ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز لە زاری سەرچاوەکانەوە بڵاویکردەوە، دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا بۆ بەشداریکردن لە دانوستانەکانی نێوان روسیا و ئۆکراین گەشت بۆ تورکیە ناکات.

لە نوێترین وتاریدا، کەمێک پێش ئێستا، ئەحمەد شەرع سەرۆکی سوریا دەستکەوتە دیپلۆماسییەکانی وڵاتەکەی خستەڕوو و رایگەیاند کە سوریا توانیویەتی گەمارۆکانی سەر وڵاتەکەی هەڵبگرێت.

گرنگترین بەشەکانی وتارەکەی سەرۆکی سوریا دەخەینەڕوو:

شەرع رایگەیاند: "گەلی سوریا لە مێژووی نوێیدا، بەهۆی رژێمی روخاوەوە، بە قۆناغێکی تراژیدیدا تێپەڕی، کە تێیدا خەڵک کوژران، ئاوارە بوون و لە بەندیخانە تاریکەکان ونکران، دەنگی ئازارەکان بەرز بوونەوە".

سەرۆکی سوریا ئاماژەی بەوەدا کە "تواناکانی دەوڵەت وێران کران و لەلایەن دز و بکوژەکانەوە تاڵان کران، سوریا بووە ژینگەیەکی دوورخەرەوە بۆ خەڵک و دراوسێکانی و ناوچەکە و جیهان، سوریا رەتکرایەوە و لە برا و رۆڵەکانی و دراوسێکانی دوورکەوتەوە".

سەرۆک شەرع جەختی لەوە کردەوە کە "لە شەش مانگی رابردوودا، پێشینەکانی چارەسەرمان دانا بۆ ئەو واقیعە تاڵەی کە سوریا تێیدا دەژیا و شەو و رۆژمان خستە سەر یەک. لە پاراستنی یەکێتی ناوخۆیی و ئاشتی کۆمەڵایەتی، سەپاندنی ئاسایش و قەدەغەکردنی چەک، تا پێکهێنانی حکومەت و لیژنەی هەڵبژاردن".

هەروەها ئاماژەی بەوەدا "راگەیاندنی دەستووری و بەستنی کۆنگرەی نیشتیمانی، هەڵوەشاندنەوەی یاسا توندوتیژەکان، ئازادکردنی بازاڕ، هەڵسەنگاندنی واقیعی دامەزراوەیی، دەستنیشانکردنی کەموکوڕی و رێگاکانی چارەسەرکردنی، هاوکات لەگەڵ هەموو ئەمانەدا گەشتە دیپلۆماسییەکان بۆ ناساندنی هەقیقەتی سوریای نوێ".

شەرع باسی لە سەردانەکانی دەرەوەی کرد و وتی: "سەردانی ریاز و شازادە محەمەد بن سەلمانم کرد کە بەڵێنی دا هەموو هەوڵێک بدات بۆ لابردنی گەمارۆکان لەسەر سوریا، پاشان سەردانی سەرۆک رەجەب تەیب ئەردۆغانم کرد کە لەگەڵ گەلی سوریا وەستا".

سەبارەت بە پەیوەندی لەگەڵ قەتەر، سەرۆکی سوریا وتی: "شێخ تەمیم بن حەمەد (میری قەتەر) سەردانی کردم کە لە ساتی ئازادبوونی سوریاوە بە هەڵوێستە مێژووییەکانی لەگەڵ گەلی سوریا لە تەنیشتمانەوە وەستابوو".

سەبارەت بە پەیوەندییەکانی لەگەڵ رۆژئاوا، سەرۆکی سوریا باسی لە "دیدارەکەی لەگەڵ سەرۆک ماکرۆن کرد کە زوو ئامادەیی نیشاندا بۆ هەڵگرتنی گەمارۆکان لەسەر سوریا، لەگەڵ گرنگترین وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا وەک ئەڵمانیا، ئیتاڵیا و ئیسپانیا، هەروەها بەریتانیاش خێرا گەمارۆکانی لەسەر سوریا هەڵگرت".

لە کۆتایی وتارەکەیدا، شەرع جەختی لەوە کردەوە کە "رێگا هێشتا درێژە لەبەردەممان، ئەمڕۆ کاری جدی دەستی پێکردووە و لەگەڵیدا ژیانەوەی سوریای مۆدێرن دەستی پێکردووە، با پێکەوە سوریا بەرەو پێشکەوتن و گەشەسەندن و زانست و کار بنیات بنێین".

سەرۆکی ئەمریکا لە میانەی گەشتەکەی بۆ کەنداو رایگەیاند کە هاوتا روسیەکەی ئامادەیە بۆ سەردانی تورکیا. هاوکات سەرۆکی
ئۆکراینیاش ئامادەیی خۆی دەربڕی بۆ "هەر جۆرە گفتوگۆیەک" بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕ.

