هەواڵەکان
ئیسرائیل ژمارەی ئەو سەربازانەی راگەیاند کە بەهۆی شەڕی غەززەوە لە رووی جەستەیی و دەروونی؛ بە زەبری جەنگەوە دەناڵێنن و لەئێستادا چارەسەر وەردەگرن.
وەزارەتی بەرگری ئیسرائیل رایگەیاند، نزیکەی 16 هەزار و 500 سەربازیان بەهۆی شەڕی غەززەوە چارەسەر وەردەگرن، کە حەوت هەزار و 300 سەربازیان توشی گرفت یان نەخۆشی دەروونی بوون.
ئەوەشی خستە روو، بە گشتیی ئەو سەربازانەی گرفتی دەروونیان هەیە، بەدەست شۆکی دوای جەنگ، خەمۆکی و دڵەڕاوکێی توندەوە دەناڵێنن.
ئاماژەی بەوەشکردووە، لەئێستادا چەندین تیمی پزیشکی دەروونی و توێژەریی دەروونیان بۆ چارەسەرکردنی سەربازەکان دابین کردووە.
لە 7ی تشرینی یەکەمی ساڵی 2023، دوای ئەوەی حەماس بە زیاتر لە پێنج هەزار موشەک هێرشی کردە سەر ئیسرائیل، جەنگی نێوان ئیسرائیل و حەماس دەستی پێ کرد، بەهۆی شەڕەکەشەوە بەدەر لە ئیسرائیل، لە غەززەش زیاتر لە 50 هەزار کەس کوژراون، کە زۆرینەیان ژن و منداڵن.
بەهۆی ئەو شەپۆلی بارانبارین و زریانە بەهێزەی چەند ویلایەتێکی ئەمریکای گرتووەتەوە، 17 کەس گیانیان لەدەستداوە. کەشناسیش هۆشداری دەدات، شەپۆلێکی دیکەی بارانبارین و رەشەبای بەهێز وڵاتەکە دەگرێتەوە.
ماوەی چەند رۆژێکە شەپۆلی بارانبارین و زریانێکی بەهێز چەند ویلایەتێکی ئەمریکای گرتووەتەوە، کە بەهۆیەوە زیانێکی زۆری گیانی و ماددی لێکەوتووەتەوە.
بەهۆی زریانەکانەوە لە ویلایەتی تینیسی ئەمریکا 10 کەس گیانیان لەدەستدا، لە ویلایەتەکانی میزۆریو کێنتاکیش چوار کەس گیانیان لەدەستداوە، هەروەها لە هەریەک لە ویلایەتەکانی ئارکێنسۆ و ئیندیانا و میسیپیسی یەک کەس گیانیان لەدەستداوە.
هەربەهۆی زریان و رەشەباوە لە چەند ویلایەتێک چەندین باڵەخانە رووخاون و زیان بە خانوو و ماڵی هاووڵاتیان کەوتووە، چەندین هاووڵاتیش ماڵەکانیان چۆڵ کردووە.
ئەوە جگە لەوەی چەندین دار بەهۆی رەشەباکەوە شکاونەتەوە و لە چەند ناوچەیەکیش هێڵەکانی کارەبا پچڕاون، هەروەها چەندین ئۆتۆمبێل زیانیان پێگەیشتووە.
دەستەی کەشناسیی نیشتمانیی ویلایەتە یەکگرتووەکان هۆشداری داوە لە بەردەوامی شەپۆلی بارانبارین و زریانی بەهێز و داواش لەو کەسانە دەکات کە ماڵەکانیان لەو ناوچانەوە نزیکە کە ئەگەری هەیە شەپۆلەکە زیاتر بیانگرێتەوە، ماڵەکانیان چۆڵ بکەن و بچنە شوێنێکی پارێزراوتر.
US Floods Break Record? Building Floats, Rivers Swell, Emergency| On Cam: Catastrophic Scenes| Watch#TNDIGITALVIDEOS #USFloods pic.twitter.com/gpBwBDLWeL
— TIMES NOW (@TimesNow) April 6, 2025
???#BREAKING | NEWS ⚠️
— Todd Paron?????? (@tparon) April 5, 2025
Flood emergency’s in the US states after torrential rains have hit the area,pic.twitter.com/uq1NoZct2n
سەرۆکی دەزگای گشتی کاروباری مین داوا لە هاووڵاتیان دەکات، ئاگاداری خۆیان بن بۆئەوەی نەبنە قوربانیی روداوی تەقینەوەی مین. دەشڵێت: ساڵانە زۆرینەی ئاماری تەقینەوەی مین بە هاووڵاتیاندا بەهۆی چوونە بۆ گژوگیای بەهارە.
