باڵانبۆ محەمەد جێگری لیژنەی ناوخۆو ئاسایش و ئەنجومەنە خۆجێییەکان لە پەرلەمانی کوردستان بە کوردسات نیوزی راگەیاند، رۆژی دووشەممە کۆبونەوەکانیان لەگەڵ لیژنەی ئاسایش و بەرگریی ئەنجومەنی نوێنەران دەست پێدەکات بۆ گفتوگۆکردن لەسەر پێشێلکارییەکان و بەزاندنی سنورەکانی عێراق و ھەرێمی کوردستان لەلایەن وڵاتانی دراوسێ وە، لەگەڵ بابەتی دانانی پاسەوانی سنور.

وتیشی، چارەسەرکردنی کێشەی ناوچە جێناکۆکەکان و ئەو ناوچانەی بۆشایی ئەمنی تێدیە، لەگەڵ کێشەی پێشمەرگە یەکێکی ترە لە تەوەری گفتوگۆکان.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، ئەگەر دەرفەتیان بۆ بڕەخسێت لەگەڵ لیژنەی پەرەپێدانی ھەرێم و پارێزگاکانیش کۆدەبنەوە بۆ تاوتوێکردنی گرفتەکانی پارێزگای ھەڵەبجە و کردنەوەی دەروازەی سنوری سازان.

قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانی ھەرێمی کوردستان، لەھەولێر لەگەڵ ئیریک شۆڤالیێ باڵیۆزی فەرەنسا و مارتین یێگەر باڵیۆزی ئەڵمانیا لە عێراق کۆبوەوە و  جەختی لە گرنگیی ئەنجامدانی ھەڵبژاردنێکی بێگەرد لە ھەرێمی کوردستان کردەوە بەڕەچاوکردنی تێبینییەکانی لایەنە سیاسییەکان و ماف و پێگەی ھەموو پێکھاتەکان.

لە کۆبونەوەکەدا قوباد تاڵەبانی ئاماژەی سبە گرفتە سیاسییەکانی ھەرێمی کوردستان و ھەنگاوەکانی قۆناغی داھاتوو بۆ چارەسەری ئەو گرفتانە کردو جەختی کردەوە، دەبێت کێشەکان بەگفتوگۆ چارەسەر بکرێن لەپێناو بەرژەوەندی گشتیدا.

سەبارەت بە پەیوەندییەکانیش لەگەڵ عێراق رایگەیاند، تێگەیشتنی باش ھەیە بۆ چارەسەرکردنی گرفتەکان لەگەڵ حکومەتەکەی سودانی و چاوەڕێن ئەوەش لەیاسای بوودجەی ٢٠٢٣ رەنگدانەوەی ھەبێت و بە رێککەوتن لەگەڵ بەغداد کۆی کێشە ھەڵپەسێردراوەکان چارەسەر بکرێن.

ھاوکات سەبارەت بە پرسی ووزە و نەوت و غاز راشیگەیاند، ئەو پرسە نیشتمانییە و دەبێت سازانی لەسەر بێت تا سامان و داھاتی وڵات بۆ خۆشگوزەرانی خەڵک بەکار بێت.

زیاد جەبار سەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتی لە پەرلەمانی کوردستان بە کوردسات نیوزی راگەیاند، رۆژی دووشەممە دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان لەگەڵ سەرۆکی فراکسیۆنەکان کۆبونەوەیەکی راوێژکاری ئەنجام دەدات.

وتیشی، ئامانجی کۆبونەوەکە گفتوگۆکردنە لەسەر ھەمواری یاسای ھەڵبژاردن و کارکردنەوەی کۆمیسیۆنی باڵای ھەڵبژاردنی ھەرێمی کوردستان.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، کۆبونەوەکان بەردەوام دەبێت تادەگەن بە رێککەوتن لەسەر ھەمواری یاسای ھەڵبژاردن و کاراکردنەوەی کۆمیسیۆنی ھەڵبژاردن، دواتر کۆبونەوەی پەرلەمانی کوردستان ساز دەکرێت.

عەلی عەبدوڵا، وتەبێژی بەرگری شارستانی راپەڕین بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بەیانی ئەمڕۆ لە خانوویەکی گەڕەکی ئۆردوگای چۆمان لە ناحیەی چوارقوڕنەی سەر بە قەزای رانیە ئاگرکەوتەوە و لە ئەنجامدا ژنێکی دووگیان کە تەمەن ٢٥ ساڵ بووە گیانی لەدەستدا و بەشێکی زۆری ماڵەکەش سوتا.

