کوردستان
دەزگای ئاسایشی هەرێم راگەیەنراوێکی لەبارەی خۆپیشاندان لە سلێمانی بڵاوکردەوە و دەڵێت: بە وردی ئاگاداری پیلانێکی دەستێکی گێرەشێوێن بووین کە بەنیاز بوون خۆپیشاندانی مامۆستایان و فەرمانبەرانی خۆشەویستی سلێمانی وەک دەرفەتێک بقۆزنەوە بۆ تێکدانی ئارامی و سەقامگیری پارێزگاکەمان.
دەزگای ئاسایشتی هەرێم لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکردوە، پارێزگای سلێمانی هەمیشە مەڵبەندی ئازادیی رادەربڕین و ئازادیی خۆپیشاندان و ئازادیی کار و چالاکیی سیاسیی بووە و هێزە ئەمنییەکانی سلێمانیش شانازی بەوەوە دەکەن کە هەرگیز لە هیچ هەوڵێک درێخییان نەکردوە بۆ پاراستنی ئاسایشی خۆپیشاندانەکانی خەڵکی ناڕازی لە چین و توێژە جیاوازەکان.
وەک لە راگەیەنراوی پێشووماندا ئاماژەمان پێدابوو لەم ماوەیەدا بەهۆی رەوشی ئەمنییەوە زەمینە لەبار نییە بۆ خۆپیشاندان، ئێستاش بۆ بەرچاوڕوونی زیاتر هاووڵاتییان و خەڵکی ناڕازی بەپێویستی دەزانین رایبگەیەنین لە رۆژانی رابردوودا بە وردی ئاگاداری پیلانێکی دەستێکی گێرەشێوێن بووین کە بەنیاز بوون خۆپیشاندانی مامۆستایان و فەرمانبەرانی خۆشەویستی سلێمانی وەک دەرفەتێک بقۆزنەوە بۆ تێکدانی ئارامی و سەقامگیری پارێزگاکەمان و لەرێگەی گێرەشێوێنییەوە لەناو خۆپیشاندەران و داواکارانی هەق، مەرامە سیاسییەکانی خۆیان بەدی بهێنن.
ئەوەشی خستەڕوو، بۆ پوچەڵکردنەوەی ئەم پیلانگێڕییە، بە داخەوە ناچاربووین لە دوو رۆژی رابردوودا ژمارەیەک لە رێکخەرانی خۆپیشاندانەکان دەستگیربکەین کە هیچ ئاگاداری پیلانگێڕییەکە نەبوون و ئامانجی ئێمەش لە دەستگیرکردنیان تەنها پاراستنی گیانی ئەوان و خۆپیشاندەران و خەڵکی ناڕازی بوو، بۆ ئەوەی هیچ کەسێک نەبێتە قوربانی. لەم چوارچێوەیەشدا لەگەڵ ئەوەی هێزەکانی ئێمە زۆر بەڕێزەوە مامەڵەیان لەگەڵ دەستگیرکراوەکاندا کردوە، بەڵام بە پێویستی دەزانین داوای لێبوردنیان لێبکەین و دڵنیایان بکەینەوە کە ئەم هەوڵەمان تەنها بۆ پاراستنی خۆیان بووە و پاراستنی ئارامی شار.
لە کۆتایی راگەیەنراوەکەشدا ئاماژەی بەوەکردووە، هاووڵاتییانی بەڕێز ئاگادار دەکەینەوە کە ئەندامانی هێزە ئەمنییەکانیش وەک هەموو موچەخۆرانی بەڕێز ناڕازین لە دواکەوتن و نەناردنی موچە و دەنگی خۆیان دەخەنە پاڵ هەموو دەنگە ناڕازییەکان، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا ئەرکی هێزە ئەمنییەکان پاراستنی ئارامی و سەقامگیری و ژیانی هاووڵاتییانە و بە دڵنیاییەوە لەم بوارەشدا لە هیچ هەوڵێک درێخی ناکەین. جارێکی دیکەش هەموو لایەک دڵنیا دەکەینەوە کە سلێمانی وەک هەمیشە مەڵبەندی ئازادییەکان دەمێنێتەوە و هێزە ئەمنییەکانیش پارێزەری ئازادی و سەربەستی هاووڵاتییانن.
ئەمڕۆ 26ی حوزەیران، 36 ساڵ بەسەر راگوستنی زۆرەملێی پشدەر و قەڵادزێدا تێپەڕ دەبێت، کە خەڵکی قەڵادزێ بۆ ئۆردوگا زۆرەملێکانی شارەکانی دیکە گواسترانەوە و شارەکەش لەرێگەی بۆمبەوە وێران کرا و تەختی زەوی کرا.
