لە ساڵیادی رۆژنامەگەری كوردیدا، دەزگای میدیایی كوردسات چەند خەڵاتێك وەردەگرێت.
لە ساڵیادی 127 ساڵەی رۆژنامەگەری كوردیدا، چەند چالاكییەك بەڕێوەدەچێت، لەو چوارچێوەیەشدا لە چەند شوێنێك بۆ رێزگرتن لە كارە رۆژنامەوانییەكانی كوردسات، دەزگای میدیای كوردسات سێ خەڵاتی پێشكەش دەكرێت.
ئەمڕۆ 127 ساڵ بەسەر دەرچوونی یەكەم رۆژنامەی كوردی بە ناوی رۆژنامەی كوردستان تێدەپەڕێت كە لە 22ی نیسانی 1898 لەلایەن میقداد میدحەت بەدرخان لە قاهیرە چاپ كرا.
ئەمڕۆ سێشەممە، لە دوای کۆچی دوایی پاپا فرانسیسی 88 ساڵەوە، ڤاتیکان بەرەسمی وادەی پرسەکەی راگەیاند و تیایدا هاتوە؛ رۆژی شەممەی داهاتوو پرسەی پاپا فرانسیس لە رۆمای پایتەختی ئیتالیا بەڕێوەدەچێت.
پاپا فرانسیس کە دوێنێ کۆچی دواییکرد، لە وەسێتەکەیدا داوای کردبوو کە پرسەکەی بە پێچەوانەی نەریتی پاپاکانی ترەوە، وەک پرسەیەکی ئاسایی بێت و تەرمەکەی لە جیاتی سانت پەترۆس بگوازرێتەوە بۆ سانت مەریەم مەیجر.
وابڕیارە مەراسیمەکە بە ئامادەیی زۆرێک لە وڵاتان بەڕێوەبچێت و دۆناڵد ترەمپیش رایگەیاندووە کە خۆیو مێلانیای هاوسەری لە پرسەکە ئامادە دەبن.
پاپا فرانسیس بە سادەیی و نزیکبوونەوەی لە خەڵکی هەژار ناسرابوو. چاکسازی لە دەزگای دارایی ڤاتیکان و کەنیسەی کاسۆلیکیدا کرد و گرنگی زۆری بە پرسی ژینگە، کۆچبەری و دژایەتیکردنی هەژاری دەدا، هەربۆیە هاووڵاتیانێکی زۆر لە سەرانسەری جیهاندا غەمگینن بۆ لە دەستدانی پاپا.
سبەینێ بە ئامادەبوونی بافڵ جەلال تاڵەبانی، دووەمین دیداری گشتی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە سلێمانی دەستپێدەكات.
دووەمین دیداری گشتی یەكێتیی بە ئامادەبوونی بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆكی یەكێتی و بەسەرپەرشتی قوباد تاڵەبانی لێپرسراوی مەكتەبی سكرتاریەتی سەرۆك مام جەلال لە سلێمانی بەڕێوەدەچێت.
پێشتریش لە 15ی شوباتی رابردوو كۆنفرانسی مەڵبەند و ئۆرگانەكانی یەكێتی بە مەبەستی ئەنجامدانی دووەمین دیدار دەستی بەكارەكانی كرد.
ئەوەش لە كاتێكدایە بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی پەسندكراوی كۆنگرەی پێنجەم، دیداری یەكێتی چالاكییەكی رەسمی دەورییە و بەشێكە لە وێستگەكانی خەبات، یەكەمین دیداری گشتیش لە 28ی5ی2022 لە سلێمانی بەئامادەبونی بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆكی یەكێت دەستیپێكرد و رۆژی 31ی5ی2022 كۆتایی هات.
مەزڵوم کۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات، لە ئەژماری خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس کاتی کۆنفرانسی لایەنە کوردییەکانی رۆژئاوای کوردستانی بڵاو کردەوە و رایگەیاند: رۆژی 26ـی مانگ لە ژێر ناوی ''یەکڕیزیی هەڵوێستی کورد لە رۆژئاوا'' دەستپێدەکات و وتیشی؛ یەکگرتووی کورد پێویستیەکی نیشتیمانیە بۆ چارەسەرکردنی پرسی گەلی کورد لە سوریا.
