بەرگری شارستانی غەززە رایگەیاند، لە بۆردومانێكی ئیسرائیلدا بۆ سەر شاری رەفەح و خان یونس 15 كەس كوژران، وەزیری بەرگری ئیسرائیلیش دەڵێت، ئۆپراسیۆنەكانیان فراوانتر دەكەن.

مەحمود بەسەل وتەبێژی بەرگری شارستانی غەززە رایگەیاند، بەرەبەیانی ئەمڕۆ ئیسرائیل بۆردومانی دوو ماڵی لە شاری رەفەح كرد و بەوهۆیەوە 13 كەس كوژران و لە بۆردومانێكی تریشدا لە خان یونس دوو كەسی تر كوژران.

هاوكات، یسرائیل كاتس وەزیری بەرگری ئیسرائیل رایگەیاند، لە پێناو كۆنتڕۆڵكردنی تەواوی كەرتی غەززە و دەرهێنانی لە دەست گروپە چەكدارەكان ئۆپراسیۆنەكانیان لە غەززە زیاتر دەكەن.

دەشڵێت، پلانەكانیان بەو شێوەیەیە كە دانیشتوانی غەززە ناچار دەكەن بە چۆڵكردنی.

وەزارەتی بەرگری ئەمریكا رایگەیاند، وڵاتەكەی ژمارەیەكی تر لە كەشتی فرۆكەهەڵگر بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەنێرێت بۆ پاڵپشتیكردنی سەقامگیری و پاراستنی كەشتییە بازرگانییەكان لە ناوچەكەدا.

شۆن بارنێل وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئەمریكا رایگەیاند، كەشتی فرۆكەهەڵگری تر لە جۆری هاردی ئێس ترومان دەنێرن بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە پێناو بەهێزكردنی سەقامگیریی ناوچەكە و بەرپەرچدانەوەی هەر هێرشێك بكرێتەسەر بەرژوەندییەكانیان و پارێزگاریكردن لە رێڕەوی بازرگانی و كەشتیە بازرگانیەكانیان لە ناوچەكەدا.

هاوكات، وەزارەتی بەرگری ئەمریكا بڵاویكردەوە، پیت هێگسێت وەزیری بەرگری فەرمانی كردووە بە ناردنی كەشتی فرۆكەهەڵگڕ زیاتر بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست.

ئەمڕۆ سێشەممە، وەزارەتی گەنجینەی ئەمەریکا دژی کۆمپانیا و کەسایەتییە پەیوەندیدارەکان بە بەرنامەی چەکی ئێران، لیستێکی نوێی سزاکانی راگەیاند. ئەم هەنگاوە وەک بەشێک لە هەوڵەکانی واشنتۆن بۆ بەرتەسککردنەوەی توانای سەربازی تاران و رێگریکردن لە گەیاندنی چەک بۆ گروپە تیرۆریستییەکان و روسیا دێت.

بەگوێرەی راگەیەندراوێکی فەرمی، وەزارەتی گەنجینەی ئەمەریکا بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی داد، سزای سەپاندووە بەسەر شەش کۆمپانیا و دوو کەسایەتی کە تۆمەتبارن بە دابینکردنی پارچەکانی فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان و تەکنەلۆژیای پێویست بۆ بەرنامەی درۆن و مووشەکی ئێران.

سکۆت بێسنت، وەزیری گەنجینەی ئەمەریکا لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: "گواستنەوەی درۆن و مووشەک لەلایەن ئێرانەوە بۆ گرووپە تیرۆریستییەکانی ناوچەکە و روسیا بۆ هێرشکردنە سەر ئۆکراین، مەترسییەکی جددی لەسەر خەڵکی مەدەنی و کارمەندانی ئەمەریکا و هاوپەیمانەکانمان دروست کردووە."