حکومەتی بەعس بەبیانووی پاراستنی سنورەوە هەر لە ساڵی 1977ـەوە راگواستنی پشدەری دەست پێ کرد، کە سەرەتا لە بناری قەندیلەوە دەستی پێ کرد تا لە 26ی حوزەیرانی 1989دا گەیشتە ناوەندی شاری قەڵادزێ و خەڵکەکەی بۆ ئۆردوگا زۆرەملێکانی بازیان، خەبات، جدیدە، کەوەرگۆسک و دارەتوو راگواست.
لە رۆژی 26ی حوزەیراندا راسگواستنەکە گەیشتە ناوەندی شاری قەڵادزێ و ئەگەر هەر زیندوویەک لەو رۆژەدا لە شارەکە بوایە، ئەوا دەکوژرا، ئەە جگە لەوەی دواتر لەرێگەی بۆمبەوە شارەکە تەختی زەوی کرا و هیچ خانوو و ماڵێکی بەپێووە نەمایەوە.
حزبی بەعس بە درێژایی مێژووی خۆی بەردەوام بوو لە سیاسەتی تەعریبکردنی ناوچە کوردییەکان و ئەنجامدانی تاوانی گەورەی دژ بە مرۆڤایەتی دژی گەلی کورد، کە ئامانج لێی کەمکردنەوەی ژمارەی کورد و گۆڕینی دیمۆگرافیای ناوچە کوردییەکان بوو.
دەڤەری پشدەر و شاری قەڵادزێ بە یەکێک لەو دەڤەر و شارانەی کوردستان ناسراوە کە هەردەم ناوەندێکی گەورەی کوردایەتی و شۆڕش و نیشتمانپەروەری بووە و بە دووەم شاری ترسێنەری حزبی بەعس ناسراوە.
قەڵادزێ لەو کاتەدا خاوەنی 195 گوند و دوو ناحیە بوو کە هێرۆ و سەنگەسەر بوون، کە لەو رۆژەدا ناوەندی قەزای پشدەر و سەرجەم گوندەکانی دەوروبەری وێران کران و حزبی بەعس ناوچەکەی بە ناوچەی قەدەغەکراو ناساند.
لەو بارەیەوە محەمەد زرنگ سەرۆکی کۆمەڵەی جینۆسایدی پشدەر باسی لەوەکرد، توانیویانە 101 سکاڵا بگەیەننە دادگای باڵای تاوانەکان و لەوێدا راگواستنی پشدەریان خستووەتە پاڵ ئەنفالەوە، کە ئەنفال لە دادگاکەدا بە جینۆساید ناسێنراوە.
سەرچاوەیەکی باڵای ئەمنی لە پارێزگای سلێمانی باس لە پیلانێک دەکات کە بۆ تێکدانی ئارامی سلێمانی دانراوە و دەڵێت، "شکستی هێنا".
سه‌رچاوه‌یه‌كی باڵای ئه‌منی له پارێزگای سلێمانی رایگه‌یاند كه پیلانێك هه‌بوو له‌نێو خۆپیشاندانی مامۆستایان ته‌قه‌كرێت و رەوشی سلێمانی تێكبدرێت، به‌ڵام به‌هۆی ئاشكرابوونی، "پیلانی شێواندنی ئارامی سلێمانی شکستی هێنا".
سه‌رچاوه‌کە ئەوەشی خستوەتەڕوو، "پیلان هه‌بوو له‌نێو خۆپیشاندانی ئه‌مڕۆی مامۆستایاندا ته‌قه بكرێت و پشێوی دروست بكرێت و رەوشی ئه‌منی سلێمانی تێكبدرێت، ئه‌م كاره هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی به مامۆستایانه‌وه نه‌بووه و نییه، به‌ڵكو لایه‌نێك به پیلان ویستویه‌تی ئه‌نجامی بدات".
ئاماژەی بەوەشدا، "ئه‌م زانیارییانه‌مان به وردی پێگه‌یشتووه، ته‌نانه‌ت جۆر و شێوازی تێكدانه‌كه‌شمان پێگه‌یشتووه كه لایه‌نێك ده‌یویست له‌ناو خۆپیشانده‌رانه‌وه ته‌قه بكات و خه‌ڵك بكوژرێت و رەوشی ئارامی و ئاسایشی سلێمانی تێكبدات"، "دوای دڵنیابوونه‌وه له زانیارییه‌كان و له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندی گشتی هاووڵاتیاندا، هێزه ئه‌منییه‌كانمان راسپارد كه له‌به‌ر رەوشی ئارامی سلێمانی، به هیچ جۆرێك ئه‌و خۆپیشاندانه ئه‌نجام نه‌درێت تا چیتر مامۆستایان نه‌بنه قوربانی رەوشی خراپی سیاسی له هه‌رێمی كوردستان".
