"سەڵاحەدین دەمیرتاش"ھاوسەرۆکی پێشوتری پارتی دیموکراتی گەلان"ھەدەپە"، لەبارەی بڕیاری"ھەدەپە"بۆ دیاریکردنی کاندید بۆ ھەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری تورکیا، لە زیندانەوە ھەڵویستی خۆی ڕاگەیاند و ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، کورد نایەوێت لە ژووری تەنیشتەوە چاوەڕێ بکات، ھەدەپە بەشێکە لە تورکیا، کۆمار بەھای ھاوبەشی ئەوانە و پێکەوە دەژین.

وتیشی "ھەدەپە" دەیەوێت کاندیدی ھاوبەش لە لایەن شەش لایەنەکەوە دیاری بکرێت و گفتوگۆ و دانوستان لەسەر بنەما گشتییەکانی دیموکراسی بەشێوەیەکی ئاشکرا و شەفافانە لەگەڵ ھەدەپە و تەواوی ئۆپۆزسیۆن ئەنجام بدرێت.

دەمیرتاش جەختی لەوەشکردوەتەوە، کاندیدی ھاوبەش دەتوانێت ببێتە کاندیدی ھاوبەشی گەل و پرسی دانوستان لەگەڵ ھەدەپە نھێنی نییە.

نزیکەی مانگێکە گەمارۆی ھێزەکانی حکومەتی سوریا، لەسەر گەڕەکی شێخ مەقسود و ئەشرەفیە لە شاری حەلەب و ناوچەی شەھبا بەردەوامە و رێگری لە چوونە ژوورەوەی سوتەمەنی و ئارد و ماددەی خۆراکی بۆ دانیشتووانی گەڕەکەکان دەکەن، تائێستاش دوو منداڵ لە گەڕەکی شێخ مەقسوود بەھۆی نەمانی دەرمان لە دەرمانخانەکانی گەڕەکەکە گیانیان لەدەستداوە.

کاروان خۆشناو وتەبێژی ناوچەی یەکی پاسەوانی سنووری عێراق بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بڕیاربوو وەزارەتی ناوخۆی عێراق دوای سەری ساڵ، لینکی فۆڕمی ئەلیکترۆنی بۆ دامەزراندنی سێ ھەزار کەس لە خەڵکی ھەرێمی کوردستان بۆ ھێزەکانی پاسەوانی سنوور بڵاوبکاتەوە، بەڵام تاکو ئێستا ئەو لینکەی بڵاونەکراوەتەوە.

وتیشی، ئەوان بۆ دەستپێکردنی دامەزراندن چاوەڕوانی ئەو لینەکەی وەزارەتی ناوخۆ دەکەن، بەڵام لینکەکە دانەنراوە و ناشزانن بۆچی دانەنراوە.

رۆژی شەشی کانوونی یەکەمی ساڵی رابردوو وەزارەتی ناوخۆی عێراق رایگەیاند، لینکی فۆڕمی ئەلکترۆنی بۆ دامەزراندنی سێ ھەزار کەس لە خەڵکی ھەرێمی کوردستان بۆ ھێزەکانی پاسەوانی سنور بڵاودەکەنەوە، بەڵام دوای زیاتر لە مانگێک ھێشتا ئەو لینکە بڵاونەکراوەتەوە.

ئاری ئەحمەد بەڕێوەبەری گشتی ئاو و ئاوەڕۆی ھەرێم بە کوردسات نیوزی راگەیاند، پێشتر بڕیاردرابوو ھەر کەسێک پێوەری ئاو نەبەستبێت بۆ ھەر مانگێک ٨٠ ھەزار سزا بدرێت، بەڵام دواتر بڕیاردرا ئەو بڕە پارەیە بۆ ناو شار بۆ ٢٠ ھەزار و بۆ دەرەوەی شار بۆ ١٠ ھەزار تا ٢١ی ١٢ی ساڵی رابردوو کەمبکرێتەوە.

وتیشی، لەئێستادا بەڕێوەبەرایەتی ئاوی ھەرێم لە ڕێی وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار جارێکی دیکە بە نوسراوێک ئەو بڕیارەی بەرزکردووەتەوە بۆ ئەنجومەنی وەزیران، تا بڕیارەکە جێبەجێبکرێتەوە بۆ ئەو کەسانەی سودمەندنەبوون، بەڵام تا ئێستا وەڵامی نوسراوەکەیان نەدراوەتەوە. 

