بەڕێوەبەرایەتی مین دانیشتووانی چۆمان و گەڵالە و سمیلان ئاگادار دەکاتەوە بەوەی سبەینێ دەنگی تەقینەوە دەبیستن، بەڵام پێویست بە ترس و دڵەڕاوکێ ناکات و ئەوە چالاکی بەڕێوەبەرایەتییەکەیە. داواش دەکات، هاووڵاتیان نەچن بۆ گیای بەهارە.

بەڕێوەبەرایەتی گشتیی کاروباری مین لە هەولێر ئاگاداری دانیشتووانی قەزای چۆمان و ناحیەکانی گەڵاڵە و سمیلان دەکاتەوە، سبەینێ دووشەممە، سەعات 10 بۆ 11ی پێش نیوەڕۆ، چالاکییەکی لەناوبردنی مینن بەڕێوەدەچێت.

ئاماژەی بەوەشکردووە، چالاکییەکە لە بەرزاییەکانی چیای بەردەبوکدا دەبێت و بەڕێوەبەرایەتییەکە ژمارەیەک مین بەشێوەی بەکۆمەڵ لەناو دەبات، بۆیە دەنگی تەقینەوەی بەرز دەبیسترێت.

داواش لە هاووڵاتیانی ناوچەکە دەکەن، بۆ مەبەستی گەشتیاری یان گیای بەهارە و هەر مەبەستێکی دیکە، لەو ناوچەیە نزیک نەبنەوە و لــەکـــاتـــی بـیـسـتــنـی دەنـگی بەهــێــزی تەقەمەنیەکان توشی ترس و دڵەڕاوکێ نەبن.

چالاکییەکانی لەناوبردنی مین و تەقەمەنی بە کۆمەڵ ساڵانە بەپێی پێویست لەلایەن بەڕێوەبەرایەتییەکانی مینەوە بەڕێوەدەچێت و چەندین چەک و تۆپ و ناپاڵم و مینی سەردەمی رژێمی پێشووی عیراق لە شوێنە دوورەدەستەکان و دوور لە ناوچەی دانیشتووان دەتەقێننەوە لەناوی دەبەن.

هێشتا بەشێکی زۆری ناوچە شاخاوییە بەرزەکانی هەرێم مینی چێنراو و پاشماوەی ئەو بۆمبانەی تێدا ماوە کە لە سەردەمی رژێمی پێشووی عیراق 'حزبی بەعسدا' دانراون، ئەگەرچی بەشێکی زۆری خاکی کوردستان پاککراوەتەوە، بەڵام هێشتا نزیکەی 30٪ی خاکی پیسبوو بە مین لە هەرێم ماوە.

ئاژانسی رۆیتەرز بڵاویكردەوە، خولی چوارەمی دانوستانی ناڕاستەوخۆی نێوان ئەمریكا و ئێران لە مەسقەتی پایتەختی عومان دەستی پێ كرد.

ئەوەس هاتووە، بەدر بوسەعید وەزیری دەرەوەی عومان نێوەندگیری دانوستانی نێوان ئەمریكا و ئێران دەكات و ئامانجی دانوستانەكە دانانی سنورێكە بۆ بەرنامە ئەتۆمییەكەی تاران و هەڵگرتنی سزا و ئابڵوقەی سەر وڵاتەكە.

لێپرسراوێكی باڵای ئێران رایگەیاند، ئەمریكا لەبارەی دانوستانەكەوە زۆر جددی نییە و لە حاڵەتی شكستی دانوستانەكان خۆیان بۆ سیناریۆیەكی جێگرەوە ئامادە كردووە.

ئەوەش لە کاتێکدایە، شەوی رابردوو عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران دووپاتی كردەوە، وڵاتەكەی هەرگیز دەستبەرداری مافە ئەتۆمییەكانی نابێت.

تەندروستی زیقار رایگەیاند، ژمارەی توشبوون بە تای خوێنبەربوون بەرزبووەتەوە و گەیشتوەتە 19حاڵەت.

ئەحمەد خەفاجی سەرۆكی لیژنەی تەندروستی لە ئەنجومەنی زیقار رایگەیاند، ژمارەی ئەو كەسانەی لە ئەمساڵدا تا ئێستا توشی تای خوێنبەربوون بوون گەیشتوەتە  19حاڵەت.

