کەشناسیی هەرێم پێشبینی نوێی بۆ کەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەینێ بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوە کردووە، پلەکانی گەرما بەشێوەیەکی بەرچاو دادەبەزن و تاوەباران و هەورەتریشقە دەبێت، لەگەڵ بەردەوامی خۆڵبارین.

کەشناسیی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ دووشەممە، ئاسمان لەنێوان هەور و نیمچەهەوردا دەبێت، لەگەڵ کەمێک دابارینی تاوەباران و بروسکە لە ناوچە شاخاوییە سنوریەکانی باکور، هەروەها کەمێک تۆزوخۆڵ لە ناوچەکانی باشوری هەرێم بەرز دەبنەوە.

ئەوەش هاتووە، سبەینێ سێشەممە، ئاسمان لە زۆربەی کاتەکان هەوری تەواو دەبێت، لەگەڵ بوونی تاوەباران و بروسکە بەشێوەیەکی پچڕپچڕ، کە لە ناوچە نیمچەشاخاویی و سنورییەکان کاریگەری زیاتر دەبێت.

بەپێی پێشبینییەکانی کەشناسی، ئەمڕۆ پلەکانی گەرما 2 بۆ 4 پلە و سبەینێش 3 بۆ 5 پلەی سیلیزی نزم دەبنەوە.

کەشناسی هەرێم راشیگەیاندووە، ئەمڕۆ خێرایی با 10 بۆ 25 کیلۆمەتر دەبێت لە سەعاتێکدا و هەندێک جاریش دەگاتە سەروو 30 یلۆمەتر، سبەینێش لە نێوان 10 بۆ 30 کیلۆمەتردا دەبێت و هەندێک جار خێراییەکەی دەگاتە سەروو 50 کیلۆمەتر لە سەعاتێکدا.

بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بۆ سبەینێ:

هەولێر : 30  پلەی سیلیزی

سلێمانی : 27 پلەی سیلیزی

دهۆک : 28  پلەی سیلیزی

کەرکوک : 34 پلەی سیلیزی 

زاخۆ  : 28 پلەی سیلیزی

هەڵەبجە : 31 پلەی سیلیزی

سۆران : 24 پلەی سیلیزی

حاجی ئۆمەران : 16 پلەی سیلیزی

گەرمیان :34 پلەی سیلیزی

پەکەکە ئەنجامەکانی کۆنگرەی 12ی خۆی بڵاوکردەوە و بەپێی راگەیەنراوەکە، خەباتی چەکداریی خۆی کۆتایی پێهێنا و لەمەودوا لەبری خەباتی چەکداریی لە فۆڕمێکی دیکەدا لە رێگای خەباتی سیاسییەوە بەردەوام دەبێت.

پارتی کرێکارانی کوردستان 'پەکەکە' ئەنجامەکانی کۆنگرەی 12ی خۆی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، کۆنگرەکە بە بەشداریی 232 ئەندام  و لە دوو شوێنی جیاواز ئەنجامدرا و سێ رۆژی خایاند.

ئەوەشی خستووەتە روو، لە کۆنگرەدا باس لە پرسەکانی سەرکردایەتی، شەهیدان، پێشمەرگە و بوونی رێکخراوەیی پارتەکە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداریی و بونیادنانی کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی کراون، لە کۆنگرەکەشدا بڕیاری مێژوویی دراون کە نوێنەرایەتی سەرەتایەکی نوێ دەکەن.

پەکەکە ئەرکی مێژوویی خۆی بەجێ هێناوە

 

لە راگەیەنراوەکەشدا هاتووە، پەکەکە سیاسەتی نکۆڵیکردن و لەناوچوون و پارچەبوونی گەلی کوردی تێکشکاند و پرسی کوردی گەیاندە ئاستی چارەسەری، لەم خاڵەدا ئەرکی مێژوویی خۆی بەجێهێناوە.

