مەترسییەکان.

بافڵ تاڵەبانی 
ھاوسەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان

عەباس عێراقچی جێگری وەزیری دەرەوە و سەرۆکی وەفدی ئێران لە کۆبوونەوەی ڤێنا رایگەیاند، لە دانوستانەکان لەگەڵ ئەمریکا گەیشتونەتە لێکتێگەیشتن بۆ ھەڵگرتنی سزاکان لەسەر تاران، بە تایبەت سزای سەر کەرتی نەوت و بانک و دەرکردنی کۆمپانیاکان لە لیستی ڕەش.

عەباس عێراقچی وتیشی، لەگەڵ واشنتۆن گفتوگۆیان لە سەر خاڵە ناکۆکەکانی نێوانیان کردووە لەبارەی رێککەوتنی ئەتۆمی.