خەلیل رەحمان حەقانی لێپرسراو لە بزوتنەوەی تاڵیبان رایگەیاند، بزوتنەوەکە بریاری لێبوردنی بۆ ئەشرەف غەنی سەرۆکی پێشووی ئەفغانستان و عومەر ساڵحی جێگری و سەرجەم لێپرسراوانی حکومەتی پێشوو دەرکردوە و ئەگەر بیانەوێت دەتوانن بگەرێنەوە ئەفغانستان و لە وڵاتەکە بەردەوامیی بە ژیان بدەن .

لەلایەکی تریشەوە وتەبێژی بزوتنەوەی تاڵیبان رایگەیاندوە ، ویلایەتی پەنجشیر کە تەنھا ویلایەتە تا ئێستا کۆنترۆڵیان نەکردبێت ، ئێستا لەلایەن چەکدارانی بزوتنەوەکەوە گەمارۆ دراوە و ھەوڵیش دەدەن لە رێی دانوستانەوە قەیرانی ئەو ویلایەتە چارەسەر بکەن. 

سەعید خەتیب زادە وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە کۆنفرانسی رۆژنامەوانی ھەفتانەیدا رایگەیاند، لە نزیکەوە بەدواداچوون بۆ دواین گۆڕانکاری و روداوەکانی ئەفغانستان دەکەن و پەیوەندییان لەگەڵ ھەموو لایەنەکانی ئەو وڵاتە ھەیە.

ئاماژەی بەوەشکرد، ئێران خوازیاری پێکھێنانی حکومەتێکی شەفاف و گشتگیرە لە ئەفغانستان و بۆ ئەو مەبەستەش، پێویستە لایەنەکان دان بەخۆیاندا بگرن و لە ناکۆکییەکانیان کەم بکەنەوە.

وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ئاشکراشیکرد، بڕیارە پێنج شەممەی داھاتوو وەزیری دەرەوەی پاکستان سەردانی تاران بکات و لەسەر رەوشی ئەفغانستان لەگەڵ بەرپرسانی ئێران کۆدەبێتەوە.

ئیلھام ئەحمەد سەرۆکی دەستەی بەڕێوەبەری ئەنجومەنی سوریای دیموکرات مەسەدە لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، ھێرشەکانی سوپای تورکیا و گروپە چەکدارەکانی ئۆپۆزسیۆن بۆ ناوچەکانی ئاگربەست کە روسیا و ئەمریکا سەرپەرشتی دەکەن، راگەیاندنی دەستپێکردنەوەی شەڕە بەرامبەر گەلانی باکوری سوریا.

جەختیشیکردووەتەوە، ھێرشەکانی تورکیا بەرامبەر ئەو گەلانەیە کە روبەڕوی تیرۆر و ستەم بونەتەوە، داوا لە سەرپەرشتیارانی ئاگربەستیش دەکات ئەرکی خۆیان بۆ راگرتنی ھێرشەکانی تورکیا جێبەجێ بکەن.

ئیبراھیم رەئیسی لە کۆبوونەوەی لەگەڵ توشیمیتسۆ مۆتەگی وەزیری دەرەوەی ژاپۆن لە تاران، رایگەیاند، پەرەپێدانی پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ژاپۆن لە ھەموو بوارەکاندا، گرنگییەکی تایبەتی بۆ کۆماری ئیسلامی ئێران ھەیە.

رەئیسی جەختیشیکردەوە، دواخستنی ئازادکردنی پارە بلۆکەکراوەکانی ئێران لە بانکەکانی ژاپۆن، ھیچ پاساوێک ھەڵناگرێت و پێویستە حکومەتی ئەو وڵاتە بەزوترین کات لەوبارەیەوە بڕیار بدات.

بەھۆی گەمارۆکانی ئەمریکا بۆ سەر ئێران، نزیکەی سێ ملیار دۆلاری ئێران لە بانکەکانی ژاپۆن بلۆککراون کە بەشێکی زۆری داھاتی فرۆشتنی نەوتە.

بەرپرسێکی باڵای بزوتنەوەی تاڵیبان بە ڕۆیتەرزی ڕاگەیاندووە، دەستیان بە ھەوڵەکانیان کردووە بۆ داڕشتنی نەخشەڕێگەی حکومەتی داھاتووی ئەفغانستان و لە ئێستاشدا پسپۆڕە یاسایی و سیاسیی و ئایینییەکانی بزوتنەوەکە لە گفتوگۆدان بۆ ئەوەی لە چەند ھەفتەی داھاتوودا ئەو فەرمانڕەواییە دروست بکەن کە ئامانجیانە.

بەرپرسەکەی تاڵیبان ئاماژەی بەوەشکردووە، فەرمانڕەوایی وەک ئەو دیموکراسییەتە نییە کە وڵاتانی ڕۆژئاوا باسی دەکەن، بەڵام مافەکانی ھەمووان دەپارێزن.

