یەکێتی ئەوروپا دەیەوێت لە کۆتایی ئەم مانگەدا رێکاری نوێی کۆچ بخاتە بواری جێبەجێکردنەوە، بەگوێرەی رێکارەکانیش ئەو وڵاتانەی کۆچبەر وەرناگرن دەبێت پارە بدەن لەبەرامبەر بوونی فشاری کۆچبەران لەسەر وڵاتێکی تری یەکێتییەکە، ھەر کۆچبەرێکیش کە دەگاتە ئەوروپا ١٢ ھەفتە لە ژێر چاودێری تونددا دەمێنێتەوە، ئەگەر داواکاری مانەوەشی رەتکرایەوە، دەستبەجێ بۆ وڵاتەکەی دەنێردرێتەوە.

ئەڵمانیاش لەسەرەتای ئەمساڵەوە یاسای نوێی کاری پەسەندکردوە وەک ھەنگاوێک بۆ کردنەوەی زیاتری بازاڕی وڵاتەکەی و راکێشانی کرێکاری زیاتر لە دەرەوەی وڵاتانی یەکێتیی ئەوروپا بۆ ناو ئەڵمانیا.
حکومەتی ئەڵمانیا دەڵێت، پێویستە ئەو خێزانانەی منداڵیان لەگەڵدایە، لەو رێکارانە بەدەر بکرێن کە ھێزە ئەمنییەکان لەسەر سنورەکان بەرامبەر کۆچبەران دەیگرنەبەر.

دیمیتری بیسکۆڤ وتەبێژی کۆشی سەرۆکایەتی روسیا رایگەیاند، ئەمڕۆ بە رەسمی رێککەوتنی رێگەدان بە ھەناردەی گەنمی ئۆکراین بۆ جیھان کۆتاییھات، چونکە داواکارییەکانی مۆسکۆ لەو رێککەوتنەدا جێبەجێ نەکراون.

وتیشی، ھەر کاتێک داواکارییەکانی روسیا جێبەجێکران، رێککەوتنەکە کارا دەکەنەوە و رێگە بە کیێڤ دەدەن گەنمەکەی لەرێگەی دەریای رەشەوە ھەناردەی جیھان بکات.

لە رێککەوتنی ھەناردەی گەنمدا کە بەنێوەندگیری تورکیا و نەتەوە یەکگرتوەکان ئەنجام درا، ئۆکراین توانی ٣٢ ملیۆن تۆن گەنم ھەناردەی دەرەوە بکات، روسیاش مەرجی ئەوەی ھەبوو بڕێکی پێویست لەو گەنمە بدرێت بە وڵاتانی ھەژار، بەگوێرەی ئاماری نەتەوە یەکگرتوەکانیش  ٢٠٪ی ئەو گەنمە دراوە بە وڵاتانی ھەژار.

رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافی مرۆڤ لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، دوو بەندکراوی کورد بە ناوەکانی موحسین یاقووتی و حەمزە فەڕۆخی کە خەڵکی پارێزگای کرماشانن، کە پێشتر بە تۆمەتی پەیوەندیدار بە ماددە ھۆشبەرەکانەوە سزای سێدارەیان بەسەردا سەپابوو، سزاکەیان لە بەندیخانەی ھەمەدان جێبەجێ کرا.

بە وتەی سەرچاوەیەکی ئاگاداری نزیک لە بنەماڵەکەی ئەو دوو ھاووڵاتییە، ئەو دوو بەندکراوە دوو ساڵ لەمەوبەر لە شاری ھەمەدان دەستبەسەر کراون و دواتر لەلایەن دادگای شۆڕشی ھەمەدان سزای سێدارەیان بەسەردا سەپاوە.