عەمید محەمەد روشدی بەڕێوەبەری بەشی پەیوەندی و راگەیاندن لە بەرێوەبەرایەتی گشتی ھاتووچۆی  ھەرێم لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەنووسیدا رایگەیاند، ساڵی رابردوو سێ ھەزار و ٧٠٦ رووداوی ھاتووچۆ بە جۆرەکانی پێکدادان و وەرگەڕان و شێلان لە ھەرێم تۆمارکراون کە بەھۆیانەوە ٤٤٥ کەس گیانیان لەدەستداوە و حەوت ھەزار و ٢٢٥ کەسیش برینداربوون، لە کۆی ئەو رووداوانەش ٤٤٤یان بەھۆی ماتۆرسکیلەوە بووە.

راشیگەیاند، ژمارەی رووداوەکانی ھاتووچۆ لە ساڵی ٢٠٢٢دا، بەراورد بە ساڵی ٢٠٢١ کەمیکردووە، چونکە لەو ساڵەدا چوار ھەزار و ١٢٠ رووداوی ھاتووچۆ تۆمارکراون، بەوەش ٤١٤ رووداو کەمیکردووە.  وتیشی، جگە لەسەرپێچی کامێراکانی چاودێری ٤٩٩ ھەزار و ٣٩٤ سەرپێچی ھەمەجۆر تۆمارکراوە.

کۆمسیۆنی ئەمریکا بۆ ئازادی ئایینەکان لە راپۆرتێکدا رایگەیاند، حکومەتی عێراق ویستی راستەقینەی نییە بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی روبەڕوی کەمینەکان دەبێتەوە، بەڵام ئەمریکاش وەک ھاوبەشێک رۆڵی دەبێت لە ھاندانی بەغداد بۆ باشترکردنی ئازادی رادەربڕین و ئازادی ئاینییەکان، ئەوەش لەڕێی جێبەجێکردنی رێککەوتی شەنگال بە دانوستان لەگەڵ خودی ئێزدییەکان خۆیان.

لە راپۆرتەکەدا تیشک خراوەتە سەر یاسای رزگاربووانی ئێزدی کە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە مانگی ئاداری ساڵی ٢٠٢١ تێپەڕاندووە و جێی بایەخی جیھان بووە، بەوپێیەی ئەو یاسایە داوای قەرەبوو و پشتیوانی قوربانیانی جەنگ دەکات کە ئێزدییەکان و مەسیحی و تورکمان و شەبەک و پێکھاتەکانی دیکە دەگرێتەوە. 

لە راپۆرتەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە، ئەو قەیرانانەی عێراق پێیدا تێپەڕیووە کاریگەری لەسەر کەمینەکانی وڵاتەکە کردووە، بە تایبەت مەسیحی و ئێزدی و کاکاییەکان.

لە راپۆرتەکەی کۆمسیۆنی ئەمریکا ئامارێکی ئاژانسی کۆچی سەربە نەتەوە یەکگرتووەکانیش خراوەتەڕوو، کە تا ساڵی ٢٠٢٢ زیاتر لە سێ ھەزار ئێزدی کە زۆرینەیان ژنن بێسەروشوێنن و زیاتر لە ٢٠٠ ھەزاریشیان لە کەمپەکاندا لە ئاوارەیدا دەژین.

د. سامان بەرزنجی وەزیری تەندروستی ھەرێمی کوردستان لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، ھەر رێکارێک بۆ بەرەنگاربوونەوەی ھەر گومانێکی ڤایرۆسی نوێ بە مەبەستی بەرژەوەندی ھاووڵاتیان و خۆپارێزیە لە تەشەنەکردن.

دەشڵێت، ھیچ رێکارێک ناکەن بە بارگرانی بۆ کاروکەسابەتی ھاووڵاتی و ھەموو کات چاودێری دۆخی ھەموو نەخۆشیەکی گواستراوە دەکەن.

وەزیری تەندروستی راشیگەیاند، لە ھەرێمی کوردستان دوو ملیۆن و ٩٣١ ھەزار و ٤٧٤ ژەمە ڤاکسینی کۆرۆنا بە ھاووڵاتیان دراوە، کە بە نزیکەیی نیوەی دانیشتووانی ھەرێم، لانیکەم ژەمێک یان دوو ژەمی ڤاکسینی پێدراوە.

ئەو قسانەی وەزیری تەندروستی لە کاتێکدایە بە بڕیاری وەزارەتی تەندروستی و بەھۆی سەرھەڵدانی جۆرێکی نوێی کۆرۆنا لە چین، ھەر کەسێک لەو وڵاتەوە سەردانی ھەرێم بکات داوای پشکنینی پێشوەختی ڤایرۆسی کۆرۆنای لێدەکرێت.

رێکخراوی مافی مرۆڤی ھەنگاو بڵاویکردەوە، لە ھەفتەی یەکەمی ساڵی ٢٠٢٣، ١١ منداڵ و مێرمنداڵی خوار تەمەن ١٨ ساڵ، لە شارەکانی جوانڕۆ و مھاباد و سنە لە رۆژھەڵاتی کوردستان، لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانی ئێرانەوە رفێندراون.