بێسنت جەختی کردەوە کە وەزارەتەکەی "لە بە ئامانجگرتنی ئەو کۆمپانیا و پیشەسازییە سەربازییانەی کە هاوکاری ئێران دەکەن و مووشەک و درۆن و چەکی دیکە دابین دەکەن، بەردەوام دەبێت."

بەپێی وردەکارییەکانی راگەیەندراوەکە، دوو کەس لەوانەی سزادراون هاوڵاتی ئێرانین، یەک کۆمپانیا سەر بە وڵاتی چینە و چوار کۆمپانیای دیکەش لە ئیمارات چالاکی دەکەن.

سەرۆك وەزیرانی عیراق پەیوەندییەكی تەلەفۆنی لەگەڵ سەرۆك كۆماری ئێران ئەنجامدا و سودانی هەڕەشە و دروستكردنی مەترسیی بۆ سەر ئێران رەتكردەوە.

نووسینگەی سەرۆك وەزیرانی عیراق بڵاویكردەوە، بە بۆنەی جەژنی رەمەزان و بە مەبەستی پیرۆزباییكردن، سودانی و پزشكیان پەیوەندییەكی تەلەفۆنییان ئەنجامدا و پێشخستنی پەیوەندییەكانی نێوان بەغداد و تارانیان باسكردووە.

نوسینگەی سەرۆكوزیرانی عێراق رایگەیاند، لەو پەیوەندییەدا سودانی هەڕەشە و دروستكردنی مەترسیی بۆ سەر ئێران رەتكردووەتەوە، كە ئاسایش و سەقامگیریی ئەو وڵاتە بخاتە مەترسییەوە.

بەگوێرەی راگەیەنراوێكی نوسینگەی سودانی، هەردولا جەختیان لە هەماهەنگیی نێوان وڵاتانی ئیسلامی كردووەتەوە بۆ رووبەڕووبوونەوە ئاڵنگاری و مەترسییەكان.

سەرۆکی پارتی بزووتنەوەی نەتەوەیی (مەهەپە) رەخنەی توندی لە هەڵوێستی جەهەپە گرت سەبارەت بە خۆپیشاندانەکانی دژی زیندانیکردنی ئیمامئۆغڵو و جەختی کردەوە کە "شەقام چارەسەر نییە".

دەوڵەت باخچەلی، سەرۆکی پارتی بزووتنەوەی نەتەوەیی (مەهەپە) ئەمڕۆ سێشەممە لە وتارێکدا کە لە رۆژنامەیەکی نزیک لە پارتەکەی بڵاوکراوەتەوە، هەڵوێستی توندی دژی خۆپیشاندانەکانی لایەنگرانی جەهەپە دەربڕی کە لە دوای زیندانیکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆکی لەکارلادراوی شارەوانیی گەورەی ئیستەنبوڵ، بەڕێوەدەچن.

باخچەلی لە وتارەکەیدا نوسیوێتی: "قسە و ئازادیی رادەربڕین مافێکی دیموکراسییە، بەڵام ئەگەر ئەو ئازادییە ببێتە مایەی تێکدانی دۆخی گشتی و خەڵک بۆ یاخیبوون هانبدات، هەرگیز جێگەی قبووڵکردن نییە".

سەرۆکی مەهەپە راشیگەیاند: "هەموو ئەو وتانەی کۆمەڵگە بۆ پشێوی، تووندوتیژی و یاخیبوون ئاراستە دەکەن، بە واتای پێشێلکردنی هەموو بەرپرسیارێتییەکی ئەخلاقی و یاسایی دێن".

ئەم لێدوانانە لە کاتێکدا دێن کە ئۆزگور ئۆزەل، سەرۆکی جەهەپە، دوای دەستگیرکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو لە 19ی مانگی رابردوو، چەندین جار داوای لە لایەنگرانی کردووە خۆپیشاندان ئەنجام بدەن.

بەپێی راگەیاندراوێکی فەرمی لەلایەن حزبوڵڵاوە، لە ئاکامی هێرشێکی فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل بۆ سەر باشوری بەیروتی پایتەختی لوبنان، سەرکردەیەکی حزبوڵڵا بەناوی "عەلی حەسەن بەدیر" و کوڕەکەی "حەسەن عەلی بەدیر" کوژراون. 