لە میانەی گەشتەکەی بۆ کەنداو، دۆناڵد ترەمپ وتی: "پوتین دەیەوێت لەوێ ئامادە بێت، و رەنگە ئەمەش روو بدات".

سەرۆکی ئەمریکا لەبارەی پوتینەوە درێژەی بە قسەکانی دا و وتی: "نازانم ئایا ئامادە دەبێت یان نا. بەڵام دەزانم کە دەیەوێت من لەوێ بم. ئەمە ئەگەرێکە... من بیرم لێکردووەتەوە".

ترەمپ جەختی کردەوە کە وەزیری دەرەوەی ئەمریکا مارکۆ رۆبیۆ ستیڤ ویتکۆڤ و کیس کیلۆگ بە دڵنیاییەوە لە تورکیا ئامادە دەبن.

لە لایەکی دیکەوە، زیلینسکی ئەمڕۆ چوارشەممە رایگەیاند کە ئامادەیە بۆ "هەر جۆرە گفتوگۆیەک" بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕ لەگەڵ روسیا، و ئاماژەی بەوەش کرد کە بڕیار لەسەر "هەنگاوەکانی داهاتوو" دەدات دوای ئەوەی رون دەبێتەوە کێ نوێنەرایەتی مۆسکۆ دەکات لە گفتوگۆکانی رۆژی پێنجشەممە لە ئیستەنبوڵ.

زیلینسکی وتیشی: "چاوەڕێ دەکەم بزانم کێ لە لایەن روسیاوە ئامادە دەبێت. دوای ئەوە، بڕیار دەدەم لەسەر ئەو هەنگاوانەی کە ئۆکراین دەیاننێت"، هەروەها وتیشی کیێڤ "ئامادەیە بۆ هەر جۆرە گفتوگۆیەک و ترسمان لە کۆبوونەوەکان نییە".

بڕیارە گفتوگۆکان سەبارەت بە کۆتایی هێنانی شەڕ لە ئۆکراین رۆژی پێنجشەممە لە تورکیا بەڕێوەبچێت. بەڵام لە چەند رۆژی رابردوودا پرسیاری ئەوەی کە کێ لەسەر مێزی گفتوگۆکان دادەنیشێت دوبارە گومانی خستەوە سەر گفتوگۆکان و کرملینیش تا ئێستا بە دڵنیایی ئاماژەی بە ئامادەبوونی پوتن نەکردووە.

پوتین خۆی پێشنیاری ئەنجامدانی کۆبوونەوەکەی کردبوو، بەڵام ئاشکرای نەکردووە ئایا خۆی ئامادەی ئەم کۆبوونەوەیە دەبێت یان نا.

بنیامین نەتەنیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل ئەمڕۆ چوارشەممە بە توندی هێرشی کردە سەر ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆكی فڕەنسا، لە دوای ئەوەی سەرۆکی فڕەنسا رەخنەی لە سیاسەتەکانی ئیسرائیل گرت لە کەرتی غەززە.

نەتەنیاهۆ لە لێدوانێکدا وتی: "ماکرۆن هەڵیبژاردوە کە لەگەڵ رێكخراوێكی تیرۆریستی بکوژدا بوەستێت و پڕوپاگەندەی درۆ دوبارە بکاتەوە و تۆمەتی خوێناوی لە دژی ئیسرائیل دروست بکات".

هەروەها نەتەنیاهۆ رەتیکردەوە کە خەڵکی غەززە برسی بکات و گوتی: "لەبری ئەوەی پشتیوانی لە ئۆردوگای دیموكراسی رۆژئاوا بکات، داوای ئەوە دەکات کە ئێمە خۆمان رادەست بکەین و پاداشتی تیرۆر بدەینەوە".

ئەم لێدوانانەی نەتەنیاهۆ دوای ئەوە هات کە ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆكی فڕەنسا رۆژی سێشەممە رێگریکردن لە گەیاندنی یارمەتییەکان بۆ کەرتی غەززە لەلایەن بنیامین نەتەنیاهۆوە بە "شەرمەزارکەر" وەسف کرد.

ماکرۆن لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: "ئەوەی حکومەتی بنیامین نەتەنیاهۆ لە غەززە دەیکات قبوڵ نەکراو و جێگەی شەرمەزارییە"، جەختیشیكردەوە کە ئەوەی لە کەرتی غەززە رودەدات کارەساتێکی مرۆیی قبوڵنەکراو و ترسناکە و دەبێت رابگیرێت.