لە درێژەی پەیامەکەیدا مهزڵوم كۆبانێ ئاماژەی بەوەداوە، "بە خۆشحاڵییەوە بە گەلەکەمان رادەگەیەنین کە کۆنفرانسی ''یەکڕیزیی هەڵوێستی کورد لە رۆژئاوا'' رۆژی 26ـی ئهم مانگه بەڕێوەدەچێت، یەکگرتویی کورد پێویستییەکی نیشتمانییە بۆ چارەسەرکردنی پرسی گەلی کورد لە سوریا".
ئاماژهی بهوهشكردوه، "هیوادارین هەمو لایەنەکان بەرپرسیارێتی نیشتمانی خۆیان جێبەجێ بکەن، بەم بۆنەیەوە سوپاسی هەمو ئەو لایەنانە دەکەین کە هاوکار بون بۆ ئەوەی ئەم هەنگاوە ببێتە مەمکین و هیوای سەرکەوتن بۆ کۆنفرانسەکە دەخوازین".
هاوکات ئەنجومەنی نیشتمانیی کورد لە سوریا (ئەنەکەسە) ئــــەوەی خــســتە رو "رێککەوتن کراوە کۆنفرانسی یەکڕیزی و یەکهەڵوێستیی کوردی، لە شەممەی داهاتوو، 26-04-2025 بەڕێوەبجێت."
خۆرخێ ماریۆ بیرگۆلیۆ ناسراو بە پاپا فڕەنسیس پاپای ڤاتیكان، دوای ململانێیەکی زۆر لەگەڵ نەخۆشیدا، دوێنێ لە تەمەنی 88 ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.
وێنەکان هاووڵاتیانی مەسیحین لە کاتێدرالیەکانەوە مۆم بۆ یادی پاپا فرانسیس دادەگیرسێنن.
گەلاوێژخان لە یادی رۆژنامەگەری کوردیدا پەیامێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، لە مێژووی كورد و كوردستاندا، وەك بیرەوەری و یادگارییەكی ماڵباتی بەدرخانیان بە زیندوویی ماوەتەوە و دەمێنێتەوە، ئەو ڕاستییەمان بۆ دەچەسپێنێت كە ڕۆڵە دڵسۆزەكانی ئەم نەتەوە نیشتیمان بەشبەشكراوە.
دەقی پەیامەکەی گەلاوێژخان...
بەرز و شكۆداربێت یادی ڕۆژنامەگەریی كوردی
لەیادی 127 ساڵەی ڕۆژنامەگەریی كوردیی دا، سڵاو و درود بۆ گیانی بەرزی مامۆستای گەورە "میقداد مەدحەت بەدرخان" و هەموو شەهیدان و قوربانیان و ڕێبوارانی بواری ڕۆژنامەگەریی كوردی.
ئەم ڕۆژە، كە لە مێژووی كورد و كوردستاندا، وەك بیرەوەری و یادگارییەكی ماڵباتی بەدرخانیان بە زیندوویی ماوەتەوە و دەمێنێتەوە، ئەو ڕاستییەمان بۆ دەچەسپێنێت كە ڕۆڵە دڵسۆزەكانی ئەم نەتەوە نیشتیمان بەشبەشكراوە، تەنانەت لە دەربەدەری و دوورخراوەییشدا، هەر دڵیان لای خەباتی ڕەوای نەتەوەكەیانە، ئەوەتا كاتێك عوسمانییەكان؛ بەشێك لە خەڵكی باكووری كوردستان ئاوارە دەكەن و لە زێدی خۆیان هەڵیاندەكەنن، كەچی بەدرخانییەكان؛ لە قاهیرەوە بانگەوازی شۆڕشی ڕووناكبیریی دەكەن و لەسەردەستی ئەوان یەكەم ژمارەی ڕۆژنامەی "كوردستان" لە 22ی نیسانی 1898دا دەردەكەن.
