کوردستان
بڕیار رەشید پەرلەمانتاری فراكسیۆنی یەكێتی، بە كوردسات نیوزی راگەیاند، ئەوەی بەلای فراكسیۆنی یەكێتیەوە گرنگە جێبەجێكردنی بەڵێنەكانیانە بۆ هاووڵاتیان، هاوكات دیلان غەفوور رایگەیاند، لە خولی نوێی ئەنجومەنی نوێنەراندا كار لەسەر چارەسەركردنی كێشەكانی كەركوك و جێبەجێكردنی ماددەی 140 دەكەن.
"هەرێم كەمال ئاغا" لە لێدوانێكدا بە كوردسات نیوزی راگەیاند، لایەنەكانی سونە رێككەوتوون كە "محەمەد حەلبوسی" كاندید بێت بۆ سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و لایەنەكانی كوردیش رێككەوتوون پارتی جێگری دووەمی ئەنجومەنی نوێنەران دابنێت، بەڵام شیعەكان تا ئێستا رێكنەكەوتوون جێگری یەكەمی ئەنجومەنی نوێنەران دابنێن و بەو هۆیەوە كۆبونەوەی ئەنجومەنی نوێنەران دواخراوە. راشیگەیاند، كێشە لەناو لایەنەكانی شیعە هەیە و ئەگەر كورد ببێت بە لایەنگری بەرەیەكیان ئەوا زیانی بۆ داهاتووی پڕۆسەی سیاسی و بۆ هەرێمی كوردستانیش دەبێت.
وتیشی ، لەگەرمیان ٧٦ ھەزار و ١٣٤ ھاوبەشی کارەبا ھەیە و لەو ژمارە ٦٦ ھەزار و ٥٠١ ھاوبەش پێوەری زیرەکی کارەبایان بەستوە، واتە لە ٨٧٪ ھاوبەشانی کارەبا لەگەرمیان پێوەری کارەبایان بەستوە. ئەوەشی رونکردەوە، ٧ ملیار و ٤٦ ملیۆن دینار داھاتی بەڕێوەبەڕاتیەتیەکیان بووە لەساڵی پاردا .
ئاماژەی بەوەشکرد: لە ساڵی رابردوو ٦ ئاژەڵی کێوی و ٤٩ باڵندە ئازاد کراون .
بۆ بەشداریکردن لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، پەرلەمانتارانی فراکسیۆنی یەکێتیی لە باڵەخانەی ئەنجومەنی نوێنەران ئامادەن و جەخت دەکەنەوە پێویستە ھەموو لایەنە کوردییەکان لە خولی نوێی ئەنجومەنی نوێنەران یەکڕیز و یەکدەنگبن بۆ دابینکردنی ماف و شایستە داراییەکان و چارەسەرکردنی کێشەی ناوچە جێناکۆکەکان و ھەوڵبدەن لەم خولەدا ماددەی ١٤٠ جێبەجێ بکرێت.
ئاماژە بە فەرمانی وەزاریمان ژمارە (١٩٨١)
لە رێکەوتی٢٣ / ١٢ / ٢٠٢١، تایبەت بە خەرجکردنی منحەی (٢٨٧ ) زیندانیکراوی سیاسی کە ھیچ موچەی تریان نییە وەک قۆناغی پێنجەم، بەپێی یاسای چاکسازی ووردبینی و پێداچوونەوە و پاکردنەوە لە دۆسییەکانیان کراوە، لەکاتی ڕاگەیاندنی خشتەی موچەی وەزارەتی کاروباری شەھیدان و ئەنفالکراوان سەردانی بانکی بێخاڵ بکەن لە ھەولێر بە مەبەستی وەرگرتنی منحەی مانگانەیان.
بەڕچاوکردنی ئەم خاڵانە :
۱ـ ئەو بەرێزانەی کە ڕێکارەکانی بایۆمەتری و بەڵێننامەیان تەواو نەکردووە، یان پیویستیان بە شاھد ھەیە بە لیننامەی شاھدەکان تەواو بکەن دوای تەواوکردنی سەردانی بانکی ناوبراو بکەن.
۲ـ ئەو زیندانییە سیاسیانە کۆچیدواییان کردوە وارسەکانیان ڕێکارەکانی بەرێوەبەرایەتیکاروباری زیندانییە سیاسییەکان تایبەت بە یاسای خانەنشینی بەرکار تەواو بکەن دواتر سەردانی بانکی ناوبراو بکەن بۆ وەرگرتنی منحەکەیان.
٣- ئە وانەی لەم لیستەدا ناویان ھاتووە و موچەی تریان ھەیە ئاگاداری بەڕێوەبەرایەتی کاروباری زیندانییە سیاسییەکان بکەن کەمنحەی زیندانی سیاسی وەرناگرن بە لکو موچەکەی تریان ھەلدبژیرن .
