عیراق
عەلی ڕەزا ڕەشیدیان سەرۆکی ڕێکخراوی حەج و زیارەتی ئێران ڕایگەیاند، تا ئێستا ٤٢ ھەزار کەس ناویان بۆ بەشداریکردن لە ڕێوڕەسمی چلەی ماتەمینی ئیمام حسێن لە کەربەلا تۆمار کردووە، کە سەرجەمیان مۆڵەتی وەزارەتی تەندروستیان وەرگرتووە.
ئاماژەی بەوەشکرد، ھەموو ئەو کەسانەی دەیانەوێت بۆ ئەو مەبەستە سەردانی عێراق بکەن، دەبێت ھەر دوو ژەمی ڤاکسینی کۆرۆنایان وەرگرتبێت.
بە پێی ڕێککەوتنێکی پێشووی بەرپرسانی عێراق و ئێران، ٦٠ ھەزار زیارەتکاری ئێرانی دەتوانن بەشداری ڕێوڕەسمی چلەی ماتەمینی ئیمام حسێن لە کەربەلا بکەن.
فەرماندەی ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکانی عێراق ڕایگەیاند، لیژنەی ھونەری سەربازی عێراق بە سەرۆکایەتی عەبدولئەمیر شەمەری و جۆن برینان فەرماندەی ئۆپراسیۆنەکانی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە چوارچێوەی ڕێککەوتنی ستراتیژی کۆبوونەوە و ڕێککەوتن لەسەر کەمکردنەوەی ژمارەی یەکە شەڕکەرەکان و تواناکانی ئەمریکا لە ھەردوو بنکەی سەربازی عەین ئەسەد و ھەولێر و تەواوکردنی پڕۆسەکە لە مانگی ئەیلولدا.
ھەروەھا ڕێککەوتن لەسەر کەمکردنەوەی ئاستی فەرماندەیی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە بارەگای فەرماندەییەکە لە پلەی فەریقەوە بۆ پلەی لیوا بۆ کاری ئیداری و ئاڵوگۆڕی زانیاری ھەواڵگری.
جەختیشیانکردەوە، بوونی ھێزەکانی ئەمریکا و ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی لەسەر داوای عێراقە، لەسەر بنەمای دابینکردنی پارێزگاری لە حکومەتی عێراق بە پێی یاسا و بەڵگەنامە نێودەوڵەتییەکان کە بگونجێت لەگەڵ سەروەری عێراق.
ھەروەھا ھەردوولا ڕێککەوتن لەسەر ئەنجامدانی کۆبوونەوەی بەردەوام بۆ گفتوگۆکردن لە بارەی ھەنگاوەکانی داھاتوو بۆ گەرەنتیکردنی پڕۆسەی گواستنەوە بۆ ڕۆڵی ڕاوێژکاری ھێزەکانی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە وادەی دیاریکراودا کە کۆتایی ئەمساڵە.
مودەریسی لە وتاری ھەفتانەیدا ڕایگەیاند، گەلی عێراق دوای ساڵانێکی زۆر لە نەھامەتی چاوەڕێیە بەھاکانی دادپەروەری و ئاسایش و ئازادی بۆ دەستبەر بکرێت، پێویستە دەسەڵاتدارانی داھاتووش ھەوڵەکانیان بخەنە گەڕ بۆ خزمەتکردنی گەل.
داواشیکرد، ھەڵبژاردن بکرێتە ھۆکارێک بۆ ئەوەی چاکەکاران دەسەڵات بگرنە دەست، لە ڕێگەی دۆزینەوەیان لە نیو کاندیدەکان و لە ڕێگەی ژیاننامە و مێژوویانەوە باشترینیان ھەڵبژێردرێن.
وتیشی، پێویستە حکومەتی داھاتوو ھەوڵی پەرەپێدانی سەرچاوە سروشتی و داراییەکانی وڵات بدات لە پێناو باشکردنی ژیانی ھاوڵاتیان و تێپەڕاندنی قەیرانەکان.
بەدر زیاد ئەندامی لیژنەکە بە عەرەبی جەدیدی راگەیاندووە، لە سەرەتای مانگی تشرینی یەکەم، کشانەوەی یەکەم کاروانی ھێزە شەڕکەرەکانی ئەمریکا لە عێراق دەست دەکەن بە کشانەوە، بڕیاریشە دوایین کاروانیان لە مانگی کانونی یەکەمی ئەمساڵ بکشێنەوە و کۆتایی بە بوونیان لە عێراق بھێنن.
لە عێراق نزیکەی دوو ھەزار و ٥٠٠ سەربازی ئەمریکی ھەن و ئەرکیان روبەڕوبوونەوەی شانە نوستووەکانی داعشە، لەگەڵ کۆتایی ئەمساڵیش ئەرکیان بۆ راوێژکاری و راھێنان بە سوپای عێراق دەگۆڕێت.
دەشڵێت ڕێگە بە ھیچ پێشێلکارییەک نادەن و دەبێت پڕۆسەکە بە دیموکراسی بەڕێوەبچێت، لە دوای دوو مانگیش ڕاپۆرتی خۆیان لە بارەی پڕۆسەی ھەڵبژاردنەکەوە دەدەنە ئەنجومەنی نوێنەرانی نوێی عێراق.
وتیشی سوپای عێراق توانیوێتی شکۆی خۆی بەدەستبھێنێتەوە و ھێزێکن دوور لە حزبایەتی و مەزھەبی.