عەبدولغەنی برادەر سەرۆکی مەکتەبی سیاسیی بزوتنەوەی تاڵیبان گەیشتە شاری کابوڵ و ئامانجی سەردانەکەشی بۆ گفتوگۆکردنە لە بارەی پێکھێنانی کابینەی نوێی حکومەتی ئەفغانستان.

(لیندسی گراھام) گەورە سیناتۆری کۆمارییەکان لە کۆنگرێسی ئەمریکا ڕایگەیاند، پێویستە ئەمریکا سەرجەم ھاوڵاتیان و سەربازانی ئەمریکا لە ئەفغانستان ڕزگار بکەن بەو ئەفغانیانەشەوە کە ھاوکاری سوپای ئەمریکایان کردووە.

بە پێچەوانەوە بە پێی دەستوری ئەمریکا، پێویستە (جۆو بایدن) لە پۆستەکەی دووربخرێتەوە و باجی ئەو ھەڵە گەورەیە بدات کە لە ئەفغانستان کردی و وڵاتێکی خستە ژێر دەسەڵاتی بزوتنەوەی تاڵیبانەوە.

بە پێی دواین ڕاپرسیش، لە دوای بڕیاری کشانەوەی ئەمریکا لە ئەفغانستان، ئاستی پشتیوانی جەماوەری جۆو بایدن دابەزیووە.

سوپای تورکیا گوندی "کۆر حەسەن"ی لە ڕۆژئاوای گرێ سپیش بۆردوومانکردووە، تا ئێستاش زیانەکانی ئەو بۆردومانانە ئاشکرا نەکراون.

وتیشی، ئەو کۆچبەرانە پێکھاتوون لە ٨ ژن و ٤ منداڵ و ٢٥ پیاو، لە ئێستادا ڕەوشی تەندروستیان جێگیرە و گواستراونەتەوە بۆ دوورگەی کۆس لە یۆنان.

مەحمود ئەحمەدی نەژاد سەرۆکی پێشووتری ئێران لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفیزیۆنیدا وتی، عێراق کارێکی برایانەی دەستپێکردووە و بە ھیوان ھەوڵەکانی بەغداد بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوان تاران و ڕیاز سەرکەوتوو بن، چونکە کۆتاییھێنان بە کێشەکان لەگەڵ سعودیە لە ئێستادا زۆر پێویستە.

وتیشی، پێویستە کێشەکانیان لەگەڵ ئەمریکاش کۆتایی بێت و بۆ ئەمەش پێویستە ھەردوولا ڕێزی یەکتر بگرن و دەستوەردان لە کاروباری یەکتردا نەکەن. وتیشی، پێویستە ئێرانیش ھەڵسوکەوتەکانی بگۆڕێت.

چەند پسپۆڕێکی بواری ئەمنی لە لێدوانێکیاندا بە تۆڕی فۆکس نیوزیان ڕاگەیاندووە، لە ٢٠ ساڵی ڕابردوودا ھێندەی ئێستا ڕێکخراوی قاعیدە مەترسی نەبووە لەسەر ئاسایشی ئەمریکا.

دەشڵێن، جێھیشتنی ئەفغانستان بەو خێراییەی ئێستا، مەترسییەکان زیاتر دەکەن و ڕێگە بۆ ھێرشی تیرۆریستی خۆش دەکەن.

ئەم ھۆشدارییە دوای ئەوە ھات، بزوتنەوەی تاڵیبان جەختدەکاتەوە، بە ھیچ جۆرێک نابنە ھەڕەشە و مەترسی بۆ سەر وڵاتانی جیھان و جۆو بایدن سەرۆکی ئەمریکاش دەڵێت، تاڵیبان ھێرش بکاتە سەر ھێزەکانیان بە توندی وەڵامیان دەدەنەوە.

ڕادیۆی ئاسیای ئازاد بڵاویکردەوە، دەسەڵاتدارانی کۆریای باکور ھاوڵاتییانی وڵاتەکەیان ئاگادار کردووەتەوە کە بە ھیچ جۆرێک نابێت قسە لەسەر کێش و جەستەی کیم جۆنگ ئون سەرۆکی وڵات بکەن و قسەکردن لە بارەی تەندروستی سەرۆک بە ھەموو شێوەیەک قەدەغەیە.

دوای ئەوەی دەنگۆی تێکچوونی تەندروستی کیم بڵاوبووەوە و وا ڕاگەیەندرا کێشی دابەزیوە، میدیاکانی کۆریای باکور بڵاویانکردەوە، سەرۆک بەھۆی بڵاوبوونەوەی برسیەتییەوە و لە پێناو خەڵکەکەیدا خواردنی کەمکردووەتەوە و تەندروستیشی زۆر باشە.