دیمیتری بیسکۆڤ وتەبێژی کۆشی سەرۆکایەتی روسیا رایگەیاند، ئەمڕۆ بە رەسمی رێککەوتنی رێگەدان بە ھەناردەی گەنمی ئۆکراین بۆ جیھان کۆتاییھات، چونکە داواکارییەکانی مۆسکۆ لەو رێککەوتنەدا جێبەجێ نەکراون.

وتیشی، ھەر کاتێک داواکارییەکانی روسیا جێبەجێکران، رێککەوتنەکە کارا دەکەنەوە و رێگە بە کیێڤ دەدەن گەنمەکەی لەرێگەی دەریای رەشەوە ھەناردەی جیھان بکات.

لە رێککەوتنی ھەناردەی گەنمدا کە بەنێوەندگیری تورکیا و نەتەوە یەکگرتوەکان ئەنجام درا، ئۆکراین توانی ٣٢ ملیۆن تۆن گەنم ھەناردەی دەرەوە بکات، روسیاش مەرجی ئەوەی ھەبوو بڕێکی پێویست لەو گەنمە بدرێت بە وڵاتانی ھەژار، بەگوێرەی ئاماری نەتەوە یەکگرتوەکانیش  ٢٠٪ی ئەو گەنمە دراوە بە وڵاتانی ھەژار.

یەکێتی ئەوروپا دەیەوێت لە کۆتایی ئەم مانگەدا رێکاری نوێی کۆچ بخاتە بواری جێبەجێکردنەوە، بەگوێرەی رێکارەکانیش ئەو وڵاتانەی کۆچبەر وەرناگرن دەبێت پارە بدەن لەبەرامبەر بوونی فشاری کۆچبەران لەسەر وڵاتێکی تری یەکێتییەکە، ھەر کۆچبەرێکیش کە دەگاتە ئەوروپا ١٢ ھەفتە لە ژێر چاودێری تونددا دەمێنێتەوە، ئەگەر داواکاری مانەوەشی رەتکرایەوە، دەستبەجێ بۆ وڵاتەکەی دەنێردرێتەوە.

ئەڵمانیاش لەسەرەتای ئەمساڵەوە یاسای نوێی کاری پەسەندکردوە وەک ھەنگاوێک بۆ کردنەوەی زیاتری بازاڕی وڵاتەکەی و راکێشانی کرێکاری زیاتر لە دەرەوەی وڵاتانی یەکێتیی ئەوروپا بۆ ناو ئەڵمانیا.
حکومەتی ئەڵمانیا دەڵێت، پێویستە ئەو خێزانانەی منداڵیان لەگەڵدایە، لەو رێکارانە بەدەر بکرێن کە ھێزە ئەمنییەکان لەسەر سنورەکان بەرامبەر کۆچبەران دەیگرنەبەر.

جۆن کێربی، رێکخەری پەیوەندی ستراتیژییەکانی کۆشکی سپی بە رۆژنامەنوسانی راگەیاند، لەم کاتەدا واشنتۆن سەرنجی لەسەر گفتوگۆکردنە لەگەڵ ئێران بۆ گەڕاندنەوەی ئەو ھاوڵاتییە ئەمریکیانەی کە بەنایاسایی لەلایەن دەسەڵاتدارانی ئەو وڵاتەوە زیندانیکراون.

لەبارەی بوونی پەیوەندی ناڕاستەوخۆش لەنێوان ئەمریکا و ئێران لەسەر رێککەوتنێکی نوێ سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەکەی تاران، ئەو بەرپرسەی کۆشکی سپی وتی، تائێستا ھیچ رێککەوتنێکی نوێ نییە.

جەیک سۆلیڤان، راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریکایش بە کەناڵی سی بی ئێسی راگەیاند، واشنتۆن دوورە لە ھەرجۆرە رێککەوتنێکی تازە سەبارەت بەرنامەی ئەتۆمییەکەی ئێران لەگەڵ دەسەڵاتدارانی ئەو وڵاتە.

لێپرسراوانی روسیا رایانگەیاند، چەند تەقینەوەیەک پردی "کیرتش"یان ھەژاندووە، کە وشکانی روسیا بە نیمچە دوورگەی کریما دەبەستێتەوە، بەھۆشیەوە دوو کەس کوژراون و کەسێکیش برینداربووە، ھاتووچۆش لەسەر پردەکە راگیراوە. 

سەرۆکی پەرلەمانی نیمچە دوورگەی کریماش کە سەر بە مۆسکۆیە رایگەیاندووە، ئەو تەقینەوەیەی لەسەر پردی کریما روویداوە، کردەوەیەکی تیرۆریستییە و لەلایەن ئۆکراینەوە ئەنجامدراوە.