لە لایەکی ترەوە، کابینەی ئاسایشی ئیسرائیل پلانێکی بۆ فراوانکردنی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان لە کەرتی غەززە پەسەند کرد، کە لەنێو شتەکانی دیکەدا "داگیرکردنی کەرتی غەززە و مانەوە لەوێ" لەخۆدەگرێت.

نەتەوە یەکگرتوەکان پلانێکی ئیسرائیلی بۆ رێکخستنی هاتنی یارمەتییەکان بۆ غەززە رەتکردەوە و بە پێشێلکردنی بنەماکانی کردەوەی مرۆیی و بێلایەنی و سەربەخۆیی زانی.

رێکخراوە نێودەوڵەتییەکە هەروەها رایگەیاندوە کە ئیسرائیل بە شێوەیەکی سیستماتیکی رێگری لە یارمەتییەکان دەکات، ئەمەش وایکردوە کە نەتوانرێت فریاگوزاری بگەیەنێتە ناوچەی جەنگ. داوای کردنەوەی هەمیشەیی دەروازەکان بۆ یارمەتییەکان و رێزگرتن لە یاسای مرۆیی و کۆتاییهێنان بە گەمارۆکە دەکات بۆ رزگارکردنی گیانی خەڵکی سڤیل لە غەززە.

دوای کۆبوونەوەی سەرۆکی هەردوو وڵات و ئیمزاکردنی رێککەوتنێکی مێژووی لە نێوان هەردولادا، کۆشکی سپی رایگەیاند؛ ئەمریکا، رێککەوتنێکی مێژووی ئیمزاکرد.

میر تەمیم دوای رێوڕەسمی ئیمزاکردنی رێککەوتنەکە لەگەڵ دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا، وتی: "لە کۆبوونەوەیەکی تایبەتمەند دا گفتوگۆمان لەسەر پەیوەندییە دووقۆڵییەکان و بارودۆخی ناوچەکە و جیهانکرد."

لای خۆیەوە، ترەمپ رایگەیاند: "دوو کاتژمێرمان بەسەر برد لە گفتوگۆکردن لەسەر پرسەکانی جیهان، لەوانە روسیا و ئۆکراین و هەروەها دۆسیەی ئێرانیشمان تاوتوێ کرد."

سەبارەت بە رێککەوتننامە ئیمزاکراوەکانی نێوانیشمان، ترەمپ ئاماژەی بەوە کرد کە "کۆمپانیای بۆینگ گەورەترین فرۆشتنی لە مێژووی خۆیدا بەدەست هێناوە و ژمارەی گشتی دەگاتە 160 فڕۆکە."

ترەمپ سوپاسی شێخ تەمیمی کرد و "دۆستایەتیەکەیانی بە دێرین"، و وتیشی: "شانازییەکی گەورەیە کە لێرەم، لەم شوێنە جوانەدا."

لە میانی کۆبوونەوەیەکدا، پێش ئیمزاکردنی رێککەوتننامە هاوبەشەکان، میر تەمیم بە ترەمپی گوت: "هەموومان دەمانەوێت ئاشتی لە ناوچەکەدا بەرقەرار بێت و هیوادارین ئەمجارە ئەوە بێتە دی."

سەرۆکی قەتەر وتیشی: "دەزانم تۆ پیاوی ئاشتیت و دەتەوێت ئاشتی لە ناوچەکەدا بێتە ئاراوە"، ئاماژەشی بەوە کرد کە دەوحە و واشنتۆن دەتوانن بەردەوام بن لە کارکردن پێکەوە بۆ بەرقەرارکردنی ئاشتی.

لە بەرامبەردا، ترەمپ بە میر تەمیمی وت: "ئێمە یەکترمان خۆش ویستووە و پێکەوە کارمان کردووە لە بەرزترین ئاستدا بۆ بەرقەرارکردنی ئاشتی لەم ناوچەیەدا و لە سەرانسەری جیهاندا."

ترەمپ وتیشی: "ئێوە یارمەتیمان دەدەن بۆ بەرقەرارکردنی ئاشتی لە چەندین ناوچەدا وەک روسیا و ئۆکراین و پێشکەوتن لەم دۆسیەیەدا دەبینین".

بڕیارە ترەمپ سبەی بەرەو ئیمارات بڕوات و ئەوەش دواهەمین وێستگەی گەشتەکەی دەبێت.

ئاژانسی هەواڵی قەتەر "قنا" رایگەیاند کە سەردانی ترەمپ دووەم سەردانی سەرۆکێکی ئەمریکایە بۆ دەوڵەتی قەتەر دوای سەردانی جۆرج دەبلیو بوشی سەرۆکی پێشووی ئەمریکا لە ساڵی 2003.