ئەوەش هاتووە، لەسەر بنەماکانی کۆنگرەی 12، بەمەبەستی جێبەجێکردنی پرۆسەی ئاشتی لەلایەن رێبەر ئاپۆوە، پەکەکە بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی خەباتی چەکداریی داوە و کۆتایی بە هەر چالاکییەک دێت لەژێر ئەو ناوەدا.

لە درێژەی راگەیەنراوەکەدا پەکەکە باس لە قۆناغەکانی خەباتی پارتەکەی دەکات و باس لەوە دەکات، هەلومەرج لە رابردوودا پێویستی بە خەباتی چەکداری هەبووە. درێژەی قۆناغەکانی ئەو خەباتەشی روون کردووەتەوە.

ئەو پێشهاتانەی روو دەدەن، پێویستیان بە داڕشتنەوەی پەیوەندییەکانی کورد و تورک هەیە

 

لەدوای خەباتی چەکداریش پارتی کرێکارانی کوردستان لە راگەیەنراوەکەیدا دەڵێت، خەباتی 52 ساڵە ئەوە پشان دەدات، پرسی کورد تەنها بە چارەسەرکردن لەسەر بنەمای وڵاتێکی هاوبەش و هاووڵاتیی یەکسان سەردەکەوێت، ئەو پێشهاتانەی ئێستا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و لە چوارچێوەی جەنگی جیهانیی سێیەمدا روودەدەن، پێویستی بە داڕشتنەوەی پەیوەندییەکانی کورد و تورک هەیە.

گەلەکەمان لە هەرکەسێک زیاتر لە هەڵوەشاندنەوەی خەباتی چەکداریی تێدەگات

 

پەکەکە باس لە سیاسەتەکانی لەناوبردن و نکۆڵیکردن لە گەلی کورد و رووبەڕووبوونەوەی لەناوبردن و جینۆساید دەکات و بۆ قۆناغی ئێستاش دەڵێت، "ئێمە باوەڕمان وایە، گەلەکەمان لە هەرکەسێک زیاتر لە هەڵوەشاندنەوەی خەباتی چەکداریی تێدەگات، لە قۆناغی داهاتووشدا لەسەر بنەمای بونیادنانی کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی، بەرپرسیارێتی خۆیان بەجێ دەگەیەنن".

دەشڵێت، "گەلەکەمان بە پێشەنگی ژنان و گەنجان، دەتوانن لە هەر بوارێکدا رێکخستنەکانی خۆیان، بە زمان و ناسنامە و کلتووری خۆیان درێژە پێبدەن و بەرگری بکەن و بە گیانی کۆکردنەوەوە کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی و کۆمەڵایەتی گرنگ پێکبهێنن، لەسەر ئەو بنەمایەشەوە پێمان وایە، پارتە سیاسییە کوردییەکان و سەرکردە گەورەکان و رێکخراوە دیموکراسییەکان، بەرپرسیارێتی پرسی دیموکراسی کورد و ناسیۆنالیزمی دیموکراسی کوردی لە ئەستۆ دەگرن".

جێبەجێکردنی بڕیارەکانی کۆنگرەی 12 پێویستی بە رابەرایەتی ئاپۆ هەیە

لەبارەی بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی خەباتی چەکداریشەوە پەکەکە باس لەوە دەکات، "بڕیاری کۆنگرە بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەکەکە و خەباتی چەکداریی، زەمینەیەکی لەبار بۆ گەیشتن بە ئاشتیی هەمیشەیی و چارەسەریی دیموکراسی دەڕەخسێنێت، هەروەها جێبەجێکردنی بڕیارەکان پێویستی بە رابەرایەتیکردن لەلایەن رێبەر ئاپۆ و دان نان بە مافە سیاسییە دیموکراسییەکان و گەرەنتی یاسایی دروست هەیە، کە لەم قۆناغەشدا گرنگە پەرلەمانی تورکیا بە بەرپرسیارێتی مێژووییەوە رۆڵی خۆی بگێرێت".