وتیشی لەو ژمارە تەنها پێنجیان لە نەخۆشخانە ماونەتەوە، كە ئەوانیش تەندروسیان جێگیرە و  ئەوانی دیكەش دوای وەرگرتنی چارەسەر گەراونەتەوە ماڵەوە.

پێشتر، وەزارتی تەندروستی عیراق رایگەیاندبوو، تا ئێستا زیاتر لە 40 حاڵەت تای خوێنبەربوون لە عیراق تۆماركراوە كە زۆرینەیان لە پارێزگای زیقار بووە لەو حاڵەتانەش 6 كەسیان گیانیان لەدەستداوە.

 تای خوێنبەربوون نەخۆشییەكی كوشندەیە و لە ڕێگەی بەركەوتن لەگەڵ یان خواردنی گۆشتی ئاژەڵی توشبوو بۆ مرۆڤ دەگوازرێتەوە. هاوكات لە مرۆڤیشەوە بۆ مرۆڤ دەگوازرێتەوە.

لە روداوێکی هاتوچۆدا لە نزیک بازگەی زەمەقی هەڵەبجە کەسێک گیانی لەدەستدا.

ئاکام قوتبەدین وتەبێژی پۆلیسی هەڵەبجە رایگەیاند، روداوێکی هاتوچۆ لە نزیک بازگەی زەمەق زەمەقی هەڵەبجە لەنێوان ئۆتۆمبێلێک و ماتۆڕسکیلێکدا رویداوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە هەواڵەکەدا کەسێک بە ناوی قادر ئەحمەد براخاس، کە تەمەنی سەروو ٤٠ ساڵ دەبێت، گیانی لەدەستداوە.

ئەوەشی خستە روو، لە ئێستادا شۆفێری ئۆتۆمبێلەکە بە ماددەی 24ی هاتوچۆ راگیراوە و لێکۆڵینەوە لە چۆنێتی و هۆکاری رودانی روداوەکە دەستی پێ کردووە.

كەشناسی عیراق پێشبینی دەستپێكردنەوەی خۆڵبارین و دابەزینی پلەكانی گەرما و باران بارین دەكات لە هەرێمی كوردستان و ناوچەكانی تری عیراق .

بەپێی راگەیەندراوێكی دەستەی كەشناسی عیراق، بەهۆی كاریگەری شەپۆلێكی پەستان نزم كە لە ئەفریقاوە روو لە عیراق دەكات، ئەمرۆ لە هەندێك لە ناوچەكانی هەرێمی كوردستان بە تایبەت دهۆك لە هەندێك كاتدا ئاسمان هەور دەبێت و لە هەندێك لە ناوچەكانیش بارانێكی كەم دەبارێت، كاریگەری ئەو كەشەش لە كاتەكانی شەودا دەگاتە هەولێر و سلێمانی و كەركوك .

لە ناوچەكانی تری عیراقیش لە ئێوارە و شەودا ئاسمان دەگۆڕێت بۆ هەور، رۆژی دوو شەممەش پلەكانی گەرما چەند پلەیەك دادەبەزن و شەپۆلی خۆڵبارین دەستپێدەكاتەوە . 

دوای راگەیاندنی ئاگربەست لە نێوان هەردوو وڵاتدا، سەرۆك وەزیرانی پاكستان داوای دیالۆگی جددی لە هیندستان دەكات.

دوای جێبەجێكردنی رێككەوتنی ئاگربەست لە نێوان پاكستان و هیندستان، بە نێوەندگیری دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمریكا، شەهباز شەریف سەرۆك وەزیرانی پاكستان ئەو ئاگربەستەی  بە سەركەوتن بەسەر هیندستاندا وەسفكرد بەوهۆیەوە پیرۆزبایی لە گەلی پاكستان كرد.

راشیگەیاند، سەركەوتنێكە نەك تەنها بۆ هێزە چەكدارەكان، بەڵكو بۆ هەموو میللەتەكەیان، هەروەها وتیشی، مێژوو ئەوەی لەبیر ناچێتەوە كە هێزە چەكدارەكان و فڕۆكە جەنگییەكانی وڵاتەكەیان لە ماوەی چەند سەعاتێكدا سوپای هیندستانیان بێدەنگ  كرد.

