جۆن کێربی رێکخەری پەیوەندییە ستراتیژییەکانی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریکا لە کۆشکی سپی رایگەیاندووە، جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا ئامادەیە لەگەڵ ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی روسیا کۆببێتەوە بەو مەرجەی دڵنیا بێت کە پوتن خواستێکی جددی ھەیە بۆ کۆبوونەوە و گفتوگۆ، کە تائێستا ئەمریکا ئەو خواستەی لە پوتن نەبینوە.

وتیشی، بایدن ھەمان ئەو پەیامەی بە ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەڕەنساش وتووە و پێی راگەیاندوە ھەر کاتێک خواستی جددی پوتن بۆ گفتوگۆ و دانوستان ببینێت، ئامادەیە لەگەڵیدا کۆببێتەوە.

ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی روسیا رایگەیاند، ھەوڵ بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێکی سیاسی و دیبلۆماتی دەدەن بە مەبەستی چارەسەرکردنی کێشەکانیان لەگەڵ ئۆکراین، چونکە دەیانەوێت ئەو شەڕەی تائێستا بەردەوامە کۆتایی پێبھێنن، وتیشی، ھۆکاری سەرەکی سەرھەڵدانی شەڕ لە نێوان روسیا و ئۆکراین، وڵاتانی تر بوون نەک کیێڤ و مۆسکۆ.

سەرۆکی روسیا ئاماژەی بەوەشکرد، ھەرچەندە زووتر کۆتایی بە شەڕ بھێنن، لە بەرژەوەندی ھەردوو وڵات دەبێت، چونکە ھاوڵاتیان و سوپا و ھێزە ئەمنییەکانی ھەردوو وڵاتیش لەماوەی چەند مانگی رابردوودا قوربانی زۆریان داوە، بۆیە ھەوڵ دەدەن بە رێگەیەکی گونجاو کۆتایی بە شەڕ بھێنن، بەڵام کێشەی گەورە ئەوەیە ئۆکراین لە ئێستادا بە ھاندانی وڵاتانی تر دانوستان و گفتوگۆ رەتدەکاتەوە.

ئاژانسی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، کۆمپانیاکانی فڕۆکەوانی ئەمریکا زیاتر لە چوار ھەزار و ٤٠٠ گەشتی ئاسمانییان بۆ رۆژانی پێنجشەممە و ھەینی ھەڵوەشاندۆتەوە، بەھۆی شەپۆلێکی بەفربارین کە بەھێزترینە لە ماوەی چەندین ساڵی رابردوودا. 

"جۆ بایدن" سەرۆکی ئەمریکاش رەوشی کەشوھەوای بە مەترسیدار وەسف کردووە و داوای لە ھاووڵاتیان کرد وریا بن. 

ھاوکات لێپرسراوان ھۆشدارییان داوە لە مەترسی ھاتووچۆ کردن، بە تایبەت لە ئێستادا بەھۆی پشووەکانی سەری ساڵ بەکارھێنانی فڕۆکەخانە و شەمەندۆفێر و ھۆیەکانی تری گواستنەوەی زیاتر بوون. 

ھەروەھا لە ویلایەتەکانی ئۆکلاھۆما و کنتاکی و چەند ویلایەتێکی تر، باری نائاسایی راگەیەندراوە.

ئەنجومەنی پیرانی ئەمریکا بە دەنگی ٦٨ ئەندام و دژایەتی ٢٩ ئەندام، پرۆژە یاسای بودجەی فیدراڵی بۆ ساڵی ٢٠٢٣ پەسەندکردو بڕیارە لە چەند سەعاتی داھاتووشدا لە ئەنجومەنی نوێنەران بخرێتە دەنگدانەوە.

