هەواڵەکان
قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێم، لە میانەی بەشداریکردنی لە ئاهەنگی کردنەوەی پاڵەوانێتی نێودەوڵەتیی سلێمانی بۆ یاری گۆڵ بۆڵی نابینایان، پشتیوانی خۆی بۆ پەرەپێدانی وەرزشی کەمئەندامان دووپات کردەوە.
قوباد تاڵەبانی لە وتەیەکیدا جەختی کردەوە کە "هیچ سەرکەوتنێک وەک چیرۆکی سەرکەوتنی کەمئەندامێک هاندەر و ئیلهام بەخش نییە نەک هەر بۆ کەمئەندامان بەڵکو بۆ هەموو مرۆڤایەتی"، هەروەها ئاماژەی بەوەش کرد کە کەمئەندامان "سیمبولی ئیرادە و هەڵگری پەیامی سەرکەوتنی ئیرادەن بەسەر کەموکورتی و بێ هیواییدا".
لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا، قوباد تاڵەبانی سوپاسی یانەی وەرزشی رۆژی کرد بۆ خەمخۆری و هەوڵەکانیان لە پێناو پێشخستنی وەرزشی کەمئەندامان و رێکخستنی ئەم پاڵەوانێتییە نێودەوڵەتییە، کە بە وتەی خۆی "نموونەیەکە لە کارە جوانەکانیان".
شایەنی باسە، ئەم پاڵەوانێتییە نێودەوڵەتییە بە بەشداریی چەندین وەرزشوانی نابینا لە وڵاتانی جیاوازەوە لە شاری سلێمانی ئەنجام دەدرێت.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا، رۆژی پێنجشەممە رایگەیاند کە روسیا "سازشێکی گەورە و گرنگی" پێشکەش کردووە بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕی ئۆکراین، ئەویش بە وەستاندنی هەوڵەکانی بۆ داگیرکردنی تەواوی خاکی ئەو وڵاتە.
ترەمپ جەختی کردەوە: "روسیا لەمپەر نییە لە بەردەم رێککەوتنی ئاگربەست لە ئۆکراین"، هەروەها ئاماژەی بەوەکرد کە چاوەڕوان دەکات مۆسکۆ و کیێڤ و برۆکسل مەرجەکانی چارەسەرکردنی قەیرانی ئۆکراین پەسەند بکەن.
لە میانەی کۆبوونەوەیەکدا لەگەڵ سەرۆک وەزیرانی نەرویج لە کۆشکی سپی، سەرۆکی ئەمریکا لە وەڵامی پرسیارێکدا سەبارەت بەوەی کە ئایا روسیا و ئۆکراین و ئەوروپا مەرجەکانی رێککەوتنەکە قبوڵ دەکەن، وتی: "من پێم وایە بەڵێ. پێم وایە ئەوان ئەوە دەکەن. بڕوام وایە بەم زووانە ئێمە ئەم پرسە کۆتایی پێ دەهێنین."
ترەمپ هەروەها دووپاتی کردەوە کە "بۆ کیێڤ زەحمەت دەبێت نیمچەدوورگەی قەرەم بگەڕێنێتەوە" کە بەبێ تەقاندنی تەنها یەک گوللەش رادەستی روسیا کراوە.
وەزارەتی دەرەوەی هیندستان دوابەدوای ئەو هێرشە چەکداریەی کە تیایدا 26 هاووڵاتی کوژرا، دەسەڵاتدارانی پاکستانی تۆمەتبارکرد بە ئەنجامدانی هێرشەکە و رایگەیاند: داوا لە هەموو پاکستانیەکانی نیشتەجێی ناو وڵاتەکەمان دەکەین تا 29ـی مانگ، وڵاتەکە جێبهێڵن.
دوێنێ سێشەممە، بەهۆی هێرشێکەوە بۆسەر گەشتیاران لە کشمیری ژێر دەسەڵاتی هیندستان، جارێکی دیکە هەردوو وڵاتی هیندستان و پاکستان گرژی کەوتەوە نێوانیان و لە نوێترین کاردانەوەشیاندا بەرانبەر یەک، پەیوەندییە دبلۆماسیەکانیان بۆ نزمترین ئاست دابەزاند و سەرەکیترین خاڵە سنورییەکانیان بە روی یەکدا داخست و ڤیزایان بۆ هاووڵاتیانی یەکترهەڵوەشاندەوە.
دەسەڵاتدارانی پاکستان، نکوڵیان لەوە کردووە کە لە پشت هێرشەکەی سێشەممەوە بووبێتن کە تێیدا 26 کەس کوژران و وەزارەتی دەرەوەی هیندستانیش دەڵێت: چەکدارانی سەر بە پاکستان هێرشەکەیان ئەنجامداوە.
مێژووی ناکۆکیەکانی نێوان هیندستان و پاکستان؟
پەیوەندی نێوان هیندستان و پاکستان لەسەر ململانێ، دیبلۆماسیەکی توند و گومانی زۆر لەیەکتری داڕێژراوە، بەتایبەتی داواکاریان لەسەر ناوچەی کشمیر و دواهەمین هێرشی چەکداری کە تێیدا 26کەس بوونە قوربانی و تاوانبارکردنی پاکستان لەلایەن دەسەڵآتدارانی هیندستانەوە ئەوەندەی تر گرژییەکانی زیاترکرد.