دەزگای لوتکە بۆ کاروباری ئاوارە و پەنابەران لە چوارچێوەی ھەوڵەکانی بۆ ئاشکراکردنی چارەنووسی کۆچبەران، سامپڵی "دی . ئێن. ئەی" لە کەسوکاری ئەو کۆچبەرانە وەردەگرێت کە لە ڕووداوەکەی ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ بێسەروشوێن بوون.
دەزگای لوتکە ڕاشیگەیاندووە، لە ئێستادا تەرمی ٩ کۆچبەری ڕووداوەکەی ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ لە نەخۆشخانەیەکی یۆنانن، شەش تەرمیان ناسراونەتەوە کە خەڵی ھەرێمی کوردستانن و لە ھەوڵی ئەوەدان بیانگەڕێننەوە بۆ ھەرێم.
بە پێی ڕاگەیەنراوێکی پۆلیسی ناو شاری سۆران کەسێک بە پارەی ساختەی جۆری ٢٥ ھەزار دیناری دەستگیرکراوە، کە لە ناوبازاڕ ساغیکردووەتەوە.
لە بەشێکی تری ڕاگەیەنراوەکەدا ھاتووە، ئەو کەسە لەدایکبووی ساڵی ١٩٩٢ە و دانیشتووی شارۆچکەی حاجیاوای سەر بە قەزای ڕانیەیە.
لە ئێستاشدا بە پێی لێکۆڵینەوەکان دانی ناوە بە تاوانەکەیدا کە بڕێک پارەی جۆری ٢٥ ھەزار دیناری لە ناوبازاڕ بۆ کڕینی کەلوپەل و پێداویستی ساغکردووەتەوە، لەسەر فەرمانی دادوەری ئێشکگریش بە پێی مادەی ٢٨٩ لە یاسای سزادان بەند کراوە.
سارا شائابادی جێگری بەڕێوەبەری تەندروستی پارێزگای کرماشان ڕایگەیاند، بە داخەوە کۆرۆنای گۆڕاو لە جۆری ئۆمیکرون گەیشتووەتە کرماشان و تا ئێستا ١٢ حاڵەتی تووشبوون بە ڤایرۆسەکە لە ناوچە جیاجیاکانی پارێزگای کرماشان تۆمارکراوە.
ئاماژەی بەوەشکرد، بۆ ئەوەی ڕێگە لە خێرا بڵاوبوونەوەی ئۆمیکرۆن بگرن، پێویستە ھاووڵاتیانی کرماشان پەلە بکەن لە وەرگرتنی ڤاکسینی کۆرۆنا و ڕەچاوی ڕێنماییە تەندروستییەکان بکەن.
پێشتریش چەند حاڵەتێکی تووشبوون بە ئۆمیکرۆن لە پارێزگاکانی سنە و ورمێ لە خۆرھەڵاتی کوردستان تۆمارکراوە.
.jpg&w=3840&q=75)
فەرمانگەی میدیا و زانیاری ھەرێم ئامارێکی لە بارەی زیادبوونی ڕێژەی گەشتیاری لە ھەرێمی کوردستان بڵاوکردەوە و ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە، بەھۆی ئەو گرنگییەی بە کەرتی گەشتیاری دەدرێت، ساڵ بە ساڵ ھاتنی گەشتیاران بۆ ھەرێم زیادیکردووە، جگە لە ساڵی ٢٠٢٠، کە بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا، زۆربەی سنوورەکان لە جیھان داخرابوون.
بە پێی ئامارەکە ساڵی ٢٠١٥دا، ٧٨٢ ھەزار گەشتیار سەردانی ھەرێمی کوردستانیان کردووە، ٢٠١٦ ملیۆنێک و ٦٠٠ ھەزار گەشتیار و ٢٠١٧ دوو ملیۆن و ٢٠٠ ھەزار و ٢٠١٨ سێ ملیۆن و ٥٠ ھەزار گەشتیار و ٢٠١٩ سێ ملیۆن و ٧٠٠ ھەزار گەشتیار ڕوویان لە ھەرێمی کوردستان کردووە.
بەڵام لە ساڵی ٢٠٢٠ بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا و گرتنبەری ڕێوشوێنەکانی تەندروستی و داخستنی سنورەکان، ڕێژەی ھاتنی گەشتیار کەمبووەتەوە بۆ ٨٤٦ ھەزار گەشتیار، دواتر لە ساڵی ٢٠٢١ جارێکی تر ڕێژەی ھاتنی گەشتیار بۆ ھەرێمی کوردستان بەرزبووەتەوە و گەیشتووەتە ٤ ملیۆن گەشتیار.
فەرمانگەی میدیا و زانیاریی ڕاشیگەیاندووە، لە ماوەی حەوت ساڵدا سەردانی گەشتیاران بۆ ھەرێمی کوردستان بە ڕێژەی ٥٢٥٪ زیادیکردووە.