هاوكات، سەرۆك وەزیرانی پاكستان جەختی كردەوە لە گرنگی هەنگاونان بەرەو پێشەوە بۆ چارەسەركردنی كێشە هەڵپەسێردراوەكانی نێوان هەردوو وڵات، دیارترینیان دابەشكردنی سەرچاوە ئاوییەكان و ناوچەی كشمیری كێشە لەسەرە، جەختی لەوەشكردەوە، كە داوای دیالۆگی جددی لەگەڵ نیودەلهی دەكات.

گرژییەكانی نێوان ئەو دوو وڵاتە لە دوای هێرشێكی چەكداری لە 22ی نیسان لە كشمیری بەشی هیندستان دەستیپێكرد، كە بەهۆیەوە و 26 كەس كوژران كە زۆربەیان گەشتیاری هیندستان بوون.

بەپێی زانیارییەکانی کوردسات نیوز بە دەیان فەرمانبەر لە هەرێمی کوردستان پێش کاتی خۆیان خانەنشین کراون.

بەپێی دوایین نووسراوی بەڕێوەبەرایەتی گشتی فەرمانگەی یاسایی وەزارەتی دارایی عیراق، تەمەنی یاسایی خانەنشینی فەرمانبەران لە یەکەم رۆژی چوونە تەمەنی 61 ساڵیەوە دەستپێدەکات، واتە پێویستە فەرمانبەر تەمەنی 60 ساڵ تەواو بکات پێش ئەوەی دۆسیەکەی رەوانەی بەڕێوەبەرایەتی خانەنشینی بکرێت.

لە هەرێمی کوردستان بە دەیان فەرمانبەر راستەوخۆ دوای تەواوکردنی 59 ساڵ و چوونە تەمەنی 60 ساڵ، خانەنشین کراون.

حکومەتی هەرێمی کوردستان رەزامەندی دەربڕی بۆ پێدانی زەوی بە نۆ هەزار و 579 ئەفسەر و پلەداری سەر بە وەزارەتی پێشمەرگە.

بەپێی راگەیەندراوێکی وەزارەتی پێشمەرگە، دوای گەڕانەوەی وەجبەی یەکەمی پێدانی زەوی، ئەنجومەنی وەزیران رەزامەندی دەربڕیوە بۆ پێدانی زەوی بە نزیکەی 10 هەزار ئەفسەر و پلەداری سەر بە لیوا و یەکەکانی وەزارەتی پێشمەرگە.

بەپێی ڕاگەیەندراوەکە، سوودمەندبووان بەم شێوەیەن: 131 کەس لە ئومرەی ب. ئیدارەی ئەفسەران، 708 کەس لە لیوای 2ـی پیادە، 1400 کەس لە لیوای 4ـی پیادە، 1672 کەس لە لیوای 7ـی پیادە، 1617 کەس لە لیوای 11ـی پیادە، 1622 کەس لە لیوای 12ـی پیادە، 1019 کەس لە لیوای 17ـی پیادە و 1410 کەس لە لیوای 18 پیادە.

لە بەشێکی دیکەی راگەیەنراوەکەدا هاتووە: "پرۆسەکە بەردەوامی دەبێت و داوا لە هەموو هێز و یەکەکانی وەزارەتی پێشمەرگە دەکەین پەلە بکەن لە رێکخستن و بە داتاکردنی فۆرمەکانیان و بە رێک و پێکی بیاننێرن بۆ لیژنەی زەوی وەزارەتمان".

هەروەها داوای لە یەکەکانی پێشمەرگە کردووە هاوکار بن لە جێبەجێکردنی ئەو رێنماییانەی بۆیان نێردراوە "بۆ ئەوەی زۆرترین پێشمەرگە سوودمەند بێت لەم پرۆسەیە لە سەرتاسەری هەرێمی کوردستان".

چاوپێكەوتنی سەرۆك كۆماری عیراق لەگەڵ كەناڵی " حەدەس"ـی سعودی، بۆ گفتوگۆكردن لەبارەی دوایین پێشهاتە نێودەوڵەتی و هەرێمی و ناوخۆییەكان و تێڕوانینی عیراق بەرانبەریان.