داواش لە لایەنە سیاسییەکانی تورکیا، پارتە سیاسییەکان، رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، پیاوانی ئایینی، ریشسپی و پیاوماقوڵان، رۆشنبیر و راگەیەندکاران، هونەرمەندان، ژنان و گەنجان، کرێکاران و سەرجەم چین و توێژ و رێکخراوەکانی کۆمەڵگە دەکەن، کە بەرپرسیارێتی هەڵبگرن و بەشداری پرۆسەی ئاشتیی بکەن.

پارتی کرێکارانی کوردستان ئەوەشی روون کردووەتەوە، "پێویستە هێزە نێودەوڵەتییەکان، بەرپرسیارێتی ئەو سیاسەتی جینۆسایدەی لە 100 ساڵی رابردوودا بەرانبەر بە کورد گیراوەتە بەر؛ لە ئەستۆ بگرن و رێگر نەبن لەبەردەم سیاسەتی دیموکراسیدا، داواشیان لێدەکەین، پشتگیری پرۆسەکە بکەن".

لە راگەیەنراوەکەیدا پەکەکە شەهیدبوونی دوو کادری پێشەنگ و سەرەکی پارتەکەی راگەیاند، کە فوئاد عەلی حەیدەری لە ساڵی 2018؛ رەزا ئاڵتونی لە 2019دا شەهیدبوون و ئاماژەی بەوەکردووە، "شەهید فوئاد عەلی وەک یەکێک لە دامەزرێنەرانی پارتەکە بە سیمبولی 'دڵسۆزی سەرکردایەتی، راستی و ژیانی پیرۆز' ناسێنرا، هەروەها شەهید رەزا ئاڵتونی هاوڕێی قۆناغەکانی سەرەتای رێبەر ئاپۆ وەک سیمبولی 'هاوڕییەتی ئازادی' ناسێنرا".

هەروەها داواش دەکەن، کە خەونەکانی سری سورەیا ئۆندەر بەدی بهێنرێت.

لە کۆتاییشدا پارتی کرێکارانی کوردستان 'پەکەکە' بە دروشمی:

"سۆسیالیزمی نەتەوەیی دەوڵەتدار شکست دەهێنێت، سۆسیالیزمی کۆمەڵگەی دیموکراسی دەگاتە سەرکەوتن. پێداگری لە مرۆڤایەتی پێداگرییە لە سۆسیالیزم-بژی سەرۆک ئاپۆ" کۆتایی بە راگەیەنراوەکەی هێناوە.

دوێنێ یەکشەممە، پەکەکە رایگەیاند، کۆنگرەی 12ی خۆیان لە رۆژانی 5 تا 7ی ئەم مانگەدا لە ناوچەکانی پاراستنی مەدیا "بە سەرکەوتوویی" لە دوو شوێنی جیاواز ئەنجام داوە.

ئەوەش لە کاتێکدایە، دوای ١٠ ساڵ لە رێگریی دەسەڵاتدارانی توركیا، رۆژی ٢٨ی ١٢ی ساڵی رابردوو، رێگە درا وەفدێكی پەرلەمانتارانی پارتی یەكسانی و دیموكراسی 'دەم پارتی' بۆ دیدار لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجەلان بچنە دوورگەی ئیمڕاڵی و لەگەڵیدا کۆببنەوە، کە کۆبوونەوەکەش سێ سەعاتی خایاند.

لە کۆتایی ساڵی رابردوو و سەرەتای ئەمساڵەوە پرسی ئاشتی لە باکوری کوردستان و تورکیا سەری هەڵداوەتەوە و چەند جارێک وەفدی ئیمڕاڵی سەردانی عەبدوڵا ئۆجەلان رێبەری زیندانیکراوی پەکەکەیان کرد، لە رۆژی 27ی شوباتدا وەفدەکە پەیامێکی مێژووییان لەلایەن ئۆجەلانەوە بڵاوکردەوە و لە پەیامەکەدا عەبدوڵا ئۆجەلان رایگەیاندبوو: بانگەوازی چەکدانان دەکەم و بەرپرسیارێتییەکەی دەگرمە ئەستۆ. پێویستە پەکەکە گۆنگرە ببەستێت و خۆی هەڵبوەشێنێتەوە.