"ئاری جەلال" سەرۆکی دەزگای لوتکە بۆ کاروباری ئاوارە و پەنابەران لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، لە ڕووداوەکەی ٢٤ی ١٢ی ٢٠٢١ی دەریایی ئیجە ٢٥ ھاووڵاتی ھەرێم بێسەروشوێن بوون، بە مەبەستی ئاشکراکردنی چارەنووسی قوربانییەکان، DNA و پڕۆفایل لە کەسوکاری قوربانییەکان وەردەگرێت و دۆسیەکانیان ڕەوانەی یۆنان دەکرێت.
"شەمۆل میرە" نوێنەری سەرۆکی پەرلەمانی کوردستانیش ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، سەرۆکی پەرلەمان تێچووی DNA و پڕۆفایلەکانی گرتووەتە ئەستۆ.
"د. فەرھاد مەعروف" سەرۆکی سەنتەری مایکرۆجین لە سلێمانیش ڕایگەیاند، پێویستە لە ماوەی دوو ڕۆژدا DNA و پڕۆفایلی قوربانییەکان وەربگیرێت و ڕەوانەی یۆنان بکرێت.
"فازڵ حاجی" وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتی ھاتوچۆی ھەولێر بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، ڕۆژی پێنج شەممە کۆبوونەوەیان لەگەڵ ئەنجومەنی پێشانگەکانی ئۆتۆمبێل و کۆمپانیاکان کردووە، ڕاپۆرتێکیان بۆ وەزارەتی ناوخۆ بەرزکردووەتەوە، داوایان کردووە کارکردن بە گرێبەستی ئەلیکترۆنی ئۆتۆمبێل بۆ ماوەیەک ڕابگیرێت.
وتیشی، پێشنیازیان کردووە تا ١ی ٣ی ٢٠٢٢ ئەو بابەتە ڕابگرێت، بۆ ئەوەی پێداچوونەوە بە بڕیارەکەدا بکرێت، ڕۆژانی داھاتووش بە ڕەسمی بڕیارەکە لەسەر ڕاگرتن یان دواخستنی بۆ ماوەیەک بڵاودەکرێتەوە.
"فازڵ حاجی" ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، داوایانکردووە پێداچوونەوە بە بڕگە و بابەتەکانی گرێبەستەکە و ڕسوماتدا بکرێت و بڕیارەکە ھەموار بکرێتەوە.
پۆلیسی سلێمانی ئاشکرایکرد، دوای چاودێریکردنی تۆمەتبارێک لەلایەن ھێزەکانی پۆلیسەوە کە دراوی ساختەی ئەمریکی پێبووە و بە نیاز بووە ساخی بکاتەوە، پاش وەرگرتنی بڕیاری دادوەر، توانرا تۆمەتبارەکە دەستگیر بکرێت. لە کاتی دەستگیرکردنیشیدا دەستگیرا بەسەر بڕی ٨٥٠ دۆلاری ساختەدا لە جۆری ٥٠ دۆلاریی.
ڕاشیگەیاند کە تۆمەتبار (ئ، ب، ع) لەدایکبووی ١٩٩٢ دانی بە تاوانەکەیدا ناوە و بە بڕیاری دادوەر ڕاگیراوە و لێکۆڵینەوەکان بەردەوامە.
لەلایەکی تریشەوە بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی سلێمانی ئشکرایکرد، پاش کۆکردنەوەی زانیاری لەسەر تۆمەتبارێک کە بازرگان و بەکارھێنەری ماددەی ھۆشبەرە، مەفرەزەکانی پۆلیس توانیان تۆمەتبار (م، ی، م) لەدایکبووی ١٩٩٤ دەستگیر بکەن.
لە ئێستاشدا تۆمەتبار دانی بە تاوانەکەیدا ناوە و بە بڕیاری دادوەر ڕاگیراوە و دوای تەواوکردنی ڕێکارە یاساییەکان ڕادەستی ھۆبەی نەھێشتنی ماددە ھۆشبەرەکان لە ئاسایشی سلێمانی دەکرێت.
"زارا محەمەدی" لە شاری سنەی ڕۆژھەڵاتی کوردستان مامۆستای زمانی کوردی و ئەندامی ئەنجومەنی فەرھەنگی نۆژینە، لە لایەن دادگای سنەوە بە تۆمەتی ئەندامیەتی لە حیزبە کوردییەکاندا پێنج ساڵ زیندانی بەسەردا سەپێنرا، لە دادگای پێداچوونەوەش سزاکەی پەسەندکراوە.
پارێزەری "زارا محەمەدی" ڕایگەیاندووە، زارا تەنھا لەبەر چالاکی مەدەنی و فێرکردنی زمانی کوردی ئەو سزایەی بەسەردا سەپێنراوە و پەیوەندی بە حیزبە کوردییەکانەوە نییە.
ئەو سزایەی زار محەمەدی لە کاتێکدایە، لە دەستوری ئێراندا زمانی کوردی دانی پێدانراوە، لە زانکۆی کوردستانی شاری سنەش بەشی زمانی کوردی کراوەتەوە و ساڵانە ٤٠ خوێندکار لە قۆناغی بەکالۆریۆس وەردەگرێت.