عیراق
"عیسام حسێن" سەرکردە لە ڕەوتی سەدر ڕایگەیاند، پێویستە لایەنە ناڕازییەکانی ئەنجامی ھەڵبژاردن و دەرھاویشتەکانی پڕۆسەکە قبوڵ بکەن، چونکە تا ئێستا ھیچ بەڵگەیەکی ڕوونیان سەبارەت بە ناشەفافی ھەڵبژاردنەکە نەخستووەتەڕوو.
وتیشی، دەبێت ئەو لایەنە ناڕازییانە ھەڵوێستیان لەسەر پڕۆسەی سیاسی بە بەشداری کردن یاخود ئۆپۆزسیۆن بوون یەکلا بکەنەوە، چونکە تا ئێستا ھەڵوێستێکی یەکلاکەرەوە و ڕوونیان ڕانەگەیاندووە و بەشێکیان ھەڕەشەی بایکۆت کردن دەکەن.
کۆمیسیۆن ئەنجامی کۆتایی ھەڵبژاردنەکانی رایگەیاند، ھاوپەیمانی کوردستان دوو کورسی زیادیکردووە و پارتیش دوو کورسی کەمی کردووە.
کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکان، لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا ئەنجامی ھەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقی راگەیاند و بەپێی ئەنجامەکانیش پێنج کورسی لە پارێزگاکانی بەغداد و بەسرە و ھەولێر و کەرکوک و نەینەوا گۆڕانکاری بەسەردا ھاتووە، بەپێی ئەنجامەکەش ھەردوو کاندیدی ھاوپەیمانی کوردستان "ھەرێم کەمال ئاغا" لە ھەولێر و "رۆنزی زیاد سیدۆ" لە نەینەوا سەرکەوتن و ژمارەی کورسییەکانی ھاوپەیمانی کوردستان لە ١٦ کورسییەوە بۆ ١٨ کورسی زیادی کرد.
ھەر بەپێی ئەنجامەکان، دەنگی لیست و ھاوپەیمانییەتییەکان بەم جۆرە بوون؛ رەوتی سەدر ٧٣، ھاوپەیمانی تەقەدووم ٣٧، دەوڵەتی یاسا ٣٣، پارتی ٣٠ و یەکێتی ١٨، ھاوپەیمانی فەتح ١٧ و ٤٣ کاندیدیش کە لە دەرەوەی لیست و قەوارەکان خۆیان کاندید کرد بوو سەرکەوتنیان بەدەستھێناوە.
وەزارەتی تەندروستی رایگەیاند، ژەمی سێیەمی ڤاکسینی کۆرۆنا بەکاردەھێنرێت بۆ کەسانی تەمەن سەروو ٦٠ ساڵ بەتایبەت ئەوانی بەرگری لەشیان کەمەو نەخۆشی درێژخایەنیان ھەیەو لە کەرتی تەندروستیدا کاردەکەن.
راشیگەیاند، ھەر جۆرێکی ڤاکسینەکان بەکاربھێنرێت رێگەپێدراوە،لەلایەکی ترەوە، "روبا فەلاح حەسەن" ئەندامی تیمی راگەیاندنی وەزارەتی تەندروستی عێراق رایگەیاند، ھێشتا ھیچ زانیارییەکیان نییە سەبارەت بە خێرایی و مەترسیداری "ئۆمیکرۆن" و ھێشتا نەگەیشتۆتە عێراق بەڵام ئەگەری بڵاوبوونەوەی ھەیە و مەترسییەکە بۆ سەر ھەمووان، وتیشی زۆرینەی ئەو ڤاکسینانەی ھەیە لەسەر جۆرە نوێیەکانی کۆرۆنا ئیش دەکەن و تا ئێستاش نەسەلمێندراوە کە "ئۆمیکرۆن" بەرگری بەرامبەر ڤاکسینەکان ھەیە یان نا.
ئیئتلافی وەتەنیە لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، زیاتر لە ٤٥ رۆژە ئەنجامی ھەڵبژاردنەکەی عێراق یەکلانەبوەتەوە و رێکارەکانی کۆمیسیۆنیش سەبارەت بە تانەکان شەفاف نەبووە و بە جدی وەرنەگیراون، وێستگە و ناوەندەکانیش بە باشی ژماردنەوەیان بۆ نەکراوە.