بەڕێوەبەرایەتی مین دانیشتووانی چۆمان و گەڵالە و سمیلان ئاگادار دەکاتەوە بەوەی سبەینێ دەنگی تەقینەوە دەبیستن، بەڵام پێویست بە ترس و دڵەڕاوکێ ناکات و ئەوە چالاکی بەڕێوەبەرایەتییەکەیە. داواش دەکات، هاووڵاتیان نەچن بۆ گیای بەهارە.

بەڕێوەبەرایەتی گشتیی کاروباری مین لە هەولێر ئاگاداری دانیشتووانی قەزای چۆمان و ناحیەکانی گەڵاڵە و سمیلان دەکاتەوە، سبەینێ دووشەممە، سەعات 10 بۆ 11ی پێش نیوەڕۆ، چالاکییەکی لەناوبردنی مینن بەڕێوەدەچێت.

ئاماژەی بەوەشکردووە، چالاکییەکە لە بەرزاییەکانی چیای بەردەبوکدا دەبێت و بەڕێوەبەرایەتییەکە ژمارەیەک مین بەشێوەی بەکۆمەڵ لەناو دەبات، بۆیە دەنگی تەقینەوەی بەرز دەبیسترێت.

داواش لە هاووڵاتیانی ناوچەکە دەکەن، بۆ مەبەستی گەشتیاری یان گیای بەهارە و هەر مەبەستێکی دیکە، لەو ناوچەیە نزیک نەبنەوە و لــەکـــاتـــی بـیـسـتــنـی دەنـگی بەهــێــزی تەقەمەنیەکان توشی ترس و دڵەڕاوکێ نەبن.

چالاکییەکانی لەناوبردنی مین و تەقەمەنی بە کۆمەڵ ساڵانە بەپێی پێویست لەلایەن بەڕێوەبەرایەتییەکانی مینەوە بەڕێوەدەچێت و چەندین چەک و تۆپ و ناپاڵم و مینی سەردەمی رژێمی پێشووی عیراق لە شوێنە دوورەدەستەکان و دوور لە ناوچەی دانیشتووان دەتەقێننەوە لەناوی دەبەن.

هێشتا بەشێکی زۆری ناوچە شاخاوییە بەرزەکانی هەرێم مینی چێنراو و پاشماوەی ئەو بۆمبانەی تێدا ماوە کە لە سەردەمی رژێمی پێشووی عیراق 'حزبی بەعسدا' دانراون، ئەگەرچی بەشێکی زۆری خاکی کوردستان پاککراوەتەوە، بەڵام هێشتا نزیکەی 30٪ی خاکی پیسبوو بە مین لە هەرێم ماوە.

ئاژانسی رۆیتەرز بڵاویكردەوە، خولی چوارەمی دانوستانی ناڕاستەوخۆی نێوان ئەمریكا و ئێران لە مەسقەتی پایتەختی عومان دەستی پێ كرد.

ئەوەس هاتووە، بەدر بوسەعید وەزیری دەرەوەی عومان نێوەندگیری دانوستانی نێوان ئەمریكا و ئێران دەكات و ئامانجی دانوستانەكە دانانی سنورێكە بۆ بەرنامە ئەتۆمییەكەی تاران و هەڵگرتنی سزا و ئابڵوقەی سەر وڵاتەكە.

لێپرسراوێكی باڵای ئێران رایگەیاند، ئەمریكا لەبارەی دانوستانەكەوە زۆر جددی نییە و لە حاڵەتی شكستی دانوستانەكان خۆیان بۆ سیناریۆیەكی جێگرەوە ئامادە كردووە.

ئەوەش لە کاتێکدایە، شەوی رابردوو عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران دووپاتی كردەوە، وڵاتەكەی هەرگیز دەستبەرداری مافە ئەتۆمییەكانی نابێت.

تەندروستی زیقار رایگەیاند، ژمارەی توشبوون بە تای خوێنبەربوون بەرزبووەتەوە و گەیشتوەتە 19حاڵەت.