چەکدارانی کشمیر بۆ دەیان ساڵە بەرەنگاری نیو دەهلی دەبنەوە، زۆربەی موسڵمانانی کشمیر پشتگیری لە ئامانجی یاخیبووان دەکەن بۆ یەکگرتنەوەی ناوچەکە لەگەڵ پاکستان، یان بوونی بە هەرێمێکی سەربەخۆ،
لە وەڵامدا دەسەڵاتدارانی هیندستان پاکستان تۆمەتبار دەکات بە دروستکردن و هاندانی هاووڵاتیان بۆ توندوتیژی، تۆمەتێک کە ئیسلام ئاباد ڕەتی دەکاتەوە و تیایدا دەیان هەزار هاووڵاتی یاخیبوو و هێزی حکومی لە ماوەی چەندین ساڵدا کوژراون.
پاکستان چۆن بەرەنگاری هەڕەشەکانی هیندستان دەبێتەوە؟
رۆژی سێشەممە، لە پاش هێرشەکە راستەوخۆ دەسەڵاتدارانی نیو دەهلی پاکستانیان تۆمەتبارکرد و گرتنەبەری چەند رێوشوێنێکیان راگەیاند، لە هەمووشی توند تر، هەڵوەشاندنەوەی رێککەوتنی ئاوی نێوانیانە، کە ساڵانێکە لە نێوان هەردولادا ئەنجامدراوە.
پاکستان کردارەکانی هیندستانی بە "نابەرپرسیارانە" وەسف کرد و ڤیزای هاوڵاتیانی هیندی هەڵوەشاندەوە، هەموو بازرگانیەکانی لەگەڵ هیندستان راگرت - تەنانەت لە رێگەی وڵاتانی سێیەمیشەوە - و گەشتە ئاسمانیەکانی خۆشی بە روی فڕۆکە هیندییەکاندا داخست.
پاکستان ڕۆژی پێنجشەممە هۆشداریدا کە هەر هەوڵێکی هیند بۆ راگرتن یان لادانی جۆگە ئاویەکانی نێوانیان، بە "کردەیەکی جەنگی" دادەنرێت.
رێككەوتنی ئاوی سندوس، کە لە ساڵی 1960 لەلایەن بانکی جیهانییەوە نێوەندگیری کرا، رێگە دەدات بە هاوبەشیکردنی سیستەمی ئاوی روبار کە لەنێوان هەردوو وڵاتدایە و بەهێڵی ژیان ناو دەبرێت، تایبەت بۆ کشتوکاڵی پاکستان. رێککەوتنەکە دوو شەڕی نێوان ساڵانی 1965 و 1971، و پێکدادانێکی گەورەی سنووری لە ساڵی 1999 بینیوە و ئەمە یەکەمجارە باس لە هەڵوەشاندنەوەی دەکات.
بەگوێرەی رێککەوتنەکە، هیندستان کۆنترۆڵی روبارە رۆژهەڵاتییەکانی ڕاڤی، سوتلەج و بیاس دەکات، و پاکستانیش کۆنترۆڵی روبارە رۆژئاواییەکانی جیلوم، چیناب و سندوس دەکات کە بە ناوچەی کشمیردا تێدەپەڕن.
هێرشە بەردەوامەکانی چەکداران هەوڵەکانی ئاشتی لەباردەبەن:
سەرەڕای ئاڵۆزەییەکانی نێوانیان، دراوسێکان ناوبەناو هەوڵیان داوە بۆ ئاشتی. بەڵام، گرژییە بەردەوامەکانی سنوورەکان و هێرشی چەکداری لە کەشمیر و هیندستان هەوڵەکانی ئاشتی شێواندووە چونکە دەڵهی نوێ سیاسەتێکی توندی بەرامبەر ئیسلام ئاباد گرتووەتە بەر و تۆمەتی "تیرۆریزم"ی دەخاتە پاڵ.
لە ساڵی 1999، ئەو یاخیبوانەی کە لەلایەن سەربازانی پاکستانەوە پشتگیریدەکران هێرشیانکردە سەر بنکە سەربازییەکانی هیند لە بەرزاییە سەهۆڵاوییەکانی ناوچەی کارگیل. هێزەکانی هیندستان بەرپەرچیان دانەوە و لە پاش ململانێیەکی 10هەفتەیی کە بووە هۆی کوژرانی لانیکەم 1000 شەڕکەری هەردوولا. شەڕەکە بە دەست تێوەردانی ئەمریکا دوای راگیرا.