بودجەی خەمڵێنراوی ئەمریکا بۆ ساڵی داھاتوو بریتییە لە ١٧٠٠ ملیار دۆلار کە ٤٥ ملیار دۆلار بۆ ھاوکاری ئۆکراین و زیاتر لە ٤٨٧ ملیۆن دۆلار بۆ بەرەنگاربوونەوەی داعش لە عیراق و سوریا دابین کراوە، لەو بڕەش، ٣٢٢ ملیۆن و ٢٠٤ ھەزار دۆلار بۆ ھاوکاری پێشمەرگە و سوپای عیراق لە بەرەنگاربوونەوەی داعش دیاریکراوە،  ھەروەھا پشکی ھێزەکانی سوریای دیموکرات  بە ١٦٥ ملیۆن و ٣٠٩ ھەزار دۆلار دیاریکراوە.

(شیبنەم کۆرور ڤینکانسی) سەرۆکی سەندیکای پزیشکانی تورکیا دوای دەستگیرکردنی لە ٢٧ی تشرینی یەکەمی رابردوو، داوایکرد لێکۆڵینەوە بکرێت لە بەکارھێنانی چەکی کیمیایی لە دژی گەریلاکانی پەکەکە.
 ڤینکانسی ئەمرۆ بە کەلەپچەکراوی برایە ھۆڵی دادگا و لەمیانی دانیشتنی دادگاشدا جارێکی تر پێداگری لەسەر ھەڵوێستەکانی کردەوەو داوایکرد پشکنینی مەیدانی و توێکاری بۆ تەرمی ئەو گەریلایانە بکرێت کە گیانیان لەدەستداوە.

شیبنەم کۆرور ڤینکانسی تەمەن ٦٣ ساڵ و پزیشکی دادوەری وتیشی، بەسیفەتی بەرگریکار لە مافەکانی مرۆڤ، بەرپرسیارێتی بەرگریکردن لە ئازادی رادەربڕین و مافی ھاووڵاتی لە دەستکەوتنی زانیارییەکان لە ئەستۆ دەگرێت .

پارتی کرێکارانی کوردستان لە مانگی تشرینی یەکەمی رابردوودا رایگەیاند، سوپای تورکیا چەکی کیمیایی لە دژی گەریلاکانیان بەکارھێناوەو ١٧ گەریلا گیانیان لەدەستداوە. 

دیمیتری پیسکۆڤ وتەبێژی کۆشکی سەرۆکایەتیی روسیا-کرملین رایگەیاند، ھیچ پەیوەندییەکیان لەگەڵ ئەمریکا بۆ رێکخستنی کۆبوونەوەیەک لە نێوان جۆ بایدن و ڤلادیمیر پوتن نییە و ئەو دەنگۆیانەی لەو بارەیەوە بڵاودەکرێنەوە ناڕاستن.

ھاوکات چارل میشێل سەرۆکی ئەنجومەنی ئەوروپا رایگەیاند، پێویستە قسە لەگەڵ پوتن بکەن و لەپێناو چارەسەری بابەتە مرۆییەکان، پارێزگاری لە پەیوەندییەکانیان لەگەڵ سەرۆکی روسیا بکەن.

ئەو لێدوانانە دوای ئەوەھاتن، کە جۆن کێربی رێکخەری پەیوەندییە ستراتیژییەکانی ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا رایگەیاند، جۆ بایدن ئامادەیە لەگەڵ ڤلادیمیر پوتن کۆببێتەوە بەو مەرجەی دڵنیا بێت کە پوتن خواستێکی جددی ھەیە بۆ کۆبوونەوە و گفتوگۆ، بەڵام تائێستا ئەو خواستەیان لە پوتن نەبینووە.

سەرۆکی فەڕەنسا لە چاوپێکەوتنێکی لەگەڵ رۆژنامەی نەھاری لوبنانی رایگەیاند، ھەر لەسەرەتاوە لەو باوەڕەدا بووە، کە ناتواندرێت کێشەکانی عێراق و سوریا و لوبنان چارەسەر بکرێت، تەنھا بە دانوستان بۆ کەمکردنەوەی کاریگەرییە ھەرێمییەکانی ئێران نەبێت.