وەزیری دەرەوەی تورکیا، هاکان فیدان، رایگەیاند کە دانوستانەکانی نێوان روسیا و ئۆکراین سبەینێ بە ئامادەیی نوێنەری هەردوو وڵات لە ئیستەنبوڵ ئەنجام دەدرێت.

لە چاوپێکەوتنێکی تایبەتدا لەگەڵ کەناڵی TRT ی تورکی، هاکان فیدان وتی: "دانوستانەکان لە نێوان روسیا و ئۆکراین لەسەر ئاستی شاند و نوێنەرایەتی دەبێت و لە ئیستەنبوڵ بەڕێوە دەچێت... بەڵام تا ئێستا شێوازی دانیشتنەکان رون نەبووەتەوە و پەیوەندی دیپلۆماسی چڕ لەم بارەیەوە بەردەوامە".

وەزیری دەرەوەی تورکیا لە چاوپێکەوتنەکەدا ئاماژەی بەوەدا: "وەفدی روسیا و ئەمریکا دێنە ئیستەنبوڵ... سەبارەت بە وەفدی ئۆکراینیش، دوای کۆبوونەوەی ئەمڕۆ، قسە لەگەڵ وەزیری دەرەوەی ئۆکراین دەکەم بۆ باسکردنی وردەکارییەکان".

لە لایەکی ترەوە، کرملین رایگەیاند، کە وەفدی روسیا سبەینێ پێنجشەممە، چاوەڕوانی دیداری وەفدی ئۆکراینە لە ئیستەنبوڵ بۆ ئەنجامدانی دانوستانەکان، بەڵام پێکهاتەی وەفدی روسیا کە بەشداری لە دانوستانەکاندا دەکات، رانەگەیەندراوە.

رۆژی یەکشەممەی رابردوو، پوتین لە راگەیاندنەکانەوە، داوای لە ئۆکراین کرد دانوستانە راستەوخۆکان بەبێ مەرجی پێشوەخت، لە ئیستەنبوڵ لە 15ـی ئایاری ئەمساڵ دەست پێبکاتەوە و جەختی کردەوە کە بەدووری نازانێت ئاگربەستێکی راستەقینە بهێنرێتە ئاراوە کە کییڤ پێوەی پابەند بێت.

لە لای خۆیەوە، دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا،  داوای لە دەسەڵاتدارانی کییڤ کرد کە "دەستبەجێ" رەزامەندی لەسەر پێشنیازی پوتین بۆ ئەنجامدانی دانوستان لە تورکیا دەرببڕن. ترامپ وتی کە ئەم دانوستانانە "لانیکەم دیاری دەکات ئایا گەیشتن بە رێککەوتن ئەستەمە یان نا".

وەزیری دەرەوەی عیراق رایگەیاند، هاتنی سەركردەكانی عەرەب بۆ بەشداریكردن لە لوتكەی عەرەبی، رۆڵی دەبێت لە گەڕاندنەوەی رۆڵی پێشەنگی عیراق لەسەر ئاستی ناوچەكە.

فوئاد حسێن، وەزیری دەرەوەی عیراق لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا سەبارەت بە لوتكەی عەرەبی لە بەغداد كە 17 ی ئەم مانگە دەستپێدەكات رایگەیاند، لیژنەی ئامادەكاریی لوتكەكە كارێكی گەورەی كردوە و 300 رۆژنامەنوسی ناوخۆیی و 200 رۆژنامەنوسی بیانی روماڵی لوتكەكە دەكەن .

وتیشی بەشداریكردنی سەركردەكانی عەرەب لە لوتكەكە لەم كاتە هەستیارەدا، دوپاتیدەكاتەوە كە دەیانەوێت عەرەب یەكهەڵوێست بێت و هاوكات پشتگیرییەكە بۆ بەغداد بۆ گەراندنەوەی رۆڵی كاریگەریی لەناوچەكەدا . 
 

وەزارەتی دەرەوەی عیراق رایگەیاند، هیوادارن هەڵگرتنی سزاكانی سەر سوریا رۆڵی هەبێت لە كۆتاییهێنان بە قەیرانی مرۆیی و ئابوری وڵاتەكە.

وەزارەتی دەرەوەی عیراق لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، پێشوازی لە بڕیاری دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا دەكەن بۆ هەڵگرتنی سزاكانی سەر سوریا و هیوادارن ئەم هەنگاوە رۆڵی هەبێت لە سەقامگیری سوریا و كۆتایی بە تەنگوچەڵەمە و قەیرانی مرۆیی و ئابوری وڵاتەكە بهێنێت. 