ئەحمەد خەفاجی سەرۆكی لیژنەی تەندروستی لە ئەنجومەنی زیقار رایگەیاند، ژمارەی ئەو كەسانەی لە ئەمساڵدا تا ئێستا توشی تای خوێنبەربوون بوون گەیشتوەتە  19حاڵەت.

وتیشی لەو ژمارە تەنها پێنجیان لە نەخۆشخانە ماونەتەوە، كە ئەوانیش تەندروسیان جێگیرە و  ئەوانی دیكەش دوای وەرگرتنی چارەسەر گەراونەتەوە ماڵەوە.

پێشتر، وەزارتی تەندروستی عیراق رایگەیاندبوو، تا ئێستا زیاتر لە 40 حاڵەت تای خوێنبەربوون لە عیراق تۆماركراوە كە زۆرینەیان لە پارێزگای زیقار بووە لەو حاڵەتانەش 6 كەسیان گیانیان لەدەستداوە.

 تای خوێنبەربوون نەخۆشییەكی كوشندەیە و لە ڕێگەی بەركەوتن لەگەڵ یان خواردنی گۆشتی ئاژەڵی توشبوو بۆ مرۆڤ دەگوازرێتەوە. هاوكات لە مرۆڤیشەوە بۆ مرۆڤ دەگوازرێتەوە.

لە روداوێکی هاتوچۆدا لە نزیک بازگەی زەمەقی هەڵەبجە کەسێک گیانی لەدەستدا.

ئاکام قوتبەدین وتەبێژی پۆلیسی هەڵەبجە رایگەیاند، روداوێکی هاتوچۆ لە نزیک بازگەی زەمەق زەمەقی هەڵەبجە لەنێوان ئۆتۆمبێلێک و ماتۆڕسکیلێکدا رویداوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە هەواڵەکەدا کەسێک بە ناوی قادر ئەحمەد براخاس، کە تەمەنی سەروو ٤٠ ساڵ دەبێت، گیانی لەدەستداوە.

ئەوەشی خستە روو، لە ئێستادا شۆفێری ئۆتۆمبێلەکە بە ماددەی 24ی هاتوچۆ راگیراوە و لێکۆڵینەوە لە چۆنێتی و هۆکاری رودانی روداوەکە دەستی پێ کردووە.

كەشناسی عیراق پێشبینی دەستپێكردنەوەی خۆڵبارین و دابەزینی پلەكانی گەرما و باران بارین دەكات لە هەرێمی كوردستان و ناوچەكانی تری عیراق .

بەپێی راگەیەندراوێكی دەستەی كەشناسی عیراق، بەهۆی كاریگەری شەپۆلێكی پەستان نزم كە لە ئەفریقاوە روو لە عیراق دەكات، ئەمرۆ لە هەندێك لە ناوچەكانی هەرێمی كوردستان بە تایبەت دهۆك لە هەندێك كاتدا ئاسمان هەور دەبێت و لە هەندێك لە ناوچەكانیش بارانێكی كەم دەبارێت، كاریگەری ئەو كەشەش لە كاتەكانی شەودا دەگاتە هەولێر و سلێمانی و كەركوك .

لە ناوچەكانی تری عیراقیش لە ئێوارە و شەودا ئاسمان دەگۆڕێت بۆ هەور، رۆژی دوو شەممەش پلەكانی گەرما چەند پلەیەك دادەبەزن و شەپۆلی خۆڵبارین دەستپێدەكاتەوە . 

دوای راگەیاندنی ئاگربەست لە نێوان هەردوو وڵاتدا، سەرۆك وەزیرانی پاكستان داوای دیالۆگی جددی لە هیندستان دەكات.

دوای جێبەجێكردنی رێككەوتنی ئاگربەست لە نێوان پاكستان و هیندستان، بە نێوەندگیری دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمریكا، شەهباز شەریف سەرۆك وەزیرانی پاكستان ئەو ئاگربەستەی  بە سەركەوتن بەسەر هیندستاندا وەسفكرد بەوهۆیەوە پیرۆزبایی لە گەلی پاكستان كرد.