ماکرۆن وتیشی، لە کۆنگرەی دووەمی بەغداد کە ھەفتەی رابردوو لە ئوردن بەڕێوەچوو، بەبێ ئامادەبوونی نوێنەرانی تورکیا و ئێران کۆبوونەوەیەکی بچووکیان لەبارەی رەوشی عێراق کردووە و نەخشەڕێگەیەکیان داناوە و لە مانگی داھاتووەوە کارکردن لەسەری دەستپێدەکەن.

 رونیشیکردەوە، پڕۆژەیان لە بوارەکانی ئاو و کارەبا و غاز و پەرەپێدانی ئابووری بۆ عێراق ھەیە، کە دەتوانێت یارمەتی ئەو وڵاتە بدات، لە پشتبەستن بە نەوت و ئێران دەربازی ببێت، بەڵام ئەوە بە یەک رۆژ ناکرێت.

ئەردۆغان لە دەستپێکی کۆنگرەی دەسەڵاتی دەستوری لە وڵاتانی ئیسلامی کەلە کۆشکی دۆڵمەباخچە لە ئیستەنبوڵ بەڕێوەدەچێت وتەیەکی پێشکەشکردو رەخنەی لە ئەمریکا گرت لەبەرامبەر رادەستنەکردنەوەی فەتحوڵا گولەن رێبەری بزوتنەوەی خزمەت و رایگەیاند، سەرەڕای پێشکەشکردنی بەڵگەیەکی زۆر بەڵام تا ئێستا دەزگا ئەمنییەکانی ئەمریکا تەقەیان لە دەرگای گولەن نەداوە .

فەتحولا گولەن ساڵانێکی زۆرە لە ئەمریکا دەژی و دەسەڵاتدارانی تورکیا تۆمەتباری دەکەن بە پلاندانەری کودەتا شکستخواردووەکەی ساڵی ٢٠١٦.

ھەروەھا ئەردۆغان رەخنەی لە یۆنان گرت و رایگەیاند، مامەڵەی یۆنان لەگەڵ کۆچبەران گەیشتۆتە ئاستی دڕندەیی.

وەزارەتی دەرەوەی لۆکسمبۆرگ لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکرد، لە ئێران ھاووڵاتییەکی وڵاتەکەیان کە بەرەچەڵەک ئێرانییە سزای لەسێدارەدانی بەسەردا سەپێنراوە بەبێ ئەوەی ناوەکەی و زانیاری زیاتر بخاتەڕوو.

وتیشی، جان ئسیلبۆرن وەزیری دەرەوە لەسەر ئەو بابەتە پەیوەندی بە حسین ئەمیر عەبدوڵاھەیان وەزیری دەرەوەی ئێران کردووەو وڵاتەکەی  پشتیوانی ھەوڵەکانی یەکێتی ئەوروپا دەکات بۆ پاڵپشتیکردنی خۆپیشاندانەکانی ئێران و بەھەموو شێوەیەک دژی سزای لەسێدارەدانن.

"عەبدولرەحیم موسەوی" فەرماندەی گشتی سوپای ئێران بڵاویکردەوە، ئەگەر ئیسرائیل و ھاوپەیمانەکانی پلانیان ھەبێت بۆ بە ئامانجکردنی کۆماری ئیسلامی ئێران، پەشیمانیان دەکەنەوە، چونکە لە ئەگەری ھەر ھەنگاوێکی ئیسرائیل وەڵامی خێرا و یەکلاکەرەوەیان دەبێت.

وتیشی، لەئێستادا ئیسرائیل روبەڕوی ناکۆکی ناوخۆیی و دەرەکی و قەیرانی ئەمنی و سیاسی بووەتەوە و لەژێر فشاری دەرەکیدایە، ھەموو ھەنگاوێکیشیان لەژێر چاودێری وردایە. 