لە ساڵی 2008، کۆمەڵێک گروپی چەکداری لەشکەری "تەیبە" کە بنکەیان لە پاکستانە، هێرشێکیان ئەنجامدا بۆ مومبای هیندستان و بووە هۆی کوشتنی 166 کەس. هەر دوای هێرشەکە "دەسەڵاتدارانی هیندستان" دەزگای هەواڵگری پاکستانی بە هێرشەکە تۆمەتبارکرد و دەسەڵاتدارانی ئەو وڵاتەش رەتیانکردەوە کە دەستیان لەو هێرشەدا هەبێت.
لە ساڵی 2019، تەقینەوەیەکی خۆکوژی لە کشمیر، کوژرانی 40 سەربازی هیندی لێکەوتەوە و جارێکیتر پەیوەندییەکانی نێوان هەردوو وڵاتەکەی بردەوە بۆ خاڵی سفر و لە وەڵامدا هیندستان هێرشی کردە سەر کەمپێکی راهێنانی چەکداران لەناو پاکستان. پاکستانیش بە هێرشی ئاسمانی وەڵامی دایەوە، فڕۆکەیەکی سەربازی هیندی خستە خوارەوە و فڕۆکەوانێکی هیندی دەستگیر کرد، کە دواتر ئازاد کرا.
چەند مانگ دوای ئەو روداوە، حکومەتی نارێندرا مۆدی، سەرۆک وەزیرانی هیندستان، نیمچە-خۆبەڕێوەبەری کشمیری هەڵوەشاندەوە و چەندین رێوشوێنی ئەمنی توندی لەو ناوچەیە گرتە بەر. لەو کاتەوە، هیندستان ئارامی لە هەرێمەکەدا پاراستووە بە هێزێکی ئەمنی گەورە و بە توندی کۆتوبەندی خستووەتە سەر هەر ناڕەزایەتیەک و میدیاکانی نێوی.
ترس لە شەڕی ناوخۆ:
هیندستان و پاکستان لە ماوەی ساڵانی رابردودا لە روی سوپا و چەکەوە پەرەیان بەخۆ داوە هەردولا لە ڕوی چەک و سوپاوە تا دێت زیاتر بەرەوپێش دەچن، ئێستا پرسیار و ئەگەرەکان بەو ئاڕاستەیەدا دەڕۆن، کە ئایا چی رودەدات؟ هیندستان لە وەڵامدا هێرشدەکات و پاکستان وەڵامدەداتەوە و جیهان دەبێت بە بینەری گەڕێکیتری جەنگەکانی نێوانیان، یاخود وەک ساڵانی پێشو، بە نێوەندگیری وڵاتان دەگەنەوە رێککەوتن و چارەسەرێک دەدۆزنەوە.
ئەڵمانیا زیاتر لە چوار هەزار و 500 دۆلار دەداتە هەر خێزانێكی پەنابەری سوری كە بیانەوێت ئەڵمانیا جێبهێڵن و بگەڕێنەوە زێدی خۆیان.
فەرمانگەی فیدراڵی كۆچ و كۆچبەرانی ئەڵمانیا لە راگەیەندراوێكدا پشتڕاستی كردەوە، وەك هاندانێك بۆ گەڕانەوەی پەنابەرە سورییەكانی ئەڵمانیا بۆ وڵاتی خۆیان، چوار هەزار و 555 دۆلار دەدرێتە هەر خێزانیك لە بەرانبەر جێهێشتنی ئەڵمانیا.
راشیگەیاند تاكو ئێستا 464 كەس بە ویستی خۆیان گەڕاونەتەوە سوریا و چاوەڕوان دەكرێت رێژەكە بەرزتر ببێتەوە.
رونیشی كردەوە، بەرنامەكە تێچووی گواستنەوە و دەستەبەری تەندروستی لەخۆ دەگرێت و تا ژمارەی ئەندامانی خێزانەكە زیاتر بێت پارەكەش زیاتر دەبێت.
ئەوەش دوای ئەو پیشهاتە گەورانەدا دێت كە لە چەند مانگی رابردوودا سوریا پیایدا تێپەڕی و دوای روخانی رژێمی ئەسەد حكومەتێكی نوێی راگوزەر پێكهێنرا.
بەپێی زانیارییەکانی کوردسات نیوز، لەلایەن بەڕێوەبەری چاکسازی گەورانی هەولێرەوە ڕێگری کراوە لە چاوپێکەوتنی رۆژنامەنووس شێروان شێروانی کە ماوەیەکە لە چاکسازی گەورانی هەولێر راگیراوە.
ئیبراهیم عەباس چالاکوانی مەدەنی لە لێدوانێکی تایبەتدا بە کوردسات نیوزی راگەیاند: "لە دوو هەفتەی رابردوودا رێگرییان لێکراوە سەردانی چاکسازی گەورانی هەولێر بکەن بە مەبەستی بینینی رۆژنامەنووس شێروان شێروانی."
ئیبراهیم عەباس ئاماژەی بەوەشدا: "بە رەسمی داوایان لە وەزیری کاروباری کۆمەڵایەتی کردووە بۆ بینین و سەردانیکردنی شێروان شێروانی، کەچی سەرباری وەرگرتنی رێگەپێدانی سەردانیکردنی، لەلایەن ئیدارەی چاکسازی گەورانی هەولێرەوە بۆ دووەمین جارە بڕیاری وەزیری کاروباری کۆمەڵایەتی رەتدەکرێتەوە و رێگریان لێ دەکرێت سەردانی رۆژنامەنووسی ناوبراو بکەن."