رێکخراوی ھەنگاو راشیگەیاند، لەو ١١ منداڵ و مێرمنداڵەی رفێندراون، نۆ کەسیان خەڵکی شاری جوانڕۆن، دووانەکەی تریش خەڵکی مھاباد و سنەن.

پێشتر رێکخراوی مافی مرۆڤی ھەنگاو ئاشکرایکرد بوو، لە ماوەی ٨٠ رۆژدا لە شارەکانی رۆژھەڵاتی کوردستان، زیاتر لە ١٣٠ منداڵ لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانی ئێرانەوە رفێندراون.

بێگەرد تاڵەبانی لە پەیجی خۆی لە فەیسبووک بڵاویکردەوە، لە کۆبوونەوەکەیاندا بڕیاردرا لەسەر دیراسەکردنی بابەتی دانانی باج لەسەر مریشکی ھاوردە و ئاراستەکردنی نوسراوێک بۆ وەزارەتی دارایی بە مەبەستی جەختکردنەوە لەوەی بەھیچ شێوەیەک رێگەنەدرێت بە ھاوردەکردنی ھێلکەی تروکاندن.

ھەروەھا بڕیاردرا کە کۆبونەوەیەک لەگەڵ کۆمپانیای دانا غازئەنجامبدرێت بەمەبەستی دابینکردنی غازی پێویست بۆ پڕۆژە پەلەوەرییەکان و ئاراستەکردنی نوسراوێک بۆ وەزارەتی ناوخۆ بۆ کاراکردنەوەی لیژنەکانی دیاریکردنی بەروبوومەکان لە پارێزگاکان و ئیدارە سەربەخۆکان، یەکێکی تر لە بڕیارەکان بریتییە لە دیراسەکردنی تایبەت بە دروستکردنی پڕۆژە پەلەوەریەکانی گۆشت تاوەکو لە داھاتوودا بەپێی پلان پڕۆژەکانی پەلەوەری گۆشت دروستبکرێت. 

 ھەروەھا بڕیاردرا لە داھاتوویەکی نزیکدا تیمێک بەسەرپەرشتی وەزارەتی کشتوکاڵ سەردانی وەزارەتی کشتوکاڵی حکومەتی فیداڵ بکات بەمەبەستی جارێکی تر کارکردنەوەی ئەو یاداشتی (لێکتێگەیشتننامەی) کە لەنێوان ھەر دوو وەزارەت ھەیە.

جگەلەوەش بڕیاردرا دیراسەی بڕیاری دامەزراندنی سەرپەرشتیاران بۆ سەرپەرشتیکردنی پڕۆژە پەلەوەریەکان بکرێت و جارێکیتریش لەگەڵ وەزارەتی دارایی ھاوکاری و ھەماھەنگی بکرێت بە مەبەستی لێخۆشبوونی گومرگی.

رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاویکردەوە، خالق خزرزادە تەمەن ٣٢ ساڵ خەڵکی شاری پیرانشار لە گرتووخانەی ناوەندی بەندەر عەباس و رەشید لەوەندپور خەڵکی ئورمییە لە گرتووخانەی رەجایی شاری کەرەج سزای لەسێدارەدانیان بەسەردا جێبەجێکراوە.

بەپێی زانیارییەکانی رێکخراوی ھەنگاو، خالق خززادە پێش دوو ساڵ و رەشید لەوەندپور چەند ساڵێک لەمەوبەر بە تۆمەتی بازرگانی بە ماددەی ھۆشبەر دەستگیرکراون و لەلایەن دەسەڵاتی دادوەری ئێرانەوە سزای لەسێدارەدانیان بۆ دەرچووبوو.

بەڕێوەبەرایەتی گشتی نەوت و کانزاکانی سلێمانی لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە،  تا رۆژی پێنجی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣، ١٩ ملیۆن و ٦٠٠ ھەزار لیتر نەوتیان دابەشکردووە بەسەر ناوچە شاخاوییەکانی سنوری پارێزگاکانی سلێمانی و ھەڵەبجە ئیدارەکانی گەرمیان و راپەڕین و ٩٨ ھەزار خێزان سودمەندبوون.

پێشتریش وەزارەتی سامانە سروشتییەکان رایگەیاندبوو، تاوەکو رۆژی چواری کانوونی دووەمی ئەمساڵ ٤٦ ملیۆن و ٨٥٠ ھەزار و ٨٠٠ لیتر نەوتی سپی لە سەرجەم ناوچە شاخاوییەکانی ھەرێم دابەشکراوە و ٢٣٤ ھەزار و ٢٥٤ خێزان سوودمەند بوون.