به‌وته‌ی سه‌رچاوه ئه‌منییه‌كه، "ده‌ستگیركردنی ئه‌و مامۆستایانە له‌به‌ر ئه‌وه بووه كه ئه‌وان سووربوون له‌سه‌رئه‌وه‌ی خۆپیشاندانه‌كه ئه‌نجام بده‌ن بێ ئه‌وه‌ی ئاگاداری ئه‌و به‌رنامه و پیلانه بن كه دژی ئه‌وان و ئارامی شاری سلێمانی داڕێژرابوو".
"له‌به‌ر ئه‌و رەوشە ناهه‌موارە و ئه‌و به‌رنامه و پیلانه نه‌بێت، هه‌رگیز شاری سلێمانی رێگری له هیچ خۆپیشاندانێكی مامۆستایان نه‌كردووه و له رابردوودا چه‌ندین خۆپیشاندانی گه‌وره‌یان ئه‌نجام داوه و هێزه ئه‌منییه‌كان پارێزه‌ری مامۆستایان و خۆپیشانده‌ران بوون"، سەرچاوەکە وای وت.
جه‌ختیشی له‌وه كرده‌وه كه "پێشتریش كه له لایه‌ن لیژنه‌ی ئه‌منیی سلێمانییه‌وه مۆڵه‌تی خۆپیشاندان نه‌درا و به مامۆستایان راگه‌یه‌ندرا كه رەوشەکە هه‌ستیاره، مه‌به‌ست له هه‌ستیاری دۆخی نێوده‌وڵه‌تی و شه‌ڕی نێوان ئیسرائیل و ئێران نه‌بوو، به‌ڵكو زانیاری سه‌ره‌تایی سه‌باره‌ت به پیلانی تێكدانی شار هه‌بوو كه دواتر زانیارییه‌كان پشتڕاست كرانه‌وه".
سه‌رچاوه‌كه راشیگه‌یاند كه "هه‌ندێك كه‌س و لایه‌ن به‌خه‌یاڵ پیلانی ئه‌وه‌یان هه‌بوو لەڕێگەی تێكدانی ئارامی شاره‌وه مه‌رامه‌كانیان جێبه‌جێ بكه‌ن، هۆكاری رێگریكردنه‌كه‌ی ئه‌مجاره‌ش له خۆپیشاندانی مامۆستایان ته‌نها بۆ شكستپێهێنانی ئه‌و پیلانه بووه كه بۆ شێواندنی ئارامی سلێمانی داڕێژرابوو و خۆشبه‌ختانه شكستی هێنا".
وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی هەرێم رایگەیاند، بەکارهێنان و بازرگانیکردن بە ماددەی هۆشبەر لە عیراق و هەرێم زیادی کردووە و بەپێی دوایین ئاماری مانگی پێنجی ئەمساڵ، لە چاکسازییەکانی هەرێمدا ماددەی هۆشبەر زیاتر لە 1 لەسەر 4ی تاوانەکان پێکدەهێنێت.
کوێستان محەمەد وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی هەرێم رایگەیاند، تاوەکو مانگی پێنجی ئەمساڵ هەزار و 576 کەس بەهۆی ماددەی هۆشبەرەوە لە چاکسازییەکاندا دەستگیر کراون، کە زیاتر لە 1 لەسەر 4ی سەرجەم تاوانەکانی دیکەیە.
ئاماژەی بەوەشکرد، لەو ژمارەیە هەزار و 486 کەسیان لە رەگەزی نێر و 81 کەسیان لە رەگەزی مێن.
ئەوەشی خستە روو، بەپێی ئامارەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، پێش ساڵی 2003 عیراق یەکێک بوو لە پاکترین وڵاتەکان لەرووی بەکارهێنانی ماددەی هۆشبەرەوە، بەڵام بەپێی دوایین ئاماری ساڵی 2021ی نەتەوە یەکگرتووەکان، ژمارەی بەکارهێنەرانی ماددەی هۆشبەر لە عیراق و هەرێمدا گەیشتووەتە زیاتر لە دوو ملیۆن کەس.
کوێستان محەمەد وتیشی، لە ئێستادا بەهۆی هەڵکەوتەی جوگرافی عیراق و هەرێمەوە، بوونەتە رێرەوی گواستنەوەی ماددەی هۆشبەر.
بەهۆی تەقینەوەیەکەوە لە گوندێکی سنوری سازان لە پارێزگای هەڵەبجە سێ گەنج گیانیان لەدەستدا و چواری تر بریندار بوون.