لە دەستپێكی چاوپێكەوتنەكەدا د. لەتیف رەشید سەرۆك كۆماری عیراق لەبارەی لوتكەی عەرەبییەوە، كە بڕیارە رۆژی 17ـی ئەم مانگە لە بەغدادی پایتەخت بەڕێوەبچیت وتی، لە سنوری وڵاتانی عەرەبی كێشە و گرفتێكی زۆر هەیە و  بڕیارە لە لوتكەكەدا، ئەو كێشەو گرفتانە تاوتوێ بكرێن و بڕیاری پێویستیان لەبارەوە بدرێت، وتیشی، بانگهێشتنامەی رەسمییان ئاڕاستەی سەرجەم سەرۆكی وڵاتانی عەرەبی كردووە بۆ بەشداریكردن لە لوتكەكە لەنێویاندا سەرۆكی سوریا.

هەر لە چاوپێكەوتنەكەدا د.لەتیف رەشید لەبارەی دوایین پێشهاتەكانی سوریاوە رایگەیاند، سوریا هاوسێیەكی گرنگە بۆ عیراق و رۆڵی سەرەكی دەگێڕێت لە ئاسایش و سەقامگیری ناوچەكەدا، بەڵام وەكو عیراق نیگەرانن لە ئاسایشی سەر سنوری نێوانیان و بۆ ئەوەش داوای هەماهەنگی ئەمنی لە سوریا دەكەن.

لە بەشێكی تری چاوپێكەوتنەكەدا، سەرۆك كۆماری عیراق سەبارەت بە دانووستانەكانی ئەمریكا و ئێران ئاماژەی بەوەدا، ئومێدەوارن دانوستانەكان سەركەوتوو بن، چونكە شكستهێنانی كاریگەری نەرێنی لەسەر تەواوی ناوچەكە دەبێت، وتیشی، وەكو عیراق پەیوەندییەكی پتەویان لەگەڵ هەریەك لە ئەمریكا و ئێران هەیە.

لە درێژەی چاوپێكەوتنەكەی لەگەڵ كەناڵی " حەدەس"، د.لەتیف رەشید تیشكی خستەسەر بەشێك لە پرسە مشتومڕ هەڵگرەكانی ناوخۆی عیراق، لەنێویاندا هەڵبژاردنی خولی شەشەمی ئەنجومەنی نوێنەران، كە بڕیارە رۆژی 11ـی مانگی 11ـی 2025 بەڕێوەبچێت، لەوبارەیەوە سەرۆك كۆمار وتی، ئامادەكاری سەرجەم لایەنە پەیوەندیدارەكان بۆ هەڵبژاردنەكە دەستیپێكردووە و ئومێدەوارن هەڵبژاردنەكە لە وادەی خۆیدا بەڕێوەبچێت، وتیشی، وەكو ئەركی سەرۆك كۆمار داوا لە هەموو هێزە سیاسییەكانی عیراق دەكات بەشداری هەڵبژاردن بكەن.

سەبارەت بە پەیوەندییەكانی نێوان بەغداد و هەولێر، د.لەتیف رەشید ئاماژەی بەوەدا، پەیوەندییەكانی نێوان بەغداد و هەولێر لە ئاستێكی باشدایە و هەردوولا بەردەوام لە گفتوگۆدان بۆ چارەسەركردنی پرسە هەڵپەسێردراوەكانی نێوانیان، لەوانەش مووچە.

هاوكات، لەبارەی ئاستەنگەكانی بەردەم دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی كوردستان سەرۆك كۆمار روونیكردەوە، هۆكاری تەكنیكی لەپشت دەستپێنەكردنەوەی هەناردەی نەوتی كوردستانەوەیە، جەختیشیكردەوە، لە پێویستی یاسای نەوت و گاز بۆ چارەسەركردنی ناكۆكییە داراییەكانی نێوان بەغداد و هەولێر و لەهەمان كاتدا دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی كوردستان.

لە كۆتایی چاوپێكەوتنەكەشدا، سەرۆك كۆماری عیراق دڵنیایی دایە وڵاتانی دراوسێ و ناوچەكە، كە رێگەنادەن هیچ گروپێكی چەكداری خاكی عیراق بەكاربهێنێت بۆ هێرشكردنە سەر وڵاتانی دراوسێ.