لە بەرامبەردا، سوپای ئیسرائیل و دەزگای شاباک (ئاسایشی گشتی ئیسرائیل) لە راگەیاندراوێکی هاوبەشدا ئەنجامدانی هێرشەکەیان پشتڕاست کردەوە.

راگەیاندراوە هاوبەشەکەی ئیسرائیل ئەوەی خستووەتە روو کە "عەلی حەسەن بەدیر" دەستی هەبووە لە پلانڕێژی هێرشێکی گەورە بۆ سەر خەڵکی مەدەنی ئیسرائیل و هاوکات هاوکاری حەماسی کردووە.

سەرچاوە نزیکەکان ئاشکرایان کردووە کە حەسەن بەدیر یاریدەدەری بەرپرسی دۆسیەی فەڵەستین بووە لە حزبوڵڵا و یەکێک بووە لە سەرکردە کاریگەرەکانی ئەم گرووپە.

هەروەها ئاماژە بەوە کراوە کە بەدیر برای بەرپرسی راگەیاندنی شەڕ لە حزبوڵڵا بووە و لە ماڵەکەی خۆیدا لەگەڵ ئەندامانی خێزانەکەی کراوەتە ئامانج.

جێی باسە، بەپێی زانیارییەکان، لە ئەنجامی هێرشەکەدا جگە لە بەدیر و کوڕەکەی، چوار کەسی دیکەش گیانیان لەدەستداوە و شەش کەسیش برینداربوون.

بەپێی راگەیاندراوێکی بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی کەشناسیی هەرێمی کوردستان، شەپۆلێکی نمە باران و هەورە تریشقە لە ماوەی 48 سەعاتی داهاتوودا دەست پێ دەکات.

بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی لە راگەیاندراوەکەیدا ئاماژەی بەوەکردووە، پێشبینی دەکرێت کەشی ئەمڕۆ سێشەممە  ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور بێت، بەڵام لە باکووری هەرێم، لە درەنگانی شەودا دەگۆڕێت بۆ هەوری تەواو. هەروەها پلەکانی گەرما بەڕێژەی دوو بۆ چوار پلە بەراورد بە دوێنێ بەرز دەبنەوە.

بەپێی راگەیەندراوەکە، لە ناوچە شاخاوییەکانی پارێزگای دهۆک، شێوازی دابارین هەندێک جار دەگۆڕێت بۆ تاوە بارانی بەلێزمە و هەورە تریشقە، بەڵام لە درەنگانی شەودا کۆتایی دێت. پلەکانی گەرماش نزیک دەبێتەوە لە تۆمارکراوەکانی ئەمڕۆ.

*بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی:

- هەولێر: 26 پلە
- سلێمانی: 25 پلە
- دهۆک: 23 پلە
- کەرکوک: 29 پلە
- زاخۆ: 23 پلە
- هەڵەبجە: 25 پلە
- سۆران: 21 پلە
- حاجی ئۆمەران: 12 پلە
- گەرمیان: 31 پلە

د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق بەبۆنەی جەژنی ئەکیتۆوە پەیامێکی پیرۆزبایی بڵاوکردەوە و تیایدا پیرۆزبایی لە بابلی و ئاشوریی و کلدانیەکان دەکات و هیوای جەژنێکی پڕ خێر و خۆشیان بۆ دەخوازێت. 

لە پەیامی پیرۆزباییەکەی سەرۆک کۆماردا هاتووە؛ "ئەم جەژنە کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ هەزاران ساڵ لەمەوبەر، ڕەنگدانەوەی بەهای کولتووری کۆن و فرەچەشنی ئایینی و کولتووری میزۆپۆتامیایە".

سەرۆک کۆمار هیوا دەخوازێت؛ "جەژنێکی خۆش بێت کە تێیدا هەمووان چێژ لە چاکە و خۆشگوزەرانی و نیعمەت وەربگرن".