هەر لەیەكەم ژمارەیشیدا "میقداد"ی بەهەشتی دەنووسێت "ڕۆژنامەیەكم بەناوی كوردستان دەركرد، ئامانجم لەم كارە ئەوەیە كە گەلی كورد لە بوارەكانی كلتوری، سیاسی، زمان، ئابوری و زانستەوە، هۆشیار بكەمەوە".
لەم یادە پیرۆزەدا، لەئاستی بەدرخانییە ڕۆژنامەنووسەكان و هەموو ئەو كەسانەی ڕۆژنامە و ڕۆژنامەگەریی كوردییان بە ئەمڕۆ گەیاند؛ دەست دەخەینە سەرسنگ و پیرۆزبایی گەرمیش لە هەموو ئەوانە دەكەین كە لە ئێستا و لە داهاتوویشدا، ئەم ئەركە سەخت و تاقەتپروكێنە لە ئەستۆ دەگرن.
بەرز و بەشكۆبێت یادی ڕۆژنامەگەریی كوردی.
گەلاوێژ
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، بەبۆنەی یادی 127ساڵەی رۆژنامەگەری کوردییەوە پەیامێکی پیرۆزبایی بڵاوکردەوە و تیایدا باس لە گرنگی پاراستنی مافەکانی رۆژنامەنووسان دەکات و جەخت لە دابینکردنی روبەری ئازاد بۆ ئازادی رادەربڕین دەکاتەوە:
دەقی پەیامەکەی سەرۆک کۆمار:
له رۆژی رۆژنامەگەری کوردیدا پیرۆزبایی گەرم ئاراستەی رۆژنامەنووسانی کوردستان و عیراق دەکەین. ئەم دەرفەتە دەقۆزینەوە بۆ وەبیرهێنانەوەی میراتی رۆژنامەوانی دەوڵەمەند و درێژخایەنی گەلەکەمان و رۆڵی رۆژنامەگەری لەدۆکیۆمێنتکردنی مێژوو و گەیاندنی رووداو و هەواڵەکان و تیشک خستنە سەر بابەتە گرنگەکانی ژیانی هاووڵاتیان و تەئکیدکردنەوە لەسەر پێویستی دەستەبەرکردنی ئازادی رۆژنامەگەری و پاراستنی مافەکانی رۆژنامەنووسان و دابینکردنی ئەوپەڕی روبەری ئازاد بۆ ئازادی رادەربڕین لەپێناو پەرەپێدانی یەکڕیزی و هاوخەباتی نێوان خەڵک و پتەوکردنی رۆحی نیشتمانی.
هیوای سەرکەوتن و پێشکەوتنی زیاتر بۆ رۆژنامەگەری کوردی دەخوازین و هەموو هەوڵێک بۆ ئاشکراکردنی راستیەکان و پەروەردەکردنی کۆمەڵگا و پتەوکردنی دیموکراسی و بڵاوکردنەوەی گیانی لێبوردەیی و پێکەوەژیان بەرز دەنرخێنین. هەمیشە سەرکەوتوو سەرفراز بن.
قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە یادی 127 ساڵەی دەرچوونی یەکەمین رۆژنامەی کوردی، پەیامێکی پیرۆزبایی ئاراستەی رۆژنامەنووسان و کەناڵەکانی راگەیاندن کرد و تیایدا هاتووە: “یادی ١٢٧ ساڵەی دەرچوونی یەکەمین ڕۆژنامەی کوردی و ڕۆژی ڕۆژنامەگەریی کوردی لە هەموو ڕۆژنامەنووسان و کەناڵەکانی ڕاگەیاندنی کوردستان پیرۆزبێت.”
دەقی پەیامەکەی قوباد تاڵەبانی:
سەندیكای رۆژنامەنوسانی كوردستان ناڕەزایەتی بەرانبەر دەستگیركردن و شكاندن و رێگریكردن لە رۆژنامەنووسان بەبیانوی جیاواز دەردەبڕێت و داواش دەكات، ئازادی رادەبڕین و ئازادی رۆژنامەگەری بەدوور بگیرێت لە ململانێی حزبی.
