هەواڵەکان
جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی ڕووسیا ڕاشیگەیاندووە، ڕووسیای ئێستا، ھاوشێوەی یەکێتیی سۆڤیەتی جاران، ھەرگیز دەستپێشخەر نەبووە لە دروستکردنی مەترسی لەسەر نەیارەکانی بە پێچەوانەی ئەمریکاوە.
(کێنێس ماکێنزی) فەرماندەی فەرماندەیی ناوەندیی ھێزەکانی ئەمریکا لە خۆرھەڵاتی ناوەڕاست ڕایگەیاند، ھێشتا ھەڵویستەکانی تاران ھەڕەشەیە بۆ سەر سەقامگیری و ئاسایشی ناوچەکە، بەڵام ناتوانن ئەمریکا پەلکێشی ھەر ڕووبەڕووبوونەوەیەکی سەربازیی بکات. وتیشی، لە ئێستادا ئێران نیەتی نیشانداوە بۆ دانوستانەکان لەسەر ڕێککەوتنی ئەتۆمی.
(ماکێنزی) ھۆشداریشدا لە ھەرەسھێنانی سوپای ئەفغانستان دوای کشانەوەی ئەمریکا لە وڵاتە و ڕایگەیاند، گومانی تێدا نییە ئەگەر پشتیوانییەکانی ئەمریکا لە دوای کشانەوەیان بەردەوام نەبێت، سوپای ئەفغانستان ھەرەس دەھێنێت.
دەستەی گشتی خانەنشینی عێراق ڕایگەیاند، بە چەند ھۆکارێکی جیاجیا و دوای وردبینیکردن، مووچەی یەک ملیۆن و (٢٠٠) ھەزار خانەنشینی ڕاگیراوە و مووچەی سەرجەم خانەنشینانی شایستەش کە زیاترن لە (٢) ملیۆن و (٥٠٠) ھەزار پارێزراون.
دەستەکە ڕوونیکردووەتەوە، ئەوانەی مووچەکانیان بڕاوە، زۆرینەیان میراتگری خانەنشینکراون و زیاتر لە یەک مووچەشیان ھەیە.
ھاوسەرۆکانی ئەنجومەنی جێبەجێکاری ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکور و خۆرھەڵاتی سوریا و جێگری نێردەی ئەمریکا بۆ سوریا کۆبوونەوە و گفتوگۆیان کرد لە بارەی ڕەوشی سیاسی و ئەمنی باکور و خۆرھەڵاتی سوریا و گرنگی بەشداریکردنی نوێنەری ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری لە گفتوگۆکانی تایبەت بە چارەسەری سیاسی لە سوریا.
جێگری نێردەی ئەمریکا بۆ سوریا پشتیوانی ئەمریکای بۆ ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری و بەردەوامی ھەماھەنگییەکانی لەگەڵ ھەسەدە بۆ بەرەنگاربوونەوەی شانە نوستوەکانی داعش دووپاتکردەوە.
جەختیشیکردەوە لەسەر گرنگی بەشداریکردنی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری لە ھەر پڕۆسەیەکی سیاسی بۆ چارەسەرکردنی قەیرانی سوریا.
بەھۆی زیادبوونی ئامارەکانی گیان لە دەستدان و تووشبوون بە ڤایرۆسی کۆرۆنا، لیژنەی باڵای تەندروستی نیشتیمانی عێراق، پێشنیاز دەکات جارێکی تر بڕیاری قەدەغەی تەواوی ھاتوچۆ جێبەجێ بکرێتەوە، بە تایبەتی لە پارێزگای دیالە و شارەکانی ناوەڕاستی عێراق.
لە بەرامبەریشدا (حەسەن تەمیمی) وەزیری تەندروستی عێراق ڕایگەیاند، بڕیاری قەدەغەی ھاتوچۆی تەواو و ڕێکارەکانی خۆپارێزی، لە ھەفتەی کۆتایی مانگی ڕەمەزاندا کارێکی ئەستەمە، بە تایبەتی کە ھاوڵاتیان پابەندی ڕێنماییەکانی خۆپارێزی نین.
ئاژانسی ھەواڵی ڕۆیتەرز بە پشتبەستن بە ڕاپۆرتێکی نھێنیی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم ئاشکرایکردووە، ئێران ژمارەی ئەو سێنتەرفیوژانەی کەمکردووەتەوە کە تایبەتن بە پیتاندنی یۆرانیۆم تا ڕێژەی لە سەدا ٦٠.
بە گوێرەی ئەو ڕاپۆرتە، ئێستا ئێران لە دوو یەکە تەنھا یەک یەکەی تایبەت بە پیتاندنی یۆرانیۆم بەکاردەھێنێت.