پەیامنێری کوردسات نیوز باسی لەوەکرد، ئەو گەنجانە بە مەبەستی راوەماسی چووبوونە گوندی گوڵی متکان لە سنوری سازانی پارێزگای هەڵەبجە.
سەرەتا باس لەوە دەکرا ژمارەیان شەش کەسە و تەنها بریندار بوون، بەڵام سنور حاجی حامید جێگری بەڕێوەبەری گشتی تەندروستی هەڵەبجە بە کوردسات نیوزی راگەیاند، قوربانیانی تەقینەوەکە ژمارەیان بەرزبووەوە بۆ حەوت کەس و کە سیانیان گیانیان لەدەستداوە.
بەپێی وتەی گەنجەکان، مینێک لە نزیک ئەو چەمە بووە کە ئەوانی لێبوون و مینەکەیان پێدا تەقیوەتەوە.
لەلایەکی دیکەوە بەپێی زانیارییەکانی کوردسات نیوز، ئەو گەنجانە لەکاتی راوەماسییەکەدا TNT یان بەکارهێناوە.
پەیامنێری کوردسات نیوز ئاماژەی بەوەشکرد، بەهۆی سەختی شوێنەکەوە سەرەتا توانرا تەنها دوو گەنجیان بگەیەنرێنە نەخۆشخانە و تیمەکانی فریاکەوتن سەرقاڵی گواستنەوەی بریندارەکانی دیکە بوون.
لەو بارەیەوە ئەندامی یەکێک لەو تیمانەی بە هانای ئەو گەنجانەوە چوون بە کوردسات نیوزی راگەیاند، شوێنی چەمەکەی ئەو حەوت گەنجەی لێبوون لە دۆڵێکی قوڵدایە تاوەکو دەگاتەوە سەر شەقامی سەرەکی، بۆیە هێنانە سەرەوەی گەنجەکان کەمێک سەختە.
دوای بڕیاری کردنەوەی ئاسمانی عیراق بە روی جوڵەی فرۆکەوانیدا، ئێوارەی ئەمڕۆ لە فرۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی گەشتەکان دەستیپێکردەوە.
فڕۆکەخانی نێوەدەوڵەتی سلێمانی بڵاویکردەوە، ئێوارەی ئەمڕۆ یەکەم گەشتی فڕۆکەوانی لەلایەن هێڵی ئاسمانی عێراقیەوە بۆ فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی و بەپێچەوانەوە ئەنجام درا
ئاماژەی بەوەشکردووە، بڕیارە هێڵە ئاسمانییەکانی تریش بەپێی پلانی خۆیان دوایی رێکخستنەوەی خشتەی گەشتەکانیان، گەشتە ئاسمانییەکانیان دەستپێبکەنەوە.
جێگەی ئاماژەیە، لە چەند رۆژی رابردوودا بەهۆی جەنگی نێوان ئیسرائیل و ئێرانەوە، فرۆکەخانەکانی عیراق گەشتەکانیان راگرتبوو، بەڵام لە ئەمڕۆوە گەشتەکان دەستیان پێکردەوە.
بەبۆنەی ساڵی نوێی کۆچییەوە مەکتەبی سیاسی یەکێتی، پەیامێکی پیرۆزبایی ئاڕاستەی موسڵمانان دەکات و دەڵێت: ئومێدەوارین ئەم بۆنەیە ببێتە مایەی رەوینەوەی یەکجارەکی ئەو بارە ناهەموار و گرژی و ئاڵۆزیەی رووی لە ناوچەكە کردووە.
دەقی پەیامەکەی مەکتەبی سیاسی یەکێتی....
بە بۆنەی ساڵی نوێی كۆچی یەكی موحەڕەمی 1447وە ، گەرمترین پیرۆزبایی لە موسڵمانانی كوردستان و عێراق و جیهان دەكەین
ئومێدەوارین ئەم بۆنەیە ببێتە مایەی رەوینەوەی یەکجارەکی ئەو بارە ناهەموار و گرژی و ئاڵۆزیەی رووی لە ناوچەكە و وڵاتانی دەوروبەر كردبوو
هەر لەم بۆنەیەدا نزا دەکەین ئاشتی باڵی بەسەر ناوچەكەدا بكێشێت و گشت موسڵمانان بۆنەكانیان بە ئاسودەیی و پڕ خێر و خۆشی بكەنەوە
مەكتەبی سیاسی
یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان
وەفدێکی وەزارەتی دارایی بەغداد سەردانی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستانیان کرد و چەند پرسێکی سەبارەت بە موچە گفتوگۆی لەبارەوە کرا.
وەزارەتی دارایی هەرێم بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ وەفدێکی وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدراڵ بەسەرۆکایەتی د.حەیدەر جاسم بەڕێوەبەری گشتی سندوقی خانەنشینی عیراق سەردانی وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێمی کوردستانیان کرد.
