لەوبارەیەوە شاھۆ عوسمان قائیمقامی شارباژێڕ بە کوردسات نیوزی راگەیاند، فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا ناوچە شاخاوییەکانی سنوری قەزای ماوەتیان لە شارباژێڕ بۆردومان کرد. 

وتیشی، بۆردومانەکە ھیچ زیانێکی گیانی و ماڵی نەبووە.

دەقی روونکردنەوەکە...

روونکردنەوەیەک لە دادگای پێداچوونەوە و ئەنجومەنی دادوەری ھەرێمی کوردستانەوە

سەبارەت بە بڕیاری دادگای پێداچوونەوەی ھەرێم / دەستەی سزایی/٢ بە ژمارە (٤٦٨/ دەستەی سزایی٢ /٢٠٢١) لە رێکەوتی ٢٨/٤/٢٠٢١ کە کاردانەوەی جۆراوجۆی لەسەر ئاستی ناوخۆ و دەرەوە لێکەوتۆتەوە، ئێمە جەخت لەوە دەکەین کە لە ھەموو قۆناغەکانی دادگایی کردن و بڕیاردان لەسەر ئەم دۆسیەیە بە پشت بەستن بە زانیاری و بەڵگە ‌و دیکۆمێنتی دروست و بەو پەڕی پیشەیی و یاساییانە و سەربەخۆییانە ‌و بێلایەنانە مامەڵەمان کردووە. بۆیە بەشێک لەو کاردانەوە و ھەڵوێست نواندنانە دەچنە خانەی دەستێوەردان لە کاروباری دادگاکان و رێزنەگرتنە لە سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری. ئەمە لە کاتێکدا کە ئەرکی ئێمە و ھەموو ھاووڵاتیان و لایەنە سیاسی و مەدەنیەکانە کە پابەند بین بە سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری و حوکمی یاساو بڕیاری دادگاکان.

لەبارەی ناوھاتنی کونسوڵخانەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاو ئەڵمانیا لە چوارچێوەی خستنەڕووی ئەو زانیاری و بەڵگانەدا بووە کە تاوانباران دانیان پێدا ناوە. ئیمە جەخت دەکەینەوە ناوھێنانی ناوی ئەو کونسوڵخانانە لەسەر زاری تاوانبارانەوەیە و دادگا ئەوانی بە تۆمەتبار نەزانیوە، لەگەڵ ئەوەشدا لە چوارچێوەی کاری دیپلۆماسی و یاسا بەرکارەکان ئامادەیی تەواوی خۆمان نیشان دەدەین بۆ ئاگادارکردنیان لە ھەموو زانیاری و بەڵگە و دیکۆمێنتەکانی دۆسیەی ناوبراوان بە مەبەستی دەرکەوتن و نیشاندانی راستیەکان.

بۆ زانیاری ھەموو لایەک ئەو بڕیارە ھێشتا پلەی کۆتایی وەرنەگرتووە و قۆناغی دیکەی تانەلێدانی ماوە کە ئەویش قۆناغی داواکردنی راستکردنەوەی بڕیاری پێداچوونەوەیە (گلب تێحیح القرار التمییزی) بە پێی یاسا، سزاداراوان دەتوانن تانە پێشکەش بکەن بۆ راستکردنەوەی بڕیارەکە.


ب. راگەیاندنی ئەنجومەنی دادوەری و دادگای پێداچوونەوەی ھەرێمی کوردستان 
٨/٥/٢٠٢١

لە بەیاننامەیەکی کۆنسوڵخانەی گشتی فەرەنسا لە ھەولێر ھاتووە، کۆنسوڵخانەی گشتی فەرەنسا لە ھەولێر بە نیگەرانییەوە دەڕوانێتە بڕیاری پێداچوونەوەی دۆسییەی پێنج رۆژنامەنووس و چالاکوانی مەدەنی لە ھەرێمی کوردستان.