ئاماژە بەوەشکراوە، دوابەدوای تەقینەوەکەی ئەم دواییە لە وێستگەی پیتاندنی یۆرانیۆمی نەتەنز، عەلی ڕەزا زاکانی سەرۆکی ناوەندی توێژینەوەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئێران ئەوەی پشتڕاستکردووەتەوە کە لەو تەقینەوەیەدا ھەزاران ئامێری سێنتەرفیوژ لەو وێستگەیە لەکارکەوتوون.
واشنتۆن دی سی کە ژمارەی دانیشتوانەکەی ٧٠٠ ھەزار کەس دەبێت، ھیچ کورسییەکی نە لە ئەنجومەنی نوێنەران و نە لە ئەنجومەنی پیراندا نییە، ئەلینۆر ھۆڵمز نۆرتن نوێنەری واشنتۆنیش لە کۆنگرێسی ئەمریکا مافی دەنگدانی نییە.
سەرچاوەیەکی ئەمنی لە بەغداد ڕایگەیاند، بەرەبەیانی ئەمڕۆ ٨ مووشەک ئاڕاستەی بەغداد کراون و ٣ مووشەکیان لە نزیک فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بەغداد کەوتوونەتە خوارەوە، موشەکەکانی تریش لە نزیک گرتووخانەی کەرخ و شوێنێکی چۆڵ لە نزیک دەزگای دژەتیرۆر لە نزیک بارەگایەکی فریاکەوتنی خێرا کەوتوونەتە خوارەوە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، موشەکەکان ھیچ زیانێکی گیانی و مادیشیان نەبووە، وەزارەتی بەرگری ئەمریکاش ڕایگەیاندووە، یەکێک لە مووشەکەکان لە نزیک بنکەیەکی سەربازیی ئەمریکا لە ناو فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بەغداد کەوتووەتە خوارەوە.
موحسین دەھنەوی ئەندامی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی ئێران لە تویتێکدا ڕایگەیاند، ئەو ھێزە پتەوەی کە ئیسڕائیل باسی دەکات، تەنھا بە مووشەکێکی کۆنی ئێران داڕما و شپرزە بووە، بەرامبەر مووشەکە نوێ و پێشکەوتووەکانی ئێران چی دەکەن.
وتیشی، ئەو مووشەکەی ئاڕاستەی وێستگەی ئەتۆمی دیمۆنا لە ئیسرائیل کرا، جۆرێکی کۆنی مووشەکی ئێران بووە.
پێشتریش سوپای ئیسرائیل ڕایگەیاندبوو، ئەو مووشەکەی ئاڕاستەی وێستگەی ئەتۆمی دیمۆنا کراوە لە دووری ٢٠٠ کم لە وێستگەکەوە، لەناو سوریاوە ئاڕاستەکراوە.
زانکۆی زانستە پزیشکییەکانی کوردستان لە پارێزگای سنە ڕایگەیاند، تا ئێستا (٧) ھەزار کەس دۆزی یەکەمی ڤاکسینیان پێدراوە، (١٢٥) ھەزار بە ساڵاچووش کە مەترسی زیاتریان لەسەرە، تا ئێستا ڤاکسینیان وەرنەگرتووە.
ڕاشیگەیاندووە، ئەگەر بە ساڵاچووان ڤاکسین وەربگرن، ڕێژەی مردن لەناو ئەو توێژە لە (٧٠٪) کەم دەکات.
تەندروستی ئێرانیش ڕایگەیاندووە، بە چەند قۆناغێک سەرجەم ھاوڵاتیانی ئێران کە تەمەنیان لە سەروو ١٨ ساڵەوەیە، ڤاکسین وەردەگرن.
ڕێکخراوی بەھاناوەچوونی ئەوروپا ڕایگەیاند، بەلەمێکی کۆچبەران کە (١٣٠) سەرنشینی تێدابووە لە کەناراوەکانی لیبیا لە دەریای ناوەڕاست ژێر ئاوکەتووە، تا ئێستا تەنھا تەرمی (١٠) کۆچبەر دۆزراونەتەوە و (١٢٠)یشیان بێسەروشوێنن.
ڕێکخراوی بەھاناوەچوونی ئەوروپا ئاماژەی بەوەشکردووە، کۆچەبەرەکان ھەوڵیانداوە بە نایاسایی بگەنە کەناراوەکانی ئەوروپا و تا ئێستاش ناسنامەی قوربانییەکان نادیارە.
(چاک شومەر) سەرۆکی دیموکراتەکان لە کۆنگرێسی ئەمریکا ڕایگەیاند، (جۆو بایدن) دەبێتە یەکەم سەرۆکی ئەمریکا کە بە ڕەسمی دانبنێت بە کۆمەڵکوژیی ئەرمنەکان وەک تاوانێکی جینۆساید، دەشڵێت سبەینێ ئەمریکا دان بەو ڕاستیەیدا دەنێت و ساڵیادی ئەو جینۆسایدە دەکاتەوە.