ھەریەکە لە وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا و ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش، رەتیانکردۆتەوە لە پشت ئەنجامدانی ئەو ھێرشەوەبن، تائێستاش لایەنی حەشدی شەعبی، ئەنجامدانی ھێرشەکەی پشتڕاست نەکردۆتەوە.
رۆژی ١٠ی مانگی ١٠ ھەڵبژاردنی پێشوەختی عێراق بەڕێوەدەچێت و زیاتر لە ١٧ ملیۆن کەس مافی دەنگدانیان دەبێت.
وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی عێراق ڕایگەیاند، بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا و ھاتنی کرێکاری بیانی، زیاتر لە یەک ملیۆن و ٦٠٠ ھەزار بێکار لە ناوخۆ ناویان تۆمار کردووە و ھەزارانی تریش ھێشتا تۆمار نەکراون.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو کۆمپانیایانەی دەرفەتی کار بۆ کرێکارانی ناوخۆیی دەڕەخسێنن لە بری کرێکارانی بیانی، کارئاسانی زیاتریان بۆ دەکرێت، دەشڵێت، حکومەت پلانی ھەیە بە پێدانی پێشینە بۆ پڕۆژەی بچووک دیاردەی بێکاری کەمبکاتەوە.
(عەلی غانمی) ئەندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگری لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ڕایگەیاند، ئەو ھێرشانەی داعش لە عێراق ئەنجامیداون، ھەوڵێکە بۆ تێکدانی ڕەوشی ھەڵبژاردنەکان و دروستکردنی دڵە ڕاوکێ بۆ ئەوەی بیسەلمێنن کە توانای گەڕانەوەیان ھەیە.
(عەلی غانمی) ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، پاشماوەکانی داعش پیلانیان ھەیە پڕۆسەی دیموکراسیی لە عێراق لەناوببەن، بە تایبەتی لە پارێزگاکانی (نەینەوا و کەرکوک و دیالە و سەڵاحەددین و ئەنبار).
وەزارەتی بازرگانی عێراقیش ڕایگەیاند، لە چوارچێوەی گۆڕانکارییەکان لە بەشەخۆراکی ھاووڵاتیان و باشکردنی کوالیەتی خۆراک، بڕیارە کیلۆیەک شەکری بەشەخۆراکی مانگانەی ھاووڵاتیان کەمبکەنەوە، لەبری ئەوە چەند ماددەیەکی تری وەک شوێنگرەوە بۆ ھاووڵاتیان دابین بکەن.
ئاماژە بۆ ئەوەشکراوە، لە بری ئەو کیلۆ شەکرەی لە بەشەخۆراکی ھاووڵاتیان کەم دەکرێتەوە، نیو کیلۆ نیسک و نیو کیلۆ نۆک بەسەر ھاووڵاتیاندا دابەش دەکرێت، ماددەکانی تری وەک ئارد و برنج و زەیتیش وەک خۆی ماوەتەوە و گۆڕانکاری بەسەردا نەھاتووە.
مۆسکۆش ڕەزامەندی دەربڕیوە لەسەر ئەوەی ھەفتانە دوو گەشتی ئاسمانی لە نێوان ھەردوو وڵاتدا ھەبێت و لە ڕۆژی ٢١ی ئەم مانگەوە گەشتە ئاسمانییەکان دەستپێدەکاتەوە.
لە ڕۆژی ٩ی ئەیلولەوە ھەڵمەتەکە دەستی پێکردووە و کاندیدانی ھاوپەیمانی کوردستان لە کەرکوک بەشدارن لە پاککردنەوەی گەڕەکەکانی ئەو شارە و لە ماوەی ٦ ڕۆژدا ژمارەیەک گەڕەک پاککراونەتەوە و ھەڵمەتەکە ڕۆژانی داھاتووش بەردەوام دەبێت.
شانەی روبەڕوبوونەوەی قەیرانەکان لە موسڵ رایگەیاند، ئەو کەسەی بە تای خوێن بەربوون گیانی لەدەستداوە لە رۆژی پێنج شەممەوە لە نەخۆشخانە بووە و گۆشت فرۆش بووە و ھەموو ئەو کەسانەشی لەگەڵیدا تێکەڵ بوون کەرەنتین کراون.
بەپێی پسپۆڕانی تەندروستی و ڤێتێنەری، تای خوێن بەربوون نەخۆشییەکی گوازراوەیە لە ئاژەڵەوە بۆ مرۆڤ و رێژەی گیانلەدەستدان دەگاتە ٦٠%، لە قۆناغی یەکەمدا نیشانەکانی ھاوشێوەی ئەنفلۆنزایە، وەک تا و سەرئێشە و رشانەوە و ئازاری ماسولکە، لە ھەفتەی دووەمیشدا خوێن بەربوون بۆ ماوەی ١٠ رۆژ روودەدات و پاشان گیانلەدەستدانی لێدەکەوێتەوە.
زوھەیر ئەعرەجی قائیمقامی موسڵیش داوای لە ھاوڵاتیان کرد گۆشت لە شوێنە رەسمییەکان بکڕن و لایەنە تەندروستییەکان بەرپرسیارێتی پاکوخاوێنی بگرنە ئەستۆ.
لە چەند مانگی رابردووشدا چەند حاڵەتێکی توشبوون و گیانلەدەستدان بە تای خوێن بەربوون لەچەند ناوچەیەکی عێراق تۆمارکران.