لە بەشێکی تری بەیاننامەکەدا ئەوەشھاتووە، کۆنسوڵخانەی فەرەنسا ئەوە بە بیردەھێنێتەوە کە ئەو دۆستایەتییەی بە گەلی کوردستانەوە گرێمان دەدات و ئەو ھەماھەنگییەی نێوان فەرەنسا و ھەرێمی کوردستان لەسەر بناغەی بەھای ھاوبەش و پرەنسیپی ھاوبەش پێکراو دامەزراون، لەنێوانیشیاندا ئازادی رۆژنامەگەری و ئازادی رادەبڕین و خۆپیشاندان پێگەیەکی تایبەتییان ھەیە.

کۆنسوڵخانەی فەرەنسا لە ھەولێر ئاماژەی بەوەشکردووە، کۆنسوڵخانەی گشتی فەرەنسا نیگەرانی ئاشکرای خۆی دەردەبڕێت بەرامبەر ھەر ھەوڵێک بۆ تۆمەتباکردنی پەیوەندی رۆژنامەگەری و کۆمەڵگای مەدەنی لەگەڵ نوێنەراتییە دیپلوماسییەکان و کۆنسوڵخانەکانی کراوە لەناو ھەرێمی کورستان

زنجیرەیەک تەقینەوە کابوڵی پایتەختی ئەفغانستانی کردە ئامانج، و بەپێی ئامارە سەرەتاییەکان ٤٠ کەس کوژران و لانی کەم ٦٠ کەسیش برینداربوون، کە زۆرینەی قوربانییەکان خوێندکارن. 

ھێزە ئەمنییەکانیش رایانگەیاند، تەقینەوەکان تیرۆریستی بووە و لە رێگەی ئۆتۆمبیلی بۆمب رێژکراوەوە بووە کە ژمارەیەک خوێندنگەی کچان کراونەتە ئامانج.

تائێستا ھیچ لایەنێک بە رەسمی بەرپرسیارێتی تەقینەوەکانی کابوڵی نەگرتووەتە ئەستۆ.

وتیشی، لە ناوچەی ڕەزوانیە و زێدان کە داعش بە ویلایەتی باشور ناوی دەبات، ھێزەکانی دژەتیرۆر ئەبو ئوسامە بەرپرسی ئیداریی و ئەبو رەبیع بەرپرسیی ئەمنی و ئەبو سارە بەرپرسی شەرعیی ئەو یەکەیەی داعشیان کوشتوە. وتەبێژی ھێزە چەکدارەکانی عێراق ئاماژەی بەوەشکردوە، ئەو سێ تیرۆریستە بەرپرسیارن لە تەقینەوە خۆکوژییەکەی گۆڕەپانی تەیرانی بەغداد. 
ڕاشیگەیاند، ھەر لەو ھەڵمەتەدا چەند تیرۆریستێکیش دەستگیرکراون.

نوری مالکی لە چاوپێککەوتنێکدا  رەخنەی لە خۆپیشانداکانی عێراق گرتوو و ڕایگەیاندووە، بەشێک لە خۆپیشاندانەکان ئەجێندای سیاسی ھەبووە و جۆرێک بووە لە کارکردن یان بانگەشە بۆ ھەڵبژاردن، وتیشی، دەبێت حزبە سیاسییەکان بەرپرسیارێتییەکە ھەڵبگرن، ئەگەر داواکاری شەقام نەھاتەدی.
مالکی رەتیکردەوە، لە سەردانەکەی (محەمەد جەواد زەریف) وەزیری دەرەوەی ئێران بۆ بەغداد و کۆبوونەوەی لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای، قسە لەسەر میکانزم و پرسی ھەڵبژاردن کرابێت.

وتیشی، ئەرکی لە پێشینەی (کازمی) کۆنترۆڵکردنی ڕەوشی ئەمنی عێراقە پێش بەڕێوەچوونی ھەڵبژاردن، دەوڵەتی یاساش لە ئەنجومەنی نوێنەران ڕایگەیاندووە، لە پارێزگاگانی ناوەڕاست، دیاردەی ھەڵگرتنی چەک لە دەرەوەی یاسا گەیشتووەتە ٩٠٪ .