ساڵی (٢٠١٩)ش کۆنگرێس، بڕیارێکی بۆ بە جینۆساید ناساندنی کۆمەڵکوژی ئەرمەنەکان پەسەندکرد.
(یەحیا ڕەسوڵ) وتەبێژی فەرماندەی گشتی ھێزە چەکدارەکانی عێراق ڕایگەیاند، تا ئێستا کەمتر لە (٤) ھەزار خێزانی ئاوارە بۆ قەزای شەنگاڵ و ناحیەی زومماری سەر بە پارێزگای نەینەوا گەڕاونەتەوە.
وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراقیش دەڵێت، تا ئێستا ڕەوشی ئەمنی ناوچە ڕزگارکراوەکان ڕێگرن لە بەردەم گەڕانەوەی ئاوارەکان.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، پێشنیازیان بۆ کەمپی ئاوارەکانی ھەرێمی کوردستان کردووە، لە سەر خواستی خۆیان دەتوانن کەمپەکان بەجێبھێڵن و بچنە ناوچەیەکی تر، تا ڕەوشی ئەمنی لە ناوچەکانی خۆیان ئاسایی دەبێتەوە.
وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق ڕاشیگەیاند، تا ئێستا (٣٩) ھەزار خێزانی پارێزگاکانی باشور و ناوەڕاست، لە کەمپەکانی ھەرێمی کوردستان ماون.
(حەسەن کەعەبی) جێگری یەکەمی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران ڕایگەیاند، ئەنجومەنی نوێنەران دەست لە کاروبارەکانی بانکی ناوەندی بۆ دابەزاندنی بەھای دۆلار وەرنادات، و ڕای گشتیش کاریگەری ئەوتۆی لەسەر ئەو سیاسەتە نابێت، بەڵام لە بەرامبەردا پێویستە حکومەت میکانزمی نوێ بگرێتەبەر بۆ چارەسەرکردنی ئەو گرفتانەی بەھۆی دابەزینی بەھای دینارەوە سەریانھەڵداوە، بە تایبەتی بەرزبوونەوەی نرخی خۆراک.
(حەسەن کەعەبی) وتیشی، دەستەی سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەران، پشتیوانی ھیچ پڕۆژەیەک ناکات بۆ دووبارە ھەموارکردنەوەی یاسای ھەڵبژاردن، بە پێچەوانەوە ڕەتیشیناکاتەوە.
فەرماندەیی ناوەندی ھێزەکانی ئەمریکا ڕایگەیاند، لە ماوەی چەند ڕۆژی داھاتوودا سیستمی بەرگری ئاسمانیی پاتریۆت لە عێراق ئامادە دەبێت و چیتر لە بەرامبەر ئەو ھێرشانە بێدەنگ نابن کە دەکرێنە سەر ھێزەکانیان و ناوەندە دیپلۆماتییەکانی ئەمریکا لە عێراق.
ئاماژەی بەوەشکردووە، حکومەتی عێراق ھەست بە سوود و گرنگی ھێزی ئەمریکا دەکات لە وڵاتەکەیدا و بە مەبەستی پاراستنی ناوەندە دیبالۆماسییەکان و ھێزەکانیشیان پەیوەندییان لەگەڵ حکومەت و ھەواڵگری عێراق ھەیە.
جەختیشیکردەوە، سەرجەم ئەو ھێرشانە بە کردەوەی تیرۆریستی ھەژمار دەکەن، بۆیە بڕیاریانداوە سیستمی بەرگری ئاسمانیی پاتریۆت لە عێراق جێگیر بکەن.
لە قامیشلۆ شەڕ و پێکدادانەکانی ئاسایشی ڕۆژئاڤا و چەکدارانی بەرگری نیشتیمانی سەر بە حکومەتی سوریا بەردەوامە و تا ئێستا ژمارەیەک کەس کوژراون و برینداربوون، (حایس جریانە) سەرۆک ھۆزی (بەنی سەعب)یش، کە گەورەترین ھۆزی عەرەبە لە ناوچەکە و بەشداری کۆبوونەوەکانی ئاگربەست بووە، بەرەبەیانی ڕۆژی ھەینی لەلایەن ژمارەیەک چەکداری نەناسراوەوە کوژرا.
(کێنیز مەکێنزی) فەرماندەی فەرماندەیی ناوەندیی ھێزەکانی ئەمریکایش ڕایگەیاند، ئەوەی لە دەستیان بێت دەیکەن بۆ ھێورکردنەوەی ڕەوشی قامیشلۆ.
وتیشی، ھێزەکانی سەر بە سوپای سوریا ھەوڵیانداوە ھەڵبکوتنە سەر کێڵگە نەوتییەکان کە سەرچاوەی داھاتی ھەسەدەن، بەڵام ئەمریکا دەستپێشخەری بە پەلەی نابێت.