ئیئتلافەکە داواشی لە دەستەی دادوەری کردووە دەستوردان بکات و لێکۆڵینەوەی بەپەلە لە ئەنجامەکانی ھەڵبژاردنەکەی ١٠ی مانگی رابردوو بکات.
ئیئتلافی وەتەنیە بە سەرۆکایەتی "ئەیاد عەلاوی" داواشیکردووە، لێپرسینەوە لەگەڵ کۆمیسیۆنی ھەڵبژاردنەکان بکرێت سەبارەت بە کەموکوڕییەکانیان، ھەر لە کاتی بەڕێوەچوونی ھەڵبژاردنەکان تا کاتی راگەیاندنی ئەنجامەکان.
مەحمود حەیانی ئەندامی ھاوپەیمانی فەتح رایگەیاند، چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان یەکدەنگن و بایکۆتکردنی پڕۆسەی سیاسیش پەیوەستە بە ئەنجامی ھەڵبژاردنەوە، بەڵام بژاردەیەکی بەردەمیانە و بەدووری نازانن.
وتیشی، لە رۆژانی داھاتوودا چەندین پێشھات دێنە ئاراوە و چاوەڕێی راگەیاندنی ئەنجامەکانن.
قەیس خەزعەلی سەرکردەی "عەسائیب ئەھل حەق"یش دەڵێت، ھەڵبژاردن ھۆکاری کێشەکانی ئەم دواییەی عێراقە و ھۆشداریدا لە خراپتربوونی رەوشەکە.
وتیشی، چەند گروپێک کۆنترۆڵی ناوەندەکانی ھەڵبژاردنیان کردوە و چاودێری قەوارە سیاسییەکانیان دەرکرد.
راشیگەیاند، گومانی ھەیە لە سیناریۆی حکومەت لەبارەی ھەوڵی تیرۆرکردنی مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق، کە جارێک دەوترێت بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بووە و جارێکیش دەڵێن بە مووشەک بووە.
“عەلی عەباس جیھانگیر” وتەبێژی وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق رایگەیاند، سبەینێ ھێڵی ئاسمانی عێراقی دوایین گەشت بۆ گەڕاندنەوەی کۆچبەرانی سەر سنوری بێلاڕوس و پۆڵەندا رێکدەخات، وتیشی، تەواوی تێچووی گەڕانەوەی ئەو کۆچبەرانە لەسەر حکومەتی عێراقە و خۆبەخشانەیە، کۆی گشتی ئەو عێراقییانەشی دەیانەوێت بگەڕێنەوە زیاتر لە ٣ ھەزار کەس دەبێت کە زۆرینەیان خەڵکی ھەرێمی کوردستانن، وتەبێژی وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق وتیشی، تا ئێستا زیاتر لە ھەزار و ٨٠٠ ھاووڵاتی عێراق کە لەو سنورە گیریان خواردبوو، گەڕێندراونەتەوە.
قاسم ئەعرەجی راوێژکاری ئاسایشی نیشتیمانی و سەرۆکی لیژنەی لێکۆڵینەوە لە ھەوڵی تیرۆرکردنی سەرۆک وەزیرانی عێراق، لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەواندا رایگەیاند، ھێرشەکەی سەر ماڵی کازمی لە رێگەی دوو درۆنەوە ئەنجامدراوە و شوێنی ھەڵدانی درۆنەکانیشیان ئاشکرا کردووە، وتیشی، ئەو تەقەمەنیانەی لە ھێرشەکەی سەر ماڵی کازمیدا بەکارھێنراون، دروستکراوی ناوخۆی عێراق بوون و یەکێک لە دوو بۆمبەی ئاڕاستەی ماڵی کازمی کرابوو نەتەقیبووەوە، وتیشی، لیژنەی لێکۆڵینەوە لە ھەوڵی تیرۆرکردنی کازمی، ھیچ کەس و لایەنێکی بە ئەنجامدەری ھێرشەکە تۆمەتبار نەکردووە و لێکۆڵینەوەکان بەردەوام دەبن و کاتی زیاتریان پێویستە.
بەرەبەیانی رۆژی ٧ی ئەم مانگە، ماڵی مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق لە ناوچەی سەوزی شاری بەغداد، لە رێگەی درۆنەوە بە مووشەک کرایەئامانج و بەوھۆیەوە چەند پاسەوانێکی کازمی بریندار بوون.