ھەر ئەمڕۆ، سزای سێدارەی بەندکراوێکی دیکەی کورد بە ناوی سەنگەر خزری و خەڵکی شاری سەردەشت، کە پێشتر بە تۆمەتی پەیوەندیدار بە ماددە ھۆشبەرەکان سزای سێدارەی بۆ دەرکرابوو، لە بەندیخانەی ناوەندیی نەغەدە سزاکەی بەسەردا جێبەجێکرا.

وەزارەتی دەرەوەی روسیا لەبارەی رێککەوتنی ھەناردەی دانەوێڵە، کە ئەمڕۆ دوای نزیکەی ساڵێک کۆتایی ھات لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، روسیا ئامادەیە ئەو رێککەوتنە درێژبکاتەوە، بەو مەرجەی ئەو ئەنجامەی ھەبێت کە دەیەوێت، لەوانە دابینکردنی دانەوێڵە بۆ وڵاتە ھەژارەکان، نەک تەنیا بەڵێن بێت و جێبەجێنەکرێن.

ئەوەشی خستەڕوو، گرنگە رێککەوتنی ھەناردەی دانەوێڵە درێژبکرێتەوە، چونکە لە بەرژەوەندی تەواوی وڵاتانی جیھانە، بەڵام ئۆکراین ئەو رێککەوتنە بەشێوەیەک لە شێوەکان بەکاردەھێنێت بۆ ھێرشکردنەسەر روسیا و ئەوەش قبوڵنەکراوە.

رێککەوتنی ھەناردەی دانەوێڵە لە دەریای رەشەوە، کە مانگی تەمووزی ساڵی رابردوو بەنێوەندگیری تورکیا و نەتەوە یەکگرتوەکان لە ئەستەنبوڵ لەنێوان روسیا و ئۆکراین ئەنجامدرا، لە رێگەیەوە ئۆکراین توانی زیاتر لە ٣٠ ملیۆن تۆن دانەوێڵە ھەناردەی وڵاتان بکات، مەرجی روسیاش بۆ رێککەوتنەکە ئەوەبوو لەو بڕەی ھەناردە دەکرێت، بڕێکی پێویست ھەناردەی وڵاتانی ھەژار بکرێت.

سابرینە سینگ وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، بەھۆی زیادبوونی جموجۆڵەکانی ئەم دواییەی ھێزە دەریاییەکانی ئێران لە کەنداوی عەرەبی، بڕیاردراوە بە رەوانەکردنی ژمارەیەک فڕۆکەی جەنگی ئەمریکی لە جۆرەکانی ئێف ١٦ و ئێف ٣٥ بۆ ھێزی دەریایی ئەمریکا لە کەنداوی عەرەبی.

ئەوەشی خستەڕوو، ئەرکی فڕۆکەکان پاراستنی ئاسایشی ئاوی کەنداوی عەرەبی دەبێت و ھیچ کاریگەرییەکی نەرێنی بۆ سەر ھاتوچۆی کەشتییەکان نابێت.

رۆژی پێنجی ئەم مانگە، تیم ھاوکینز وتەبێژی ھێزی دەریایی ئەمریکا لە کەنداوی عەرەبی رایگەیاند، ھێزە سەربازییەکانی ئێران ھەوڵیانداوە دەستبگرن بەسەر دوو کەشتی بارھەڵگری نەوت لە کەنداوی عەرەبی و دەستڕێژی گولـلەیان لە کەشتییەک کردووە، بەڵام دوای گەیشتنی ھێزی دەریایی ئەمریکا بە شوێنی رووداوەکە ھێزەکانی ئێران کشاونەتەوە.

ئاگرەکە دارستانێکی قەزای گویلناری سەر بە پارێزگای مێرسینی گرتووەتەوە و بە درێژایی شەوی رابردوو تیمە پەیوەندیدارەکان ھەوڵی کوژاندنەوەی ئاگرەکەیان دا، سەختیی جوگرافیای ناوچەکەش کارەکانی تیمەکانی قورستر کردووە.

بەھۆی ئاگرەکەوە، پێنج خانوو لەو ناوچەیە سووتاون و ژمارەیەک خانووی تریش چۆڵ کراون.