نەجم جبوری پارێزگاری نەینەوا لە نامەیەکدا بۆ (مستەفا کازمی)،ھۆشداری دەدات لە گەڕانەوەی ئاوارەکانی کەمپی ھۆل و دەڵێت، ناتوانن ھیچ گەرەنتییەکی ئەمنی بدەن بۆ گەڕانەوەی (ژن و منداڵ)ە کانی داعش، ڕاشیگەیاندووە، ئەو بڕیارە کێشەی گەورەی ئەمنی و کۆمەڵایەتیشی لێدەکەوێتەوە و خەڵکی موسڵ رازی نابن بە دروستکردنی کەمپێک لەو سنورە بۆ ئەو ئاوارانەی لە کەمپی ھۆل دەگەڕێنرێنەوە.

لیژنەی کۆچ و کۆچبەرانیش لە ئەنجومەنی نوێنەران ئاشکرایکردووە، بەغداد و دیمەشق، ھەماھەنگییەکانیان دەستپێکردووە بۆ داخستنی کەمپی ھۆڵ و گەڕاندنەوەی (١٠) ھەزار داعش و خێزانەکانیان بۆ ناو عێراق. 

 لیوا تەحسین خەفاجی فەرماندەی ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکانی عێراق ڕایگەیاند، ئەو دەنگۆیانەی باس لەوە دەکەن کە تورکیا ڕێکەوتنی لەگەڵ حکومەتی عێراق کردووە بۆ ئەوەی لەرێگەی فڕۆکە جەنگییەکانییەوە خاکی ھەرێمی کوردستان بۆردومان بکات، دوورە لە ڕاستییەوە، دەشڵێت،  لەگەڵ حکومەتی ھەرێم ھەماھەنگییان ھەیە بۆ لێکۆڵینەوە لەھۆکاری پێشێلکارییەکانی تورکیا سەبارەت بە سەروەری خاکی عێراق. ئەوەش لەکاتێکدایە وەزارەتی دەرەوەی عێراق یاداشتنامەیەکی ناڕٍەزایی ئاراستەی تورکیا کردووە بەھۆی ئەوەی بەبێ رەزامەندی عێراق، خڵوسی ئاکار وەزیری بەرگری تورکیا ھاتۆتە سنوری بادینان.

دەسەڵاتی فڕۆکەوانی مەدەنی عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، بڕیاری قەدەغەی ھاتوچۆی سەرتاسەری بۆ ماوەی (١٠) ڕۆژ، کە بڕیارە لە (١٢)ی ئەم مانگەوە لە سەرجەم پارێزگاکان جێبەجێ بکرێت، گەشتە ئاسمانییەکان ناگرێتەوە و گەشتی ھاتن و چون ئەنجام دەدرێت.

ڕاشیگەیاندووە، بە نوسراوێکی ڕەسمی داوا لە فەرماندەیی ئۆپراسیۆنەکان کراوە، چاوپۆشی لە ھاتوچۆی (ھاتن و ڕۆیشتن)ی گەشتیاران لە ڕێگەی فڕۆکەخانەکانەوە بکرێت.
  

فراکسیۆنی یەکێتی لەپەرلەمانی کوردستان رایانگەیاندووە، بریارەکەی دادگای پێداچوونەوە پێشھاتێکی مەترسیدارەو سەروەری یاسای لەھەرێم خستۆتە ژێر پرسیارەوە، ھەربۆیە نابێیت رێگە بدرێت لە ژێر ھەر و پاساوێک دادگا بکرێتە سەنگەری کپکردنی دەنگی ئازاد و بەرتەسک کردنەوەی فەزای کاری مەدەنی ، داواش لەسەرۆکی ھەرێم دەکەن لەپێناو پاراستنی سومعەی ھەرێـم دەستەڵاتەکانی خۆی بەکاربھێنیت ئەو لادانە راستبکاتەوە .