روونیشیکردەوە، خاوەن ماڵەکە پێشمەرگەیە و لە دەوام بووە، ژنە دووگیانەکەشی بە تەنھا لە ماڵ بووە و لە ئەنجامی لێکۆڵینەوەکان دەرکەوت کە ژنەکە شەو ھیتەری داگیرساندووە و بەھۆی توانەوەی سویچ پلاکی ھیتەرەکە شۆرتی کارەبا دروستبووە و ماڵەکەیان سوتاوە.

وتەبێژی بەرگری شارستانی راپەڕین وتیشی، ھاووڵاتیان زۆر درەنگ پەیوەندییان بە بنکەی بەرگری شارستانییەوە کردووە و داواشی کرد لە کاتی ھەر رووداوێکی ئاگرکەوتنەوەدا بە زووترین کات پەیوەندی بە ژمارە ١١٥ بکەن، بۆ ئەوەی رووداوەکان کارەساتی لێنەکەوێتەوە.

چەند رۆژێکە گرتەیەکی ڤیدیۆیی بڵاوبووەتەوە کە تێیدا دوو کەس بە جل و بەرگی رەسمی و وەک کارمەندی پاراستنی ئاسایشی یاریگاکە دەردەکەون، ئاڵای کوردستان لە چەند گەنجێک وەردەگرن، ئەم ڤیدیۆیە کاردانەوەی لێکەوتووەتەوە.

سۆزان مەنسور وتی، "بۆ دواداچوونی ئەم گرتە ڤیدیۆیە پەیوەندیمان کرد بە نوسینگەی وەزیری ناوخۆ و داوامان لێکردن کە لێکۆلینەوە بکەن لەو کەسەی کە بە جل و بەرگی رەسمی و وەک ئاسایشی یاریگاکە دەردەکەوێ، لێپێچینەوەی یاسایی لەگەڵدا بکرێ."

دەشڵێت، بەپێ دەستور ئاڵای کوردستان وەک ئاڵای هەرێمیکی فیدرالی لە چوارچێوەی عێراقدا، ئاڵایەکی رەسمیە و لەهیچ شوێنێکیش نابێ رێگیری لە بەرزکردنەوەی بکرێ.

راشیگەیاند، "لەلای خۆیانەوە نوسینگەی وەزیری ناوخۆ بەڵێنیان لێکۆلینەوە بکەن و لەئەنجامەکەی ئاگادارمان بکەنەوە."

بەپێی زانیارییەکان لەنێو خانووەکە خێزانێکی پەناخوازی سووری دەژین و دوو لە منداڵەکان ھەر لە شوێنی رووداوەکە گیانیان لەدەستداوە و یەکێکی دیکەیان دوای گواستنەوە بۆ نەخۆشخانە گیانی لەدەستداوە.

میدیاکانی باکوری کوردستان بڵاویانکردەوە، بەرەبەیانی ئەمڕۆ لە ناحیەی دوڵکادیرئۆغڵوی سەر بە شاری مەرەش لە باکووری کوردستان، خانوویەکی کۆنی دوو نھۆمی ئاگری گرت.

ئاماژەیان بۆ ئەوەشکردووە، لەو خانووەدا خێزانێکی پەنابەری سووریایی دەژیان و لە ئەنجامی ئاگرەکەش سێ منداڵ بەھۆی دووکەڵ و تەنگەنەفەسی گیانیان لەدەستدا.

بەپێی زانیارییەکان، لە کاتی رووداوی ئاگرکەوتنەوەکەشدا دایکی منداڵەکان لە ماڵەوە نەبووە و باوکیشیان پێشتر گیانی لەدەستداوە.

بەپێی ئامارێکی رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافی مرۆڤ، لە ساڵی ٢٠٢٢ دا، ٥٢ ھاووڵاتیی کورد لە شارەکانی کوردستان و شارەکانی تری ئێران لە سێدارە دراون و تا ئێستا ناسنامەی ٥١ کەسیان ئاشکرا بووە. بە بەراورد بە ساڵی ڕابردووش ئامارەکە ٨% زیادیکردوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، زۆرترین ژمارەی لە سێدارە دراوان لە بەندیخانەکانی ئورمیە و خوڕەمئاوا بووە کە لەھەریەکەیان ٩ حاڵەت تۆمارکراوە، لە بەندیخانەی ناوەندیی لە ئیلام و کەرەجیش ٨ حاڵەت و لە کرماشان ٦، لە ئەراک ٥، سنە ٤ حاڵەت تۆمارکراون.