جەبار مستەفا رەسوڵ سەرۆکی گشتی دەزگای کاروباری مین داوا لە هاووڵاتیان دەکەن، بۆ کۆکردنەوەی گژوگیای بەهارە روو لە ناوچە مەترسیدارەکان نەکەن و گیانی خۆیان نەخەنە مەترسییەوە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، دەزگاکە رۆژانە لە رێگەی تیمەکانەوە بەو توانایەی هەیە بەردەوامە لە پاککردنەوەی ناوچە پیسبووەکان بە مین.
دەشڵێت، "بەهۆی زۆری رووبەری پیسبوو و تەقەمەنی نەتوانراوە سەرجەم کێڵگە مینەکان پاک بکرێنەوە، بۆیە داواتان لێدەکەم خۆتان مەکەنە قوربانیی گژوگیای بەهارە".
ئەوەشی خستووەتە روو، بەپێی ئاماری ساڵانەی دەزگاکە زۆرینەی قوربانیانی مین و تەقەمەنی، پەیڕەونەکردنی رێنماییەکانە لەلایەن هاوڵاتیانەوە، لەکاتی نزیکبوونەوەیان لە ناوچە مەترسیدارەکان بۆ کۆکردنەوەی گژوگیای بەهارە.
ئەوەش لەکاتێکدایە، ساڵانە لە وەرزی بەهاردا بەشێکی هاووڵاتیانی کوردستان بە مەبەستی کۆکردنەوەی گژوگیا بەهارەییەکان روو دەکەنە شاخە بەرزەکان. بەهۆی بوونی مین لەو ناوچانە و شارەزانەبوونی بەشێکی هاووڵاتییەکانیش لەبارەی ئەو ناوچانەوە، مینیان پێدا دەتەقێتەوە و بەهۆیەوە تاوەکو ئێستا چەندین روداوی گیانلەدەستدان و برینداربوون یان کەمئەندام بوون رویانداوە.
بەیانی ئەمڕۆش، بەهۆی تەقینەوەی مینەوە لە کوێستانەکانی برادۆست، گەنجێک بەناوی محەمەد هەینی تەمەن 28 ساڵ گیانی لەدەستدا و برایەکیشی بریندار بوو. کە لە سەرەتای ئەمساڵەوە ئەوە سێیەم روداوی تەقینەوەی مینە لەو سنوورەدا.
هەرێمی کوردستان چەندین ناوچەی مینڕێژکراوی لێیە، کە لە سەردەمی رژێمی پێشووی عیراقدا ئەو مینانە بە مەبەستی کۆنتڕۆڵکردنی ناوچە جیاوازەکانی کوردستان چێنراون، ئەگەرچی 34 ساڵ بەسەر روخانی رژێمی بەعسدا تێپەڕیوە و لەو ماوەیەشدا حکومەتی هەرێم بەردەوامبووە لە پاککردنەوەی ناوچەکان لە مین، بەڵام هێشتا بەشێکی خاکی کوردستان بە تەواوی لە مین پاکنەکراوەتەوە.
لە کۆنگرەی ئەمڕۆی پارتی گەلی کۆماری "جەهەپە"دا، ئۆزگور ئۆزەل بە سەرۆکی گشتیی پارتەکە هەڵبژێردرایەوە.
ئەمڕۆ یەکشەممە، پارتی گەلی کۆماری "جەهەپە" کۆنرەی نائاسایی خۆی لە ئەنقەرە ئەنجامدا و لە کۆنگرەکەدا ئۆزگور ئۆزەل جارێکی دیکە بە سەرۆکی گشتیی پارتەکە هەڵبژێردرایەوە.
لە کۆنگرەکەدا هەزار و 323 ئەندام بەشدار بوون، کە دەنگی هەزار و 171یانی بەدەست هێنا.
جگە لە ئۆزگور ئۆزەلی سەرۆکی پارتەکە هەریەک لە بەرهان شیمشەک پەرلەمانتاری پێشوو و ئومیت ئویساڵ سەرۆکی شارەوانیی شارۆچکەی مورادپاشا لە ئەنتاڵیا کاندید بوون.
رۆژی 5ی تشرینی دووەمی ساڵی 2023، لە 38ـەم کۆنگرەی پارتەکەدا بە بەدەستهێنانی 812 دەنگ بە سەرۆکی گشتیی جەهەپە هەڵبژێردرا، بەوەش بووە هەشتەم سەرۆکی گشتیی پارتەکە.
