کوردستان
شەوی ٢٨ی کانوونی یەکەمی ساڵی ٢٠١١، بەھۆی بۆردومانێکی فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا لە گوندی رۆبۆسکی سەر بە پارێزگای شرناخ لە نزیک سنوورەکان نێوان باکوری کوردستان و ھەرێمی کوردستان، ٣٤ ھاووڵاتیی دانیشتووی گوندەکە کە سەرقاڵی کاری کۆڵبەری بوون گیانیان لەدەستدا، لەو کەسانەی گیانیان لەدەستدا ١٩ کەسیان تەمەنیان لە خوار ١٨ ساڵەوە بوو و زۆرینەشیان کەسوکاری یەکتری بوون.
دوای کۆمەڵکوژییەکە، داواکاری گشتیی ئامەد دەستی بە لێکۆڵینەوە کرد، بەڵام دوای ساڵ و نیوێک بەسەر رووداوەکەدا دۆسیەکە بۆ سەرۆکایەتی ئەرکانی سوپای تورکیا گوێزرایەوە و دواتر داواکاری گشتی سەربازی ٢٠١٤ دۆسیەکەی داخست.
رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافی مرۆڤ رایگەیاند، لە سەرەتای خۆپیشاندان و نارەزایەتییەکانی ئێران ٥٠٠ ژن لە پارێزگاکانی ئێران رفێندراون، لەو ژمارەیەش ناسنامەی ٢٠١ ژن لە شارە جیاوازەکانی رۆژھەڵات و ئێران یەکلایی کراوەتەوە کە لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانەوە رفێنراون، ٣٠ کەسیشیان تەمەنیان لە خوار ١٨ ساڵەوەیە، ئەوەش بەپێی پێوەرە جیھانییەکانی مافی منداڵان، وەک منداڵ ھەژمار دەکرێن.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردوە، بەپێی لێکۆڵینەوەکانی ھەنگاو لەناو ئەو ٢٠١ ژنەی ناسنامەیان ئاشکرابووە، ٢٧ خوێندکار و ٦ مامۆستای خوێندنگە و پارێزەرێکیان تێدایە.
رێکخراوی ھەنگاو دەڵێت، زۆرترین ژمارەی دەستبەسەرکرانی ژنان لە شاری سنە تۆمارکراوە کە ٧١ حاڵەت بووە، دواتر شارەکانی تاران و کرماشان و قوروە و دێولان دێت، ٧ ژنیش لەلایەن دەزگای دادوەریی کۆماری ئیسلامی سزایان بەسەردا سەپێندراوە.
ھەر بەپێی راپۆرتێکی رێکخراوی ھەنگاو، "عادل حسێنی"چالاکی بواری ڕاگەیاندن و خەڵکی شاری کرماشان، لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانی ئێران رفێندراوە و بۆ شوێنێکی نادیار گواستراوەتەوە، سەرەڕای پشکنینی ماڵەکەی، دەستیان بەسەر کەلوپەل و کەرەستە تاکەکەسییەکانیدا گرتووە.
"سۆزان مەنسور" وتەبێژی فراکسیۆنی یەکێتی لە ئەنجومەنی نوێنەران بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بڕیارە دوای پشوەکانی سەری ساڵ سەرۆکایەتی لیژنەکانی ئەنجومەنی نوێنەران کەموکورتییەکانی لیژنەکان تەواو بکرێن، بۆ ئەو مەبەستەش گفتوگۆی بەردوام لە نێوان کوتلەکاندا ھەیە.
وتیشی، دیاریکردنی سەرۆکایەتی لیژنەکان پێویستی بە رێککەوتنی نێوان لایەنەکان ھەیە، چونکە سەرۆکایەتی لیژنەکان بەپێی ژمارەی کورسی فراکسیۆنەکان دابەشدەکرێت.
وتەبێژی فراکسیۆنی یەکێتی جەختی لەوەشکردەوە، دەبێت تا پڕۆژە یاسای بودجە دەگاتە ئەنجومەنی نوێنەران سەرۆکایەتی لیژنەکان تەواو بکرێن، چونکە ئەو بابەتە کاریگەری لەسەر دەنگدان لەسەر پڕۆژەیاساکە ھەیە.