سەرەڕای راگەیاندنی سەرۆکی ئەمریکا دۆناڵد ترامپ لەبارەی ڕێککەوتنی ئاگربەستێکی گشتگیر و دەستبەجێ لە نێوان هیندستان و پاکستان، دەنگی تەقینەوە بیسترا.

سەرچاوە خۆجێییەکانی هەواڵ رایانگەیاند، لە شاری جامۆی هیندستان ژمارەیەک موشەک بینراوە و دەنگی بەرزی چەند تەقینەوەیەکی یەک لە دوای یەکیش بیستراوە.

ئەمەش دوای ئەوەهات کە سەرۆکی ئەمریکا دۆناڵد ترامپ، رایگەیاند، دوای چەند رۆژێک لە هەڵکشانی سەربازی نێوان هیندستان و پاکستان رێککەوتنێکی گشتگیر هاتووەتە ئاراوە. 

ترەمپ لە پۆستێکدا لەسەر پلاتفۆرمی "ترووس سۆشیاڵ" ئەمڕۆ شەممە رایگەیاند کە هەردوو وڵات رەزامەندییان لەسەر ئاگربەست دەربڕیوە. هەروەها سوپاسی هەردوو هیندستان و پاکستانی کرد بۆ "هەستی دروست و ژیریان بۆ رازیبوون بە کۆتاییهێنان بە قەیرانەکە".

لەلایەکی ترەوە، وەزیری دەرەوەی پاکستان محەمەد ئیسحاق دار رایگەیاند کە وڵاتەکەی و هیندستان رێککەوتوون لەسەر ئاگربەستێکی "تەواو نەک بەشەکی"، هەروەها ئاماژەی بەوە کرد کە نزیکەی 30 وڵات بەشداربوون لە هەوڵە دیپلۆماسییەکان کە ئەم ئەنجامەیان بەدەستهێنا.

هەروەها، فرانس پرێس رایگەیاند؛ وەزیری دەرەوەی هیندستان سوبراهمانیام جایشانکار، "گەیشتن بە لێکتێگەیشتن لەگەڵ پاکستان دەربارەی ئاگربەست و کاری سەربازی" پشتڕاستکردەوە، بەگوێرەی ئاژانسی.

لەلایەکی دیکەوە، دەستەی فڕۆکەوانی پاکستان رایگەیاند کە کەشی ئاسمانی خۆی بەڕووی هەموو گەشتەکاندا کردووەتەوە، دوای راگەیاندنی ئیسلام ئاباد و نیودەلهی و واشنتۆن بۆ رێککەوتنی ئاگربەست لە نێوان هیندستان و پاکستان، ئەمەش دوای داخستنی بۆ ماوەی چەند ڕۆژێک.

سەرچاوە هەواڵیەکان رایانگەیاند؛ چەند پێکدادانێکی نوێ لە نێوان هەردولادا رویداوە و وەزیری دەرەوەی هیندستانیش رایگەیاند؛ پاکستان رێککەوتنەکەی پێشێلکردووە.

سوپا و هێزە ئەمنییەكانی عیراق خرانە حاڵەتی ئەوپەڕی ئامادەباشییەوە بۆ پاراستنی كارەكانی كۆنگرەی لوتكەی وڵاتانی عەرەبی كە 17ی ئەم مانگە دەستپێدەكات.

فەرماندەیی ئۆپراسیۆنە هاوبەشەكانی عیراق رایگەیاند، لە ئەمڕۆوە سەرجەم یەكەكانی وەزارەتەكانی بەرگری و ناوخۆ و سەرجەم هێزە ئەمنییەكانی تر دەخرێنە حاڵەتی ئەوپەڕی ئامادەباشی، ئەوەش لە چوارچێوەی رێكارە ئەمنییەكانی كۆنگرەی لوتكەی وڵاتانی عەرەبی.

باسم عەوادی وتەبێژی حكومەتی عیراق رایگەیاند، لوتكەی وڵاتانی عەرەبی لە بەغداد یەكێك دەبێت لە گرنگترین كۆبونەوەی وڵاتانی عەرەبی و تێیدا هەموو ئەو كێشە و قەیرانانەی رووبەڕووی ناوچەكە بووەتەوە، تاوتوێدەكرێن.

