جیهان
ئۆلاڤ شۆلتس ڕاوێژکاری ئەڵمانیا ڕووسیا ئاگادار دەکاتەوە و دەڵێت، ئەگەر بێت و ھێزەکانی ڕووسیا خاکی ئۆکراین ببەزێنێت ئەوە باجێکی قورس دەدات کە پێشتر ھاوشێوەی نەبووە.
ئەمە یەکەم جار نیە وڵاتان ئەوروپا و ئەمریکا ھۆشداریی دەدەنە ڕووسیا بەڵام ئەو وڵاتە لە پێشلکاریەکانی بەردەوامەوە ھەر جارە و بە بیانویەک ھێز ڕەوانەی سنورەکانی ئۆکراین دەکات.
لای خۆشییەوە پەیمانگای جیۆفیزیای ئەمریکی ئاشکرایکردووە، بومەلەرزەکە بە قوڵای ١٨.٥ کیلۆمەتر لە دەریای فلوریس ڕوویداوە، پێشبینیشیکردووە، بەھۆی بەھێزی بومەلەرزەکەوە تسونامی دروست ببێت.
بکوژی خێزانە کوردەکە دەڵێت، بە ئامانجی ئاشتەوایی چووەتەوە ناو ماڵی خێزانە کوردەکە و ئامانجی کوشتنیان نەبووە و پەشیمانە لەو کارەی کردوویەتی. پارێزەر و کەسوکاری خێزانە کوردەکەش دەڵێن کوشتنی کەسوکارەکانیان بەھۆی کوردبوونیانەوە بووە.
٣٠ی تەموزی ئەمساڵ محەمەد ئاڵتون حەوت ئەندامی خێزانێکی کوردی لە کۆنیا کوشت کە بە دەدەئۆغوڵڵاری بەناوبانگن و دوای چەند رۆژێکیش لەلایەن ھێزە تایبەتەکانی تورکیاوە دەستگیرکرا. خێزانە کوردەکە ٣٠ ساڵ بەر لە ئێستا لە باکوری کوردستانەوە کۆچیان کردووە بۆ کۆنیا و تاکو ئێستاش چەند جارێک لەلایەن رەگەزپەرستەکانەوە پەلامار دراون.
بایدن فەرمانیشی کردوە بە زوترین کات ھاوکاری پێویست بگەیەنرێتە دانیشتوانی ویلایەتی کنتاکی.
بە وتەی ئەندا بەشیر حاکمی ویلایەتی کنتاکی، تا ئێستا لانیکەم ٨٠ کەس بەھۆی زریانەکەوە گیانیان لەدەستداوە، بەڵام مەترسی ئەوە ھەیە ژمارەکە بۆ ١٠٠ کەس بەرز ببێتەوە.
رۆژی یەکشەممەش جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، زریانەکە یەکێکە لە بەھێزترین زریانەکان لە مێژووی ئەمریکادا.
سەرەڕای ئەوەی بەردەوام لە لایەن وڵاتانی ئەوروپا و ئەمریکا و ناتۆشەوە ھەڕەشە لە روسیا دەکرێت لەبارەی رەوشی ئۆکراین، بەڵام ئەو وڵاتە لە ناردنی ھێز بۆ سنورەکانی ئۆکراین بەردەوامە و رۆژانە ھێزی زیاتر دەنرێت، لەبارەی ئەو پێشلکاریانەی روسیاش، وەزیرانی دەرەوەی گروپی حەو ماوەی دوو رۆژە لە کۆبونەوەدان، ھەموشیان کۆکن لەسەر سزادانی روسیا ئەگەر و ئەو پێشلکاریانەی دەیانکات رایاننەگرێت.
لیز ترەس وەزیری دەرەوەی بەریتانیاش لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، ئەگەر روسیا ئۆکراین داگیر بکات، باجەکەی زۆر قورس دەبێت.
وتیشی، فلادیمیر پۆتن سەرۆکی روسیا ھیچ کات بیر لەوە ناکاتەوە سزای ئابوری بەسەردا بسەپێنرێت کەئەوەش ئەگەر روبدات زۆر قورس دەبێت لەسەر وڵاتەکەی.
کۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنوسانی جیھانیی CPJ لە نوێترین راپۆرتیدا رایگەیاندووە، لە ئەمساڵدا ٢٩٣ رۆژنامەنوس بەھۆی کارەکانیانەوە لە زینداندان و ١٨ رۆژنامەنوسیش کوژراون، بەپێی راپۆرتەکە، لە عێراق چوار رۆژنامەنوس لە زیندانن ئەوانیش رۆژنامەنوسانی دەڤەری بادینانن و بریتین لە شێروان شێروانی و گۆھدار زێباری و قارەمان شوکری و ئومێد بەرۆشکی.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، چین خراپترین وڵاتە بۆ کاری رۆژنامەوانی و ٥٠ رۆژنامەنوس لەو وڵاتە زیندانیکراون، میانماریش لە پلەی دووەمدایە و میسر و ڤێتنام و بێلاڕوس و تورکیا پلەی سێیەم تا شەشەمیان گرتووە.
.jpg&w=3840&q=75)
لایخۆشیەوە جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا باری نائاسایی لە ویلایەتی کنتاکی راگەیاندوە و ئاماژەی بۆ ئەوەکردوە، کە ئەو زریانەی رووی لە خۆرئاوا و باشوری ئەمریکا کردوە ، لە بەھێزترین ئەو زریانەکانە لە مێژووی ئەمریکادا .
"کازم غەریب ئەبادی" ئەمینداری ئەو لیژنەیە دەڵێت، کەنەدا رێز لە مافی ٤٠٠ ھەزار ئێرانی ناگرێت کە لە خاکی وڵاتەکەدا دەژین و مافەکانیان پێشێل دەکات، لە کاتێکدا ئەو وڵاتە خۆی بڕیاری نێودەوڵەتی پێشنیازدەکات دژی ئێران لەژێر ناوی پێشێلکردنی مافی مرۆڤ.
راشیگەیاند، کەنەدا خزمەتگوزاری پێویست لەلایەن کونسوڵخانەکانیانەوە پێشکەشی ئەو ھاووڵاتیانە ناکەن و ھەر وڵات و لایەنێک سزا بەسەر گەلی ئێران بسەپێنێت یاخود بەشدار بێت لە جێبەجێ کردنی، بە دوژمن و نەیاری ئێران لە قەڵەم دەدرێت.
ئەم مانگە، کەنەدا و ئەمریکا و ئیسرائیل بڕیارێکیان خستە بەردەم نەتەوە یەکگرتووەکان سەبارەت بە پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ لە "ئێران"، ئێرانیش ئەو بڕیارەی رەتکردەوە و داوای لەو وڵاتانە کرد سەرقاڵی تاوانەکانی نێو وڵاتانەکانی خۆیان بن.
یوسف قوربانی ، فەرماندەی ھێزی ئاسمانی ئێران رایگەیاندوە ، ئەگەر لە دانوستانە ئەتۆمیەکاندا ھەر ھەڵەیەک بەرامبەر ئێران بکرێت یاخود ئەمریکا و ئیسرائیل تاوتوێی بژاردەی تر بکەن بەرامبەر ئێران و وڵاتەکە روبەروی مەترسی و ھەڕەشە بکەنەوە ، ئەوا تاران وەڵامی توندی دەبێت ، ھەروەھا رایگەیاندووە ، ئێران نایەوێت لەگەڵ ھیچ دەوڵەتێک بچێتە جەنگەوە ، بەڵام خۆشیان ئامادە دەکەن بۆ ھەر ھەڕەشەیەکی دوژمنانیان .
ئەو فەرماندەیە راشیگەیاندوە ، لەماوەی رابردوودا توانا سەربازییەکانیان لەسەرجەم کەرتەکان و دامەزراوە و ژێرخان و بواری موشەک و توانا ئاسمانیەکان پتەو کردوە
ئەو بڕیارە دوای کۆبوونەوەی دەزگا ئەمنییەکانی ئیسرائیل بوو، کە تیایدا باس لەوە کرا ھیچ ھۆکارێک نییە بۆ درێژکردنەوەی ھێشتنەوەی دەستەی پارێزگاری و ئۆتۆمبێلی تایبەت بۆ ھاوسەری سەرۆک وەزیرانی پێشوو.