ئەو لێدوانەش لە کاتێکدایە کە، "بنیامین ناتانیاھۆ" سەرۆک وەزیرانی راسپێردراوی ئیسرائیل ھەڕەشەی بە ئامانجگرتنی ئێرانی کرد.

کۆمسیۆنی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کاروباری پەنابەران بڵاویکردەوە، زیاتر لە حەوت ملیۆن و ٨٠٠ ھەزار ئۆکراینی گەیشتوونەتە وڵاتانی ئەوروپا، ئەوەش لە مانگی شوباتی رابردووی ئەمساڵەوە کە جەنگی روسیا بۆ سەر ئۆکراین دەستیپێکرد. 

بەپێی ئاماری کۆمسیۆنی نەتەوە یەکگرتووەکان، بە تەنھا روسیا پێشوازی لە دوو ملیۆن و ٩٠٠ ھەزار پەنابەر کردووە، ئەڵمانیاش پێشوازی لە زیاتر لە یەک ملیۆن پەنابەری ئۆکراینی کردووە.

ئەمڕۆ لەگەڵ کردنەوەی بازاڕی وزەی جیھان، نرخی نەوتی برێنت ٤٤ سەنت رووی لە بەرزبوونەوە کرد و بە ٨٢ دۆلار و ٦٤ سەنت مامەڵەی پێوەکرا.

ھاوکات نرخی نەوتی تەکساسیش، ٤٩ سەنت بەرزبووەوە و گەیشتە ٧٨ دۆلار و ٧٨ سەنت بۆ ھەر بەرمیلێک.

چوار رۆژە لەسەر یەک نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیھان روو لە بەرزبوونەوە دەکات، ھۆکارەکەشی بۆ کەمبوونەوەی یەدەگی نەوتی خاو و بەرھەمە نەوتییەکان لە ئەمریکا دەگەڕێتەوە.

بەپێی پێشبینییەکانیش، چاوەڕواندەکرێت خواستی چین بۆ نەوتی خاو لەسەرەتای ساڵی داھاتوو زیادبکات، کە ئەوەش دەبێتە ھۆکار بۆ بەرزبوونەوەی نرخی نەوت.

ئەو رێکخراوە لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، حەوت ھەزار منداڵی بیانی لە کەمپەکانی باکور و خۆرھەڵاتی سوریا گیریان خواردووە و رۆژانە روبەڕووی دەستدرێژی و توندوتیژی دەبنەوە، داواشی لە وڵاتان کرد پەلە بکەن لە وەرگرتنەوەیان. 

بەپێی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان، بە تەنھا لە کەمپی ھۆڵ ٥٦ ھەزار کەس ھەیە، کە زۆرینەیان ژن و منداڵن و لەنێویاندا زیاتر لە ١٠ ھەزار خێزانی داعشە بیانییەکان ھەیە، لە ساڵی ٢٠١٩ەوە تائێستا، ھەزار و ٤٦٤ ژن و منداڵ لەو کەمپە لەلایەن وڵاتەکانیانەوە وەرگیراونەتەوە. بە تەنھاش لەمساڵدا ٥١٧ ژن و منداڵ وەرگیراونەتەوە کە بە ژمارەیەکی پێوانەیی دادەنرێت. 

چەندین ساڵیشە ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکور و خۆرھەڵاتی سوریا داوا لە وڵاتان دەکات، ھاووڵاتیانیان لە کەمپی ھۆڵ و رۆژ لە پارێزگای حەسەکە وەربگرنەوە.

حکومەتی فەڕەنسا رایگەیاند، لەپێناو سنوردانان بۆ کۆچی نایاسایی رێکاری نوێ لە وڵاتەکەی دەگرنەبەر.

بەپێی ئەو رێکارانە، سزایی قاچاغچییەکان لە ١٠ ساڵ زیندانی بۆ ٢٠ ساڵ زیاد کراوە و غەرامەی چوار ھەزار یۆرۆش دەخرێتە سەر ھەر کۆمپانیا و دوکانێک کە کۆچبەری نایاسایی دادەمەزرێنن.