سەندیكای رۆژنامەنوسانی كوردستان لە یادی 127 ساڵەی رۆژنامەگەری كوردیدا راگەیەنراوێكی بڵاوكردەوە و تیایدا ناڕەزایەتی بەرانبەر دەستگیركردن و شكاندن و رێگریكردن لە رۆژنامەنووسان بەبیانوی جیاواز دەردەبڕێت، داواش دەكات، ئازادی رادەبڕین و ئازادی رۆژنامەگەری بەدوور بكرێت لەململانێی حزبی و كارایی یاسای رۆژنامەگەری وەكو دەستكەوتێكی گرنگ پەیڕەو بكرێت.
لە بەشێكی تری راگەیەنراوەكەدا هاتووە، هاتنەپێشەوەی ژنانی رۆژنامەنوس، نیشانەیەكی ئەرێنی گۆڕانكاری كۆمەڵایەتییە، پێویستە بەهەموو شێوەیەك پاڵپشتی بكرێن و دەرفەتی زیاتریان پێ بدرێت.
هەروەها بانگەوازی هەموو رۆژنامەنووسان و بەڕێوەبەرانی دەزگاكانی میدیاو لایەنە پەیوەندیدارەكان دەكات، بازنەیەكی گفتوگۆی كراوە لەپێناو رێكخستن و ریفۆرمی بواری میدیادا، دەستپێبكەن و هاوكاری یەكتر بن لە بەرەوپێشچوونەكان و لە رووی یاسایی و پاراستنی تایبەتمەندی هاووڵاتی، هاوكات بەزمانی كوردی لەرۆژنامەگەریدا، گرنگی پێ بدرێت.
ئەمڕۆ سەرۆک کۆماری عیراق پێشوازی لە سەرۆک و ئەندامانی ئەنجومەنی کۆمسیارانی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان کرد و رایگەیاند، بەشداریی چالاکانە لە هەڵبژاردنەکاندا پایەیەکی سەرەکیی دەستەبەرکردنی مافی هەڵبژاردنە.
ئەمڕۆ دووشەممە، د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق لە کۆشکی بەغداد، پێشوازیکرد لە وەفدێکی ئەنجومەنی کۆمسیارانی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان بە سەرۆکایەتی، دادوەر عومەر ئەحمەد محەمەد سەرۆکی ئەنجومەن.
لە کۆبوونەوەکەدا سەرۆک کۆمار جەختی لەوە کردەوە، بەشدارییەکی چالاکانە لە هەڵبژاردنەکاندا پایەیەکی سەرەکییە بۆ دەستەبەرکردنی مافی هەڵبژاردن کە رەنگدانەوەی خواستی راستەقینەی خەڵک بێت و یارمەتیدەرە بۆ بنیاتنانی دامەزراوەکانی دەوڵەتێکی بەهێز و کاریگەر، هەروەها هەنگاوێکی گرنگە بەرەو بەهێزکردنی متمانەی هاونیشتمانیان بە پرۆسەی هەڵبژاردن.
هەر لە کۆبوونەوەکەدا، د. لەتیف رەشید دوپاتی لە گرنگی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنێکی ئازاد و دادپەروەرانە کردەوە، کە دادپەروەری هەڵبژاردن بەدەست بهێنێت و خواستەکانی عیراقییەکان لە هەڵبژاردنی نوێنەرەکانیاندا دەستەبەر بکات.
سەرۆک کۆمار داواشی کرد، پلانێکی گشتگیری میدیایی و کاریگەر دابڕێژرێت کە ئامانج لێی هاندانی بەشداریی بەربڵاوی هاووڵاتیان بێت لە هەڵبژاردنەکاندا، بەمەش بەشداری لە چەسپاندنی پرۆسەی دیموکراسی و فراوانکردنی بنکەی نوێنەرایەتی جەماوەریدا بکات.
وتەبێژی وەزارەتی تەندروستیی عیراق رایگەیاند، پێنج حاڵەتی نوێی توشبوون بە تای خوێنبەربوون تۆمار کراون.