ئەوەش لەکاتێکدایە چەندین شار و ناوچەی ھەرێمی کوردستان نزیکەی چوار ساڵە نەوتیان تێدا دابەشنەکراوە و لەم وەرزی سەرمایەشدا لە ٨٣%ی ھاووڵاتیان نەوتیان لە قەزا و ناحییەکان و سەنتەری شارەکان بەدەستنەگەیشتووە.

لیژنەی جێبەجێکردنی دیداری یەکێتی بە سەرپەرشتی قوباد تاڵەبانی سەرپەرشتیاری دیداری یەکێتی کۆبوویەوە بۆ ھەڵسەنگاندنی دوا کارەکانی لیژنەکانی تایبەت بە راسپاردەکان.

لە کۆبوونەوەکەدا لیژنە جیاجیاکان راپۆرتەکانیان سەبارەت بە میکانیزم و پلانەکانیان بۆ چۆنییەتی جێبەجێکردنی راسپارەدەکان خستەڕوو. قوباد تاڵەبانییش رایگەیاند، لەئێستادا بەشێکی بەرچاو لە راسپاردەکان لە ھەمواری پەیڕەو و ئاڕاستەی ئیشکردنی ئۆرگانەکان لە جێبەجێکردندان، راسپاردەکانی تریش ئەرکی ھەموومانە تا دیداری دووەم کاری لەسەر بکەن. 

پۆلیسی رووبەڕوبونەوەی تاوانی کەرکوک رایگەیاند، بکوژی ژنە ٢٩ ساڵانەکەی ناحیەی شوان ئاشکراکراوە، دانی بە تاوانەکەیداناوە کە ھاوسەرەکەی ژنەکەی کوشتووە، لە ئێستاشدا بەپێی ماددەی ٤٠٦ لە یاسای سزادانی عێراقی دەستگیرکراوە.

رۆژی ٢٨ی مانگی رابردوو ژنێک لە ناحیەی شوانی سەر بە پارێزگای کەرکوک کوژرا، لە کاتی ڕوداوەکەدا وا بڵاوکرایەوە کە گوایە سێ چەکداری نەناسراو ژنەکەیان کوشتووە و ھاوسەرەکەیان بەستووەتەوە و دواتر ھەڵھاتوون، ھەر ئەو کاتەش بەرێوەبەری پۆلیسی پارێزگای کەرکوک بە سەرۆکایەتی بەڕێوەبەری نەھێشتنی تاوانی کەرکوک تیمێکی لێکۆڵینەوەی پێکھێنا، بۆ ئەوە ئەنجامدەرانی تاوانەکە ئاشکرا بکەن، لە ئێستاشدا پۆلیسی کەرکوک رایگەیاندوە، ھاوسەری ژنە کوژراوەکە تاوانەکەی ئەنجامداوە.

وەزارەتی تەندروستی ھەرێمی کوردستان لە نوسراوێکدا، کە ئاڕاستەی بەرێوەبەرایەتییە گشتییەکانی تەندروستی کردووە ئاماژەوەی بەوەکردووە، بەھۆی بڵاوبوونەوەی جۆرێکی نوێی ڤایرۆسی کۆرۆنا لە چین و بە پشتبەستن بە راپۆرتەکانی نێودەوڵەتی و رێکخراوی تەندروستی جیھانی، ژمارەیەک لە وڵاتان رێکاری خۆپارێزیان گرتووەتەبەر بۆ ئەو کەسانەی لە وڵاتی چینەوە دێن و بۆ ئەم بەستە کاری پێویست ئەنجامبدەن.

دەشڵێت، داواکردنی پشکنینی کۆرۆنا PCR کە ئەنجامی نەرێنی بێت و بۆسەرجەم ئەو کەسانەی لە وڵاتی چینەوە دێن لەماوەی ٧٢ سەعات پێش ھاتنەناوەوەی بۆ ھەرێمی کوردستان لە رێکەوتی ١٥ی ١ی ٢٠٢٣ جێبەجێدەکرێت.

قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانی ھەرێمی کوردستان لە ھەژماری تایبەتی خۆی لە تۆری کۆمەڵایەتی فەیسبوک ئەم وێنانەی بڵاوکردووەتەوە و دەڵێت ، ستایشی ھەوڵەکانی لایەنە ئەمنییەکانی سلێمانیم کرد لەپای کار و چالاکییەکانیان بۆ پاراستنی ئارامی و دەستگیرکردنی تاوانبار و تۆمەتباران.

دەشڵێت، بۆ ئەمساڵ چاوەڕێی زیاتریان لێ دەکەین؛ بە ھەماھەنگی کردنی نێوانیان و یەکخستنەوەی ھەوڵەکانیان لەپێناو باشتر چەسپاندنی سەقامگیری و پێشگرتن لە ئەنجامدانی تاوان.