ڕاشیگەیاند، پێویستە لایەنە سیاسیەکان لە پێناو عێراق و عێراقییەکان، دانوستان بکەن و لەیەکتری تێبگەن و دووربکەونەوە لە زمانی یەکتر تۆمەتبارکردن و سەرنەکێشن بۆ پێکدادان، داواشی لە ھاووڵاتیان کرد، دووربکەونەوە لە پێکدادادان لەگەڵ ھێزە ئەمنییەکان و ڕێز لە دامەزراوەکانی دەوڵەت بگرن.

کازمی ڕاشیگەیاند، ڕەوشەکە زۆر سەختە و پێویستە ھەمووان ھەماھەنگی بکەن بۆ ڕاگرتنی فیتنە، چونکە ئاگری فیتنە ھەمووان دەستوتێنێت، وتیشی، بەرپرسیارێتیی ھەموو حزب و لایەنە سیاسیەکانە، لە پێناو عێراق بەپێی بنەما لۆژیکییەکان ڕەفتار بکەن، بۆئەوەی شکستنەھێنین.

خۆپیشاندانەکانی بەغداد کاردانەوەیان لێکەوتەوە و ژمارەیەک سەرکردەی لایەنە سیاسیەکان داوای دانوستان لە چوارچێوەی ھەماھەنگی و رەوتی سەدر دەکەن و ھۆشداری دەدەن لە تێکچوون و لەدەستدەرچوونی ڕەوشەکە، لەو چوارچێوەیەدا ئەیاد عەلاوی سەرۆکی ئیئتیلافی نیشتمانی ڕایگەیاند، قۆناغەکە مەترسیدارە و ھەموو ئەگەرە خراپەکانی تێپەڕاندووە و بەرگەی ئاڵۆزی زیاتر ناگرێت، داواش لە لایەنە سیاسیەکان کرد، دانبەخۆیاندابگرن و دانوستانی بەپەلە بکەن.

ھاوکات عەممار حەکیم، سەرۆکی رەوتی حیکمەی نیشتمانی، داوای لە چوارچێوەی ھەماھەنگی و ڕەوتی سەدر کرد، لەسەر بنەمای نیشتمانی و بەرژەوەندییە نیشتمانییەکان و پاراستنی خوێنی عێراق، دانوستانی کراوە و راستەوخۆ بکەن، بەھەمان شێوە ھادی عامری سەرۆکی ھاوپەیمانیی فەتحیش، داوای لە چوارچێوەی ھەماھەنگی و ڕەوتی سەدر کرد، دانبەخۆیاندا بگرن و بگەڕێنەوە بۆ دانوستان و لەیەکترتێگەیشتن.

ھاوکات حەیدەر عەبادی سەرۆکی ھاوپەیمانیی نەسر، داوای ھێورکردنەوەی رەوشەکەی کرد و بانگی لە سەرکردەکان کرد دانوستان بکەن و رێکبکەون، ئامادەیی خۆشی بۆ لێکزیکردنەوەی بۆچوونەکان دەربڕی.

لە پەیامێکیشدا نوری مالکی سەرۆکی ھاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا داوای کرد کە چوارچێوەی ھەماھەنگی و رەوتی سەدر بە دانووستان کێشەکان چارەسەر بکەن

ساڵح محەمەد عێراقی، کە بە وەزیری سەدر ناسراوە، لە تویتێکدا داوای لە خۆپیشاندەران کرد، نەچنە ناو باڵەخانەی ئەنجومەنی باڵای دادوەری و رازی نابن بە زیان گەیاندن بە ئەنجومەنی باڵای دادوەری، داواشی لە نەتەوەیەکگرتووەکان کرد، پاڵپشتی خەڵک بکات لە پێناو کۆتایی ھێنان بە ئازارەکانیان لە گەندەڵی، ھاوکات نێردەی نەتەوەیەکگرتووەکان لە عێراق، لە تویتەر رایگەیاند، نیگەرانن لە ئاڵۆزیی بارودۆخەکە و پێویستە بۆ پێشگرتن لە زیاتر تێکچوونی رەوشەکە پەنا بۆ لۆژیک و ژیریی ببرێت و ھەموو لایەنە سیاسییەکانیش پێویستە گرژییەکە خاو بکەنەوە.

 

محەمەد حەلبوسی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، پەیامێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، لە کاتێکی سەخت و ھەستیاردا دەژین و دانوستان چارەسەری ناکۆکییەکانە، راشیگەیاند، بەپشتبەستن بە دەستوور و پەیڕەوی ناوخۆ، بڕیاریاندا بە ھەڵپەساردنی کۆبوونەوەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق تا کاتێکی نادیا. 