جگە لە پارێزگای مێرسین، لە پارێزگای ھاتاش ئاگر لە دارستانێک کەوتووەتەوە، بەھۆی ئاگرەکەشەوە حەوت خانوو و چوار ئۆتۆمبێل زیانیان بەرکەوتوە.

(سەعید مونتەزیر مەھدی) وتەبێژی پۆلیسی ئێران رایگەیاندوە، ھێزەکانی پۆلیس بە ئۆتۆمبێل و پیادە لە شوێنە گشتییەکاندا دەگەڕێن بۆ ئاگادارکردنەوەو سزادانی ئەو کچ و ژنانەی ملکەچی فەرمانەکان نابن و رێکارەکانی پاڵاپۆشی رەتدەکەنەوە.

دەستگیرکردنی ژینا ئەمینی کچە کوردی رۆژھەڵات لەلایەن پۆلیسی ئادابی ئێرانەوە بە پاساوی پێشێلی باڵاپۆشی و گیانلەدەستدانی لە ژێر ئەشکەنجەدا لە ١٦ی ئەیلولی رابردوو، شەپۆلێکی خۆپیشاندان بە دروشمی ( ژن- ژیان ئازادی) ئەو وڵاتەی گرتەوەو بەھۆیەوە سەدان کەس گیانیان لەدەستداو ھەزارانی تریش برینداربوون و ٧ خۆپیشاندەریش لە سێدارەدران.

بۆ کەمکردنەوەی ناڕەزاییەکانیش بوونی پۆلیسی ئاداب لە شوێنە گشتییەکان کەمکرانەوەو ژمارەیەکی زۆر لە ژنان و کچان لە تاران و شارە گەورەکان بەبێ سەرپۆش دەردەکەوتن، بەڵام لەسەرەتای ئەمساڵەوە حکومەت کۆمەڵێک رێکاری گرتووەتەبەر وەک دانانی کامێرا لە شەقامەکان بۆ سزادانی ئەو ژنانەی پاڵاپۆش نین.

ئاژانسی سانای سەر بە حکومەتی سوریا دەڵێت، دوێنێ ھێزەکانی ئەمریکا لە پارێزگای حەسەکە، ٣٥ تانکەری نەوتیان لەرێگەی خاڵی سنوری وەلیدەوە بۆ ھەرێمی باکوری عێراق گواستوەتەوە.

ئەوەشی خستوتەڕو، کاروانەکە لە ٣٥ تانکەری نەوت، ٦٥ ئۆتۆمبێل و ئامێری سەربازی کە بەشێکیان لەکارکەوتوون لەگەڵ ٢٠ ئۆتۆمبێلی ساردکەرەوە پێکھاتوون کە سەرجەمیان گوازراونەتەوە بۆ باکوری عێراق.

ئاژانسی سانا لە زاری سەرچاوەکانییەوە دەڵێت، چوار ئۆتۆمبێلی سەر بە ھێزەکانی سوریای دیموکرات -ھەسەدەش یاوەری کاروانەکە بوون و پارێزگارییان لە کاروانەکە کردووە.

ئاژانسی ئەنادۆڵ بڵاویکردەوە، لە رێگەی نێوان سێواس-ئەرزنجان پێکدادان لە نێوان بارھەڵگرێک و تاکسییەک روویداوە و شۆفێری تاکسییەکە و سێ سەرنشین گیانیانلەدەستداوە، سەرنشینێکی تریش بە سەختی بریندار بووە.

ئەو خێزانەی لە ناو تاکسییەکەدا بوون، لە پشویەک لە ئەنتاڵیا گەڕاونەتەوە و ویستویانە بە تاکسی بگەڕێنەوە بۆ ماڵەوە.