ئەوەشی ئاشكرا كردوە، دەزگا ئەمنییەكان بەڵگەی تەواویان سەبارەت بە هەوڵی تیرۆركردنی "كازمی" لە رۆژی حەوتی ئەم مانگە لە بەردەستدایە، و لە چەند رۆژی داهاتوودا چەندین راستی و وێنە و ڤیدیۆی نوێ سەبارەت بە ئامانجكردنی ماڵەكەی "كازمی" بڵاو دەكەنەوە.
ئەو لێدوانەی راوێژكارەكەی "كازمی"یش رۆژێك دوای داواكەی "موقتەدا سەدر" سەرۆكی رەوتی سەدر دێت بۆ ئاشكراكردنی راستییەكان و ئەنجامی لێكۆڵینەوەكان لەو بارەیەوە
"عەلی فەتلاوی" سەرکردە لە ھاوپەیمانی فەتح رایگەیاند، پشتیوانی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی و سوربوونی لەسەر ئەنجامدانی ساختەکاری لە ھەڵبژاردنەکان، لە مێژووی جیھاندا رووی نەداوە و رووداوێکی دەگمەنە.
وتیشی کۆمەڵی نێودەوڵەتی دەیەوێت ئیرادەی ھێزە ناڕازییەکان تێکبشکێنێت و بەرپرسیارێتی شکستی پێکھێنانی حکومەت بخاتە ئەستۆیان و بە زۆر بە ئەنجامەکان رازییان بکات، وتیشی "جینین پلاسخارت" نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق ھەوڵی کۆکردنەوەی پشتیوانی نێودەوڵەتی و بێدەنگکردنی لایەنە ناڕازییەکان دەدات."فەتلاوی" ئەوەشی وتووە، چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان بە تەواوی ھێزەکانییەوە دژی پیلانی "پلاسخارت" دەوەستنەوە.
وەزارەتی گواستنەوەی عێراق ڕایگەیاندووە، تا ئێستا ھەزار و ٥٠٠ کۆچبەر لە سنوری بێلاروس و پۆڵەندا بە چەند گەشتێکی جیاواز و لە چەند کاتێکی جیاوازدا گەڕێنراوتەوە بۆ عێراق و ھەرێمی کوردستان، گەشتەکانی گەڕانەوەی کۆچبەرانیش بەردەوامە.
بە پێی ئەو ئامارانەی بڵاوکراونەتەوە، نزیکەی ٨ ھەزار کۆچبەری عێراق و ھەرێمی کوردستان کە ھەڵگری پاسپۆرتی عێراقین لە سنوری بێلاروس و پۆڵەندا گیریان خواردووە و بەشێکیشیان لە کەمپەکان جێگیرکراون، بەڵام بەھۆی وەڵام نەدانەوە و خراپی ڕەوشی کۆچبەران لەو سنورە، لە ٨ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١ەوە بەشێکی ئەو کۆچبەرانە ناوی خۆیان تۆمارکردووە بۆ ئەوەی لە ڕێگەی فڕۆکەخانەی ھەولێر و بەغدادەوە بگەڕێنرێنەوە.
نەقیبی سەندیکای پارێزەرانی عێراق ڕایگەیاند، پێش ئەنجامدانی ھەڵبژاردنی پێشوەختی ئەنجومەنی نوێنەران، داوایەکیان ئاڕاستەی ئەنجومەنی باڵای دادوەری عێراق کردووە، کە خۆھەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی نوێنەران دەستووری نییە، چونکە بە پێی ماددەی ٦٤ و ٤٧ی دەستوور، ناکرێت ئەنجومەنی نوێنەران کات بۆ ھەڵوەشاندنەوەی خۆی دیاری بکات، بەڵام تا ئێستا داداگای فیدراڵی وەڵامی داواکەی نەداوەتەوە، بڕیاریشە ڕۆژی چوارشەممە ١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ چاو بە داواکەی سەندیکای پارێزەرانی عێراقدا بخشێنرێتەوە.
ئەوەش لە کاتێکدایە پێش بەڕێوەچوونی ھەڵبژاردنەکەی ١٠ی ١٠ی ڕابردوو، محەمەد حەلبوسی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ڕایگەیاند، ٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ ئەنجومەنی نوێنەران ھەڵدەوەشێتەوە، ھەموو ئەو پڕۆژانەشی ماونەتەوە دەکەونە خولی داھاتوو.