سەیف بەدر وتەبێژی وەزارەتی تەندروستیی عیراق رایگەیاند، پێنج حاڵەتی نوێی توشبوون بە تای خوێنبەربوون لە عیراق تۆمار کران، بەوەش کۆی گشتی ژمارەی توشبووان گەیشتە 19 کەس.
وتیشی، ئامارەکە بەم جۆرەیە: حەوت توشبوو لە زیقار، چوار توشبوو لە کەرکوک، سێ توشبوو لە موسەنا، لە هەر یەک لە بەغداد، نەینەوا، واست، بەسڕە و میسانیش یەک توشبوو تۆمار کراوە.
تای خوێنبەربوون؛ ئێستا یەخەی چەند شارێکی عیراقی گرتووە، پەتایەکی ڤایرۆسیی درمە، بەهۆی ئاژەڵ و مێش و مەگەزەوە بۆ مرۆڤ دەگوازرێتەوە و لەنێوان مرۆڤەکانیشدا گوازراوەیە.
ئەگەر نەخۆشییەکە لە سەرەتادا دیاری بکرێت، ئەوا چارەسەرەکەی ئاسانتر دەبێت، باشترین رێگای خۆپارێزیش پاکوخاوێنییە.
رێژەی گیانلەدەستدان بە تای خوێنبەربوون لەنێوان 15٪ بۆ 30٪دایە و پێکوتەی دیاریکراوی نییە، نیشانەکانی لەرێگای پێدانی دەرمانەوە کەمدەکرێنەوە.
هۆکاری سەرەکی توشبوون، بەرکەوتنە بە ئاژەڵ و مێرووی هەڵگری ڤایرۆسەکە یان سەربڕین و خواردنی گۆشتی ئاژەڵی توشبوو. لەنێوان مرۆڤیشدا بەهۆی کارکردن و تێکەڵبوون و بەکارهێنانی سرنج و دەرزی کەسانی توشبوو، هەروەها پەیوەندی جەستەیی و بەرکەوتن بە خوێن یان هەر شلەیەکی دیکەی کەسی توشبوو، دەگوازرێتەوە و بڵاو دەبێتەوە.
نیشانە سەرەکییەکانی، دڵتێکەڵهاتن و رشانەوە، ئازاری جومگە، سکچون، تا، هیلاکی و لاوازین، نیشانە توندەکانیشی مەترسیان لەسەر ژیان هەیە بریتین لە، بێهۆشبوون، ناڕێکی لە ئیشوکاری کۆئەندامی دەمار، پەککەوتنی جگەر، گورچیلە یان سییەکان، هەروەها خوێنبەربوونی ژێر پێست
قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆک وەزیرانی هەرێم بۆ کۆچی دوایی پاپا فرانسیس پەیامێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، پاپا فرانسیس رێزی لە هەموو ئاینییەکان دەگرت و دژی هەموو جۆرە دەمارگیری و توندڕەوییەکی ئایینی بوو.
دەقی پەیامەکەی قوباد تاڵەبانی...
کۆچی دوایی پاپا فرانسیس نەک تەنها بۆ مەسیحییەکان و شوێنکەوتووانەکەی، بەڵکو بۆ هەموو جیهان هەواڵێکی ناخۆش بوو، بۆچوون و هەوڵە ئاشتیخوازانەکانی لای هەموو مرۆڤێکی ئاشتیخوازی جیهان بە هەر بیروباوڕێکەوە جێگەی رێز و پێزانینە.
پاپا فرانسیس رێزی لە هەموو ئاینییەکان دەگرت و دژی هەموو جۆرە دەمارگیری و توندڕەوییەکی ئایینی بوو، خوازیاری گفتوگۆی نێوان ئاینییەکان و بە تایبەتیش دوو ئایینی ئیسلام و مەسیحی بوو و بەردەوام جەختی لە چارەسەرکردنی کێشە سیاسییەکانی جیهان لە ڕێگەی گفتوگۆ و چەسپاندنی ئاشتی و دادپەروەری دەکردەوە.