"ھانا مالیار"جێگری وەزیری بەرگری ئۆکراینیش رایگەیاند، توانیویانە لە ماوەی ھەفتەی رابردوودا حەوت کیلۆمەتر چوارگۆشە لە دەوروبەری شاری "باخموت" کۆنترۆڵ بکەنەوە، بەڵام رەوشی ھێزەکانی ئۆکراین لە خارکیڤ قورسە.  

(سەعید مونتەزیر مەھدی) وتەبێژی پۆلیسی ئێران رایگەیاندوە، ھێزەکانی پۆلیس بە ئۆتۆمبێل و پیادە لە شوێنە گشتییەکاندا دەگەڕێن بۆ ئاگادارکردنەوەو سزادانی ئەو کچ و ژنانەی ملکەچی فەرمانەکان نابن و رێکارەکانی پاڵاپۆشی رەتدەکەنەوە.

دەستگیرکردنی ژینا ئەمینی کچە کوردی رۆژھەڵات لەلایەن پۆلیسی ئادابی ئێرانەوە بە پاساوی پێشێلی باڵاپۆشی و گیانلەدەستدانی لە ژێر ئەشکەنجەدا لە ١٦ی ئەیلولی رابردوو، شەپۆلێکی خۆپیشاندان بە دروشمی ( ژن- ژیان ئازادی) ئەو وڵاتەی گرتەوەو بەھۆیەوە سەدان کەس گیانیان لەدەستداو ھەزارانی تریش برینداربوون و ٧ خۆپیشاندەریش لە سێدارەدران.

بۆ کەمکردنەوەی ناڕەزاییەکانیش بوونی پۆلیسی ئاداب لە شوێنە گشتییەکان کەمکرانەوەو ژمارەیەکی زۆر لە ژنان و کچان لە تاران و شارە گەورەکان بەبێ سەرپۆش دەردەکەوتن، بەڵام لەسەرەتای ئەمساڵەوە حکومەت کۆمەڵێک رێکاری گرتووەتەبەر وەک دانانی کامێرا لە شەقامەکان بۆ سزادانی ئەو ژنانەی پاڵاپۆش نین.

ئاژانسی سانای سەر بە حکومەتی سوریا دەڵێت، دوێنێ ھێزەکانی ئەمریکا لە پارێزگای حەسەکە، ٣٥ تانکەری نەوتیان لەرێگەی خاڵی سنوری وەلیدەوە بۆ ھەرێمی باکوری عێراق گواستوەتەوە.

ئەوەشی خستوتەڕو، کاروانەکە لە ٣٥ تانکەری نەوت، ٦٥ ئۆتۆمبێل و ئامێری سەربازی کە بەشێکیان لەکارکەوتوون لەگەڵ ٢٠ ئۆتۆمبێلی ساردکەرەوە پێکھاتوون کە سەرجەمیان گوازراونەتەوە بۆ باکوری عێراق.

ئاژانسی سانا لە زاری سەرچاوەکانییەوە دەڵێت، چوار ئۆتۆمبێلی سەر بە ھێزەکانی سوریای دیموکرات -ھەسەدەش یاوەری کاروانەکە بوون و پارێزگارییان لە کاروانەکە کردووە.

لێپرسراوانی ھندستان رایانگەیاندووە، ماوەی دوو ھەفتەیە شەپۆلێکی بەھێزی بارانبارین زۆربەی ناوچەکانی ھندستانی گرتووەتەوەو بەھۆیەوە تائێستا ١٠٠ کەس گیانیانلەدەستداوە و زۆربەی خوێندنگە و زانکۆکانیش داخراون، لە شاری نیودەلھیش ژمارەیەکی زۆری خانووی دانیشتووانی شارەکە ژێرئاو کەوتوون و نزیکەی ٣٠ ھەزار خێزانیش ئاوارەبوون و ماڵ و خانووەکانیان زیانی زۆری بەرکەوتووە.

حکومەتی کۆریای باشوور رایگەیاندووە، لە رۆژی نۆی ئەم مانگەوە شەپۆلێکی بەھێزی بارانبارین چەند ناوچەیەکی کۆریای باشووری گرتووەتەوە و بووەتە ھۆی دروستبوونی لافاوێکی بەھێز و تائێستاش حەو کەس گیانلەدەستداوە و دوو کەسیش بێسەروشوێنن و لەچەند ناوچەیەکیش بەھۆی داڕووخانی زەوییەوە ژمارەیەکی زۆر لە ھاوڵاتیان گیریان خواردووە، تیمەکانیش بەھۆی بەھێزی لافاوەوە ناتوانن بەھانایانەوە بچن و نزیکەی حەوت ھەزار کەسیش ناچاربوون ماڵەکانیان چۆڵ بکەن.