دانا محەمەد، وتەبێژی فرۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە شەوی رابردووەوە گەشتەکانی فڕۆکەخانەی سلێمانی بەھۆی ناجێگیری کەش و ھەوا و تەم راگیرابوون، لە دوای سەعات ١٠ی بەیانی ئەمڕۆشەوە گەشتەکان دەستیانپێکردەوە.
ماوەی دوو ڕۆژە فڕۆکەخانەکانی بەغداد و ھەولێر و سلێمانی، بەھۆی ناجێگیری کەش و ھەوا و تەمومژێکی زۆر، بە شێوەی کاتیی گەشتەکانیان راگرتووە و دوای ئاساییبوونەوەی کەش و ھەوا و نەمانی تەم گەشتەکانیان دەستپێکردوەتەوە.
مەریوان کەریم بەڕێوەبەری راگەیاندن و پەیوەندییەکان لە دەروازەی نێودەوڵەتیی باشماخ، بە کوردسات نیوزی راگەیاند، ھاتن و چوونی گەشتیاران لە نێوان ھەرێمی کوردستان و ئێران بەرێژەیەکی بەرچاوو زیادیکردووە.
وتیشی، لە ھەفتەی رابردوودا شەش ھەزار و ١٧٢ گەشتیار لە ئێرانەوە ھاتوونەتە ھەرێمی کوردستان و لە ھەرێمیشەوە نۆ ھەزار و ٤٤٦ گەشتیار و ھاووڵاتی سەردانی ئێرانیان کردووە.
جەبار گۆران، وتەبێژی بازاڕی دراوی سلێمانی لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، دوای سەری ساڵ بانکی ناوەندی عێراق ژمارەیەک رێکار دەگرێتەبەر بۆ بەرزبوونەوەی بەھای دیناری عێراقی، ھەروەھا پلاتۆڕمێکیشی دروستکردووە و دوای سەری ساڵ دەکەوێتەکار کە رێگری دەکات لە بردنەدەرەوەی نایاسایی دۆلار بۆ دەرەوەی عێراق.
ئەمڕۆ بەھای دیناری عێراقی زیاتر دابەزی و بەھای ١٠٠ دۆلاری ئەمریکی گەیشتە ١٦٠ ھەزار دینار، ئەوەش نزمترین بەھایە لە مێژووی چاپی نوێی دیناری عێراقیدا.
رێکخراوی مافی مرۆڤی ھەنگاو رایگەیاند، لقی سێی دادگای تاوانەکانی ئیلام سزای پێنج ساڵ زیندانی بەسەر نیگار داودی تەمەن ١٩ ساڵ سەپاند، ئەو سزایە بە تۆمەتی کۆبوونەوە و پیلانگێڕی لە دژی ئاسایشی گشتی و پڕوپاگەندە دژی حکومەت لەلایەن دەزگای دادوەریی کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە بەسەریدا سەپێندراوە.
رێکخراوی مافی مرۆڤی ھەنگاو ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، نیگار داوودی پێشتر دوو جار دەستگیرکراوە و جارێک بێتاوان دەرچووە و جاری دواتر بە بارمتەی ٥٠٠ ملیۆن تمەن دوای یەک مانگ لە دەستگیرکردنی ئازاد کرا.
رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافی مرۆڤ رایگەیاند،"پەروین عەبدوڵاپەنا"یەکێک لە چالاکوانانی شاری بانە و ئەندامی بەڕێوەبەریی یەکەی دابینکردنی پێداویستیی کرێکارانی بیناسازی و یەکەی فرۆشیارانی قاڵیی دەستچن، لەلایەن لقی یەکی دادگای شۆڕشی ئیسلامی لە شاری سەقز سزای ٨ مانگ زیندانیکردنی بەسەردا سەپێنراوە.
ھەروەھا"کەمال ھاشمی" لە کاتێکدا دوو مانگ بەسەر دەستبەسەرکرانیدا تێدەپەڕێت؛ لە دانیشتنی دادگای شۆڕشی پیرانشار بێ ئامادەبوونی خۆی، بە تۆمەتی"پڕوپاگەندە دژی نیزام و پیلانگێڕی لە دژی ئاسایشی گشتی" سزای ١٦ مانگ زیندانیکردنی بەسەردا سەپێندراوە، لە ئورمیەوە بۆ بەندیخانەی ناوەندی نەغەدە گواستراوەتەوە.