بریکاری سەرەکی کۆمپانیای توێتا لە عێراقیش دەڵێت، بریکارە سەرەکییەکانی ئۆتۆمبیل لە عێراق، ئامادەییان نیشانداوە، بە ھەماھەنگی لەگەڵ وەزارەتی پلاندانان و بەپێی خواست و پێداویستی ئۆتۆمبیل ھاوردە بکەن.
نوسینگەی سەرۆکی ھاوپەیمانی فەتح بڵاویکردەوە، ھادی عامری پێشوازی لە جینین پلاسخارت نێردەی سکرتێری گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکان لە عێراق کردووە و باسیان لە ئەنجامەکانی ھەڵبژاردن و کاردانەوەکانی دوای دەرکەوتنی ئەنجامەکان و دواین پێشھاتەکانی رەوشی عێراق کردووە.
لە کۆبوونەوەکەدا ھادی عامری رایگەیاندووە، کاری لە پێشینەیان سەقامگیری ئەمنی و سیاسیی عێراقە و ھەر ھەوڵێکی نانەوەی پشێوی و تێکدانی سەقامگیری عێراق رەتدەکەنەوە، ئەنجامەکانی ھەڵبژاردنیشی بە کارەسات ناوبرد و رایگەیاند، ھۆکاری رەتکردنەوەی ئەنجامەکانی ھەڵبژاردن بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، کە ئەو ئەنجامانە دەبێتە ھۆی پشێوی ئەمنی و تێکدانی سەقامگیری.
عامری رەخنەشی لە ھەڵوێستەکانی جینین پلاسخارت گرتووە لەبارەی ئەنجامەکانی ھەڵبژاردن و بەرگرییەکانی لە کۆمیسیۆن و رایگەیاند، نایانەوێت بە ئاشکرا رەخنە لە کۆمیسیۆن بگرێت، بەڵام پێویست بەو ستایشە ناڕەوایەش ناکات.
وتیشی، پلاسخارت وەک نێردەی نەتەوەیەکگرتووەکان، ھاوکاری عێراقی نەکردووە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی و نیگەرانن لە ھەڵوێستەکانی پلاسخارت کە بووەتە ھۆی تێکدانی رەوشی ھەڵبژاردنەکان.
موقتەدا سەدر لە تویتێکدا رایگەیاند، ئەوەی نابێت چاوپۆشی لێبکرێت شکاندنی شکۆی دەوڵەت و ھێرشکردنە سەر ماڵی سەرۆک وەزیرانە، کە بە ڕوونی پێشێلکردنی سەروەری و شکۆی وڵاتە.
وتیشی، پێویستە ئەنجامەکانی لێکۆڵینەوە لە دۆسێی ھەوڵی تیرۆرکردنی کازمی ئاشکرا بکرێن و ئەنجامدەرانی ئەو کردەوە تیرۆرستییە دەستگیر بکرێن و سزای گوونجاویان بەسەردا بسەپێنرێت، بەڵام بە پێچەوانەوە ئەگەر ئاشکرا نەکرێت، ناچار دەبن ئەوان لە داھاتوودا ئاشکرای بکەن.
بەرەبەیانی رۆژی ٧ی ئەم مانگە، ماڵی مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق لە ناوچەی سەوزی شاری بەغداد، بە سێ فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان کرایە ئامانج و بەھۆیەوە چەند پاسەوانێکی کازمی بریندار بوون.
هاوكات چالاکیەکە لەلایەن ڕێکخراوی هاندانی ئەزمونی بەهاوکاری گروپی خۆبەخشی سمارت ڕێکخرابوو.
کازمی لە تویتێکدا لەسەر پێشھاتەکان و خۆپیشاندانەکانی خوێندکارانی ھەرێمی کوردستان و بە تایبەت سلێمانی بۆ گەڕانەوەی دەرماڵەکانیان نوسیوێتی، ئەو رووداوانە پێویستی بە ھەڵوێستی بەرپرسانە ھەیە بۆ پاراستنی ئاسایشی کۆمەڵایەتی و خۆپیشاندانی ئاشتییانە مافێکی دەستوریی ھەمووانە.
وتیشی، دەستدرێژی کردنە سەر خۆپیشاندەران و موڵکی گشتی و تایبەت رەتدەکەنەوە.