پارتی گەلی کۆماری لە 9ـی ئەیلوولی ساڵی 1923 لەلایەن مستەفا کەمال ئەتاتورکەوە دامەزرێنراوە، لە ساڵانی 1923 تاوەکو 1950، 17 جار لەسەر یەک بەتەنیا حکومەتی پێکهێناوە.
دوای ئەوەی دوێنێ کۆمپانیای گەنەڵ ئینێرجی تورکی رایگەیاند، دادگای نێوبژیوانی لەندەن ئاگاداری كردونەتەوە، دەبێت قەرەبووی دواكەوتنی كارەكانیان لە كێڵگەكانی نەوت بدەنەوە بە هەرێم؛ حکومەتی هەرێم رایگەیاند: دەبێت کۆمپانیاکە نزیکەی 27 ملیۆن دۆلارمان وەک قەرەبوو بداتەوە.
حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، حکومەتی هەرێم لە دۆسیەی نێوبژیوانی دژی کۆمپانیای گەنێل ئینێرجی میران بینا باوی لیمیتەد (GEMBBL) قەرەبووی بەرچاوی تێچووی یاسایی دەکرێتەوە.
دەشڵێت، لە 4ی نیسانی 2025، دادگای نێوبژیوانی لەندەن بڕیاری کۆتایی خۆی سەبارەت بە تێچوونەکان دەرکرد و بەپێی بڕیارەکە، دەبێت کۆمپانیاکە بڕی 26 ملیۆن و 868 هەزار و 905 دۆلار و 29 سەنت وەک قەرەبوو بدات بە هەرێم، لەگەڵ سوودی دوای بڕیارەکە.
ئەوەش لەکاتێکدایە، دوێنێ كۆمپانیای گەنەل ئینێرجی توركی رایگەیاند، دادگای نێوبژیوانی لەندەن بە بڕیارێك ئاگاداری كردوونەتەوە، بەرانبەر دواكەوتنی كارەكانیان لە دوو كێڵگەی نەوت و پابەندنەبوونیان بە گرێبەست، دەبێت زیاتر لە 26 ملیۆن دۆلار وەک قەرەبوو بدەن بە حكومەتی هەرێم.
وەزارەتی خوێندنی باڵا کردنەوەی خولێکی زمانی ئینگلیزی دەکاتەوە و داواش دەکات ئەوەی دەیەوێت بەشداری بکات بەشێوەی ئۆنلاین خۆی تۆمار بکات.
وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی رایگەیاند، وەزارەتى خوێندنى باڵا و توێژینەوەى زانستى ئاگاداری خوازیارانى خولى زمانى ئینگیلزى دەکات، کە ئەمڕۆ یەکشەممە 6ی نیسان، بەستەرى تایبەت بە دروستکردنى ئەکاونت و بەشداریکردن لە خولى پەرەپێدانى تواناى زمانى ئینگلیزى لە زانکۆ حکومییەکان کارا دەبێت.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو کەسانەی دەیانەوێت بەشداری تاقیکیکردنەوەی دیاریکردنی ئاستی زمانی ئینگلیزی بکەن، دەتوانن بە شێوەی ئۆنلاین بە زووترین کات خۆیان تۆمار بکەن و فۆڕمەکە پڕبکەنەوە.
کەشناسیی هەرێم پێشبینی نوێی کەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەینێی بڵاوکردەوە و وادەی کۆتاییهاتنی ئەو شەپۆلی خۆڵبارینەشی راگەیاند کە چەند ناوچەیەکی جیاوازی هەرێمی گرتووەتەوە.
کەشناسیی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ یەکشەممە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت، خۆڵبارین بەشێک لە سنووری کەرکوک و پارێزگای سلێمانی گرتووەتەوە، بەڵا لەکاتەکانی دوای نیوەڕۆوە بەرەو کەمبوونەوە و نەمان دەچێت و شەپۆلەکە کۆتایی پێدێت.
ئەوەشی خستووەتە روو، سبەینێ دووشەممە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت و دواتر دەگۆڕێت بۆ نیمچەهەور.
بەپێی پێشبینییەکانی کەشناسیی، ئەمڕۆ و سبەی خێرایی با کەمێک زیاد دەکات و دەگاتە 10 بۆ 20 کیلۆمەتر لە سەعاتێکدا، پلەکانی گەرماش روو لە بەرزبوونەوە دەکەن.
بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی:
هەولێر : 28 پلەی سیلیزی
سلێمانی : 25 پلەی سیلیزی
دهۆک : 24 پلەی سیلیزی
کەرکوک : 30 پلەی سیلیزی
زاخۆ : 22 پلەی سیلیزی
هەڵەبجە : 24 پلەی سیلیزی
سۆران : 18 پلەی سیلیزی
حاجی ئۆمەران : 14 پلەی سیلیزی
گەرمیان : 31 پلەی سیلیزی
بەهۆی تەقینەوەی مینەوە لە کوێستانەکانی برادۆست، گەنجێک گیانی لەدەستدا و برایەکیشی بریندار بوو.
پەیامنێری کوردسات نیوز باسی لەوەکرد، روداوەکە بەیانی ئەمڕۆ رویداوە و مین بە گەنجێکدا تەقیوەتەوە لە کوێستانەکانی برادۆست، بەهۆیەوە دەستبەجێ گەنجەکە گیانی لەدەستداوە و برایەکیشی بریندار بووە.
ئەوەشی خستە روو، ئەو گەنجەی گیانی لەدەستداوە ناوی محەمەد هەینی بووە و تەمەنی 28 ساڵ بووە. بەمەبەستی کۆکردنەوەی گژوگیای بەهارە لەگەڵ براکەیدا روویان لە کوێستانەکانی برادۆست کردووە.
پەیامنێری کوردسات نیوز وتیشی، لە ئێستادا تەرمی ئەو گەنجە بۆ پزیشکی دادی سۆران گواستراوەتەوە و توێکاریی بۆ تەرمەکەی دەکرێت.
لە سەرەتای ئەمساڵەوە ئەمە سێیەم رووداوی پێدا تەقینەوەی مینە لەو سنوورەدا.
لە هەرێمی کوردستان چەندین ناوچەی مینڕێژکراوی لێیە، کە لە سەردەمی رژێمی پێشووی عیراقدا ئەو مینانە بە مەبەستی کۆنتڕۆڵکردنی ناوچە جیاوازەکانی کوردستان چێنراون، ئەگەرچی 34 ساڵ بەسەر روخانی رژێمی بەعسدا تێپەڕیوە و لەو ماوەیەشدا حکومەتی هەرێم بەردەوامبووە لە پاککردنەوەی ناوچەکان لە مین، بەڵام هێشتا بەشێکی خاکی کوردستان بە تەواوی لە مین پاکنەکراوەتەوە و ناو بە ناویش بەو کەسانەدا دەتەقێتەوە کە بە مەبەستی کۆکردنەوەی گژوگیای بەهارە یان شاخەوانی روو لە شاخە بەرز و چیاکان دەکەن.
نوسینگەی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل ئەمڕۆ رایگەیاند کە ناتانیاهۆ سبەی یەکشەممە بەرەو واشنتن بەڕێ دەکەوێت و لەگەڵ گەیشتنی، کۆبوونەوەیەک لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا ئەنجام دەدات.
بەپێی راگەیەنراوی فەرمی سەرۆکایەتیی حکوومەتی ئیسرائیل، لەم کۆبوونەوەیەدا هەردوولا تاوتوێی سەپاندنی باجی گومرگی و هەڕەشەکانی ئێران دەکەن.
هاوکات، پێگەی ئاکسیۆسی ئەمەریکی ئاشکرای کردووە کە سەردانەکەی ناتانیاهۆ بۆ واشنتن تەوەری سەرەکیی سەردانەکە، بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێرانە، لەگەڵ پرسی شەڕی غەززە و دەستپێکردنەوەی کردە سەربازییەکانی ئیسرائیل بۆ سەر ئەو کەرتە.
پێگەی ئاکسیۆس هەروەها ئاماژەی بەوەش کردووە کە ناتانیاهۆ دەیەوێت لەبارەی چۆنییەتی هێرشکردنە سەر پێگە ئەتۆمییەکانی ئێران لەگەڵ ترەمپ ڕێک بکەوێت لە ئەگەری شکستهێنانی دانوستانەکان.
شایانی باسە، ئەمە دووەم سەردانی ناتانیاهۆیە بۆ ئەمەریکا لەوەتەی دۆناڵد ترەمپ دووبارە بووەتەوە سەرۆک.
ئەنجوومەنی وەزیرانی عیراق لە دانیشتنێکی نائاساییدا، کە بە سەرۆکایەتی محەممەد شیاع سوودانی بەرێوەچو، رایگەیاند؛ چوار هەنگاوی گرنگ دژ بە سیاسەتی پێناسی گومرگی ترەمپ دەگرنە بەر.
بەپێی راگەیەندراوێک کە، ئەمڕۆ شەممە سەرۆکایەتی ئەنجوومەنی وەزیران بڵاویکردوەتەوە، ئەنجوومەنی وەزیران چوار ڕێکاری دەرکردووە کە جەخت لە پەرەپێدانی پەیوەندییە بازرگانییەکان و قووڵکردنەوەی هاوکارییە ئابوورییەکان دەکات لەگەڵ ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا.