ھێزەکانی سوریای دیموکرات لە راگەیەنراوێکدا ئاشکرایکرد، لە ئاکامی ھێرشێکی سوپای تورکیا لە شارۆچکەی رمێلانی سەر بە قامیشلو شەرڤانێک کوژراو یەکێکی تریش بریندار بووە.

ئەو ھێرشەی تورکیا بۆ سەر رمێلان ھاوکاتە لەگەڵ ھۆشدارییەکانی ھەسەدە و وڵاتانی ناوچەکە و جیھان لەبارەی مەترسی ئامادەکارییەکانی تورکیا بۆ ئەنجامدانی ھێرشێکی بەرفراوان بۆ سەر رۆژئاوای کوردستان.

 

"محەمەد شوکری" سەرۆکی دەستەی وەبەرھێنانی ھەرێم بە کوردسات نیوزی راگەیاند، نزمبوونەوەی بەھای دینار بەرانبەر دۆلار کاریگەری لەسەر قیستی خاوەنی یەکەکانی نیشتەجێبوون دروست کردوە، لە ئێستادا چاوەڕوانی ئەوەن بەھای دینار بەرامبەر بە دۆلار جێگیر بکرێت، چونکە حکومەتی عێراق چەند جارێک بڕیاریداوە ئەو کێشەیە چارەسەر بکات.

وتیشی، چاوەڕوانی بەغداد دەکەن، ئەگەر بەھای دینار بەرامبەر بە دۆلار جێگیر نەکرێت، ئەوا لە ماوەی دوو ھەفتە بۆ سێ ھەفتەی داھاتوو لەسەر ئەو بابەتە کۆدەبنەوە و بڕیارێک لە بەرژەوەندی خاوەنی یەکەکانی نیشتەجێبوون دەدرێت.

 

"پەروین بوڵدان" ھاوسەرۆکی گشتی پارتی دیموکراتی گەلان "ھەدەپە" رایگەیاند، پارتەکەیان بە کاندیدی خۆیەوە دەچێتە ناو ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی کۆماری تورکیا، لە سەرەتای مانگی شوباتیش ناوی کاندیدەکەیان بۆ ڕای گشتی ئاسکرا دەکەن.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، ئامانجی بەشداریکردنیان لەو ھەڵبژارنە، ناشتنی ئاکەپەیە، بۆ ئەو مەبەستەش بێجگە لە ئی پارتی لەگەڵ جەھەپە و دەڤا و ئایندە و پارتەکانی تری گروپی شەش لایەنەکە کۆبونەوەیان کردووە، باسیان لە ئاسایشی ھەڵبژاردن کردوە، چونکە، ئاکەپە بۆ ئەوەی لە ھەڵبژاردندا نەدۆڕێت، پەنا بۆ یارییەکان دەبات، وەک چۆن لە ھەموو ھەڵبژاردنێکدا دەیکات.

"پەروین بوڵدان" داوا دەکات ئەو شەش لایەنەی ئۆپۆزسیۆنی تورکیا پشتیوانی کاندیدەکەی ئەوان بکەن، چونکە ئەو کاندیدەی دیاری دەکەن زۆر گشتگیرتر دەبێت.

 

نەقیب بابان ئەحمەد سەرۆکی لیژنەی سەلامەتی باڵەخانە لە لیژنە ھاوبەشەکانی قائیمقامیەتی سلێمانی رایگەیاند، لە دوو ساڵی رابردوودا کاری زۆر باشیان لە شوێنە گشتییەکان و باڵەخانەکاندا کردووە، لەرێگەی پێدانی ھۆشیاری و گرتنەبەری رێکاری یاسایی لەگەڵ خاوەن بازاڕ و باڵەخانەکان بۆئەوەی پابەندی رێنماییەکانی بەرگری شارستانی بن، کارەکانیشیان ئەنجامی باشی ھەبووەو توانیویانە ژمارەی روداوەکانی ئاگرکەوتنەوە بەرێژەیەکی باش کەم بکەینەوە.

وتیشی، لیژنەکەیان لە ٢٠٢٢دا ھەزار و ٦٨٧ سەردانیان کردووە، سەرەڕای ئەوەی کە رێنمایی تەواویان داوە بەو شوێنانە، ١٥٥ شوێنیان ئاگادارکردووەتەوەو ١٥ شوێنیشیان داخستووە.