لێپرسراوانی ھندستان رایانگەیاندووە، ماوەی دوو ھەفتەیە شەپۆلێکی بەھێزی بارانبارین زۆربەی ناوچەکانی ھندستانی گرتووەتەوەو بەھۆیەوە تائێستا ١٠٠ کەس گیانیانلەدەستداوە و زۆربەی خوێندنگە و زانکۆکانیش داخراون، لە شاری نیودەلھیش ژمارەیەکی زۆری خانووی دانیشتووانی شارەکە ژێرئاو کەوتوون و نزیکەی ٣٠ ھەزار خێزانیش ئاوارەبوون و ماڵ و خانووەکانیان زیانی زۆری بەرکەوتووە.

حکومەتی کۆریای باشوور رایگەیاندووە، لە رۆژی نۆی ئەم مانگەوە شەپۆلێکی بەھێزی بارانبارین چەند ناوچەیەکی کۆریای باشووری گرتووەتەوە و بووەتە ھۆی دروستبوونی لافاوێکی بەھێز و تائێستاش حەو کەس گیانلەدەستداوە و دوو کەسیش بێسەروشوێنن و لەچەند ناوچەیەکیش بەھۆی داڕووخانی زەوییەوە ژمارەیەکی زۆر لە ھاوڵاتیان گیریان خواردووە، تیمەکانیش بەھۆی بەھێزی لافاوەوە ناتوانن بەھانایانەوە بچن و نزیکەی حەوت ھەزار کەسیش ناچاربوون ماڵەکانیان چۆڵ بکەن.

ئۆرسۆلا ڤۆندێرلاین سەرۆکی کۆمیسیۆنی ئەوروپا رایگەیاندووە، رێککەوتنی ھەناردەکردنی دانەوێڵەی ئۆکراین لە ١٧ی ئەم مانگە کۆتایی دێت بۆ دۆزینەوەی رێگەچارەیەکی گونجاویش یەکێتی ئەوروپا و رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان لە برۆکسل لە کۆبوونەوەدان کە لە رۆژی پێنجشەممەوە دەستیپێکردووە و ئێوارەی ئەمڕۆ کۆتایی دێت، جەختیشیکردەوە، بەرپرسیارێتی درێژنەکردنەوەی رێککەوتنی ھەناردەکردنی دانەوێڵەی ئۆکراین دەکەوێتە ئەستۆی پوتن کە دەبێتە ھۆی نەمانی ئاسایشی خۆراک لە جیھاندا.

لە بەرامبەریشدا ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی روسیا رایگەیاندووە، یەکێتی ئەوروپا و نەتەوە یەکگرتووەکان لە کۆبوونەوەکانیاندا بەھیچ شێوەیەک داواکارییەکانی مۆسکۆیان لەبەرچاو نەگرتووە و تائێستا لە چوارچێوەی رێککەوتنی ھەناردەکردنی دانەوێڵەی ئۆکراین مەرجەکانی روسیا جێبەجێنەکراوە، بۆیە پێدەچێت لە رێککەوتنەکە بکشێنەوە.

فەرماندەیی ئاسایشی کەناراوەکانی تورکیا لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، دوای ئەوەی ئاگادارکراونەتەوە لە بوونی ژمارەیەک کۆچبەری نایاسایی لە بەلەمێکی بچووکدا لە کەناراوەکانی سەر بە پارێزگای ئزمیر، توانیوویانە بگەنە ناوچەکە و ٢٢ کۆچبەر رزگاربکەن، کە لەلایەن یۆنانەوە ناچارکرابوون بگەڕێنەوە بۆ ئاوە ھەرێمییەکانی تورکیا. 

لەلایەکی دیکەوە،١٢ کۆچبەری نایاسایی دیکە لە ھەمان ناوچەی تورکیا لەلایەن ھێزەکانی کەناراوەکانی تورکیاوە دەستگیرکراون و رادەستی فەرمانگەی کۆچ لە پارێزگای ئزمیر کراون، بۆ ئەوەی رێکارەکانیان بەرامبەر بگیرێتەبەر. 