داواشی لە مستەفا کازمی فەرماندەی گشتیی ھێزە چەکدارەکان کرد، رێکاری پێویست بۆ پاراستنی دامەزراوەکان و خۆپیشاندەران بگرێتەبەر، داواشی لە ھەموو سەرکردە و لایەنە سیاسیەکان کرد بەپەلە دانوستانی نیشتمانی بکەن.

لە ڕاگەیەندراوێکدا چوارچێوەی ھەماھەنگی بڵاویکردەوە، لە کۆبوونەوەیەکی ڕاوێژکاریدا بۆ گفتوگۆکردن لەسەر ڕەوشی سیاسی عێراق، تیمێکی وتوێژکاریان پێکھێناوە، بۆ ئەوەی سەردانی لایەنە سیاسییەکان بکەن، بۆ تاوتوێکردنی چۆنێتی پێکھێنانی حکومەتی نوێی عێراق.

لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە، لە کۆبوونەوەکەدا قسەکراوە دەربارەی شایستە و بەرکەوتە دەستورییەکانی ھێز و لایەنە یاسییەکان.

بڕیاریشە ھەر ئەمڕۆ تیمەکە دەست بەسەردان و گفتوگۆکانیان بکەن لەگەڵ لایەنە سیاسییە عێراقییەکاندا.

نێد پرایس وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ڕایگەیاند، وڵاتەکەی لە پەیوەندی بەردەوامدایە لەگەڵ ھاوبەشە عێراقییەکان و دەستوەردان لە پێکھێنانی حکومەتی نوێدا ناکات و بە پرسێکی ناوخۆیی دەزانێت.
دووپاتیشیکردەوە، وڵاتەکەی مامەڵە لەگەڵ ھەر حکومەتێکی عێراقیدا دەکات، ئەگەر سەروەری وڵاتەکە و بەرژەوەندی گەلەکەی لە ئەجێندای کارنامەکەیدا بێت.

وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا داواشی لە لایەنە سیاسییەکان کرد دانبەخۆیاندا بگرن و لە خۆپیشاندانەکاندا پەنا بۆ توندتیژی نەبەن.

فازڵ جابر پەرلەمانتاری ھاوپەیمانی فەتح ڕایگەیاند، ھاتنی ھەزاران کرێکاری بیانی بەبێ ڤیزا و وردبینی ئەمنی بەردەوامە، ئەوەش پێشێلکارییە و ھەڕەشەیە بۆ سەر ئاسایشی وڵات، لەبەرئەوەی پاشخانی کرێکارە بیانییەکان نازانرێت، ئایا تیرۆریستن یاخود تۆمەتبارن و لە وڵاتەکانی خۆیان ھەڵھاتوون.

وتیشی، بەپێی ئامارەکان زیاتر لە یەک ملیۆن کرێکاری بیانی لە عێراقدا ھەیە، ئەوەش دەرفەتی کاری لەناوخۆدا کەمکردووەتەوە کە وڵات پێوەی دەناڵێت و دەبێتە مایەی بردنە دەرەوەی دراوی قورس.

بەوتەی ئەو پەرلەمانتارە، حکومەت بەرپرسیارە لە مانەوەی کرێکارانی بیانی و بۆ پاراستنی ئاسایش و ئابوری وڵات پێویستە بەزووترین کات ئەو دۆسییە یەکلابکاتەوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەنتۆنیۆ گۆتێرێس بە وردی چاودێری ڕەوشی عێراق دەکات و جەختدەکاتەوە لەسەر ئەوەی ئازادی ڕادەربڕین و گردبوونەوەی ھێمنانە لە مافە بنەڕەتییەکانە و پێویستە ھەموو کات رێزی لێبگیرێت.

نەتەوەیەکگرتوەکان ڕاشیگەیاندوە، پێویستە سەرجەم دەزگا ئەمنییەکان بە ھەماھەنگی لەگەڵ حکومەت ھەوڵبدەن گەرەنتی گردبوونەوەی ھێمنانە بکەن و دامەزراوەکانی دەوڵەت و نێردە و نوێنەرایەتییە دیپلۆماسییەکان بپارێزن و بە رێگەیەکی کارا و گونجاو لێکۆڵینەوە لە پێشێلکارییەکان بکەن، بە گەرەنتی ڕێزگرتنی تەواو لە مافەکانی مرۆڤ.

چوارچێوەی ھەماھەنگی لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، چەند مانگێکە کاردەکات بۆ راستکردنەوەی رێڕەوی پرۆسەی سیاسی کە ھەوڵدەدرێت بە ئاراستەی نادیار و دوور لە خواستی گەل و دەنگی دەنگدەران ببرێت.