دەشڵێت، وەزارەت پاڵپشتی هەوڵە دیبلۆماسیەكانی سعودیە و شا سەلمان پاشای سعودیە و محەمەد بن سەلمان شازادە جێنشین دەكات بۆ پشتگیریكردنی گەلی سوریا و پێشنیازكردنی پرۆژەی لابردنی سزاكانی سەر سوریا. 

وەزارەتی دەرەوەی عیراق جەخت لە یەكڕیزی وڵاتانی عەرەبی دەكاتەوە لەم قۆناغەدا لەگەڵ هاریكاری نێوانیان كە خزمەت بە بەرژەوەندی هاوبەش بگەیەنێت. 

لوتکەی ئەنجومەنی هاریکاریی وڵاتانی کەنداو- ئەمریکا لە سعودیە دەستی پێ کرد و تیایدا دۆناڵد ترەمپ رایگەیاند، وڵاتانی کەنداو پێشکەوتنی زۆریان بەخۆوە بینیوە، کە جێگای دەستخۆشییە.

ئەمڕۆ چوارشەممە، لوتکەی ئەنجومەنی هاریکاریی وڵاتانی کەنداو- ئەمریکا لە ریازی پایتەختی سعودیە دەستی پێ کرد و بۆ ئەو مەبەستەش دوێنێ دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا گەیشتە سعودیە.

لە لوتکەی ئەنجومەنی هاریکاریی وڵاتانی کەنداو- ئەمریکادا دۆناڵد ترەمپ باسی لە رەوشی ئێستای رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەو پرسانە کرد کە لە ناوچەکەدا دەگوزەرێن، وتی، "دەمانەوێت ئاشتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان بەرقەرار بێت و ناوچەکە ئارام و سەقامگیر بێت".

لەو چوارچێوەیەشدا ئاماژەی بەوەکرد، لەگەڵ ئەحمەد شەرع کۆبووەتەوە و وا بە پێویست دەزانن کە یەکێتی خاکی سوریا پارێزراو بێت. ئاماژەی بەوەکرد، دەیانەوێت پەیوەندییەکانیان لەگەڵ سوریا دەست پێ بکەنەوە و بڕیاریشە وەزیری دەرەوەی ئەمریکا و هاوتا سورییەکەی کۆببنەوە.

دۆناڵد ترەمپ لەبارەی ئێرانیەوە ئەوەی خستە روو، رێگە نادەن ئێران ببێتە خاوەنی چەکی ئەتۆمی و دەشیەوێت لەگەڵیاندا رێکبکەوێت، روونیشیکردەوە، "داوایان لێدەکەین واز لە پشتیوانی تیرۆر بهێنن".

لەبارەی لوبنانیشەوە باسی لەوەکرد، لەئێستادا دەرفەتیان لەبەردەستادایە کە بە ئاشتی و سەقامگیری بژین، پێویستە وڵاتەکەیان لە حوسییەکان پاک بکەنەوە.

لە لوتکەکەدا هەریەک لە ئەمیری کوەیت و شازادەی جێنشینی سعودیەش وتاری خۆیان پێشکەش کرد و باسیان لەوە کرد، پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئەمریکادا پتەوە و خواستیان هەیە بۆ پەرەپێدانی کار و بازرگانی لەگەڵ ئەمریکادا.

دوای ئەوەی بەیانی ئەمڕۆ یەمەن هێرشیکردە سەر فڕۆکەخانەی بن گوریۆنی ئیسرائیل، لە ئێستادا ئیسرائیل داوا لە هاووڵاتیانی یەمەن دەکات، بەندەرەکانی رەئس عیسا، حەدیدە و سەلیف چۆڵ بکەن.

وتەبێژی سوپای ئیسرائیل لە تۆڕی کۆمەڵایەتی 'ئێکس' داوای لە هاووڵاتیانی یەمەن کرد، بۆ پاراستنی گیانی خۆیان، تاوەکو کاتێکی نادیار بەندەرەکانی رەئس عیسا، حەدیدە و سەلیف چۆڵ بکەن.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو بەندەرانە لەلایەن حوسییەکانی سەر بە ئێرانەوە بەکاردەهێنرێن.

ئەمەش دوای ئەوە هات، کە پێشتر سوپای ئیسرائیل رایگەیاندبوو، یەمەن لەرێگای موشەکی بالیستییەوە هێرشیکردووەتە سەر فڕۆکەخانەی بن گۆریۆن و چەند شوێنێکی دیکە.

دوابەدوای ئەوەش، یەحیا سەریع وتەبێژی سەربازیی حوسییەکان، بەرپرسیارێتی حوسییەکانی لە هێرشەکە راگەیاند.

دوای نزیکەی 50 رۆژ، ئەمڕۆ دەست بە دابەشکردنی موچەی مانگی چوار دەکرێت و لەماوەی چوار رۆژدا موچەی سەرجەم موچەخۆران دابەش دەکرێت.