راشیگەیاند، سەركەوتنێكە نەك تەنها بۆ هێزە چەكدارەكان، بەڵكو بۆ هەموو میللەتەكەیان، هەروەها وتیشی، مێژوو ئەوەی لەبیر ناچێتەوە كە هێزە چەكدارەكان و فڕۆكە جەنگییەكانی وڵاتەكەیان لە ماوەی چەند سەعاتێكدا سوپای هیندستانیان بێدەنگ  كرد.

هاوكات، سەرۆك وەزیرانی پاكستان جەختی كردەوە لە گرنگی هەنگاونان بەرەو پێشەوە بۆ چارەسەركردنی كێشە هەڵپەسێردراوەكانی نێوان هەردوو وڵات، دیارترینیان دابەشكردنی سەرچاوە ئاوییەكان و ناوچەی كشمیری كێشە لەسەرە، جەختی لەوەشكردەوە، كە داوای دیالۆگی جددی لەگەڵ نیودەلهی دەكات.

گرژییەكانی نێوان ئەو دوو وڵاتە لە دوای هێرشێكی چەكداری لە 22ی نیسان لە كشمیری بەشی هیندستان دەستیپێكرد، كە بەهۆیەوە و 26 كەس كوژران كە زۆربەیان گەشتیاری هیندستان بوون.

بەپێی زانیارییەکانی کوردسات نیوز بە دەیان فەرمانبەر لە هەرێمی کوردستان پێش کاتی خۆیان خانەنشین کراون.

بەپێی دوایین نووسراوی بەڕێوەبەرایەتی گشتی فەرمانگەی یاسایی وەزارەتی دارایی عیراق، تەمەنی یاسایی خانەنشینی فەرمانبەران لە یەکەم رۆژی چوونە تەمەنی 61 ساڵیەوە دەستپێدەکات، واتە پێویستە فەرمانبەر تەمەنی 60 ساڵ تەواو بکات پێش ئەوەی دۆسیەکەی رەوانەی بەڕێوەبەرایەتی خانەنشینی بکرێت.

لە هەرێمی کوردستان بە دەیان فەرمانبەر راستەوخۆ دوای تەواوکردنی 59 ساڵ و چوونە تەمەنی 60 ساڵ، خانەنشین کراون.

حکومەتی هەرێمی کوردستان رەزامەندی دەربڕی بۆ پێدانی زەوی بە نۆ هەزار و 579 ئەفسەر و پلەداری سەر بە وەزارەتی پێشمەرگە.

بەپێی راگەیەندراوێکی وەزارەتی پێشمەرگە، دوای گەڕانەوەی وەجبەی یەکەمی پێدانی زەوی، ئەنجومەنی وەزیران رەزامەندی دەربڕیوە بۆ پێدانی زەوی بە نزیکەی 10 هەزار ئەفسەر و پلەداری سەر بە لیوا و یەکەکانی وەزارەتی پێشمەرگە.

بەپێی ڕاگەیەندراوەکە، سوودمەندبووان بەم شێوەیەن: 131 کەس لە ئومرەی ب. ئیدارەی ئەفسەران، 708 کەس لە لیوای 2ـی پیادە، 1400 کەس لە لیوای 4ـی پیادە، 1672 کەس لە لیوای 7ـی پیادە، 1617 کەس لە لیوای 11ـی پیادە، 1622 کەس لە لیوای 12ـی پیادە، 1019 کەس لە لیوای 17ـی پیادە و 1410 کەس لە لیوای 18 پیادە.

لە بەشێکی دیکەی راگەیەنراوەکەدا هاتووە: "پرۆسەکە بەردەوامی دەبێت و داوا لە هەموو هێز و یەکەکانی وەزارەتی پێشمەرگە دەکەین پەلە بکەن لە رێکخستن و بە داتاکردنی فۆرمەکانیان و بە رێک و پێکی بیاننێرن بۆ لیژنەی زەوی وەزارەتمان".