لە رێکاری یەکەمدا، عیراق پلانی داناوە بۆ "پێشخستن و پەرەپێدانی پەیوەندییە بازرگانییە هاوبەشەکان، لە میانی کردنەوەی دەروازە و دەرچە بۆ دابەشکەر و دەزگا بازرگانییە ئەمەریکاییەکان، چالاککردنی دەزگا بازرگانییە عیراقییەکان، و مامەڵەی بازرگانیی راستەوخۆ لە نێوان سێکتەرە هاوشێوەکانی نێوان عیراق و ئەمەریکا".
سەبارەت بە رێکاری دووەم، حکومەتی عیراق جەختی کردووەتەوە لەسەر "پەرەپێدانی خزمەتگوزاریی بانکی لە نێوان کەرتی بانکی و دارایی لە عیراق و ئەمەریکا، بە شێوەیەک کە بەدیهێنانی بەرژەوەندیی ئابووریی هاوبەش مسۆگەر بکات".
رێکاری سێیەم بریتییە لە پێکهێنانی "تیمێکی دانوستانکار لەگەڵ لایەنی ئەمەریکی بۆ پێداچوونەوە بە بنەماکانی پەیوەندیی بازرگانی لەگەڵ ئەمەریکا، بە ئامانجی باشترکردنی، و دڵنیابوون لە بونیاتنانی پەیوەندیی هاوسەنگی ئابووری و بازرگانیی کە گەرەنتی بەرژەوەندی هاوبەشی نێوان هەردوولا بکات".
لە ڕێکاری چوارەمدا، داوا لە وەزارەتەکانی دەرەوە، دارایی و بازرگانی کراوە "لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکانی دیکە، گفتوگۆیەک لەگەڵ هاوتا ئەمەریکاییەکان بکەن بۆ دڵنیابوون لە بەهێزی پەیوەندییە بازرگانییەکان و چاودێریکردنی بازاڕە داراییەکان".
رۆژی پێنجشەممە، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا بڕیاری سەپاندنی باجی گومرگی بەسەر 180 وڵات ئیمزا کرد.
بەڕێوەبەرایەتی بەرگری شارستانی ئیدارەی سەربەخۆی سۆران هۆشداری داوە بە هاووڵاتیان سەبارەت بە بەردەوامی شەپۆلی بارانبارین و مەترسی بارینی تەرزە لە ناوچەکە لە رۆژانی داهاتوودا.
لە راگەیەندراوێکدا کە وێنەیەکی گەیشتووە بە کوردسات نیوز، بەڕێوەبەرایەتی بەرگری شارستانی هۆشداری داوە کە "شەپۆلی باران بارین و تەرزە کۆتایی نەهاتووە و ئەگەری بەردەوامبوونی هەیە، بەتایبەتی لە سنووری ئیدارەی سەربەخۆی سۆران".
لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە: "تەواوی هێزەکانمان لە ئامادەباشیدان بەمەبەستی رووبەڕووبوونەوەی هەر رووداوێکی لەناکاو." هەروەها چەند رێنماییەکی گرنگیش بۆ هاووڵاتیان دەرکراوە بۆ پاراستنی ماڵ و موڵکیان لە زیانی ئەگەری بارینی تەزرە.
بەپێی ڕاگەیەندراوەکە، داوا لە هاووڵاتیان دەکرێت:
- کەلوپەل و ڕۆشنایی ماڵەکانیان داپۆشن
- خاوەن ئۆتۆمبێلەکان ئۆتۆمبێلەکانیان ببەنە گەراج ئەگەر هەیانبێت
- یاخود ئۆتۆمبێلەکانیان داپۆشن بە کەلوپەلی پێویست
بەڕێوەبەرایەتی بەرگری شارستانی جەختی کردۆتەوە کە ئەم هەنگاوانە بۆ ئەوەیە هاووڵاتیان "دووچاری زیانی ماددی نەبن".
بەپێی زانیارییەکانی کوردسات نیوز، لە ماوەی ڕۆژانی رابردوودا، بارانێکی بەخوڕ و تەزرە بارین لە سنووری ئیدارەی سەربەخۆی سۆران بووەتە هۆی زیانگەیاندن بە ژمارەیەک ئۆتۆمبێل و خانووی هاووڵاتیان، بەتایبەتی لە ناوچەکانی سۆران، خەلیفان و سیدەکان.