چالاکوانەکە جەختی کردەوە کە "ئەمەش پێشێلکردنی زەقی یاسا و دەستوەردانی ئاشکرای سیاسییە لە کەیسی ئەو رۆژنامەنووسە."
شێروان لە ئۆکتۆبەری 2020 لەگەڵ چەند رۆژنامەنووس و چالاكوانێكی دیکەی بادینان دەسگیرکران و لە 16ـی شوباتی 2021 بەتۆمەتی تێکدانی ئاسایشی گشتی بە شەش ساڵ زیندانیکردن سزادران و لە شوباتی 2022 پاش ناڕەزایەتى و کاردانەوەكان بە مەرسومی سەرۆکایەتی هەرێم سزاکانیان بەڕێژەی سەدا 50 تا سەدا 60 کەمکرایەوە.
ئەیلولی 2023 ماوەى سزاکەى شێروان تەواودەبوو، بەڵام دۆسیەکى تازە ئەوى لە زیندان هێشتەوە و لە 26ـی 10ـی 2023 سزاكەی لە چوار ساڵەوە بۆ دوو ساڵ کەمکرایەوە.
خوێندکارێک لە قوتابخانەیەکی ئامادەیی لە شاری نانتی رۆژئاوای فەرەنسا، ئەمڕۆ پێنجشەممە بەچەقۆ هێرشی کردە سەر چوار خوێندکار، کە بووە هۆی کوشتنی یەکێکیان و برینداربوونی سێ کەسی دیکە.
بەپێی زانیارییەکانی پۆلیسی فەرەنسا، روداوەکە لە خوێندنگەی تایبەتی "نۆتردام-دو-تووت-ئەید" لە ناوچەی دولۆن، نزیک شاری نانت لە کەناری ئەتڵەسی فەرەنسا رویداوە. تۆمەتبار دوای هێرشەکە، لەلایەن مامۆستاکانیەوە و پێش گەیشتنی پۆلیس، دەستگیر کراوە.
هۆکارەکانی ئەم هێرشە هێشتا بە تەواوی ڕوون نەبوونەتەوە و لێکۆڵینەوە بەردەوامە.
نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و مەزڵوم كۆبانێ، فەرماندەی هێزەكانی سووریای دیموكرات لە هەولێر كۆبوونەوە.
سەرۆكایەتی هەرێم رایگەیاندووە، لە كۆبوونەوەی نێچیرڤان بارزانی و مەزڵوم كۆبانێ، دواین پێشهاتەكانی سوریا و پەیوەندییەكانی هەسەدە و لایەنە سیاسیە كوردیەكان لە سوریا و حكومتی دیمەشق تاوتوێكراون .
دەشڵێت، هەردوولا جەختیان لە گرنگی هاوبەش و بەشداری كورد و تەواوی پێكهاتەكانی سوریا لە دەسەڵات و بەڕێوەبردنی وڵاتەكەو مسۆگەركردنی مافەكانی هەموان كردووەتەوە.
ناوەندی هاوبەشی هەماهەنگی قەیرانەکان لە حکومەتی هەرێم چەند رێنماییەکی تایبەت بە خۆپاراستن لە خۆڵبارین بڵاوکردەوە و باس لەوە دەکات، پێویستە ماسک بەکاربهێنرێت.
ماوەی دوو رۆژە شەپۆلێکی خۆڵبارین ناوچە جیاوازەکانی هەرێمی کوردستان و عیراقی گرتووەتەوە و کەشناسیش پێشبینی دەکات، ئەمڕۆ و سبەینێ خۆڵبارینەکە بەردەوام بێت.
لەوبارەیەوە ناوەندی هاوبەشی هەماهەنگی قەیرانەکان لە حکومەتی هەرێم رێنماییەکانی کاتی خۆڵبارینی بڵاوکردووەتەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، تاوەکو دەتوانیت لە ماڵەوە بمێنەرەوە و مەیە دەرەوە، هەروەها ئاو زۆر بخۆرەوە.
رێنماییەکان:
-پێویستە دەرگا و پەنجەرەی ماڵەکەت دابخەیت.
-راهێنانی قورس ئەنجام مەدە.
-ئەگەر هەستت بە بێتاقەتی و هەناسەتەنگی کرد، سەردانی پزیشک بکە.
-خۆڵبارین کاریگەریی دەکاتە سەر دەم و چاو و لوت، بۆیە بەکارهێنانی ماسک پێویستە.
-خۆڵبارین مەترسیدارە بۆ ئەو کەسانەی نەخۆشی دڵ و رەبۆیان هەیە، هەروەها بۆ منداڵ و ژنانی دووگیان.
ئەگەر لەناو ئۆتۆمبێلدا بوویت و خۆڵبارینێکی چڕ بوو:
-لە لایەکی شەقامەکەوە بوەستە و دڵنیابە لەوەی ئۆتۆمبێلەکەت ناجوڵێ، هەروەها هێمای چواری دابگیرسێنە.