سەرۆکی لیژنەی سەلامەتی باڵەخانە ئاشکراشیکرد، لەئەنجامی کاری ئەو لیژنەیە و لیژنەکانی بەرگری شارستسنی روداوەکانی ئاگرکەوتنەوە لە تەلار و باڵەخانەکاندا بەرێژەیەکی باش کەمبووەتەوەو کەمترین قوربانی ھەبووە، بەشێوەیەک لەساڵی ٢٠٢٢ دا ژمارەی روداوەکانی ئاگرکەوتنەوە لە باڵەخانە و شوێنە بازرگانییەکان ١٤ حاڵەت بووە، لەساڵی ٢٠٢٠ دا ١٣٤ حاڵەت و لە ٢٠٢١دا ٣٨ حاڵەت بووە.

سبەینێ ٧٧ ساڵ تێپەڕدەبێت بەسەر دامەزراندنی کۆماری کوردستان لە لایەن پێشەوا قازی محەمەد لە شاری مھابادی رۆژھەڵاتی کوردستان، بەو بۆنەیەوە، ناوەندی ھاوکاری حزبەکانی رۆژھەڵات راگەیەنراوێکی بڵاوکردۆتەوەو ئاماژەی بەوەکردووە، ئەمساڵ لەکاتێکدا یادی ٢ی ڕێبەندان دەکەنەوە زیاتر لە ٤ مانگە شۆڕشی "ژن، ژیان، ئازادی" کە چەخماخەکەی لە کوردستان لێ درا و سەرتاسەری ئێرانی گرتووەتەوە و حزبەکانی ڕۆژھەڵات زیاتر لەھەر کاتێک ئامادەیی خۆیان بۆ ھاوکاری و ھاوئاھەنگی لەگەڵ یەکتر دەربڕیوە.

 راشیگەیاندوە، لە دوای ٧٧ ساڵ لە دامەزراندنی یەکەم کۆماری کوردی ئێستا کوردستان جارێکی دیکە و زۆر جەماوەرییتر و بەرینتر لە سەردەمی کۆمار ھاتۆتە مەیدان و بۆ مافە ڕەواکانی خۆی خەبات دەکات. ناوەندی ھاوکاری حزبەکانی رۆژھەڵات لەو بڕوایەدایە بە بەھێزکردنی گیانی یەکگرتوویی و پێکەوەیی و بەھێزکردن و خێراتر کردنی پرۆسەی ھاوکاری و پرۆژە و پلانی ھاوبەشی حزبەکانی رۆژھەڵاتی کوردستان، ئاسانتر گەلی کورد بە مافەکانی خۆی دەگات ، ئەوەش ھەمان ئەو ئامانجانەن کە کۆماری کوردستان لە ماوەی تەمەنی کورتی خۆیدا کاری بۆ کرد.

ئەمڕۆ شەممە لە نوسینگەکانی دەرەوەی بازاڕی ئاڵوگۆڕی دراو لە شارەکانی عێراق و ھەرێم بەھای کڕین و فرۆش بە جیاوازی ھەزار تا ١٥٠٠ دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەھای فرۆشتنی دۆلار بە ١٦٦ ھەزار و بەھای کڕینیش بە ١٦٥ ھەزارە و لە ھەندێک شوێنیش کەمترە.

سەرچاوەیەک لە بازاڕی ئاڵوگۆڕی دراو لە سلێمانی بە کوردسات نیوزی رایگەیاند: چاوڕوان دەکرێت رۆژی یەکشەممە بانکی ناوەندی عێراق بڕی خستنەڕووی کاش و حەواڵەی دۆلار زیابکات، ئەوەش کاریگەری دەبێت لەسەر بەھای دینار بەرامبەر دۆلار.

ھەروەھا سەرچاوەیەک لە بانکی ناوەندی عێراق بە میدیاکانی ووتووە، ھەفتەی رابردوو لە یەکشەممە تا پێنج شەممە، ٥٩١ ملیۆن و ٣١٦ ھەزارو ٨٤٠ دۆلار خراوەتەڕوو بە تێکڕای رۆژانەی ١١٨ ملیۆن و ٢٦٣ ھەزارو ٣٦٨ دۆلار،  کە بەراورد بە ھەفتەی رابردووتر رێژەی خستنەڕووی دۆلار لەسەدا ٦٣.٨٢ زیادی کردووە.