دوای تێپەڕینی نزیکەی 50 رۆژ بەسەر دابەشکردنی موچەی مانگی 3دا، ئەمڕۆ چوارشەممە، دەست بە دابەشکردنی موچەی مانگی چواری موچەخۆران دەکرێت و رۆژی یەکشەممە 18ی مانگ کۆتایی بە دابەشکردنی موچە دێت.

وەک یەکەم شوێن ئەمڕۆ، خانەنشینی شارستانی، خاوەنپێداویستی تایبەت، زیندانییە سیاسییەکان، بەرکەوتووانی چەکی کیمیایی و کەسوکاری شەهیدان و ئەنفالکراوان موچە وەردەگرن.

بەپێی لیستی موچە، رۆژی هەینی و شەممە موچە دابەشناکرێت، تەنها سبەینێ پێنجشەممە لەگەڵ یەکشەممەی هەفتەی داهاتوو موچە دابەشدەکرێت کە لیستەکە بەم جۆرەیە:

سبەینێ 15ی مانگ ئەم شوێنانە موچە وەردەگرن:

"کاروباری شەهیدان و ئەنفالکراوان، پەروەردە، خانەنشینی پێشمەرگە، دارایی و ئابوری، دەستەی دەستپاکی، دەستەی وەبەرهێنان، دەستەی ژینگە، دەزگای مین، ناوچەکانی دەرەوەی هەرێم، کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکان، دیوانی چاودێری دارایی، مافی مرۆڤ، ئاوەدانکردنەوە و نیشتەجێکردن، تەندروستی، ناوخۆ، داد، ئەنجومەنی دادوەریی، پلاندانان، بازرگانی و پیشەسازی، سامانە سروشتییەکان، گواستنەوە و گەیاندن، کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو، شارەوانی و گەشتوگوزار".

رۆژی یەکشەممە 18ی 5، ئەم شوێنانە موچە وەردەگرن:

"کار و کاروباری کۆمەڵایەتی، رۆشنبیری و لاوان، کارەبا، ئەوقاف و کاروباری ئایینی، خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی، سەرۆکایەتی پەرلەمان، سەرۆکایەتی ئەنجومەنی وەزیران، سەرۆکایەتی هەرێم، پێشمەرگە 'دیوان، لیواکان'، یەکەی 70 و 80، ب. پۆلیسی دامودەزگا نەوتییەکان، ئەنجومەنی ئاسایش و دەزگای ئاسایش، هێزی زێرەڤانی و فەرماندەیی بەرگریی فریاکەوتن".

ئەمەش دوای ئەوەدێت، دوێنێ بەغدا بڕیاریدا بە خەرجکردنی موچەی مانگی چواری موچەخۆرانی هەرێم و راستەوخۆ دوای بڕیارەکەش پارەی موچە خرایە سەر هەژماریی بانکیی وەزارەتی دارایی هەرێم.

ئەمریكا ژمارەیەك سزای نوێی دژی ئێران راگەیاند، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی  ئەمریكاش دەڵێت تۆڕێكی نێودەوڵەتییان كردوەتە ئامانج كە بە ملیۆنان بەرمیل نەوتی ئێرانیان بۆ چین گواستوەتەوە.

وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا لە راگەیەنراوێكیدا بڵاویكردەوە وڵاتەكەی تۆڕێكی نێودەوڵەتیی گواستنەوەی نەوتی ئێرانی خستوەتە لیستی سزاكانی وڵاتەكەیە.

تەمی بروس، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا ئاماژەی بۆ ئەوەكرد، ئەو تۆڕە بە گواستنەوە و ساخكردنەوەی نەوتی ئێران بونەتە هۆی ئەوەی وڵاتەكە بە ملیارەها دۆلار داهاتی دەستدەكەوێت و ئەویش دژی هێزەكانی ئەمریكا و ئیسرائیل بە تایبەت لە دەریای سور و لە رێگەی چەكدارانی حوسییەوە بەكاری بهێنێت.

سزا نوێیەكانی ئەمریكا لە كاتێكدایە ئیسماعیل بەقائی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاندوە چوار خولی دانوستانەكانی نێوان ئەمریكا و ئێران سودبەخش بوە بەڵام سزاكانی ئەمریكا هەولێكی نەگونجاوە بۆ بەردەوامبونی دانوستانەكان و گەیشتن بە رێككەوتن.

سەرۆكی پێشووتری ئۆرۆگوای كە بە هەژارترین سەرۆكی جیهان ناسرابوو لە تەمەنی 89 ساڵیدا كۆچی دوایی كرد و سەرۆكی ئۆرۆگوایش دەڵێت ئەو خۆشەویستی بە خەڵكی وڵاتەكەی بەخشی.

