جیهان
حسێن حەمە ساڵح نوێنەری دەزگای لوتکە لە یۆنان بە کوردسات نیوزی راگەیاند پێدەچێت منداڵەکە یەکێک بێت لەو کۆچبەرانەی ٢٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ بەلەمەکەیان لە دەریای ئیجە ژێر ئاو کەوت و تا ئێستا چارەنووسی ژمارەیەک کۆچبەریان نادیارە.
وتیشی، تەرمی ئەو منداڵە پێنجەم تەرمە لە دوای دۆزینەوەی تەرمی دوو ژن و کچێکی ١٢ ساڵ و گەنجێکی ٢٠ بۆ ٢٥ ساڵ کە لە ماوەی چەند رۆژی رابردوودا لە ھەمان دوورگەی یۆنان دۆزرانەوە و لە ئێستادا لە پزیشکی دادوەری توێکاری و ناسینەوەیان بۆ دەکرێت.
.jpg&w=3840&q=75)
ساڵی ٢٠١٦ ھێزە ئەمنییەکانی تورکیا ئۆپراسیۆنێکیان بۆ دەستگیرکردنی ھاوسەرۆک و پەرلەمانتار و بەرپرسانی ھەدەپە دەستپێکرد و جگە لە سەڵاحەدین دەمیرتاش و زەیدان، دەیان لێپرسراوی دیکەی ھەدەپە زیندانیی کران، دادگای تورکیاش بە تۆمەتی پشتیوانیکردن لە پەکەکە سزای ھەشت ساڵ و یەک مانگ و ١٥ رۆژ زیندانیی بەسەر زەیداندا سەپاند، بەڵام لەسەر داوای پارێزەرەکانی پێداچوونەوە بە دۆسێکەیدا کرا و ئازاد کرا.
بە پێی زانیاریەکان ژنەکە تەمەنی لەنێوان سی بۆ سی و پێنج ساڵان دەبێت و گەنجەکەش لەنێوان ٢٠ بۆ ٢٢ ساڵە، لەئێستاشدا تەرمەکان بەمەبەستی ناسینەوە و توێکاری بۆیان گوازراونەتەوە بۆ پزیشکی دادوەری.
ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی روسیاش کە ھاوپەیمانی کازاخستانە رایگەیاند، ناڕەزاییەکانی کازاخستان لە کاتێکی کوشندە سەریانھەڵداوە، پێشتریش روسیا و ھاوپەیمانەکانی کازاخستان بڕیاریان دا بۆ کۆنترۆڵکردنی رەوشەکە ھێز رەوانەی ئەو وڵاتە بکەن.
خۆپیشاندانی ھاوڵاتیانی کازاخستان دوای بەرزکردنەوەی نرخی سوتەمەنی لەلایەن حکومەتەوە سەریھەڵدا و دواتریش سەرۆکی حکومەت دەستیلەکارکێشایەوە و سەرۆکی ئەو وڵاتەش کەسێکی تری بۆ پێکھێنانی کابینەی نوێ راسپارد.
بەو پێیەش لەو وڵاتە رۆژانی شەممە و یەکشەممە دەکرێت بە پشوو، بەڵام بڕیارەکە میرنشینی شاریقە ناگرێتەوە و وەک ساڵانی رابردوو ھەینی پشووی دامەزراوە حکومییەکان دەبێت، لێپرسراوانی ئیماراتیش دەڵێن بڕیارەکەیان بۆ خوگونجاندنی بازاڕی وڵاتەکەیانە لەگەڵ بازاڕی وڵاتانی خۆرئاوا کە رۆژانی شەممە و یەکشەممە پشوویانە، بەتایبەتی بۆ ئاڵوگۆڕی دراو و بازاڕەکانی بۆرسە.
وتیشی، کات بەخێرایی دەڕوات و ئەگەر بەمنزیکانە لەبارەی کاراکردنەوەی رێککەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران نەگەنە رێککەوتن، رێگەیەکی تر دەگرنەبەر.