ئاماژەی بەوەشکرد، لەکۆبونەوەیەکدا، گفتوگۆ لەسەر بابەتی لێبڕینی لە ( 3 ٪ ) موچەی فەرمانبەران و خانەنشینانی هەرێمی کوردستان کرا کە لەسەر بنەمای جێبەجێکردنی یاسای خانەنشینی یەکگرتووی عیراق و لەسەر داوای وەزارەتی دارایی عیراق مانگانە بەقیست لێیان وەردەگیرێتەوە.
لەبەشێکی تری کۆبونەوەکەدا پرسی خانەنشینی هێزەکانی پێشمەرگەو چۆنیەتی هەژمارکردنی خزمەت و موچەکانیان لەچوارچێوەی یاسای خانەنشینی یەکگرتووی عیراق گفتوگۆی لەبارەوە کرا.
ئەوەشی خستوەتەڕوو، لە رۆژی 13 ی ئایاری 2025 لەلایەن وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێمی کوردستانەوە بەرەسمی بانگهێشتی سەرۆکی دەستەی خانەنشینی نیشتیمانی و بەڕێوەبەری گشتی سندوقی خانەنەنشینی عیراق کرا بەمەبەستی کۆبونەوەو گفتوگۆ لەسەر چارەسەرکردنی کێشەو گرفتەکانی تایبەت بەخانەنشینان لەهەرێمی کوردستان.
قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆک وەزیران پێشوازیکرد لە عیرفان سدیق، باڵیۆزی بەریتانیا لە عیراق و لە کۆبوونەوەی نێوانیاندا چەند پرسێکی جێی بایەخی هەردوولا تاوتوێ کران.
لە تەوەرێکی کۆبوونەوەکەدا کە ئەمڕۆ بەڕێوەچوو و تیایدا ئەندرۆ بیزلی، کونسوڵی گشتیی بەریتانیا لە هەرێم و دابان شەدەڵە، جێگری لێپرسراوی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی هەرێم ئامادەی بوون، باس لە دواین گۆڕانکارییەکانی ناوچەکە و ئاگربەستی نێوان ئێران و ئیسرائیل کرا. هەردوولا هیوایان خواست لە دوای راگەیاندنی ئاگربەست ناوچەکە سەقامگیری زیاتر بەخۆیەوە ببێنێت و هەموو کێشە و ململانێیەکان بە رێگەی سیاسی چارەسەر بکرێن و کۆمەڵگای نێودەوڵەتیش زیاتر هاوکاربێت بۆ پاراستنی ئاسایش و سەقامگیری لە ناوچەکەدا.
لە بەشێکی دیکەی کۆبوونەوەکەدا گفتوگۆکرا لەبارەی پەیوەندییەکانی هەرێم و بەغداد و بە تایبەتیش باس لە کێشەی موچەخۆرانی هەرێم کرا. لەمبارەیەوە جێگری سەرۆکوەزیران بە ئاماژەدان بە دۆخی ژیان و گوزەرانی موچەخۆرانی کوردستان رایگەیاند ناکرێت موچە و ژیان و گوزەرانی هاووڵاتییان تێکەڵ بە ناکۆکییەکانی نێوان هەرێم و بەغدا بکرێت. وتیشی بڕیارە لە چەند رۆژی داهاتوودا وەفدێکی حکومەتی فیدراڵ سەردانی هەرێم بکات و هیوای خواست بتوانرێت کێشەی موچە چارەسەر بکرێت.
هەر لە کۆبوونەوەکەدا قوباد تاڵەبانی ئاماژەی بەوەشدا هەرێمی کوردستان و هەموو عیراق پێکەوە دەتوانن گەشە بکەن و گەشەسەندنی هەر بەشێک لە عیراق لە بەرژەوەندی هەموو عیراقدایە. روونیشی کردەوە هەرێمی کوردستانیش کاتێک دەتوانێت گەشەسەندوو و بەهێز بێت کە لە بەغداد پێگەیەکی بەهێزی هەبێت و بتوانین لە چوارچێوەی دەستوردا کێشەکانمان لەگەڵ بەغداد چارەسەر بکەین.
وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێم ئاشکرایکرد، لیستی موچەی مانگی شەشمان رادەستی حکومەتی فیدراڵ کرد
وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێم بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ لیستی موچەی مانگی حوزەیرانی فەرمانبەران و موچەخۆرانی هەرێمی کوردستان لەلایەن تیمی تەکنیکی وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێمی کوردستانەوە، رادەستی فەرمانگەی ژمێریاری وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدراڵ کرا.