راشیگەیاندووە، لە بەردەوامی ھەوڵەکان و پێداگری چوارچێوەی ھەماھەنگی لەسەر تەواوکردنی لێکتێگەیشتنی نێوان سەرجەم لایەنە سیاسییەکان، جارێکی داوا لە ھێزە کوردییەکان دەکات دیالۆگی جدی زیاتربکەن بەئامانجی گەیشتن بە رێککەوتن لەسەر کاندیدی سەرۆکایەتی کۆمار.

دووپاتیشیدەکاتەوە، چوارچێوەی ھەماھەنگی خواستی ھەیە ھەموو ھێزە نیشتمانییەکان ھەماھەنگبن بۆ تەواوکردنی ھەنگاوە دەستورییەکان بەر لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانی تایبەت بە ھەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار.

چوارچێوەی ھەماھەنگی راشیگەیاندووە، تیمی دانوستانکاری پێکھێناوە گفتوگۆکانی لەگەڵ لایەنە سیاسییەکان و لایەنەکانی تر دەستپێدەکات بەئامانجی گەیشتن بە لێکتێگەیشتنی ناوخۆیی بۆ زیادکردنی ھێزی حکومەتی داھاتوو کە بتوانێت ئەرکە خزمەتگوزارییەکان بەشێوەیەکی باشتر جێبەجێبکات.

عەمار حەکیم سەرۆکی رەوتی حیکمەی نیشتمانی رایگەیاند، پێویستە لایەنە سیاسیەکان لە سەر بنەمای متمانە دەست بە دانوستان بکەن، داواشی لە کورد کرد، لە سەر کاندیدی سەرۆک کۆمار رێکبکەون.
عەمار حەکیم راشیگەیاند، پێویستە لایەنە سیاسییەکان لەسەر بنەمای متمانەی دوو لایەنە لاپەڕەیەکی نوێ ھەڵبدەنەوە و دانوستان بکەن و کێشەکانیان وەلابنێن. 

ھاوکات چەند پێشنیازێکی ئاڕاستە کردن و رایگەیاند، پێویستە لایەنە سیاسییەکان وتاری توند بەرامبەر یەکتری رابگرن و بڕوا بە پڕوپاگەندە و دەنگۆکان نەکەن، داواشی لێکردن ھەوڵەکانیان بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئاستەنگەکان و پارێزگاریکردن لە شکۆی دەوڵەت چڕبکەنەوە و بەرامبەر پێشێلکارییەکانی سەروەریی عێراق بێدەنگ نەبن.

ئاماژەی بەوەشکرد، بۆ رزگارکردنی عێراق لە چەقبەستوویی سیاسی، دەبێت کار بۆ ھەموارکردنەوەی یاسای ھەڵبژاردنەکان بکرێت. 

وتیشی، پێویستە لایەنەکانی کورد لە سەر یەک کاندیدی سەرۆک کۆمار رێکبکەون.

عەمار حەکیم راشیگەیاند، حکومەتی داھاتوو لە بەردەم دەرفەتێکی گەورەدایە بۆ تۆمارکردنی سەرکەوتن لە بواری خزمەتگوزاری و ھیواشی خواست سەرۆک وەزیرانی داھاتوو لە ئاست بەرپرسیارێتیدا بێت.

ھاوپەیمانی چوارچێوەی ھەماھەنگی لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، سەرەڕای بەڕێوەچوونی خۆپیشاندانی لایەنگرانی ڕەوتی سەدر دژی کاندیدکردنی محەمەد شیاع سودانی، بەڵام ئەوان سورن لەسەر کاندیدکردنی ناوبراو و حکومەتی داھاتووی عێراق بە سەرۆکایەتی ئەو پێکدەھێنن. 

رۆژی دوو شەممەی ڕابردوو بە کۆی دەنگ، چوارچێوەی ھەماھەنگی"محەمەد شیاع سودانی"ی کاندیدکرد بۆ پۆستی سەرۆک وەزیرانی نوێی عێراق، داواشیان لە ئەنجومەنی نوێنەران کرد ڕۆژی شەممە بۆ ھەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری عێراق کۆبوونەوەیەک ئەنجامبدات.

بەوتەی سەرچاوە ئەمنییەکان، کونسوڵخانەی تورکیا لە ناوچەی نیشتەجێبوونی حەدبا لە باکوری موسڵ بە چوار مووشەک کراوەتە ئامانج و زیانی ماددی بە دەوروبەری کونسوڵخانەکە کەتووە.