بەریوەبەرایەتی کەشناسی هەرێمی کوردستانیش پێشبینی دەکات لە سنووری ئیدارەی سۆران و ناوچەکانی دەوروبەری شەپۆلی خراپی کەشوهەوا بۆ ماوەی 48 سەعآتی داهاتوو بەردەوام بێت.
پۆلیسی فریاکەوتنی کەرکوک کەیسی ئەشکەنجەدانی منداڵێکی تەمەن 12 ساڵان تایبەت بە کوردسات نیوز ئاشکرا دەکات، و چیرۆکی ئاشکرابوونی کەیسەکە بۆ کوردسات نیوز دەگێڕێتەوە.
سەرچاوەیەکی تایبەت لە پۆلیسی فریاکەوتنی کەرکوک لە لێدوانێکیدا بۆ کوردسات نیوز ئاشکرای کرد کە لە دوای ئەوەی لە یەکێک لە گەڕانەکانیاندا منداڵێکیان بینیوە لەسەر شەقام کە بەردەوام خەریکی خوراندنی جەستەی بووە، لێی نزیک بوونەتەوە و دواتر بۆیان دەرکەوتووە هەموو لەشی بە جگەرە، چەقۆ و سۆندە، بریندار کراوە و بەر ئەشکەنجەیەکی زۆر کەوتووە.
بەپێی لێکۆڵینەوەکانی پۆلیس، ئەو منداڵە کە ناوی "ئەمجەد"ە و سەر بە نەتەوەی عەرەبە، دوای ئەوەی دایکی هاوسەرگیری لەگەڵ پیاوێکی تر کردووە، زڕباوکی بەزۆر ناردوویەتیە سەر شەقام بۆ کارکردن و سواڵکردن. سەرچاوەکە ئاشکرای کرد، کە "هەر رۆژێک بڕە پارەیەکی باشی پەیدا نەکردبێت، ئەشکەنجە و ئازارێکی زۆر دراوە".
هەر بەپێی ئەو سەرچاوەیە کە تایبەت بە کوردسات نیوز دووا، منداڵەکە راستەوخۆ گواستراوەتەوە بۆ بەشی توندوتیژی خێزانی و لەلایەن دادوەرەوە فەرمانی دەستگیرکردن بۆ خێزانی منداڵەکە دەرچووە.
شایەنی باسە، ئەمە یەکەمین کەیس نییە لەو جۆرە کە لە پارێزگای کەرکوک تۆمار دەکرێت. بەپێی ئامارەکانی رێکخراوەکانی مافی مرۆڤ، لە ماوەی ساڵی رابردوودا، دەیان کەیسی توندوتیژی دژی منداڵان لە کەرکوک تۆمار کراوە.
پێشتر، بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی کەرکوک رایگەیاندبوو کە هەڵمەتێکی فراوانیان دەست پێکردووە بۆ بەرەنگاربوونەوەی دیاردەی توندوتیژی دژی منداڵان و کارپێکردنیان بەشێوەیەکی نایاسایی.
لیواکانی عیزەددین ئەلقەسام، باڵی سەربازی بزوتنەوەی حەماس، گرتەیەکی ڤیدیۆیی نوێیان بڵاوکردۆتەوە کە تێیدا دوو بارمتەی ئیسرائیلی دەردەکەون و داوای راگرتنی هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە دەکەن.
بەپێی زانیارییەکان، لەو گرتە ڤیدیۆییەدا، بارمتەکان کە لەلایەن لیواکانی قەسامەوە دەستبەسەر کراون، جەخت لەوە دەکەنەوە کە ژیانیان لە مەترسیدایە بەهۆی بۆردومانە بەردەوامەکانی سوپای ئیسرائیلەوە. ئەوان رایانگەیاندووە کە ئەمڕۆ کاتێک لە تونێلەکان دەرچوون بۆ وەرگرتنی کەمێک هەوا، راستەوخۆ بەر تۆپبارانی سوپای ئیسرائیل کەوتوون.
بارمتەکان لە پەیامێکی راستەوخۆدا بۆ حکومەتەکەیان ئاماژەیان بەوە کردووە کە "شوێنی راگیرانمان سەلامەت نییە و هیچ خواردن و خواردنەوە و پێداویستییەکی خەوتنی تێدا نییە" و زیاتر جەختیان کردوەتەوە کە "چەکدارانی حەماس ژیانی خۆیان دەخەنە مەترسییەوە تەنها بۆ ئەوەی ئێمە بتوانین لە دەرەوەی تونێلەکان هەناسە بدەین، لەکاتێکدا سوپای وڵاتەکەمان بەردەوام بۆردومانمان دەکات".