-لەناو ئۆتۆمبێلەکەتدا بمێنەرەوە .
-پەنجەرەکان دابخە.
-هەوای ناو ئۆتۆمبێلەکەت دابگیرسێنە.
رێباز حەملان بریكاری پێشووی وەزارەتی دارایی عیراق رایگەیاند، لە سێ مانگی رابردوودا هەرێم سەرجەم داواكارییەكانی عیراقی سەبارەت بە موچە جێبەجێ كردووە.
رێباز حەملان بریكاری پێشووی وەزارەتی دارایی عیراق لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەنووسیدا رایگەیاند، چاوەڕوان دەکەن بەغداد موچەی مانگی چواری موچەخۆران بۆ هەرێم بنێرێت.
وتیشی، لیستی موچەی مانگی چواری هەرێم بەجۆرێک ئامادە كراوە، کە تەنها ژمارەی خانەنشینانی تێدا زیاد كراوە و هیچ كێشەیەكی تێدا نییە.
سەبارەت بە هەناردەی نەوتی هەرێمیش وتی، كۆمپانیاكانی بەرهەمهێنانی نەوتی هەرێم بۆ هەناردەكردنەوەی نەوت داوای دڵنیاییان لە كۆمپانیای سۆمۆی عیراق كردووە بۆ وەرگرتنی شایستە داراییەكانیان كە بۆ دەرهێنانی هەر بەرمیلێك نەوت داوای 16 دۆلار دەكەن .
بەڕێوەبەریی گشتیی تەندروستیی سلێمانی رایگەیاند، بەشێکی هۆکاری گیانلەدەستدان لەو کەسانەی کە نەشتەرگەریی دابەزاندنی کێش ئەنجام دەدەن بە سەرجەم جۆرەکانییەوە، پەیوەندی بە نەخۆشخانەکانەوە هەیە. وتیشی، ئەنجامدانی ئەو نەشتەرگەرییە رێک دەخەنەوە و پسپۆڕی پزیشکەکان دیاری دەکەن.
سەباح هەورامی بەڕێوەبەریی گشتیی تەندروستیی سلێمانی لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەنووسیدا رایگەیاند، گەیشتوونەتە ئەو ئەنجامەی بەشێکی هۆکاری گیانلەدەستدان لەو کەسانەی نەشتەرگەریی دەکەن بۆ بڕینی گەدەیان یان دەرهێنانی چەوریی و راکێشانی پێست، پەیوەندی بە نەخۆشخانەکان و نەگونجاوی شوێنەکەوە هەیە بۆ ئەو جۆرە نەشتەرگەرییە.
باسی لەوەشکرد، لە ئێستادا بەهۆی ئەوەی ئەو جۆرە نەشتەرگەرییانە پسپۆڕی دیاری کراوی نییە، تێکەڵاوییەک لەنێوان پسپۆڕییەکان و دەستنیشانکردنی کاری پزیشکەکاندا روویداوە و هەر پزیشکێکی نزیک لەو پسپۆڕییە بە مافی خۆی دەزانێت ئەنجامی بدات.
وتیشی، لە ئێستادا بەشێکی زۆری پسپۆڕییەکان ئەو نەشتەرگەرییە بۆ نەخۆشەکان ئەنجام دەدەن، کە هەندێک جار رێگای نازانستی و شێوەی نەگونجاو بەکاردەهێنن، کە بەهۆیەوە گیانلەدەستدان یان چەندین زیانی لاوەکی لێدەکەوێتەوە.
بەڕێوەبەری تەندروستیی سلێمانی ئاماژەی بەوەشکرد، بە دەیان سکاڵا هەیە لەسەر ئەو بابەتانە، چەندین کەسیش بە سزا گەیەنراون، یان رەوانەی دادگا کراون، هەشە بێتاوانی سەلمێنراوە و ئازاد کراوە.
سەباح هەورامی وتیشی، بڕیاریان داوە ئەنجامدانی ئەو نەشتەرگەرییە رێک بخەنەوە و پێویستە لە چەند شوێنێکی تایبەتی نەخۆشخانەکاندا ئەنجام بدرێت و پسپۆڕی ئەو پزیشکانەشی رێگەیان پێدەدرێت ئەنجامی بدەن، دیاری بکرێت، جگە لەوەی دەبێت نەخۆش بەر لە بڕیاردان بۆ نەشتەرگەریی، لیژنەی تایبەت بیبینێت.
ئەمڕۆ هەر پزیشکێک لە هەر نەخۆشخانەیەک ئەو نەشتەرگەرییەی ئەنجام دابێت، توندترین سزا دەدرێت
لەبارەی ئەو دەنگۆیانەشی باس لەوە دەکەن، ئەمڕۆ نەشتەرگەریی بڕینی گەدە ئەنجام درابێت لە چەند نەخۆشخانەیەک، ئەوەی روون کردەوە، لیژنەکان ئەمڕۆ بەسەر نەخۆشخانەکاندا دەگەڕێن، هەر پزیشکێک لە هەر نەخۆشخانەیەک ئەو نەشتەرگەرییەی لەمڕۆدا ئەنجام دابێت، ئەوا بە توندترین شێوە سزای دەدەن.