بەپێی تۆمارە ڤیدیۆییەکانی کامێراکانی چاودێری کە لە دۆسیەی لێکۆڵینەوەکەدا ھەیە، دەرکەوتووە تۆمەتباران بە ئۆتۆمبێلەکەیانەوە دەچنە شوێنێکی پشوودان، دوای ئەوەی ئۆتۆمبێلی قوربانییەکان دێتە شوێنەکە، تۆمەتباران شوێنەکە جێدەھێڵن، ھەر بەپێی تۆمارە ڤیدیۆییەکان کە لە کامێرا ئەمنییەکاندا دەرکەوتووە ئۆتۆمبێلی تۆمەتباران لە دوای ئەنجامدانی ھێرشەکە لە بەنزینخانەیەکدا لادەدات.

ھاوکات سەرۆکایەتی داواکاری گشتی کۆماریی مێردین رایگەیاند، لێکۆڵینەوەکان سەبارەت بەو رووداوەی لە سەر رێگای نسێبین روویدا بەردەوامە، کە لە کۆی شەش تۆمەتبار کە دەستبەسەرکرابوون دووانیان ئازاد کران، رێکارە ئەمنییەکان لەبارەی چوار تۆمەتبارەکەی تر درێژەی ھەیە و تۆمەتبارەکان لە دانپێدانانەکانیاندا ھۆکاری تاوانەکەیان بۆ دزیکردن گەڕاندووەتەوە.

مەولود سابیر، بەڕێوەبەری گشتی بانکە بازرگانییەکان لە ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، بانکی نیشتمان بانکێکی حکومییە، بە یاسای بانکی ناوەندی عێراقی دادەمەزرێت، ڕێکارەکانی دامەزراندنی دەست پێ کراوە و کارەکانی لە ھەرێم بە سەرمایەی نزیکەی ٢٥٠ ملیار دینار کۆتایی ھاتووە و ٢٥ ملیار دیناریش بە کاش لە بانکی ناوەندی عێراقی لە ھەولێر دانراوە، بەڵام چاوەڕوانی بانکی ناوەندی عێراقن مۆڵەت بدات بە کردنەوەی بانکەکە و کارەکان دەست پێ بکەن.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکردوە، کە مۆڵەت لە بانکی ناوەندی عێراقی وەردەگرن، واتە ھەموو ئەو کارانەی بانکی ناوەندی عێراقی ئەنجامی دەدات لە رووی رێنمایی و یاساوە لە بانکی نیشتمان لە ھەرێم جێبەجێی دەکرێن.

بەوتەی مەولود سابیر، دوای کردنەوەی بانکەکە، ھەموو پێشینەکان بۆ ھاووڵاتیانی ھەرێم دەکرێتەوە، ھەروەھا دەرگا وڵا دەکات تا بانکەکانی ھەرێم بکرێنە سیستەم و بەڕووی دەرەوە و جیھاندا بکرێنەوە.

دەشڵێت، ئەگەر ئەوان ئەندام بن لە بانکی ناوەندی عێراقی و بە یاسا مۆڵەت وەربگرن، ئەو کاتە بانکی ناوەندی عێراقی ڕێژەیەک لەو دۆلارەی دەیخاتەڕوو دەداتەوە بە بانکی نیشتمان و لە ھەرێمی کوردستان دەخرێتە بازاڕ، ئەوەش دەبێتە ھۆی دابەزینی نرخی دۆلار.

لیوا حەیدەر عومەر بەرپرسی ناوچەی یەکی پۆلیسی گومرگ لە ھەولێر بە کوردسات نیوزی راگەیاند، عەقید بەھزاد محەمەد کە لە ناوچەی یەکی پۆلیسی گومرگ  کاردەکات، رۆژی پێنج شەمە دەوامی ئاسایی خۆی کردوە و دواتر لەکاتی رۆیشتنەوەی بێسەروشوێن بووە و تا ئێستا چارەنوسی نادیارە.

بەپێی زانیارییەکانی کوردسات نیوز،  عەقید بەھزاد کە خەڵکی ئاکرێیە و لە ھەولێر دەوام دەکات رۆژی پێنج شەممە دوای تەواوبوونی دەوام، دوو ئۆتۆمبێلی جام رەش چاوەڕوانیان کردووە و لەگەڵ خۆیان بردویانە و لەو کاتەوە چارەنوسی نادیارە.

تا ئێستا پۆلیس و ھێزە ئەمنییەکانی ھەولێر ھیچ رونکردنەوەیەکیان لەو بارەیەوە نەداوە.