دوای دەرچوونی بڕیارەکەش ھاوسەر و منداڵەکانی نەتەنیاھۆ ناڕەزاییان دەبڕی و رایانگەیاند، ئەو بڕیارە ژیانیان دەخاتە مەترسییەوە، لە بەرامبەردا نەفتالی بینیت سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل وتی، ھاوسەری نەتەنیاھۆ دەیەوێت خەزێنەی دەوڵەت دادۆشێت.
بنیامنین نەتەنیاھۆ کە لە ئێستادا سەرکردەی بەرەی ئۆپۆزسیۆنی ئیسرائیلە، ئەو بڕیارە نایگرێتەوە و تا ٢٠ ساڵی دیکە ئەرکی پاراستن و گواستنەوەی لە ئەستۆی دەوڵەتدا دەبێت.
لیز تراس وەزیری دەرەوەی بەریتانیا لە لوتکەی جی ٧ لە لیڤەرپوڵ بە رۆژنامەنوسانی راگەیاند، ھەرگیز رێگە بە ئێران نادەن دەستی بە چەکی ئەتۆم بگات.
وتیشی، پێویستە لێپرسراوانی ئێران بچنەسەر مێزی دانوستان و لە گفتوگۆکانیشان جددی بن.
ئاماژەی بەوەشکرد، ھەرچەندە ھێشتا کات ماوە بۆ پاراستنی رێککەوتنی ئەتۆمی لەلایەن ئێرانەوە، بەڵام دانوستانەکانی ڤییەننا کۆتا چانسە بۆ گەیشتن بە رێککەوتن، بۆیە بە ئەنجام گەیاندنی دانوستانەکان زۆر گرنگە.
پێشتریش وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا رایگەیاندبوو، پێشنیازەکانی ئێران دانوستانەکانی بۆ شەش مانگ لەمەوپێش گەڕاندووەتەوە و لە چەند رۆژی رابردووشدا ھیچ بەرەوپێشچوونێک لە دانوستانەکاندا بەدی نەکراوە.
ئەنجومەنی شارەوانیی شاری ڤایماری ئەڵمانیا رایگەاند، لەبەرامبەر ھەوڵەکانی بۆ داکۆکیکردن لە مافەکانی مرۆڤ، بەھاکانی دیموکراسی و رەخساندنی ئازادی، سەڵاحەدین دەمیرتاش ھاوسەرۆکی پێشوتری پارتی دیموکراتی گەلان "ھەدەپە" خەڵاتی ئەمساڵی مافی مرۆڤی شارەوانیی شاری ڤایماری پێدەبەخشرێت.
خەڵاتی مافی مرۆڤی شاری ڤایمار لە ساڵی ١٩٩٥ بەدواوە ھەموو ساڵێک لە ڕۆژی ١٠ی کانوونی یەکەمدا لە یادی راگەیاندنی جاڕنامەی گەردوونیی مافەکانی مرۆڤ دەکات، دەدرێت بە کەسایەتی یان دەستە و گروپێک کە لە پێناوی مرۆڤایەتی و لێبوردەیی نێوان مرۆڤ و گەلاندا خەباتیان کردبێت.
لە ئێستاشدا بەشێکی زۆر لە رێکخراوەکان و میدیاکانی ئەڵمانیا بە گشتی پشتگیریی ئازادکردنی دەمیرتاش، ھاوسەرۆکی پێشوو تریھەدەپە دەکەن.
ئەوەش لە کاتێکدایە حکومەتی تورکیا لە چوار ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦دا ھەر یەک لە سەڵاحەدین دەمیرتاش و فیگەن یۆکسەگداغ و ١٣ پەرلەمانتاری تری ھەدەپەی بەتۆمەتی ھاوکاریکردنی پارتی کرێکارانی کوردستان دەستگیرکرد.