ھەروەھا پەنابەران دەبێت تاقیکردنەوەی زمانی فەڕەنسی بکەن و رێز لە بەھا سەرەکییەکانی فەڕەنسا بگرن، ئەگەرنا مافی مانەوەیان رەتدەکرێنەوە و روبەڕووی دیپۆرتکردن دەبنەوە. 

لە فەڕەنسا نزیکەی ٧٢%ی داواکاریی پێدانی مافی پەنابەری رەتدەکرێنەوە، بەڵام ژمارەیەکی زۆر کەمیان دیپۆرتدەکرێنەوە. بەپێی ئامارەکان، لە ساڵی ٢٠١٩دا بڕیاری دیپۆرتکردنەوە بۆ ١٢٢ ھەزار و ٨٥٢ کۆچبەر دەرچوو، کە تەنھا ١٢.٢%یان دیپۆرتکراونەتەوە.

جیرالد دارمانین وەزیری ناوخۆی فەڕەنساش رایگەیاند، ئامانجیان خێراکردنی رێکارەکانی پەنابەرانە، چونکە رێکارەکان زۆر بە سستی بەڕێوەدەچن. 

دیمیتری بیسکۆڤ وتەبێژی کۆشکی کرملین لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا ھەڵوێستی وڵاتەکەی سەبارەت بە سەردانی سەرۆکی ئۆکراین بۆ ئەمریکاو کۆبوونەوەی لەگەڵ جۆبایدن روونکردنەوەو رایگەیاند، بایدن و زیلینسکی تا ئێستا ھیچ شتێکیان نەوتووە پیشانی بدات نیازی نەھێشتنی مەترسییەکانی روسیایان ھەیە.

وتیشی، ناردنی سیستمی بەرگری مووشەکی پاتریۆت بۆ ئۆکراین ھاوکار نابێت لە خێرا یەکلاکردنەوەی ململانێکە و رێگرییان لێناکات لەوەی ئامانجەکانی ئۆپراسیۆنە سەربازییەکەیان بەدی بھێنن و روسیا لەناوی دەبات.

وتەبێژی کۆشکی کرملین راشیگەیاند، دوای سەردانەکەی زیلینسکی ، ئەمریکا شەڕی بەوەکالەت لە دژی روسیا دەستپێدەکات.

رۆژی چوار شەممە سەرۆکی ئۆکراین لەیەکەم سەردانیدا لەدوای لەشکرکێشی روسیا بۆ سەر وڵاتەکەی گەیشتە ئەمریکا و لەگەڵ جۆ بایدن کۆبووەوە.

رۆژی پێنجشەممە تۆبیاس بیلسترۆم وەزیری دەرەوەی سوید سەردانی ئەنقەرەی کرد و لەگەڵ مەولوود چاووشئۆغڵو وەزیری دەرەوەی تورکیا کۆبووەوە، دواتریش لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانییدا ناوەڕۆکی کۆبوونەوەکەیان ئاشکرا کرد.

چاووشئۆغڵو وتی، سوید ھەرچەند ھەندێک رێکاری گرتووەتەبەر، بەڵام ئەوە بەس نییە و ئەو وڵاتە ھیچ ھەنگاوێکی کۆنکرێتی بۆ رادەستکردنەوەی " داواکراوەکان" بە تورکیا نەناوە، کە ئەوە مەرجی ئەنقەرە بوو بۆ رازیبوون لەسەر بە ئەندامبوونی سوید لە ناتۆ.

لە بەرامبەریشدا وەزیری دەرەوەی سوید رایگەیاند، وڵاتەکەی رێکاری جدی بەرامبەر ئەو کەسانە گرتووەتەبەر، کە دەکەونە چوارچێوەی رێککەوتنی تورکیا و سوید و وەزارەتەکانی دادی ھەردوو وڵات زانیارییان لەبارەی ئەو کەسانەوە ئاڵوگۆڕ کردووە.