مەکتەبی سیاسی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەبارەی پەسەندکردنی سزای دەستگیرکراوانی بادینان لەلایەن دادگای پێداچوونەوە راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردوە، پێشھاتێکی لەمجۆرە، مەترسییەکی گەورەیە لەسەر سەروەری دادگاکان و بنەماکانی مافی مرۆڤ و دیموکراسی و ئازادیی رادەربڕین لەناو ھەرێم و وێنای ھەرێمی کوردستانیش لەبەرچاوی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەشێوێنێت.

راشیگەیاندووە، یەکێتیی ھەوڵ و فشارەکانی بەگەڕخستووە بۆ لابردنی سزای ناعادیلانەی دەستگیراوەکانی بادینان، داواش دەکات سەرۆکی ھەرێم دەسەڵاتی یاسایی خۆی بەکاربھێنێت و لێبوردنی تایبەت بۆ سزادراوەکان دەربکات و پەرلەمانی کوردستانیش ھەڵوەستەی جددی بکات لەسەر کەیسەکە.

مەکتەبی سیاسی یەکێتی جەختیشیکردوەتەوەاتەوە، تۆمەتبارکردنی وڵاتان بە ناڕەوا و نیگەرانکردنیان خزمەت بە بەرژەوەندییە باڵاکانی گەلەکەمان ناکات.

کۆشکی سپی رایگەیاند، (جۆبایدن) سەرۆکی ئەمریکا بڕیاریداوە ماوەی باری نائاسایی رەوشی سەربازیی لە وڵاتانی خۆرھەڵاتی ناوەڕاست و ئەفریقا کە (عێراق و سوریا)ش دەگرێتەوە، بۆ یەک ساڵی تر درێژ بکاتەوە.

بەپێی بڕیارەکە، بە درێژکردنەوەی ماوەی باری نائاسایی، ئەمریکا دەستکراوە دەبێت بۆ سزادانی ھەر گروپ و لایەنێک لەو وڵاتانە و بلۆککردنی بانکەکانیان، کە دژی بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا مامەڵە بکەن.

(جان ئیف لۆردیان) وەزیری دەرەوەی فەڕەنسا لە سەردانەکەی بۆ بەیروت بە ڕۆژنامەنووسانی ڕایگەیاند، سیاسییەکانی لوبنان شکستیان ھێناوە لە پێکھێنانی حکومەت و ئەنجامدانی چاکسازی و بەرگرتن لە ھەرەسھێنانی ئابوری وڵاتەکەیان. وتیشی، سیاسییەکان لە بەردەم (خۆکوژی بە کۆمەڵ)دان.

وەزیری دەرەوەی فەڕەنسا ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، ڕوون بووەتەوە کارەکتەرە سیاسییەکانی لوبنان بەرپرسیاریەتی ئەو ڕەوشە ھەڵناگرن کە وڵاتەکەیانی تێکەوتووە، داواشی لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد، فشار بکات بۆ ئەنجامدانی پڕۆسەی ھەڵبژاردنی پێشوەخت لە لوبنان.

دەستەی حەشدی شەعبی ڕایگەیاند، وەزارەتی دارایی ڕێگرە لە بڕیاری گەڕاندنەوەی (٣٠) ھەزار چەکدار بۆ ناو ڕیزەکانیان کە پێشتر گرێبەستەکانیان ھەڵوەشاوەتەوە.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، سەرباری جێگیرکردنی بڕگەیەک لەناو یاسای بودجە، بۆ ئەوەی جارێکی تر ئەو چەکدارانە لەسەر میلاکی دەستەی حەشدی شەعبی دابمەزرێنەوە، بەڵام وەزارەتی دارایی ڕێگرە.

سەرچاوەیەکیش لە ئەنجومەنی نوێنەران ئاشکرایکردووە، ئەو چەکدارانە بە ڕەسمی تۆمارنەکراون و پێشتر لە سوریا پاڵپشتی (سوپای ئەسەد)یان کردووە.