ئەمەش لە کاتێکدایە تا ئێستا موچە مانگی پێنجی موچەخۆرانی هەرێم دابەشنەکراوە و هیچ ئاماژەیەکی روونیش نییە کە ئایا بەغداد موچە دەنێرێت یاخود نا.
لە سلێمانی نرخی کارەبای موەلیدەی سیتییەکان بۆ مانگی شەش دیاری کرا و یەک کیلۆوات کارەبا بەرانبەر بە 242 دینارە.
بەڕێوەبەرایەتی گشتیی کارەبای سلێمانی رایگەیاند، نرخی کارەبای موەلیدەی سیتییەکان بۆ مانگی شەش دیاری کراوە و یەک کیلۆوات کارەبا بەرانبەرە بە 242 دینار، ئەو سیتییانەشی کە تەنها کارەبای مووەلیدەیان هەیە، نرخی هەر کیلۆواتێک کارەبا 226 دینارە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، پێویستە موەلیدەی سەرجەم سیتییەکان پابەندی نرخەکە بن، بەپێچەوانەوە رووبەڕووی رێکاری یاسایی دەکرێنەوە.
لە هەرێم موەلیدە ئەهلییەکان هاوشانی کارەبای نیشتمانی، کارەبا بۆ ماڵان دابین دەکەن و مانگانە نرخەکەی دەگۆڕێت، بۆ نموونە لە وەرزە سارد و گەرمەکاندا کە کارەبای نیشتمانی کەمدەبێتەوە و زۆرکات تەنها 4 سەعات لە رۆژێکدا دەدرێتە هاووڵاتیان، موەلیدە ئەهلییەکان تەواوکەری پێدانی کارەبا دەبن، بەوەش لەو مانگانەدا نرخەکەی بەشێوەیەکی بەرچاو زیاد دەکات بەراورد بە مانگەکانی دیکە.
سەرۆکی حکومەتی هەرێم لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەنووسیدا رایگەیاند، لەماوەی دوو رۆژی داهاتوودا بەغدا شاندێک لەسەر ئاستی باڵا دەنێرێتە هەرێم بۆ گفتوگۆی راستەقینە لەسەر چارەسەری گرفتی موچە. دەشڵێت: ئەگەر نەگەیشتینە ئەنجام لەگەڵ بەغدا بەپێی توانا لە داهاتی ناوخۆ موچە دەدەین.
ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم کۆبووەوە و یەکێک لە تەوەرەکانی کۆبوونەوەکە پرسی موچەی موچەخۆرانی هەرێم بوو، کە دواتریش لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەنووسیدا مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێم باسیلە دوایین پێشکەوتنەکان بۆ چارەسەری ئەو گرفتە و نێوانیان لەگەڵ حکومەتی فیدڕاڵ و پێکهێنانی حکومەت کرد.
لەبارەی موچەوە ئەمە پوختەی وتەکانی سەرۆکی حکومەتی هەرێم بوون:
-بە نایاسایی موچەی موچەخۆرانی هەرێم راگیراوە.
-دەبوایە موچە لە سەرەتاوە تێکەڵی هیچ کێشە و گرژییەک نەکرێت.
-لەماوەی دوو رۆژی داهاتوودا بەغدا شاندێک لە ئاستی باڵادا دەنێرێت بۆ ئەوەی گفتوگۆیەکی راستەقینە بکرێت تا گرفتی بە تەواوی موچە چارەسەر بکرێت، هیوادارم لەم دوو سێ رۆژەی داهاتوو بگەینە رێککەوتن.
-لە مانگی ئازاری ساڵی 2023ـەوە کە هەناردەی نەوتی هەرێم راگیراوە، زیاتر لە 25 ملیار دۆلار زیانمان پێگەیشتووە.
-رێککەوتنەکانمان لەبارەی نەوت لە ئەمریکا مافی دەستووری و یاسایی خۆمانە و پێشتر لەگەڵ دوو کۆمپانیای تردا ئەو رێککەوتنەمان هەبووە کە نەیانتوانیوە جێبەجێی بکەن، بۆیە داومانە بە دوو کۆمپانیای دیکە لە واشنتن و هیچ لایەنێکی نایاسایی تێدا نییە.
-ئەگەر نەگەیشتینە ئەنجام لەگەڵ بەغدا بەپێی توانا لە داهاتی ناوخۆ و خەرجییەکان موچە دابەشدەکەین، ئەگەر نەشتوانین لەکاتی خۆی وەک پێویست هەموو مافەکانیان دەستەبەربکەین، ئەوەی لە تواناماندایە دەیکەین.
-لەسەر دەستەبەرکردنی مافە دەستورییەکان لە حکومەتی فیدڕاڵ بەردەوام دەبین.