سەرۆكی زیندانیكراوی شارەوانی ئیستانبوڵ رایگەیاند، دەستگیركردنی خۆپیشاندەرانی خۆپیشاندانەكانی چەند رۆژی رابردووی توركیا نایاسایی و نادادپەروەرییە.

ئەكرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆكی زیندانیكراوی گەورە شارەوانی ئیستانبوڵ لە تۆڕی كۆمەڵایەتی ئێكس بڵاویكردەوە، دەستگیركردنی خۆپیشاندەران، لە خۆپیشاندانەكانی چەند رۆژی رابردووی ژمارەیەك پارێزگای توركیا نایاسایی و نادادپەروەرییە، هەر كەسێكیش پێی وابێت دادگا لە وڵاتەكەدا بێلایەن و سەربەخۆیەوە، هاوبەشی ئەو تاوانەیە.

ئەوەشی خستووەتەڕو، دوای تێپەڕینی ساڵێك بەسەر هەڵبژاردنی شارەوانییەكانی توركیا، لەلایەن یەك كەسەوە ئیرادەی گەلی توركیا پێشێلكراوە و لەماوەی ساڵێكدا، پێنج سەرۆك شارەوانی دەستگیركراون و دوانیشیان قەیوم لە شوێنیان دانراوە.

سەرۆكی زیندانیكراوی گەورە شارەوانی ئیستانبوڵ دەشڵێت، بە دەنگی 85 ملیۆن هاوڵاتی هەڵبژێردراوە و دەتوانێت، وڵاتەكەی بەڕێگەی یاسایی و پشتیوانی گەلی توركیا، دوژمنایەتی ئەو كەس و لایەنانە بكات، پێشێلی مافەكانی گەلی وڵاتەكە دەكات.

بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، بەبۆنەی جەژنی ئەکیتۆ و سەری ساڵی نوێی بابلیی ئاشووری، پیرۆزبایی لە کلدانی و ئاشوورییەکان دەکات و لە پەیامەکەیدا ئاماژە بە پاراستنی مافەکانیان دەکات و جەخت دەکاتەوە لەسەر پێکەوە ژیانی ئاشتیانە.

دەقی پەیامەکەی سەرۆکی یەکێتی:

بەبۆنەی جەژنی ئەکیتۆ و سەری ساڵی نوێی بابلیی ئاشووری، لە دڵەوە پیرۆزبایی گەرم ئاڕاستەی خوشک و برایانی کلدانی، ئاشووری و سریانی لە کوردستان و عیراق و جیهان دەکەم، هیوادارم وەک هەمیشە لە کەشێکی ئارام و شادیدا ئەم جەژنە بەڕێبکەن.

لەم رۆژەدا تەئکید لە قووڵکردنەوەی گیانی برایەتی و پێکەوەیی ئاشتیانەی نێوان سەرجەم نەتەوە و پێکهاتەکان دەکەینەوە بە تایبەت کلدانی، ئاشووری و سریانییەکان کە بەشێکی گرنگی گەلەکەمانن.
هەوڵەکانیشمان بۆ پاراستنی مافی هەموولایەک بەردەوام دەبێت لە پێناو سەقامگیری زیاتر و پێکەوەژیان لە وڵاتەکەماندا.

بافڵ جەلال تاڵەبانی 
سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان

ماوەی چەندین رۆژە وەزارەتەکانی دەرەوەی ئیسرائیل و تورکیا لە سۆشیاڵمیدیاکانیانەوە هێرشدەکەنە سەر یەکتری، ئەمەش لە دوای پۆستێکەوە دێت کە وەزارەتی دەرەوەی تورکیا 29ـی ئازار ئیدانەی هێرشەکانی ئیسرائیلی بۆ سەر لوبنان کرد و رایگەیاند: "ئەم هێرشانە نیشانەی بێبایەخکردنی یاسا نێودەوڵەتییەکانە لەلایەن ئیسرائیلەوە‌و بەردەوام بوونیشی مەترسی لەسەر ئاسایش و سەقامگیری ناوچەکە دروست دەکات".