لە کۆتایی ڤیدیۆکەدا، بارمتەکان داوایان لە هاووڵاتیانی ئیسرائیلی کردووە فشار بخەنە سەر سەرۆک وەزیران بنیامین ناتانیاهۆ بۆ گەیشتن بە رێککەوتنێک کە بتوانن بە زیندوویی بگەڕێنەوە بۆ ماڵ و خێزانەکانیان. بە دەنگێکی لاوازەوە ئەو دوو بارمتەیە وتیان: "زیندومان بکەنەوە، ئێمە لێرە مردوین".
لیواکانی قەسام لەگەڵ بڵاوکردنەوەی ئەم ڤیدیۆیەدا هۆشداریان داوە کە "کات بەخێرایی تێدەپەڕێت" و ئەگەر داواکارییەکانیان جێبەجێ نەکرێت، ئەوا "چارەنوسی بارمتەکان نادیار دەبێت".
سەرۆک کۆماری ئێران رایگەیاند، کۆماری ئیسلامیی ئێران ئامادەیە گفتوگۆ لەبارەی پرۆگرامی ئەتۆمی لەگەڵ ئەمریکا بکات، بەڵام تەنها بە مەرجی دادپەروەری و یەکسانی، هاوکات، رەخنەی توندی ئاڕاستەی سیاسەتەکانی واشنتۆن کرد.
مەسعود پزیشکیان، سەرۆک کۆماری ئێران لە کۆبوونەوەی ئاسایی حکومەتەکەی کە ئەمڕۆ شەممە بەڕێوەچوو، رو لە ئەمریکا رایگەیاند: "ئەگەر گفتوگۆتان دەوێت لە چی دەترسن؟".
سەرۆک کۆماری ئێران سەبارەت بە بڕیارەکەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا بۆ سەپاندنی باجی گومرگی بەسەر 180 وڵات، وتی: "ئەمریکا تەنیا سوکایەتی بە ئێران ناکات، بەڵکوو سوکایەتی بە هەمو جیهان دەکات."
ئەم لێدوانەی پزیشکیان دوای پەیامەکەی ترەمپ دێت کە رۆژی پێنجشەممە رایگەیاندبوو ئێران ئامادەی گفتوگۆی راستەخۆیە لەبارەی پرۆگرامی ئەتۆمی وڵاتەکەی، بەڵام پزیشکیان لە لێدوانەکەیدا پشتڕاستی نەکردەوە کە ئایا وڵاتەکەی ئامادەیە راستەوخۆ گفتوگۆ دەکەن یان نا!.
مەسعود پزیشکیان کێیە؟
مەسعود پزیشکیان، سیاسەتمەدار و پزیشکێکی ئێرانییە کە لە ساڵی 2024 بووە سەرۆک کۆماری ئێران. ناوبراو لە شاری تەورێز لە باکووری رۆژئاوای ئێران لەدایک بووە و خاوەنی بڕوانامەی پزیشکییە.
پزیشکیان پێش وەرگرتنی پۆستی سەرۆک کۆماری، چەندین پۆستی گرنگی لە حکومەتی ئێراندا وەرگرتووە، لەوانە:
- وەزیری تەندروستی لە سەردەمی سەرۆکایەتی محەمەد خاتەمی (2001-2005)
- جێگری یەکەمی سەرۆکی پەرلەمانی ئێران لە چەند خولێکدا
- ئەندامی پەرلەمانی ئێران بۆ چەندین خول وەکو نوێنەری شاری تەورێز
پزیشکیان بە لایەنگرێکی میانڕەو لە ناو سیستەمی سیاسی ئێران ناسراوە و لە هەندێک پرسدا هەڵوێستی ریفۆرمخوازانەی هەبووە، بەتایبەت لە پرسەکانی پەیوەندیدار بە تەندروستی و خزمەتگوزارییە گشتییەکان. هەوڵی داوە لە ماوەی سەرۆکایەتییەکەیدا، سیاسەتێکی هاوسەنگ لە نێوان هێزە کۆنزەرڤاتیڤەکان و ریفۆرمخوازەکان پەیڕەو بکات.
لە پرسی پەیوەندییەکانی دەرەوەدا، وا دەردەکەوێت پزیشکیان هەوڵی کرانەوەیەک دەدات بەرانبەر بە رۆژئاوا، بەڵام هاوکات پابەندە بە هێڵە سورەکانی سیاسەتی ئێران، بەتایبەت لە پرسی پرۆگرامی ئەتۆمیدا.