ئاژانسی ئەنادۆڵ بڵاویکردەوە، لە رێگەی نێوان سێواس-ئەرزنجان پێکدادان لە نێوان بارھەڵگرێک و تاکسییەک روویداوە و شۆفێری تاکسییەکە و سێ سەرنشین گیانیانلەدەستداوە، سەرنشینێکی تریش بە سەختی بریندار بووە.

ئەو خێزانەی لە ناو تاکسییەکەدا بوون، لە پشویەک لە ئەنتاڵیا گەڕاونەتەوە و ویستویانە بە تاکسی بگەڕێنەوە بۆ ماڵەوە.

فەرماندەیی ئاسایشی کەناراوەکانی تورکیا لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، دوای ئەوەی ئاگادارکراونەتەوە لە بوونی ژمارەیەک کۆچبەری نایاسایی لە بەلەمێکی بچووکدا لە کەناراوەکانی سەر بە پارێزگای ئزمیر، توانیوویانە بگەنە ناوچەکە و ٢٢ کۆچبەر رزگاربکەن، کە لەلایەن یۆنانەوە ناچارکرابوون بگەڕێنەوە بۆ ئاوە ھەرێمییەکانی تورکیا. 

لەلایەکی دیکەوە،١٢ کۆچبەری نایاسایی دیکە لە ھەمان ناوچەی تورکیا لەلایەن ھێزەکانی کەناراوەکانی تورکیاوە دەستگیرکراون و رادەستی فەرمانگەی کۆچ لە پارێزگای ئزمیر کراون، بۆ ئەوەی رێکارەکانیان بەرامبەر بگیرێتەبەر. 

ئیریک دوبۆند مۆریتی وەزیری دادی فەرەنسا رایگەیاند، رێگە بەھیچ کەس نادرێت لەژێر ھیچ پاساوێکدا ئاھەنگەکانی رۆژی نیشتمانی تێکبدات، ھەر کەسێک کاری ئاژاوەگێڕی بکات رێکاری یاسایی توندی لە دژی دەگیرێتەبەر.

دوای خۆپیشاندانەکانی ھەفتەی رابردووی فەرەنسا کە دژی کوشتنی گەنجێک سەرتاسەری ئەو وڵاتەی گرتووەتەوە، حکومەت بۆ رێگری لە ھەر کارێکی توندوتیژی لە رۆژی نیشتمانیدا ١٣٠ ھەزار پۆلیس و کارمەند و یەکەی زرێپۆشی لە شارەکاندا بڵاوکردوەتەوە، تەنھا لە پاریسی پایتەخت ١٠ ھەزار پۆلیس جێگیرکراون بڕیاریشە ئیمانوێل ماکرۆن وتارێک پێشکەش بکات.

ئۆرسۆلا ڤۆندێرلاین سەرۆکی کۆمیسیۆنی ئەوروپا رایگەیاندووە، رێککەوتنی ھەناردەکردنی دانەوێڵەی ئۆکراین لە ١٧ی ئەم مانگە کۆتایی دێت بۆ دۆزینەوەی رێگەچارەیەکی گونجاویش یەکێتی ئەوروپا و رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان لە برۆکسل لە کۆبوونەوەدان کە لە رۆژی پێنجشەممەوە دەستیپێکردووە و ئێوارەی ئەمڕۆ کۆتایی دێت، جەختیشیکردەوە، بەرپرسیارێتی درێژنەکردنەوەی رێککەوتنی ھەناردەکردنی دانەوێڵەی ئۆکراین دەکەوێتە ئەستۆی پوتن کە دەبێتە ھۆی نەمانی ئاسایشی خۆراک لە جیھاندا.

لە بەرامبەریشدا ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی روسیا رایگەیاندووە، یەکێتی ئەوروپا و نەتەوە یەکگرتووەکان لە کۆبوونەوەکانیاندا بەھیچ شێوەیەک داواکارییەکانی مۆسکۆیان لەبەرچاو نەگرتووە و تائێستا لە چوارچێوەی رێککەوتنی ھەناردەکردنی دانەوێڵەی ئۆکراین مەرجەکانی روسیا جێبەجێنەکراوە، بۆیە پێدەچێت لە رێککەوتنەکە بکشێنەوە.

رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، مانگی داھاتوو ڤلادیمێر پۆتن سەردانی تورکیا بکات و ئامادەکارییەکانیان بۆ پێشوازیکردن لە سەرۆکی روسیا دەستپێکردووە.