حسێن ئەمیر عەبدوڵاھیان وەزیری دەرەوەی ئێرانیش رایگەیاند، ئەگەر لایەنی خۆرئاوا نیەت و ئیرادەی جددی ھەبێت، دەتوانن رێککەوتنێکی باش دەستەبەر بکەن.
لەگەڵ ئەوەی سەرجەم ھێزە شەڕکەرەکانی ئەمریکا خاکی عێراقیان بەجێھێشت، ناوەڕاستی ئەم ھەفتەیە چەند جارێک ھێرشکرایە سەر بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا و ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە بەغداد و ئەنبار و لە ناوچەی دێرەزور لە سوریاش دوو جار ھێرش کرایە سەر بنکەی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی، بەڵام ھیچ زیانێکی گیانیان لێنەکەوتەوە.
ئاماژەی بەوەشکرد، بڕوایان بە گرنگی گفتوگۆیەکی چڕ لەگەڵ سعودیە و میسر و تورکیا بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی ناوچەکە ھەیە.
پێشتریش ئیرەج مەسجدی باڵیۆزی ئێران لە عێراق رایگەیاندبوو، بەمنزیکانە خولی پێنجەمی دانوستانەکانی ئێران و سعودیە لە بەغداد دەستپێدەکاتەوە.
ئاماژەی بەوەشکردوە، ئەو رەوشەی ئێستا مایەی قبوڵکردن نییە و بەردەوامی رەوشەکە و رێگرتن لە گەیاندنی ھاوکارییەکان بۆ کۆچبەران، ژمارەی قوربانیان لەسەر سنورەکان زیاتر دەکات، جەختیشیکردوەتەوە، کۆچبەران مافی وەرگرتنی پەنابەریی و ژیانێکی ئارامیان ھەیە و نابێت دیپۆرتی بێلاڕوس بکرێنەوە.
وتیشی، تیرۆریستان بە ناوی خۆپیشاندانەوە بەردەوامن لە لەناوبردنی موڵکی گشتی و چەک بەرامبەر ھاوڵاتیان بەکاردەھێنن، ئەنجامدانی ھەر دانوستانێکیشی لەگەڵ خۆپیشاندەران رەتکردەوە.
بەھۆی خۆپیشاندانەکانی کازاخستانەوە، حکومەتی ئەو وڵاتە دەستیلەکارکێشایەوە و تا ئێستاش ٢٦ خۆپیشاندەر کوژراون و زیاتر لە سێ ھەزاریش دەستگیرکراون.
لێپرسراوانی تەندروستی لە فەڕەنسا رایانگەیاندووە، ئەو جۆرە نوێیە بۆ یەکەمینجار لە مانگی تشرینی دووەمی ساڵی ٢٠٢١ لە شاری "مارسیلیا" لە باشوری فەرەنسا دۆزراوەتەوە، توشبووەکەش کەسێک بووە کە لە "کامیرۆن"ەوە گەڕاوەتەوە.
ئەو جۆرە کۆرۆنایە ھێشتا لەلایەن رێکخراوی تەندروستی جیھانییەوە نەبوەتە جێی ترس و نیگەرانی.
ھاوکات ئۆلیڤیە ڤیران وەزیری تەندروستی فەڕەنسا رایگەیاندووە، سەرباری دۆزینەوەی ئەو کۆرۆنا گۆڕاوە، بەڵام بڵاوترین جۆری کۆرۆنا لە ئێستادا لە وڵاتەکە "ئۆمیکرۆن"ە و بە خێرایی تەشەنە دەکات.
ئەردۆغان لە کۆبوونەوەیەکدا لەگەڵ ئەندامانی پارتی داد و گەشەپێدان ھەڕەشە لە پارتە ئۆپۆزسیۆنەکان کرد و وتی، تورکیا بەجێناھێڵێت و ئۆپۆزسیۆن دەردەکات، ھۆشداریشدا لە رێکخستنی ھەر خۆپیشاندان و چالاکییەکی ناڕەزایی.