بەرەبەیانی ئەمڕۆ ئاگر لە بەشێکی بازاڕی دارەسووتاوەکەی سلێمانی کەوتەوە و دەیان دوکان سوتان. بەڕێوەبەرایەتی بەرگری شارستانی سلێمانیش لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە کە تیمەکانیان توانیویانە ئاگرێکی گەورە لە بازاڕی مەزادخانەی سەرەوە (دارەسووتاوەکە) کۆنتڕۆڵ بکەن.
بەپێی ڕاگەیەندراوەکەی بەرگری شارستانی سلێمانی، دوای ئاگارکردنەوەیان لە بونی روداوی ئاگرەکە، دەستبەجێ تیمەکانیان گەیشتوونەتە شوێنی روداوەکە.
لە راگەیەندراوەکەی تیمەکانی ئاگرکوژێنەوەدا هاتووە، سەرەڕای سەختی و دژواری گەیشتن بە شوێنی روداوەکە کە ئۆتۆمبێلەکانی ئاگرکوژێنەوەی زۆر ئەستەم کردبو، بە لێهاتوویی و خێراییەکی بەرچاوەوە روبەروی دۆخەکە بوونەتەوە.
لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە: "سەرەڕای گەورەیی ئاگرەکە و بوونی بڕێکی زۆر لە کەلوپەلی جۆراوجۆر و ئاسان بۆ سووتان کە هۆکار بوون بۆ خێرا تەشەنەکردنی، بەڵام تیمە کارامە و دڵسۆزەکانی بەرگری شارستانی توانیان بە دانانی پلانێکی تۆکمە و دابەشبوونیان بەسەر شەش قۆڵدا، ئاگرەکە کۆنتڕۆڵ بکەن و رێگری لە تەشەنەکردنی زیاتری بکەن بۆ دوکان و موڵکی دەوروبەری ناو بازاڕەکە."
بەڕێوەبەرایەتی بەرگری شارستانی سلێمانی جەختی کردۆتەوە کە خۆشبەختانە ئەم ڕووداوە هیچ زیانێکی گیانی لێنەکەوتۆتەوە.
جەودەت یەلماز، جێگری سەرۆک کۆماری تورکیا رایگەیاند، دەیانەوێت پرۆسەی ئاشتی بە زووترین کات بگاتە ئەنجام، ئەمەش دوای بانگەوازی سەرکردەی پەکەکە دێت بۆ هەڵوەشاندنەوەی رێکخراوەکەی.
لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا، یەلماز ئاشکرای کرد کە لەگەڵ بانگەوازی دەوڵەت باخچەلی، سەرۆکی گشتیی پارتی بزووتنەوەی ناسیۆنالیست (مەهەپە) لە کاری ورد بۆ پرۆسەی تورکیای دوور لە تیرۆر بەردەوامن.
یەلماز گوتیشی: “بانگەوازێک لەلایەن سەرکردەی (پەکەکە) کرا و تێیدا هاتبوو، چەکەکانتان دابنێن و داوای کرد خۆیان هەڵبوەشێننەوە.”
جێگری سەرۆک کۆماری تورکیا پێداگریی کرد کە “ئەم پرۆسەیە کاریگەری دەبێت لەسەر گەشەپێدانی وڵات، کایەی دیموکراسی دێتە ئاراوە.”
لە کۆتاییدا، جێگری سەرۆک کۆماری تورکیا باسی لەوەش کرد، دەیانەوێت پرۆسەی نوێی ئاشتی بە زووترین کات و بە خێرایی بگاتە ئەنجام و سەردەمی نوێی برایەتی هەزار ساڵەیان لەگەڵ نەتەوەکان دەست پێ بکات.
جەودەت یەڵماز کێیە؟
جەودەت یەڵماز، سیاسەتمەدارێکی بەناوبانگی تورکە، کە لە حکومەتەکانی پێشوودا پۆستی وەزیری پلاندانان، وەزیری پەرەپێدان و وەزیری زانستی هەبووە. لە ساڵی 2023 دا وەک جێگری سەرۆک کۆمار لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان دەستبەکار بوو.
یەڵماز ئەندامێکی دیاری پارتی داد و گەشەپێدان (ئاک پارتی)یە و لە چەندین خولدا وەک پەرلەمانتار کاریکردووە.
جەودەت یەڵماز لەدایکبووی ساڵی: 1967ـی پارێزگای بینگۆلە، لە تورکیا.
بەکالۆریۆسی لە بواری ئابووری لە زانکۆی بۆغازیچی خوێندووە و ماستەر و دکتۆرای لە زانکۆی کۆلۆمبیا لە ئەمەریکا تەواوکردووە.
جێگری سەرۆک کۆماری تورکیایە.