بەشێکی پزیشکەکان ئامانجیان کێبڕکێی ماددیە
بەڕێوەبەری تەندروستیی سلێمانی ئەوەشی نەشاردەوە، کە بەشێکی پزیشکەکان بۆ کێبڕکێی ماددی نەشتەرگەرییەکە بە زوویی و لە شوێنی نەگونجاودا ئەنجام دەدەن.
ئەمەش دوای ئەوە دێت، دوێنێ چوارشەممە، ژنێکی تەمەن 36 ساڵ، دوای رۆژێک لە ئەنجامدانی نەشتەرگەریی دەرهێنانی چەوری گیانی لەدەستدا، کە خاوەنی سێ منداڵ بوو و دانیشتووی بەریتانیا بوو.
لەدوای ئەوەشەوە بەڕێوەبەرایەتی گشتیی تەندروستیی سلێمانی بە تەواوی ئەنجامدانی سەرجەم نەشتەرگەرییەکانی دابەزاندنی کێشی لە نەخۆشخانەکاندا قەدەغە کرد، تاوەکو ئەو کاتەی بە یاسا و رێکاری گونجاو ئەو کارە رێکدەخەنەوە. راشیگەیاند، لیژنەی لێکۆڵینەوەیان لەسەر نەخۆشخانەکەش و پزیشکەکەش پێکهێناوە.
گیان لەدەستدان بەهۆی ئەو نەشتەرگەرییەوە لە هەرێمی کوردستان چەند جارێکە دووبارە دەبێتەوە، لە 14ی مانگی یەکی ئەمساڵیشدا، ژنێکی تەمەن ٤١ ساڵ دوای ئەوەی لە نەخۆشخانەیەکی تایبەتی سلێمانی نەشتەرگەریی دەرهێنانی چەوری بۆکرا، گیانی لەدەستدا، کە خاوەنی دوو منداڵ بوو.
ئەمڕۆ بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە هەولێر لەگەڵ ژان نوێل بارۆ وەزیری دەرەوەی فەرەنسا کۆبووەوە.
لە کۆبوونەوەکەدا قوباد تاڵەبانی و دەرباز کۆسرەت رەسوڵ ئەندامانی مەکتەبی سیاسی ئامادە بوون و بافڵ جەلال تاڵەبانی سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ پشتیوانی و رۆڵی حکومەت و گەلی فەرەنسا دەربڕی، کە لە قۆناغە جیاجیاکانی خەباتدا پشتیوانی گەلی کورد بوون و هاوکاریی و پشتگیرییە بەردەوامەکانیانی بۆ هەرێمی کوردستان بەرزنرخاند، راشیگەیاند، ئێمە قەت دۆستەکانمان لەبیر ناکەین کە لەگەڵمانن و جێمان ناهێڵن.
هەر لە کۆبوونەوەکەدا هەردوولا هاوڕابوون لەسەر ئەوە بەر لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق حکومەتی هەرێم پێکبهێنرێت، تاوەکو کورد بە یەکگرتوویی رووبەڕووی ئاڵنگارییەکان ببێتەوە و بەپێگەیەکی بەهێزترەوە لە بەغدا خزمەتی خەڵک و بەرژەوەندییەکان بکات.
دۆخی سوریا و رۆژئاوای کوردستان تەوەرێکی دیکەی کۆبوونەوەکە بوو کە تێیدا جەخت لە پاراستنی مافی تەواوی پێکهاتەکان کرایەوە لە چوارچێوەی سوریایەکی نوێ بە تایبەت کوردانی رۆژئاوای کوردستان.
لەوبارەیەشەوە بافڵ تاڵەبانی ئاماژەی بەوە کرد، یەکگرتوویی کورد و پشتگیرییکردن لە مافەکانیان زامنی پاراستنی ئارامی و ئاشتییە لە ناوچەکەدا. وتیشی، "بۆیە هانی هەموو لایەکمان داوە بە ئاشتییانە و دیالۆگ هەموو ئەو بابەتانەی ناکۆکییان لەسەرە چارەسەربکرێن، کە ئەمەش رێگا دروستەکەیە بۆ گەیشتن بە ئارامی و مسۆگەرکردنی ئاسایش لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا".
شەپۆلی خۆڵبارین عیراق و هەرێمی كوردستانی گرتوەتەوەو سبەینێش چڕتر دەبێتەوە.
دەستەی كەشناسی عیراق رایگەیاندووە، لە دوێنێوە شەپۆلێكی خۆڵبارین زۆربەی پارێزگاكانی عیراق و هەرێمی گرتووەتەوەو تا درەنگانێكی سبەینێ بەردەوام دەبێت.
دەشڵێت، هاتنی بارستە هەوایەكی پلەی گەرمی مامناوەند لە باكووری رۆژئاوای وڵاتەوە، بووەتەهۆی دروستبوونی خۆڵبارین و ئەگەری نمەبارانیش هەیە لەمڕۆدا.