وەزارەتی دەرەوەی ئیسرائیل بەئاماژەدان بەم پۆستە لەئەکاونتی ئێکس لەهەمان ررۆژدا رایگەیاند "لەکاتێکدا ئەردۆغان بەتوندوتیژی هاوڵاتیانی خۆی سەرکوت دەکات و نەیارانی سیاسیی خۆی بەکۆمەڵ دەستگیر دەکات، کەچی خۆبەزلزانانە بانگەشەی بەهادانان بۆ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیی دەکات. لەکاتێکدا لەتورکیای ئەردۆغاندا نە دادپەروەری و نە یاسا و ئازادی بوونی نییە".

ئەردۆغان لەوتارەکەیدا دوای نوێژی جەژن لە 30ـی ئازاردا، وتی "دەزانین چی لە فەلەستین رودەدات. خودا بەتووڕەیی خۆی ئیسرائیلی زایۆنی لە ناو ببات‌و نەفرەتی خوای لێبێت".

ئەمڕۆش جارێکیتر گیدیۆن سار، وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل، رایگەیاند: "سودانی لەگەڵ سەرۆکوەزیرانی سوریا جەژنە پیرۆزەی کرد و باسی دۆخی ناوچەکەیان کرد".

محەممەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عیراق لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا لەگەڵ ئەحمەد شەرع سەرۆکوەزیرانی سوریا، پیرۆزبایی جەژنی لێکرد و چەند پرسێکی گرنگی ناوچەکەیان تاوتوێ کرد.

بەپێی راگەیێندراوێک کە نووسینگەی راگەیاندنی سەرۆکوەزیرانی عیراق بڵاویکردەوە، سودانی پیرۆزبایی لە گەلی سوریا کردووە بە بۆنەی پێکهێنانی حکومەتی نوێ و "هەڵوێستی نەگۆڕی عێراق لە پشتیوانیکردنی بژاردەکانی گەلی برای سوریا" دووپاتکردەوە.

سەرۆکوەزیرانی عیراق لە میانەی گفتوگۆکەدا جەختی لەسەر گرنگی ئەوە کردەوە کە "پڕۆسەی سیاسی هەموو لایەن و پێکهاتەکانی سوریا لەخۆبگرێت و ببێتە مایەی پێکەوەژیانی ئاشتیانە و ئاسایشی کۆمەڵایەتی، لەپێناو داهاتوویەکی ئارام و سەقامگیر بۆ سوریا و هەموو ناوچەکە".

هەر بەپێی راگەیێندراوەکە، محەممەد شیاع سودانی "دەستدرێژییەکانی ئیسرائیلی بۆ سەر خاکی سوریا رەتکردەوە و پشتیوانیی عیراقی بۆ یەکپارچەیی خاک و سەروەریی سوریا دوپاتکردەوە".

لە بەشێکی دیکەی گفتوگۆکەدا، هەردوو سەرۆکوەزیران باسیان لە گرنگیی هاوکاریی دوولایەنە لە روبەڕوبوونەوەی مەترسییەکانی رێکخراوی داعش و پەرەپێدانی هاوکارییەکان لە بوارە ئابورییەکاندا کرد.

سزای چوار ساڵ زیندانی لەلایەن دادگای پاریسەوە بەسەر سەرکردەی راستڕەوی فەرەنسادا سەپێندرا و هەلی بەشداریکردن لە هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی 2027ـی لەدەست دا.

مارین لوپان، سەرکردەی پارتی "گردبوونەوەی نیشتمانی" فەرەنسا، کە بە توندترین نەیاری ئیمانوێل ماکرۆن ناسراوە، دوێنێ دووشەممە بە تۆمەتی "گەندەڵیکردن و خراپبەکارهێنانی سامانی گشتیی وڵات" لەلایەن دادگای پاریسەوە سزا درا.