خۆزێ موخیکا لە ساڵی 2010 تا 2015 سەرۆكی  ئۆرۆگوای بوو و بە پیپی ناودەهێنرا تەنها خاوەنی ئۆتۆمبێلێكی دروستكراوی ساڵی 1987بوو كە نرخەكەی كەمتر بووە لە دوو هەزر دۆلار و لە خانووی هاوسەرەكەدا دەژیا.

ئەو لە ساڵانی 1971 تا 1985 بەهۆی بەشدارییکردنی لە گروپێكی پارتیزان زیندانیكرا و لە ساڵی 2009 وەک ئەندامی كۆنگرێسی وڵاتەكەی هەڵبژێدرا و بەهۆی كەسایەتییە جەماوەرییەكەی ساڵی 2010 بووە سەرۆكی ئۆرۆگوای و سەردەمی سەرۆكایەتی ئەو بە سەردەمی گۆڕانكاری و وەرچەرخان لە مێژوی وڵاتەكەدا لەقەڵەم دەدرا.

ئەو لە كاتی سەرۆكایەتیی وڵاتەكەیدا تەنانەت لە كۆشكی سەرۆكایەتیی نەدەمایەوە و لە خانووە هەژارانەكەی و لە كێڵگەیەكدا لەگەڵ هاوسەرەكەی دەژیا و دواجار لە تەمەنی 89 ساڵیدا و بەهۆی شێرپەنجەوە كۆچی دوایی كرد.

یاماندو ئۆرسی، سەرۆكی ئێستای ئۆرۆگوای لە پەیامێكدا رایگەیاند، سوپاسی خۆزێ موخیکا دەکەین  بۆ ئەو هەموو خۆشەویستییە قوڵەی كە بە خەڵكی وڵاتەكەی بەخشیوە.

وەزیری سەرچاوەكانی ئاوی عیراق دەڵێت، توركیا بەڵێنی داوە بڕی پێویست ئاو بۆ عیراق بەربداتەوە، لەگەڵ ئێرانیش لە گفتوگۆدان بۆچارەسەركردنی دۆسیەكانی ئاو.

عەون زیاب، وەزیری سەرچاوەكانی ئاوی عیراق رایگەیاند، لەمیانی سەردانەكەیدا بۆ توركیا، سەرۆك وەزیرانی عیراق لەگەڵ وەزیری كشتوكاڵ و كاروباری ئاوی توركیا و راوێژكاری سەرۆك كۆماری توركیا بۆ دۆسیەی ئاو كۆبووەتەوە و داوایكردوە لە وەرزی هاویندا توركیا بری پێویست ئاو بۆ عیراق بەربداتەوە، بە تایبەتی كە ئەمساڵ ئاماژەكانی وشكەساڵی و بەرزبوونەوەی پلەكانی گەرما دەركەتون، لەوبارەیەشەوە هەردوولا لێكتێگەیشتنیان هەبووە

راشیگەیاند، بەرپرسانی توركیا بەڵێنیانداوە، بڕی پێویست ئاو بۆعیراق بەربداتەوە و هیوادارین پابەندی بەڵێنەكانیان بن.

 سەبارەت بە گفتوگۆكانیشیان لەگەڵ ئێران، وەزیری سەرچاوەكانی ئاوی عیراق رایگەیاند، لەگەڵ بەرپرسانی ئێران لە گفتوگۆدان بۆ ئەوەی بڕی پێویست ئاوی روباری كارون بەربدەنەوە، ئەوەش لە پێناوی رێگریكردن لە بەرزبوونەوەی رێژەی خوێ لە شەتولعەرەبدا، بە هەمان شێوە داوایان كردوە برێكی زیاتر ئاو بۆ روباری سیروان بەربدنەوە.

بە بەشدارییەکی زۆری کۆمپانیا گەورەکانی کەرتی تایبەت لە بواری تەکنەلۆژیا و کەرتەکانی دیکە و نزیکەی دوو هەزار بەرپرسی کەرتی تایبەت و گشتی، کۆڕبەندی بازرگانی سعودی-ئەمریکی کە لە ساڵی 1993ەوە دامەزراوە، ئەمڕۆ سێشەممە لە ریاز دەستیپێکرد.

سکۆت بێسێنت، وەزیری گەنجینەی ئەمەریکا و محەمەد ئەلجەدان، وەزیری دارایی سعودیە لە سەرەتای کۆڕبەندەکەدا دانیشتنێکی هاوبەشیان ئەنجامدا.