 بڕیارە 17ی ئەم مانگە بەغداد میوانداری كۆنگرەی لوتكەی وڵاتانی عەرەبی بكات بە بەشداری سەرۆكی وڵاتانی عەرەبی لەناویاندا ئەحمەد شەرع سەرۆكی سوریا كە بانگهێشتكردنی بۆ كۆنگرەكە لەلایەن عیراقەوە مشتومڕ و كاردانەوەی زۆری لێكەوتەوە.

لە کاتێکدا سیاسەتە بازرگانییەکانی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، بازاڕەکانی جیهانی تووشی شەپۆلێک لە نادڵنیایی و شڵەژان کردووە، رۆژنامەی نیویۆرک تایمز لە راپۆرتێکدا داوای لە هاوڵاتیانی ئەمریکا کردووە کە خۆیان بۆ رۆژانی سەختی ئابووری ئامادە بکەن.

لە بارودۆخێکدا کە بازاڕی کار هێشتا جێگیرە و رێژەی بێکاری لە مانگی چوار گەیشتووەتە %4.2، ترس لە داهاتوو و نائارامییە توندەکان لە بازاڕە داراییەکاندا وایکردووە پێویستی بە پشتیوانییەکی دارایی زیاتر لە جاران هەبێت.

بەپێی ئەو راپۆرتە، هاوڵاتیان دوای گەیشتن بەم ئاستە، دەبێت هەوڵ بدەن پاشەکەوتێک کە هاوتای سێ بۆ شەش مانگ تێچووی ژیان بێت بۆ بارودۆخی بێکاری یان قەیرانە گەورەکان دابین بکەن، چونکە بەپێی راپۆرتە فەرمییەکان، تێکڕای ماوەی بێکاری لە ئەمریکا بە نزیکەی شەش مانگ مەزەندە کراوە.

وەزارەتی ناوخۆی عیراق رۆژی شەممە رایگەیاند کە لە ماوەی بەڕێوەچوونی لووتکەی کۆمکاری عەرەبی لە بەغدا، هەر جۆرە خۆپیشاندانێک بە هەر ناو و ناونیشانێک قەدەغە دەکرێت.

بەپێی راگەیەنراوێکی فەرمی کە وەزارەتی ناوخۆی عیراق لە 10ـی ئایاری 2025 بڵاوی کردەوە، هەموو جۆرە کۆبوونەوە و خۆپیشاندانێک لە مێژووی 11 تاوەکو 20ـی ئایار قەدەغە دەکرێت، ئەمەش هاوکاتە لەگەڵ بەڕێوەچوونی لووتکەی کۆمکاری عەرەبی لە پایتەختی عیراق.

لە راگەیەنراوەکەدا هاتووە: "هیچ جۆرە مۆڵەتێک بە خۆپیشاندان نادرێت و هەر هەوڵێکی لەم شێوەیەش پێچەوانەی یاسایە". هەروەها ئاماژە بەوەش کراوە کە "هەر کەسێک لە رۆژانی 11 تاوەکو 20ـی ئەم مانگە هەوڵی خۆپیشاندان بدات، دەستگیر دەکرێت و هێزە ئەمنییەکان بە پێی یاسا رێکاری بەرانبەر دەگرنەبەر".

لە لایەکی دیکەوە، فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانی عیراق لە رۆژی هەینی 9ـی ئایاری 2025، فەرمانێکی دەرکرد کە بەپێی ئەو فەرمانە، لە سەرەتای هەفتەی داهاتووەوە تەواوی هێزە ئەمنی و سەربازییەکان دەخرێنە ئەوپەڕی ئامادەباشیەوە.

شایەنی باسە، لوتکەی کۆمکاری عەرەبی یەکێکە لە گرنگترین کۆبوونەوە دیپلۆماسییەکان لە ناوچەکەدا و چاوەڕوان دەکرێت ژمارەیەکی زۆر لە سەرۆک و سەرکردەکانی وڵاتانی عەرەبی بەشداری تێدا بکەن.

سەرچاوە میدیاییەکان ئاشکرایان کرد کە سویسرا میوانداریی دانوستانی بازرگانی راستەوخۆی نێوان بەرپرسانی باڵای ئەمەریکا و چین دەکات لەم قۆناغەدا، کە گرژییە بازرگانییەکان لە نێوان هەردوو زلهێزدا پەرەیان سەندووە.