-ئاستی داهاتی ناوخۆ بەشی سەرجەم خەرجییەکان و پێداویستییەکان و موچە ناکات.
-ناتوانین بڵێین دەتوانین بە تەواوی هەموو پابەندییەکانمان بەرانبەر هاووڵاتیان جێبەجێ بکەین، بەڵام ئەوەی لە تواناماندا بێت دەیکەین.
-حکومەتی هەرێم ئەو توانایەی نییە بەتەنیا سەرجەم موچەکانی موچەخۆرانی هەرێم دابەش بکات.
-هۆکاری نەناردنی موچە ئەو سکاڵایانەن کە هەندێک لایەنی ناوخۆ داوایان کرد حکومەتی فیدڕاڵی دەستوەردان لە بابەتی موچەدا بکات.
-پابەندبووین بە جێبەجێکردنی ئەرکی خۆمان و داهاتمان ناردووەتە بەغدا جگە لەو کاتەی موچە نەنێردراوە بۆ تەکمیلکردنی موچە بەکارمان هێناوە.
لەبارەی پێکهێنانی کابینەی داهاتووەوە ئەمە پوختەی وتەکانی سەرۆکی حکومەت بوون:
-ویستومانە حکومەتێکی بێکێشە پێکبهێنین نەک حکومەتێکی زۆرینە.
-لەسەر ئەجێندای حکومەت گەیشتووینەتە رێککەوتن و لەگەڵ یەکێتی بۆچوونمان هاوبەشە لەسەر بەڕێوەبردنی حکومەت، تەنها چەند بۆچونێکی جیاواز هەیە لەسەر پۆستەکان.
لەبارەی چارەسەری گرفتەکان لەگەڵ حکومەتی ناوەند ئەمە پوختەی وتەکانی سەرۆکی حکومەت بوون:
-دەرگای گفتوگۆ لەگەڵ بەغداد داناخەین.
-لەسەر دەستەبەرکردنی مافە دەستورییەکان لە حکومەتی فیدڕاڵ بەردەوام دەبین.
-دەبێت هەموومان لەم وڵاتە یەکسان بین و خۆشمان بە خاوەن دەسەڵات دەزانین، دەمانەوێت بگەینە رێککەتنێک هەموومان یەکسان بین، بەپێچەوانەوە ئەوە گرفت لە جێبەجێکردنی دەستور لە عیراقدا هەیە.
-ئەگەر دەستوور هەموار بکرێتەوە داوای زیاتر بۆ خەڵکی هەرێم دەکەین.
-پابەندبووین بە جێبەجێکردنی ئەرکی خۆمان بەرانبەر بەغداد و داهاتمان ناردووە، جگە لەو کاتەی کە موچە نەنێردراوە؛ بۆ تەواوکاری موچەی موچەخۆرانی هەرێم بەکارمان هێناوە.
زانکۆی سلێمانی دەستپێشخەرییەک بۆ بەکارهێنانەوەی ئاوی ئاوەڕۆی تانجەرۆ پێشکەش دەکات، کە ئامانج لێی چارەسەری ئاوەڕۆی تانجەرۆیە.
زانکۆی سلێمانی رایگەیاندووە، رۆژی 23ی ئەم مانگە سەردانی تانجەرۆیان کردووە، بە مەبەستی دۆزینەوەی دەرفەتێك بۆ دروستكردنی زۆنگاوی دەستكرد لە ناوچەكەدا، هاوشێوەی پڕۆژەی زۆنگاوی دەستكردی ناو زانكۆی سلێمانی.
بەپێی ماڵپەڕی رەسمیی زانکۆی سلێمانی، تیمی زانکۆ دەیانەوێت هاوشێوەی پڕۆژەی زۆنگاوی دەستكردی ناو زانكۆی سلێمانی، لە ناوچەی تانجەرۆش هەمان پڕۆژە دووبارە بکەنەوە، كە بریتییە لە چارەسەركردنی ئاوی ئاوەڕۆ و دووبارە بەكارهێنانەوەی.
گرفتی ئاوی تانجەرۆ لە سلێمانی ماوەی چەند ساڵێکە بەردەوامە و لایەنە پەیوەندیدارەکان بەدوای دۆزینەوەی چارەسەرێکی گونجاودا دەگەڕێن بۆی کە لەگەڵ سروشت و جوگرافیای ناوچەکەدا بگونجێت. بەهۆی ئەوەی کە ئاوی بەشێکی ئاوەڕۆکانی سلێمانی دەچنەوە ئەوێ و ئەوەش زیانی زۆر بە ژینگە دەگەیەنێت و دەبێتە هۆکاری بڵاوبوونەوەی چەندین نەخۆشی.