سکۆت بێسێنت جەختی لەوە کردەوە کە دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا سەرنجی لەسەر گەڕاندنەوەی ئابووری ئەمریکایە بۆ بواری بەرهەمهێنان.

هەروەها باسی لە بازرگانیەکان کرد لە گەڵ چین و وتی؛ "هاوسەنگکردنەوەی بازرگانی لەگەڵ چین لە پێشینەی کارەکانی ئیدارەی ترەمپە". و: لە کەرتە ستراتیژییەکاندا خۆمان لە پشتبەستن بە چین بەدوور دەگرین.

لای خۆیەوە ئەلجەدان، وەزیری دەرەوەی سعودیە، باسی لە پەیوەندییەکانی ئەمریکا و سعودیە کرد. جەختیشی کردەوە کە پەیوەندییەکانی نێوان هەردوو وڵات تادێت پتەوتر دەبێت.

هەروەها وتی: لە ئێستادا کەمترین رێژەی بێکاریمان لە مێژووی سعودیە دا هەیە.

هەروەها ئیلۆن ماسک بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای تێسلا بەشداری لە کۆڕبەندەکەدا دەکات، لەگەڵ ئەندێ جایس بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای ئەمازۆن و لاری فینک لە کۆمپانیای بلاک رۆک و دەیڤید ساکس.

فینک لە وتارەکەیدا ئاماژەی بە رۆڵی سعودیە کرد و وتی؛ سعودیە بووەتە ناوەندێکی گرنگ بۆ راکێشانی وەبەرهێنانی جیهانی.

شازادەی جێنشینی سعودیە و ترەمپ:

بڕیارە پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ، محەمەد بن سەلمان، شازادەی جێنشینی سعودیە و دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا وتارێکی هاوبەش پێشکەش بکەن و تیایدا تاوتوێی هاریکاری ئابووری و هاوبەشی ستراتیجی بکەن.

میدیاکان باس لەوەدەکەن؛ کۆڕبەندەکە تیشک دەخاتە سەر زیرەکی دەستکرد و پێشکەوتنە تەکنەلۆژییەکان و وەبەرهێنانەکانی نێوان ئەمریکا و سعودیە.

بەپێی راگەیاندنی وەزارەتی دەرەوەی سعودیە؛ کۆڕبەندی هەلی بازرگانی سعودیە و ئەمریکا بە سەرۆکایەتی وەزیرانی بازرگانی هەردوو وڵات، گرنگییەکی زۆری هەیە لە پێشخستنی ستراتیژی نێوان هەردوو وڵات بۆ دابینکردنی داواکارییەکانی سەردەمی ئێستا، لە بوارە جیاجیاکاندا.

وتەبێژی کۆشکی سەرۆکایەتیی روسیا (کرێملن) ئەمڕۆ سێشەممە رایگەیاند، وەفدی وڵاتەکەی بە گەرمی خەریکی ئامادەکارییە بۆ دانوستانی نوێ لەگەڵ ئۆکرانیا کە بڕیارە لە تورکیا بەڕێوە بچێت.

دیمیتری پیسکۆڤ لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند "لە ئێستادا وەفدەکەمان خەریکی دوا ئامادەکارییە بۆ گفتوگۆکان" و وتیشی، ناوی ئەندامانی وەفدی دانوستانکاری روسیا لە داهاتوویەکی نزیکدا رادەگەیەنرێت.

وتەبێژی کرێملن لەبارەی داواکارییەکەی سەرۆکی ئۆکراین، ڤۆلۆدیمێر زێلێنسکی، کە داوای بەشداریکردنی راستەوخۆی ڤلادیمێر پوتنی کردبوو، هیچ وەڵامێکی نەدایەوە و رەتیکردەوە لێدوان لەو بارەیەوە بدات.

بەپێی سەرچاوە میدیاییەکانی روسیا، سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتە، سەرکردایەتی شاندی روسیا دەکات لە دانوستانەکانی ئیستەمبوڵ.

لە لایەکی دیکەوە، ئاندری یەرماک، سەرۆکی نووسینگەی سەرۆکایەتیی ئۆکرانیا لە راگەیەندراوێکدا وتی "ئەگەر پوتن نەیەتە تورکیا، ئەمە بەڵگەیەکی رونە کە روسیا هیچ ئیرادەیەکی بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕ و دەستپێکردنی پرۆسەی دانوستان نییە".

شایەنی باسە دانوستانی راستەوخۆی نێوان هەردوو وڵات بڕیارە رۆژی پێنجشەممە، 15ـی ئایاری 2025، لە شاری ئیستەموڵی تورکیا بەڕێوە بچێت، لە کاتێکدا کە شەڕ لە دوای سێ ساڵ هێشتا بەردەوامە.