بەپێی بڕیاری دادگا، لوپان بە چوار ساڵ زیندانیکردن سزا دراوە کە نیوەی ئەو سزایە جێبەجێ دەکرێت، واتە لوپان دوو ساڵ لە زینداندا دەمێنێتەوە.

بەشێکی گرنگی بڕیارەکەی دادگا، قەدەغەکردنی خۆکاندیدکردنی لوپانە بۆ هەر پۆستێکی حکومی بۆ ماوەی پێنج ساڵی داهاتوو، کە بەو پێیە ناتوانێت لە هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی 2027دا بەشداری بکات.

شایانی باسە، هەشت پەرلەمانتاری یەکێتیی ئەوروپا کە سەر بە پارتەکەی لوپانن، لە هەمان دانیشتنی دادگادا بە هەمان تۆمەت بڕیاری زیندانیکردنیان بۆ دەرچوو.

مارین لوپان کە یەکێکە لە دیارترین رابەرانی راستڕەوە توندڕەوەکانی فەرەنسا، سەرکردایەتی گەورەترین پارتی ناو پەرلەمانی فەرەنسا دەکات. پارتەکەی لە کۆتایی ساڵی رابردوودا توانیبووی میشێل بارنیێ سەرۆک وەزیرانی فەرەنسا لە پۆستەکەی لاببات و فشاری دەخستە سەر ماکرۆن بۆ دەستلەکارکێشانەوە.

بەپێی راپرسییەکان، پێش بڕیارەکەی دادگا، لوپان پێشەنگی کاندیدەکانی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی 2027بوو، بەڵام ئێستا بەهۆی ئەم بڕیارە دادوەرییەوە چانسی بەشداریکردنی لەو هەڵبژاردنەدا لەدەست داوە.

بڕیارەکەی دادگای فەڕەنسا کاردانەوەی لێکەوتەوە و دۆناڵد ترەمپ سەرەرای ئیدانەکردنی بڕیارەکە وتیشی؛ 

بەیانی ئەمڕۆ روداوێکی هاتوچۆ لە کەرکوک رویدا و تیایدا پێنج کەس بە سەختی برینداربوون.

بەپێی زانیارییەکانی پەیامنێری کوردسات نیوز لە کەرکوک، روداوەکە لە نێوان چوار ئۆتۆمبێلدا بووە و لە قەرە هەنجیر رویداوە.

پەیامنێری کوردسات نیوز پێی راگەیاندین؛ بەشێک لە قوربانیەکانی روداوەکە لە نەتەوەی عەرەبن و دوای روداوەکە بریندارەکان گوازراونەتەوە بۆ نەخۆشخانەی ئازادی لە کەرکوک.

كۆشكی سپی وەڵامی هەڕەشەكانی ئێرانی دایەوە و رایگەیاند، ترەمپ پێشوازی لە هەرەشە سەربازییەكانی تاران ناكات و پێی باشترە كەناڵی دیپلۆماسی راستەوخۆی لەگەڵ تاران هەبێت.

جیمس هیویت، بەرێوبەری پەیوەندییەكانی لە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی لە كۆشكی سپی راشیگەیاند، ئەگەر تاران بەردەوام بێت لە هەوڵەكانی بۆ دەستكەوتنی چەكی ئەتۆمی ، ئەوا روبەروی سزای توند دەبێتەوە .

لەلایەكی تریشەوە ، لە وەڵامی ئەو هەرەشانەی پێشتر دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا ئاراستەی ئێرانی كردبوو، نوێنەری هەمیشەیی ئێران لە ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی ، سكاڵای دژی هەرەشەكانی ترەمپ تۆماركردوە كە هەرەشەی بۆردومانكردنی ئێرانی كردبوو ئەگەر بێتو پێشنیازەكەی واشنتۆن بۆ ئەنجامدانی دانوستان پەسەند نەكات .