بەپێی زانیارییە بڵاوکراوەکان، سکۆت بیسنت، وەزیری گەنجینەی ئەمەریکا و جیمسۆن گریر، نوێنەری بازرگانیی ئەمەریکا، رۆژی شەممە لە جنێڤ لەگەڵ هی لیفێنگ، جێگری سەرۆک وەزیرانی چین کۆدەبنەوە بۆ گفتوگۆکردن دەربارەی پەیوەندییە بازرگانییەکانی نێوان هەردوو وڵات.

ئەم کۆبوونەوەیە لە کاتێکدا دێت کە پەیوەندییە بازرگانییەکانی نێوان ئەمەریکا و چین لە دوای سەپاندنی باجی 10% لەلایەن دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا، لەسەر سەرجەم هاوردەکردنەکان بۆ ئەمەریکا زیاتر ئاڵۆز بوون و جگە لەمەش، باجی زیادە لەسەر ژمارەیەک کۆمپانیای بازرگانی چینی سەپێنراوە کە بووەتە هۆی شێواندنی بازاڕەکانی دارایی و بۆرسە.

لەلایەکی ترەوە، کارین کیلەر سوتەر، سەرۆکی سویسرا رایگەیاند، کە وڵاتەکەی لەگەڵ ئەمریکا رێککەوتووە بۆ خێراکردنی دانوستانە بازرگانییەکانیان، نوسینگەی نوێنەری بازرگانی ئەمریکاش هەمان زانیاری پشتڕاست کردەوە.

سەبارەت بە ئەگەری کەمکردنەوەی باج لەسەر بەرهەمە چینییەکان، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، رایگەیاند، "دەکرێت ئەوە روبدات".

ئاماژەی بەوەش کرد "چاوەڕوانی کۆبوونەوەیەکی دۆستانە لەگەڵ چین دەکەم و حەز دەکەم ئامادەیی چین ببینم." ترەمپ لە لێدوانێکی دیکەیدا وتی: "کۆبوونەوەی داهاتوو لەگەڵ چین سەرنجڕاکێش دەبێت."

شایەنی باسە، سەرۆکی ئەمەریکا ئاشکراشی کردووە، رەنگە لەگەڵ شی جینپینگ، سەرۆکی چین کۆببێتەوە دوای دانوستانە بازرگانییەکانی نێوان هەردوو وڵات لە کۆتایی ئەم هەفتەیەدا.

 دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، ئەمڕۆ رایگەیاند کە بە نێوەندگیری واشنتۆن، هیندستان و پاکستان گەیشتوونەتە رککەوتنێک بۆ ئاگربەستێکی دەستبەجێ و تەواو.

لە راگەیاندنێکدا، سەرۆکی ئەمریکا پیرۆزبایی لە هەردوو وڵاتی ناوبراو کرد کە "زیرەکانە مامەڵەیان کرد لەم دۆخە هەستیارەدا".

لە لایەکی ترەوە، محەمەد ئیسحاق دار، وەزیری دەرەوەی پاکستان دووپاتی کردەوە کە وڵاتەکەی "هەمیشە هەوڵی بەدەستهێنانی ئاشتی و ئاسایشی ناوچەکەی داوە، بەبێ ئەوەی سازش لەسەر سەروەری و یەکپارچەیی خاکی بکات".

وەزیری دەرەوەی پاکستان ئاشکرای کرد کە نزیکەی 30 وڵات بەشدارییان لە هەوڵە دیپلۆماسییە چالاکەکاندا کردووە بۆ وەستاندنی شەڕەکە، هەروەها ئاماژەی بە "چالاککردنی کەناڵە سەربازییەکان و هێڵە گەرمەکانی نێوان هیندستان و پاکستان" کرد.

بەپێی راگەیاندنی وەزارەتی دەرەوەی هیندستان، ئاگربەستەکە لە سەعات 5ـی ئێوارەی ئەمڕۆوە دەچێتە بواری جێبەجێکردنەوە و هەردوو وڵات پابەند دەبن بە رێککەوتنەکەوە.

شایەنی باسە، ئەم ئاگربەستە دوای چەند رۆژێک لە گرژی و ئاڵۆزی و ئاڵوگۆڕی هێرش لە نێوان هەردوو وڵاتی ناوبراو دێت، کە نیگەرانی زۆری لە ناوچەکەدا دروست کردبوو.