کەشناسیی هەرێم پێشبینییەکانی کەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەینێی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، پلەکانی گەرما لە تەواوی هەرێم لە سەروو 40 پلەی سیلیزییەوە دەبن.
کەشناسیی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ چوارشەممە، ئاسمان ساماڵ دەبێت و پلەکانی گەرما کەمێک بەرز دەبنەوە بەراورد بە تۆمارکراوەکانی دوێنێ.
ئاماژەی بەوەشکردووە، سبەینێ پێنجشەممە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت، لەگەڵ بوونى تۆزێکى کەم لە کاتەکانی دوای نیوەڕۆدا.
ئەوەش هاتووە، سبەینێ پلەکانی گەرما 1 بۆ 2پلەی سیلیزی بەرز دەبنەوە.
بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بۆ سبەینێ بەمجۆرە دەبن:
هەولێر : 42 پلەی سیلیزی
سلێمانی : 40 پلەی سیلیزی
دهۆک : 41 پلەی سیلیزی
کەرکوک : 45 پلەی سیلیزی
زاخۆ : 42 پلەی سیلیزی
هەڵەبجە :41 پلەی سیلیزی
سۆران : 40 پلەی سیلیزی
حاجی ئۆمەران : 29 پلەی سیلیزی
گەرمیان :46 پلەی سیلیزی
ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم کۆدەبێتەوە و چاوەڕوان دەکرێت بڕیار لەبارەی موچەی مانگی پێنجی موچەخۆرانەوە بدەن.
ئەمڕۆ چوارشەممە، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم کۆدەبێتەوە و بڕیارە یەکێک لە تەوەرەکانی کۆبوونەوەکە موچەی موچەخۆران بێت و چاوەڕوان دەکرێت حکومەتی هەرێم بڕیار لەبارەی موچەی مانگی پێنجەوە بدات.
بەپێی زانیارییەکانی کوردستان نیوز، پێدەچێت حکومەتی هەرێم لە داهاتی ناوخۆ موچەی مانگی پێنج دابەشبکات، ئەگەرچی باس لە لێبڕینی موچە دەکرێت، بەڵام هیچ سەرچاوەیەکی رەسمی ئەوەی پشتڕاست نەکردووەتەوە.
بڕیاریشە سەعات 12:00ی نیوەڕۆی ئەمڕۆ لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەنووسیدا حکومەتی هەرێم ئەنجامەکانی کۆبوونەوەکە ئاشکرا بکات.
موچەخۆرانی هەرێم لە کۆتایی مانگی شەشدان و هێشتا موچەی مانگی پێنجیان وەرنەگرتووە، بەهۆی ناکۆکییەکانی نێوان هەرێم و بەغدادەوە دابەشکردنی موچە دواکەوتووە و بەغداد ئامادە نییە بەردەوام بێت لە ناردنی موچەی موچەخۆرانی هەرێم.
لە دوو هەفتەی رابردوودا بڕیاربوو دادگای فیدڕاڵی عیراق کۆببێتەوە و بڕیاری یەکلاکەرەوە لەبارەی موچەوە بدات، بەڵام هەفتەی رابردوو شەش ئەندامی دادگاکە دەستیان لەکار کێشایەوە و بەوەش کۆبوونەوەی دادگا لەبارەی موچەی موچەخۆرانی هەرێمەوە نەکرا.
لە ئێستادا موچەخۆرانی هەرێم لە چاوەڕوانی بڕیارێکی کۆتایین لەبارەی موچەکانیان، بەهۆی ئەوەی زیاتر لە 50 رۆژە موچەیان وەرنەگرتووە.
سەنتەری فریاکەوتنی خێرای تەندروستی سەربە بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی ئاگاداری هاووڵاتیان دەکاتەوە کە بەهۆی چاکسازی تەکنیکی لە سیستەمەکاندا، هێڵی گەرمی ژمارە 122 لە کاتژمێر 12:00ی شەو تا کاتژمێر 7:00ی بەیانی لەکار دەکەوێت.
خزمەتگوزاری ڤێگرەوە دابین کراوە:
لە ماوەی لەکارکەوتنی خەتی سەرەکیدا، هاوڵاتیان دەتوانن لە حاڵەتی فریاکەوتن و کارەساتەکاندا پەیوەندی بە ژمارە جێگرەوەکان بکەن کە بریتین لە :
- ٠٧٧٠١٩٤٩٠٩٠
- ٠٧٧٠١٩٤٩١٩١
- ١٠٠
سەنتەری فریاکەوتنی خێرا جەختی لەوە کردوەتەوە کە ئەم ژمارانە بە شێوەیەکی بەردەوام 24کاتژمێر لە خزمەتی هاوڵاتیاندان و هیچ تێچووێکیان نییە.