بەم بۆنەیەوە پرسە و سەرەخۆشی ئاراستەی هەموو شوێنکەوتووانی لە هەموو جیهان دەکەم، هیوادارین ئاشتی و ئارامی و دادپەروەری باڵ بەسەر هەموو جیهاندا بکێشێت کە بەردەوام هەوڵی بۆ دەدا.
سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان پرسەنامەیەکی بەهۆی کۆچی دوایی پاپای ڤاتیکان بڵاوکردەوە و رایگەیاند، هاوبەشی ئازاری لەدەستدانی کەسایەتییەکین هەموو ژیانی خستبووە خزمەت مرۆڤایەتی و پێکەوەژیان و بەخشندەیی.
بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان پرسەنامەیەکی بەهۆی کۆچی دوایی پاپای ڤاتیکانەوە بڵاوکردەوە و رایگەیاندووە، "لە دڵەوە نیگەران و خەمبارین بە کۆچی دوایی قهداسهتی پاپای ڤاتيكان، پاپا فرانسیس. بۆ ئەم خەمە پرسە و سەرەخۆشی خۆمان دەگەیەنینە تەواوی برا مەسیحییەکانمان لە کوردستان، عیراق و جیهان".
ئاماژەی بەوەشکردووە، "لە گەڵیاندا هاوبەشی ئەم ئازارەین بۆ لەدەستدانی کەسایەتییەک کە هەموو ژیانی خستبووە خزمەتی مرۆڤایەتی و پێکەوەژیان و بەخشندەیی نێوان گەلان".
ئەوەشی خستووەتە روو، "پاپا فرانسیس هەمیشە دەستێکی خێربوو بۆ برایەتی، بیروباوەڕە ئاشتیخوازەکانی لە دوای خۆشی بۆ مرۆڤایەتی دەمێنێتەوە".
ئەمڕۆ دووشەممە، 21ی نیسان، پاپا فرانسیس، پاپای ڤاتیکان لە تەمەنی 88 ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.
کەمێک پێش ئێستا، راکان جبوری پاریزگرای پێشوی کەرکوک بە وەکالەت، دەستگیرکرا.
دیلان غەفور ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بە کوردسات نیوزی راگەیاند: پێشتر لیژنەیەک لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق لەسەر کەیسی وەرگرتنی هاوکاری لە دەوڵەتی تورکیا بەبێ ئاگادار کردنەوە و رەزامەندی حکومەتی عیراق و دۆسیەی گەندەڵیەکانی سەرۆکی راوێژکارانی پارێزگای کەرکوک، لەسەر ڕاکان جبوری پارێزگاری پێشوی کەرکوک بە وەکالەت پێکهێندرابوو، ئەمڕۆش لەسەر ئەو دوو دۆسیەیە دەستگیرکراوە".
بەپێی زانیارییەکان، دەستگیردنەکەی راکان جبوری لەسەر داوای دەستەی دەسپاکی عیراق بوە، دوای بەدواداچونی ورد لەسەر سکاڵای نوێنەرانی کەرکوکی فراکسیۆنی یەکێتی لە ئەنجومەنی نوێنەران.
لە راپۆرتەکەدا نوێنەرانی یەکێتی سکاڵایان دژی دەستەی دەسپاکی کەرکوکیش تۆمارکردوە، کە چاوپۆشی لە خراپ بەکارهێنانی دەسەڵات و گەندەڵییەکانی راکان جبوری کردوە.
گرنگترین ئەو بابەتانەی کە لە راپۆرتی سکاڵاکە هاتوە و سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانی لێ ئاگادار کراوەتەوە؛
1- هاتنی وەفدی تورکیا بەمەبەستی دابەشکردنی پێداویستی مرۆیی بێ ئەوەی مۆڵەت لە حکومەتی عیراق و لایەنە پەیوەندیدارەکان وەربگیرێت.
2- بابەتی دابەشکردنی زەوی بەسەر فەرمانبەرانی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک دا.
3- وەرگرتن و دیار نەمانی نۆ ئۆتۆمبێل تایبەت بە ئەنجومەنی پارێزگا و چەندین دۆسییەی گەندەڵی دیکە و خراپ بەکارهێنانی دەسەڵاتەکەی.