هەروەها داوای لە هاوڵاتیان كردووە خۆیان بەدوور بگرن لە هاتنە دەرەوەی ناپێویست بەتایبەت ئەوانەی نەخۆشی رەبۆ و هەناسە توندیان لەگەڵدایە، چونكە كاریگەری شەپۆلەكە لە سەعاتەكانی داهاتوودا زیاتر دەبێت.
عامر جەبری، بەڕێوەبەری راگەیاندنی دەستەكە ئاماژەی بەوە كردووە، رەوشی گشتی كەشوهەوا لە سەرتاسەری وڵات لەدوای ئەم مانگەوە ئاسایی دەبێتەوەو شەپۆلی خۆڵبارین كەم دەبێتەوە
لە نەخۆشخانەی فریاکەوتنی رۆژئاوای شاری هەولێر، شەڕ لە نێوان کەسوکاری نەخۆشێک و پاسەوانی نەخۆشخانەکە روویدا و لە ئەنجامدا چوار لە کەسوکاری نەخۆشێک برینداربوون.
پەیامنێری کوردسات نیوز لە هەولێر پێی راگەیاندین کە شەڕەکە لە نێوان کەسوکاری نەخۆشێک بووە کە پێشتر لە رووداوێکی هاتوچۆدا برینداربووە، لەگەڵ پۆلیسی نەخۆشخانەکە.
پەیامنێری کوردسات نیوز پێی راگەیاندین: "لە ئەنجامی شەڕەکەدا چوار کەس لە کەسوکاری نەخۆشەکە بە سووکی بریندار بوون و هەر لە هەمان نەخۆشخانە چارەسەریان بۆ کراوە".
پەیامنێری کوردسات نیوز لە کەرکوک زانیاری لەسەر گیانلەدەستدانی کەسێکی دیکە بەهۆی تای خوێنبەربوونەوە ئاشکرا کرد.
بەپێی زانیارییەکانی پەیامنێرمان لە کەرکوک، هاووڵاتیەک بەناوی زەکەریا قاسم تەمەن 52 ساڵ و دانیشتوی گەڕەکی روناکی لە شاری کەرکوک، کە پیشەی گۆشتفرۆش بووە، ئێوارەی ئەمڕۆ چوارشەممە بەهۆی توشبون بە تای خوێنبەربوون گیانی لەدەستدا.
پەیامنێری کوردسات نیوز لە کەرکوک ئاماژەی بەوەش کرد، ساڵی رابردووش برایەکی تری زەکەریا قاسم هەر بە هەمان نەخۆشی گیانی لەدەستداوە.
هەروەها پەیامنێرمان لە بەڕێوەبەرایەتی تەندروستی کەرکوکەوە زانیاری وەرگرتووە کە حاڵەتێکی دیکەی توشبون بە تای خوێنبەربوون تۆمار کراوە، کە کارمەندی هەمان بەڕێوەبەرایەتییە.
بەپێی زانیارییەکانی پەیامنێرمان، لە سەرتاسەری عیراق بەهۆی توشبون بە تای خوێنبەربوون پێنج کەس گیانیان لەدەستداوە، کە سێیان لە شاری کەرکوک بوون.
کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عیراق بەمەبەستی دەستەبەرکردنی مافی بەشداری هاوڵاتیان لە پرۆسەی دەنگدان بڕیاری درێژکردنەوەی وادەی نوێکردنەوەی تۆماری دەنگدەرانی بۆ ماوەی مانگێکی دیکە راگەیاند.
جومانە غەلای وتەبێژی کۆمیسیۆن رایگەیاند: "ئەنجوومەنی کۆمیسیارانی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عیراق، بەمەبەستی دابینکردنی هەلی بەشداری بۆ سەرجەم دەنگدەران، بڕیاری دا وادەی نوێکردنەوەی تۆماری دەنگدەران بۆ ماوەی مانگێکی تر درێژ بکاتەوە."
جومانە غەلای جەختی کردەوە کە ئەم هەنگاوە لە پێناو "دەستەبەرکردنی مافی تەواوی دەنگدەران بۆ بەشداریکردن لە پرۆسەی دەنگدان" هاتووەتە ئاراوە.
شایەنی باسە، کۆمیسیۆن پێشتر رۆژی 25ـی ئازاری 2025ـی وەک دەستپێکی پرۆسەی نوێکردنەوەی تۆماری دەنگدەران دیاریکردبوو و رایگەیاند، کە پرۆسەکە بۆ ماوەی مانگێک بەردەوام دەبێت.
ئەم بڕیارە لە کاتێکدا دەرچووە کە بەپێی بەرنامەی کۆمیسیۆن، بڕیارە رۆژی 11ـی تشرینی دووەمی 2025 هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق بەڕێوەبچێت.
لە دووهەمین دیداری یەکێتیدا و لە چاوپێکەتنێکدا، بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان جەختی لەسەر ئەوە کردەوە کە هەڵبژاردنی داهاتوو هەڵبژاردنی یەکێتییە و لە بەغداد هەرچی دەیانەوێت جێبەجێ دەکرێت.