ئەوەشی خستەڕوو، لەگەڵ پۆتن چەند پرسێک تاوتوێ دەکەن، لەوانە دوایین بەرەوپێشچوونەکان لە جەنگی ئۆکراین و درێژکردنەوەی رێککەوتنی گواستنەوەی دانەوێڵەی ئۆکراین.

سەرۆککۆماری تورکیا وتیشی، لەگەڵ پۆتن ھاوڕان بۆ درێژکردنەوەی رێککەوتنی گواستنەوەی دانەوێڵە لە دەریای رەشەوە، کە پێشتر بەنێوەندگیری ئەمریکا لەنێوان روسیا و ئۆکراین رێککەوتن کراوە.

ئەکیم شتاینەرفی سەرۆکی پرۆگرامی گەشەپێدان سەربە رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاندووە، لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا بەھۆی لێکەوتە و کاریگەرییەکانی ڤایرۆسی کۆرۆناو جەنگی ئۆکراین و بەرزبوونەوەی نرخی خۆراک، زیاتر لە ١٦٥ ملیۆن کەس لە جیھاندا کەوتوونەتە ژێر ھێڵی ھەژارییەوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە کۆی ئەو ١٦٥ ملیۆن ھەژارەی سێ ساڵی رابردوو، ٧٥ ملیۆنیان داھاتی رۆژانەیان تەنھا دوو دۆلار و ١٥ سەنت بووە، ٩٠ ملیۆنیشیان داھاتی رۆژانەیان سێ دۆلار و ٦٥ سەنت بووە.

ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا لە چاوپێکەوتنێکدا رایگەیاند، کاریگەری مووشەکەکانی رۆژئاوا لە جەنگی ئۆکراین یەکلاکەرەوە نییە و پێدانی چەکی نوێ بە کیێڤ تەنھا رەوشی ئەو وڵاتە ئاڵۆزتر دەکات، ناکۆکییە نێودەوڵەتییەکانیش قوڵتر دەکاتەوە.

دووپاتیشیکردەوە، ئەندامێتی ئۆکراین لە ناتۆ دەبێتە ھەڕەشە لەسەر ئاسایشی روسیا، کە بەوتەی پوتن ھەر ئەوەش ھۆکاربووە بۆ دەستپێکردنی ئۆپراسیۆنی سەربازی تایبەت بۆ سەر دراوسێکەیان.
سەرۆکی روسیا، ئامادەیی وڵاتەکەشی پیشاندا بۆ درێژکردنەوەی رێککەوتنی دانەوێڵە ئەگەر لایەنەکانی تر پابەندی بەڵێنەکان بن.

لاڤرۆڤ لە چاوپێکەوتنێکدا رایگەیاند، ئەمریکا و مانگە دەستکردەکانی ناتۆ ھەڕەشەی رووبەرووبوونەوەی سەربازی راستەوخۆیان دروستکردووە.

وتیشی، فڕۆکەی ئێف ١٦ کە توانای ھەڵگرتنی چەکی ئەتۆمی ھەیە، بەدەستھێنانی لەلایەن ئۆکراینەوە دەبێتە ھەڕەشەیەکی ئەتۆمی لەسەر وڵاتەکەی.

جەختیشیکردەوە، کاری لە پێشینەی وڵاتەکەی ئاشتییە لەگەڵ ئەوەشدا بەھەر رێگایەک بێت بەرگری لەخۆی دەکات.

ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا پێی راگەیاندووە، ئۆکراین نزیکتر دەبێتەوە لە بوون بە ئەندامی ھاوپەیمانی ناتۆ.

ئەوەشی خستەڕوو،  لە لوتکەی ناتۆ  ئۆکراین بنەمایەکی ئەمنی پێکھێناوە و ھەنگاوێک لە بوون بە ئەندامی ناتۆ نزیکبووەتەوە، ئەوەش یەکەمجارە دوای جیابوونەوەی لە یەکێتی سۆڤیەت روودەدات.

سەرۆکی ئۆکراین ئاماژەی بەوەشدا، لە لوتکەی ناتۆ توانیویانە پاڵپشتی چەک لەنێویاندا مووشەکی بەرگری ئەسمانی، مووشەکی بالیستی، زرێپۆش و تۆپخانە بۆ ئۆکراین بەدەستبھێنن، وتیشی سەرکردەکانی ناتۆ گومانەکانیان لەسەر ئەندامبوونی ئۆکراین نەماوە و سەرجەمیان رەزامەندییان نیشانداوە.