کەمال ھاشمی تەمەن ٤٠ ساڵە و خێزاندارە و باوکی دوو منداڵە، لە ماوەی دەستبەسەرکرانیدا لە مافی گرتنی پارێزەر بێ بەشکراوە.
رێکخراوی ھەنگاو راشیگەیاندوە،"مەھسا قوربانی"خەڵکی شاری سنە و دانیشتووی تاران، لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانەوە رفێنراوە ، بۆ شوێنێکی نادیار گواستراوە و چارەنوسی نادیارە.
ھەروەھا"عەبدوڵا ڕەزایی"مامۆستای خوێندنگە و چالاکی پیشەیی خەڵکی شاری ھەرسین سەر بە پارێزگای کرماشان، ڕۆژی دووشەممە لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانەوە ڕفێندرا.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، ھێزەکانی سوریای دیموکرات بە پشتیوانی دانیشتوانی ناوچەکە، کار دەکات بۆ پاراستنی ھاووڵاتیان و ئاسایش و ئارامی ناوچەکە، بە مەبەستی ڕێگریکردن دوبارەبونەوەی ھێرشی ھاوشێوە.
بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە، دوای ئەوەی ھاووڵاتییەک سکاڵای لەبەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی تۆمارکرد کەوا کچەکەی دیارنەماوە، پۆلیس لێکۆڵینەوەکانی دەستپێکرد، دەرکەوت بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤیدیۆیەکیەوە لە تیکتۆک کچەکە ماڵی بەجێھێشتووەو لەترسا ھەڵھاتووە .
راشیگەیاندوە، پۆلیسی سلێمانی لێکۆڵینەوەکانی دەستپێکرد و سەرەتا توانرا دوو تۆمەتبار دەستگیر بکرێن کە ڤیدیۆکەیان بڵاو کردبوەوە، دواتر لە ماوەیەکی کەمدا کچە ونوبوەکە دۆزرایەوەو دەرکەوت لەماوەی دیارنەمانیدا لەلایەن ٥ تۆمەتبارەوە فڕێندراوەو لەناو شوقەیەکدا دەستبەسەرکراوەو دەستدرێژی کراوەتەسەر، لێکۆڵینەوەکانی پۆلیسی لەو تاوانە بەردەوام بووە تا توانراوە ھەموو تۆمەتبارەکانی تر بدۆزرێنەوەو دەستگیربکرێن .
ئاماژەی بۆ ئەوەش کردوە، بەبڕیاری دادوەر و بەپێی ماددەی ٤٣٠ لەیاسای سزادانی عیرقی ڕاگیراوان و لێکۆڵینەوە لەگەڵیان بەردوامە و دانیان ناوە بەتاوانەکەیاندا، ھەروەھا بە بڕیاری دادوەریش کچەکە ڕەوانەی نەخۆشخانە کراوە بۆ چارەسەری پزیشکی و پشکنینی پێویست لەوبارەیەوە.
ئەوەش لە کاتێکدایە "کەسکین بایندر" ھاوسەرۆکی "دەبەپە" دوای وەرگرتنی وتەکانی لەلایەن داواکاری گشتییەوە، بە تۆمەتی "ئەندامبوون لە ڕێکخستن دا"بردرایە دادگای ئێشکگری دادوەریی ئامەد، دادگاکە لەسەر داوای داواکاری گشتی بڕیاری زیندانیکردنی بۆ دەرکرد.
ئامانجی پلاتفۆرمەکە زیندووکردنەوەی ساتە خۆشەکانە، لەنێو دڵی خەڵکەکەیدا لەگەڵ ھاتنی ساڵی نوێ گەورەترین ڤیستیڤاڵی ساز دەکات.