سەرۆکی یەکێتی لەمیانی چاوپێکەوتنێکدا لە دووهەمین دیداری یەکێتی رایگەیاند: "هەڵبژاردنی داهاتوو تەنها بۆ ئەوەیە دیاری بکات کێ دەتوانێت لە عێراق و لەسەر ئاستی وڵاتانی نێودەوڵەتی خزمەتی زیاتری میللەتی کورد بکات".
پرەنسیپی نوێی حیزب و سەرکەوتنی هەڵبژاردنەکان:
بافڵ تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتی ئاماژەی بەوە کرد کە یەکێتی ئێستا بە پرەنسیپێکی نوێ کاردەکات و ئەمەش بووەتە هۆی بەدەستهێنانی سەرکەوتن لە هەڵبژاردنەکاندا.
لە قسەکانیدا وتی: "حیزبەکەمان توانیویەتی بۆ یەکەمجار لە مێژووی هەڵبژاردنەکانی عیراقدا، لە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عیراق دەنگی یەکەم لەسەر ئاستی لایەنە کوردستانییەکان بەدەستبهێنێت، ئەمەش دەستکەوتێکی گەورەیە بۆ یەکێتی و هەموو ئەندامانی".
پەیوەندییەکانی یەکێتی و پارتی:
سەرۆکی یەکێتی لەبارەی پەیوەندییەکانی نێوان یەکێتی و پارتی رایگەیاند: "یەکێتی، ئێستاش هێندەی کاتی هەڵبژاردن توندە بەرامبەر پارتی، بەڵام ئەوەی ئێستا لە نێوان هەردوو لا لە ئارادایە تەنها گفتوگۆیە بۆ پێکهێنانی حکومەتێک کە حکومەتی هەمووان بێت."
سەرۆکی یەکێتی دووپاتی کردەوە: "گفتوگۆکانی ئێستای نێوانمان لەسەر پرەنسیپی حوکمڕانییە، بەڵام ئەگەر حکومەت بەو شێوازە نەبوو کە دەمانەوێت، ئەوا هەڵبژاردەکانی بەردەممان کراوەن و هەر پۆستێک وەربگرین بێ تەواوکردنی ئەم پرەنسیپانە، هیچ سوودێکی نابێت."
پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکانی یەکێتی:
بافڵ تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکانی حیزبەکەی بە "بێوێنە" وەسفکرد و رایگەیاند: "لە نێوان دیداری یەکەم و دووەم پێنج جار بۆ گفتوگۆ و دیداری سیاسی سەردانی ئەمریکامان کردووە، هەروەها لە 29ـی ئەم مانگەش جارێکی دیکە لەگەڵ بەرپرسانی ئەمریکا کۆدەبینەوە."
سەرۆکی یەکێتی بە شانازییەوە رایگەیاند: "لە دنیادا هیچ حیزبێک وەکو یەکێتی نییە کە لەیەک کاتدا پەیوەندی لەگەڵ ئەمریکییەکان، ئێران، رووسیا، چین، وڵاتانی ئەوروپا و بەریتانیا هەبێت."
هەڵسەنگاندنی گۆڕانکارییەکانی ناوچەکە:
بافڵ تاڵەبانی لەبارەی گۆڕانکارییەکانی ناوچەکە، بەتایبەت پەیوەندییەکانی نێوان ئەمریکا و ئێران، رایگەیاندووە: "ئێمە خوێندنەوەی وردمان بۆ گۆڕانکارییەکان کردووە و پێمان وایە گفتوگۆکانی نێوان ئەمریکا و ئێران هەلێکی گونجاوە بۆ میللەتی کورد و پێویست ناکات لێی قەلەق بین."
سەرۆکی یەکێتی داوای لە سەرجەم حیزبەکان کرد یەکدەنگ بن تاکو "دۆزی کورد بگەیەنن بە قۆناغێکی باشتر".
دەرگای حیزب کراوەیە بۆ ئەندامە ناڕازییەکان:
لە کۆتاییدا، سەرۆکی یەکێتی لەبارەی ئەو ئەندام و کادیرانەی ئێستا لە حیزبەکە نەماون، رایگەیاند: "ئاساییە هەرکەسێک نیگەران بێت و قسەشمان پێ بڵێت، بەڵام ئێمە دەرگای حیزبەکەمان دانەخستووە. رەنگە رۆژێک بۆچوونەکانیان بگۆڕێت و بەرپرسیارێتی ئێمەیە سوپاسیان بکەین کاتێک دەیانەوێت دووبارە لەگەڵ هەڤاڵەکانیان خزمەتی حیزب و هاووڵاتیان بکەن."
سەرۆکی یەکێتی دواجار جەختی کردەوە کە جیاوازی ئەوان وەک یەکێتی لەگەڵ پارت و حیزبەکانی دیکە ئەوەیە کە رێگە دەدەن جیاوازی بیروبۆچوون هەبێت.