ئەردۆغان وتیشی، تورکیا روبەڕووی ئاستەنگ نەبوەتەوە، بەڵکو چەند رووداوێکی وەک ناجێگیری بەھای لیرە و بەرزبوونەوەی نرخ ھەیە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا تورکیا دەکەنە یەکێک لە گەورەترین ١٠ ئابوری جیھان.
ناوەندی ڕاگەیاندنی ھێزەکانی سوریای دیموکرات "ھەسەدە"، ئاماری لەشکرکێشی و ھێرش و بۆردوومانەکانی تورکیا و گرووپە چەکدارە ھاوپەیمانەکانی، بۆ سەر ناوچەکانی باکوور و خۆرھەڵاتی سوریا، لە ساڵی ٢٠٢١دا بڵاوکردەوە و ڕایگەیاند، ٤٧ ھێرشی زەمینی و ھەوڵی لەشکرکێشی و ٨٩ ھێرشی ئاسمانی بە فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان ھەبوون، ٥٨ گوند و سێ شارۆچکە ڕووبەڕووی بۆردومانی ڕاستەوخۆی تورکیا بوونەتەوە و لە ئەنجامدا ٨٩ مەدەنی گیانیان لە دەستداوە و ١٣٤ کەسی تریش بریندار بوون، زیاتر لە ٧٠٠ مەدەنییش لە عەفرین و گرێ سپی و سەرێ کانێ ڕفێندراون.
ڕاشیگەیاند، ساڵی ڕابردوو لە میانی ڕووبەڕووبوونەوەی لەشکرکێشیەکانی تورکیا و پاشماوەکانی داعش، ١٤٨ ئەندام و سەرکردەی ھێزەکانی سوریای دیموکرات گیانیان لە دەستداوە.
دوای ئەوەی عومەر گەرگەرلیئۆغڵو، پەرلەمانتاری پارتی دیموکراتی گەلان "ھەدەپە" بڕیاری دادگای تورکیای بۆ ئازادنەکردنی ئایسەل توغلوک بە ستەم ناوبرد و داوای کرد ئازاد بکرێت، بە تۆمەتی سوکایەتیکردن بە دامەزراوەکانی دەوڵەتی تورکیا لێکۆڵینەوەی لەگەڵدا دەکرێت.
ئایسەل توغڵوک ھاوسەرۆکی پێشووی کۆنگرەی کۆمەڵگەی دیموکرات بووە و دوو خولیش پەرلەمانتاری شارەکانی ئامەد و وان بووە، بەھۆی ھەڵوێستەکانی لەلایەن دادگای تورکیاوە ١٠ ساڵ زیندانی کرا و تا ئێستا ٥ ساڵی لە زینداندا بەسەر بردووە.
بە پێی زانیارییەکانیش ماوەی دوو ساڵە ئایسەل تووشی لەبیرچوونەوە بووە، بەڵام دادگا ئامادە نییە ئازادی بکات.
چەند رۆژێکە ھێرشەکان بۆ سەر بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا زیادیانکردووە و تەنھا لە دوو رۆژی رابردوو لە عێراق ژمارەیەک فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانی بۆمبڕێژکراو لە نزیک بنکەکانی ئەمریکا خراونەتە خوارەوە.
ئەمریکا: لە سوریا بەرامبەر ھەڕەشەکانی ئێران بەرگری دەکەن
دەستلەکارکێشانەوەی حکومەتی کازاخستان دوای ئەو خۆپیشاندانە فراوانە دێت کە ماوەیەکە دژی حکومەت و بەرزبونەوەی نرخی نەوت و غاز لەو وڵاتە بەرێوەدەچێت ، سەرباری ئەو رێکارانەش کە حکومەت لە رێی راگەیاندنی باری نائاسایی و کەمکردنەوەی نرخی غازەوە بۆ ھێورکردنەوەی رەوشەکە گرتیەبەر ، بەڵام رەوشەکە ئارام نەبۆتەوە و خۆپیشاندانەکان بەردەوامە ، تا ئێستاش زیاتر لە ٢٠٠ خۆپیشاندەر دەستگیرکراون .