ئیریک دوبۆند مۆریتی وەزیری دادی فەرەنسا رایگەیاند، رێگە بەھیچ کەس نادرێت لەژێر ھیچ پاساوێکدا ئاھەنگەکانی رۆژی نیشتمانی تێکبدات، ھەر کەسێک کاری ئاژاوەگێڕی بکات رێکاری یاسایی توندی لە دژی دەگیرێتەبەر.

دوای خۆپیشاندانەکانی ھەفتەی رابردووی فەرەنسا کە دژی کوشتنی گەنجێک سەرتاسەری ئەو وڵاتەی گرتووەتەوە، حکومەت بۆ رێگری لە ھەر کارێکی توندوتیژی لە رۆژی نیشتمانیدا ١٣٠ ھەزار پۆلیس و کارمەند و یەکەی زرێپۆشی لە شارەکاندا بڵاوکردوەتەوە، تەنھا لە پاریسی پایتەخت ١٠ ھەزار پۆلیس جێگیرکراون بڕیاریشە ئیمانوێل ماکرۆن وتارێک پێشکەش بکات.

ئەکیم شتاینەرفی سەرۆکی پرۆگرامی گەشەپێدان سەربە رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاندووە، لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا بەھۆی لێکەوتە و کاریگەرییەکانی ڤایرۆسی کۆرۆناو جەنگی ئۆکراین و بەرزبوونەوەی نرخی خۆراک، زیاتر لە ١٦٥ ملیۆن کەس لە جیھاندا کەوتوونەتە ژێر ھێڵی ھەژارییەوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە کۆی ئەو ١٦٥ ملیۆن ھەژارەی سێ ساڵی رابردوو، ٧٥ ملیۆنیان داھاتی رۆژانەیان تەنھا دوو دۆلار و ١٥ سەنت بووە، ٩٠ ملیۆنیشیان داھاتی رۆژانەیان سێ دۆلار و ٦٥ سەنت بووە.

رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، مانگی داھاتوو ڤلادیمێر پۆتن سەردانی تورکیا بکات و ئامادەکارییەکانیان بۆ پێشوازیکردن لە سەرۆکی روسیا دەستپێکردووە.

ئەوەشی خستەڕوو، لەگەڵ پۆتن چەند پرسێک تاوتوێ دەکەن، لەوانە دوایین بەرەوپێشچوونەکان لە جەنگی ئۆکراین و درێژکردنەوەی رێککەوتنی گواستنەوەی دانەوێڵەی ئۆکراین.

سەرۆککۆماری تورکیا وتیشی، لەگەڵ پۆتن ھاوڕان بۆ درێژکردنەوەی رێککەوتنی گواستنەوەی دانەوێڵە لە دەریای رەشەوە، کە پێشتر بەنێوەندگیری ئەمریکا لەنێوان روسیا و ئۆکراین رێککەوتن کراوە.

ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا لە چاوپێکەوتنێکدا رایگەیاند، کاریگەری مووشەکەکانی رۆژئاوا لە جەنگی ئۆکراین یەکلاکەرەوە نییە و پێدانی چەکی نوێ بە کیێڤ تەنھا رەوشی ئەو وڵاتە ئاڵۆزتر دەکات، ناکۆکییە نێودەوڵەتییەکانیش قوڵتر دەکاتەوە.

دووپاتیشیکردەوە، ئەندامێتی ئۆکراین لە ناتۆ دەبێتە ھەڕەشە لەسەر ئاسایشی روسیا، کە بەوتەی پوتن ھەر ئەوەش ھۆکاربووە بۆ دەستپێکردنی ئۆپراسیۆنی سەربازی تایبەت بۆ سەر دراوسێکەیان.
سەرۆکی روسیا، ئامادەیی وڵاتەکەشی پیشاندا بۆ درێژکردنەوەی رێککەوتنی دانەوێڵە ئەگەر لایەنەکانی تر پابەندی بەڵێنەکان بن.