ئاماژەی بەوەشکرد، ھێرشەکە بە چوار مووشەکی جۆری ھاوەن ئەنجامدراوە و سەرچاوەی ھێرشەکە ناوچەی (سادە) بووە کە لە رووی ئەمنییەوە لەژێر کۆنترۆڵی لیوای ٣٠ی حەشدی شەبەکدایە.

سەرچاوەیەکیش لە کونسوڵخانەی تورکیا ئاشکرایکردووە،  کونسوڵ و تیمی کونسوڵخانەکە ھیچ زیانێکیان بەرنەکەوتووە.

ئەندامەکەی چوارچێوەی ھەماھەنگی ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، تائێستا لایەنە سیاسییەکان نەگەیشتوونەتە رێککەوتن و بڕیاریان سەبارەت بە پەکەکە و مانەوەی ئەو پارتە لەناو خاکی عێراق نەداوە، سەرجەمیشیان لەگەڵ دۆزینەوەی چارەسەری دیبلۆماسین لە بەرژوەندی عێراق و ھەروەھا کۆکن لەسەر ئیدانەکردنی بۆردومان و پێشێلکارییەکانی تورکیا.

بە وتەی ئەندامەکەی چوارچێوەی ھەماھەنگی، چاوەڕواندەکرێت بڕیارێکی سیاسی لە ناوخۆ و دەرەوە دەربچێت بۆ چارەسەرکردنی دۆسیەی پەکەکە بەو ئامانجەی بۆردومانەکانی تورکیا بۆ ناو خاکی عێراق کۆتایی پێبھێنرێت.

سەرچاوەیەکی پەرلەمانی ئاشکرایکردووە، چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان نوسراوێکی ڕەسمی ئاڕاستەی سەرۆکایەتی ئەنجوومەنی نوێنەران کردووە و داوایکردووە ڕۆژی شەممەی داھاتوو دیاریبکات بۆ ھەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار و جێگری یەکەمی سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەران، بەڵام تائێستا سەرۆکایەتی ئەنجوومەنی نوێنەران وادەی دانیشتنی داھاتووی ئەنجوومەنەکەی دیارینەکردووە.

بە وتەی سەرچاوەکە، پەرلەمانتارانی سەربەخۆ و چوارچێوەی ھەماھەنگی رێککەوتوون لەسەر کاندیدکردنی محەمەد مەندەلاوی پەرلەمانتاری سەربەخۆ بۆ جێگری یەکەمی سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەران. محەمەد مەندەلاوی کوردی فەیلییە و لە بازنەی شەقامی فەڵەستین لە بەغداد بووەتە پەرلەمانتار.

بەرپرسانی تورکیا سورن لەسەر ھێرشکردنە سەر باکوری سوریا و دەڵێن لە ھەر کاتێکدا بێت ئۆپراسیۆنەکە ئەنجامدەدرێت.

مەولود چاوشئۆغلو وەزیری دەرەوەی تورکیا لە چاوپێکەوتنێکدا رایگەیاند، ئامانج لە ئۆپراسیۆنە چاوەڕوانکراوەکەی وڵاتەکەی بۆ سەر باکوری سوریا دەرکردنی گروپە چەکدارەکان و پاراستنی یەکێتی خاکی سوریایە.

چاوشئۆغڵو رەخنەی لە ھەڵوێستی ئەمریکا گرت و رایگەیاند، لە بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر پاک نیە ، روسیا و ئێرانیش پشتیوانی حکومەتی دیمەشقن.

ھەروەھا ئیبراھیم کاڵن وتەبێژی سەرۆکایەتی تورکیا رایگەیاند، ئۆپراسیۆنە سەربازییەکەیان بۆ سەر باکوری سوریا بەپێی ھەڵسەنگاندنەکان و مەترسییە ئەمنییەکان لە ھەر کاتێکدا بێت ئەنجامدەدرێت.

 دوای ماوەیەک لە گردبوونەوە لە گۆڕەپانی تەحریر، لایەنگرانی سەدر لە پردی کۆمارییەوە چونە ناو باڵەخانەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە ناوچەی سەوز. لای خۆیەوە "مستەفا کازمی"سەرۆک وەزیرانی عێراق داوای لە خۆپیشاندەران کرد لە ناوچەی سەوز بکشێنەوە و خوپیشاندانێکی ھێمنانە بەڕێوەبەرن و دامەزراوەکانی دەوڵەت بپارێزن.

 ھەر لەبارەی خۆپیشاندانەکەوە نوری مالکی سەرۆکی دەوڵەتی یاسا داوای لە حکومەتی کازمی کرد پارێزگاری لە ڕەوشی ئەمنی و کۆمەڵایەتی بکات و ڕێگری بکات لە ڕشتنی خوێنی عێراقییەکان.