ھەروەھا پلاتفۆرمەکە دەیەوێت سلێمانی وەک ھەمیشە پێشەنگی کەلتوور و نوێگەری و داھێنان بێت.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، تەنھا ژنێک لەو ماڵەدا بووە کە ناوی مرواری بووە و تەمەنی ٥٠ ساڵ بووە، بەھۆی لێچوونی غازەوە ماڵەکەی تەقیوەتەوە و خۆشی سوتاوە و گەیەندراوەتە نەخۆشخانەی ئیمێرجنسی لە سلێمانی.
شایەتحاڵانی رووداوەکەش دەڵێن، گوێیان لە دەنگی تەقینەوەیەکی زۆر بەھێز بووە و وایانزانیوە بۆردومانە، زیانیش بە چەند ماڵێکی تر کەوتووە.
بەپێی راپۆرتێکی رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ، دادگای شۆڕشی حکومەت لە شاری سنە بە تۆمەتی ھەوڵدان بۆ تێکدانی ئاسایشی نیشتمانی، سزای ٢٠ ساڵ زیندانی بەسەر چوار مامۆستای خوێندنگە لە شاری دیواندەرە سەپاندووە، کە ھەریەکەیان پێنج ساڵ زیندانی دەکرێن، ھەروەھا سزای سێ کەسی تریش ھەڵپەسێدراوە.
بەپێی راپۆرتەکەی ھەنگاو، ئەو چوار مامۆستایە خەڵکی دیواندەرەن و ٧٦ رۆژ زیندانی کرابوون و دواتر بە پێدانی بارمتەی یەک ملیار و ٥٠٠ ملیۆن تمەن بەشێوەی کاتی ئازادکرابوون.
"کەنعانی" لە کۆنفرانسی ھەفتانەیدا وتی، سیاسەتیان بەرامبەر سعودیە و دانوستانەکان روونە و پەیوەندییەکانیان لەبەرەوپێشچووندایە. وتیشی، تائێستا پێنج خولی دانوستان لەنێوان تاران و ریاز بەڕێوەچووە بە نێوەندگیری عێراق لە "بەغداد"، زەمینەسازیش ھەیە بۆ بەستی خولی شەشەم، بەڵام ھێشتا وادەکەی دیارینەکراوە.
سەبارەت بە رێککەوتنی ئەتۆمیش "کەنعانی" وتی، ھەڵوێستی ئەمریکا سەبارەت بەو رێککەوتنە دووفاقی تێدایە و رێکارەکانی بنیاتنەر نین و گەیشتن بە رێککەوتن دوادەخات. وتیشی تائێستا رێککەوتنی ئەتۆمی لەسەر مێزی گفتوگۆیە و ئەگەری گەیشتن بە رێککەوتن ھەیە.
سەبارەت بە خۆپیشاندانەکانیش وتی، ھەندێک لە وڵاتانی رۆژئاوا ھەڵەیان کرد لە پشتیوانیکردنی خۆپیشاندەران.
"تەیب تەمەل"جێگری ھاوسەرۆکانی گشتیی ھەدەپە ڕایگەیاندوە، گۆشەگیری لە ئیمراڵی گۆڕاوە بۆ فۆرمی ئیدارەی تورکیا، دەمێکە داوا دەکەن کێشەکان بە چارەسەر و دیالۆگ و ڕێگەی دیموکراسی چارەسەر بکرێن. بەڵام نزیکەی دوو ساڵە گرنگترین ئەکتەری چارەسەریی گۆشەگیر کراوە، ماوەی دوو ساڵە ھەموو خەڵکی تورکیا دەیانەوێت پارێزەر و بنەماڵەکەی لەگەڵ "ئۆجالان" و زیندانییەکانی تر یەکتر ببینن، بەڵام رێگەیان پێنادرێت.
ئەوەش لە کاتێکدایە لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا پەرلەمانتارانی"ھەدەپە"لە بەردەم وەزارەتی دادی تورکیا مانگرتنیان بۆ شکاندنی گۆشەگیریی سەر"عەبدوڵا ئۆجالان"رێبەری زیندانیکراوی پارتی کرێکارانی کوردستان"پەکەکە"دەستپێکرد، بەڵام پۆلیسی ئەو وڵاتە چالاکییەکەی قەدەغەکرد، پەرلەمانتارانیش چالاکی مانگرتنەکەیان گواستەوە بۆ بەردەم پەرلەمانی تورکیا.