هەروەها داوای لە یەکەکانی پێشمەرگە کردووە هاوکار بن لە جێبەجێکردنی ئەو رێنماییانەی بۆیان نێردراوە "بۆ ئەوەی زۆرترین پێشمەرگە سوودمەند بێت لەم پرۆسەیە لە سەرتاسەری هەرێمی کوردستان".

چاوپێكەوتنی سەرۆك كۆماری عیراق لەگەڵ كەناڵی " حەدەس"ـی سعودی، بۆ گفتوگۆكردن لەبارەی دوایین پێشهاتە نێودەوڵەتی و هەرێمی و ناوخۆییەكان و تێڕوانینی عیراق بەرانبەریان.

لە دەستپێكی چاوپێكەوتنەكەدا د. لەتیف رەشید سەرۆك كۆماری عیراق لەبارەی لوتكەی عەرەبییەوە، كە بڕیارە رۆژی 17ـی ئەم مانگە لە بەغدادی پایتەخت بەڕێوەبچیت وتی، لە سنوری وڵاتانی عەرەبی كێشە و گرفتێكی زۆر هەیە و  بڕیارە لە لوتكەكەدا، ئەو كێشەو گرفتانە تاوتوێ بكرێن و بڕیاری پێویستیان لەبارەوە بدرێت، وتیشی، بانگهێشتنامەی رەسمییان ئاڕاستەی سەرجەم سەرۆكی وڵاتانی عەرەبی كردووە بۆ بەشداریكردن لە لوتكەكە لەنێویاندا سەرۆكی سوریا.

هەر لە چاوپێكەوتنەكەدا د.لەتیف رەشید لەبارەی دوایین پێشهاتەكانی سوریاوە رایگەیاند، سوریا هاوسێیەكی گرنگە بۆ عیراق و رۆڵی سەرەكی دەگێڕێت لە ئاسایش و سەقامگیری ناوچەكەدا، بەڵام وەكو عیراق نیگەرانن لە ئاسایشی سەر سنوری نێوانیان و بۆ ئەوەش داوای هەماهەنگی ئەمنی لە سوریا دەكەن.

لە بەشێكی تری چاوپێكەوتنەكەدا، سەرۆك كۆماری عیراق سەبارەت بە دانووستانەكانی ئەمریكا و ئێران ئاماژەی بەوەدا، ئومێدەوارن دانوستانەكان سەركەوتوو بن، چونكە شكستهێنانی كاریگەری نەرێنی لەسەر تەواوی ناوچەكە دەبێت، وتیشی، وەكو عیراق پەیوەندییەكی پتەویان لەگەڵ هەریەك لە ئەمریكا و ئێران هەیە.

لە درێژەی چاوپێكەوتنەكەی لەگەڵ كەناڵی " حەدەس"، د.لەتیف رەشید تیشكی خستەسەر بەشێك لە پرسە مشتومڕ هەڵگرەكانی ناوخۆی عیراق، لەنێویاندا هەڵبژاردنی خولی شەشەمی ئەنجومەنی نوێنەران، كە بڕیارە رۆژی 11ـی مانگی 11ـی 2025 بەڕێوەبچێت، لەوبارەیەوە سەرۆك كۆمار وتی، ئامادەكاری سەرجەم لایەنە پەیوەندیدارەكان بۆ هەڵبژاردنەكە دەستیپێكردووە و ئومێدەوارن هەڵبژاردنەكە لە وادەی خۆیدا بەڕێوەبچێت، وتیشی، وەكو ئەركی سەرۆك كۆمار داوا لە هەموو هێزە سیاسییەكانی عیراق دەكات بەشداری هەڵبژاردن بكەن.

سەبارەت بە پەیوەندییەكانی نێوان بەغداد و هەولێر، د.لەتیف رەشید ئاماژەی بەوەدا، پەیوەندییەكانی نێوان بەغداد و هەولێر لە ئاستێكی باشدایە و هەردوولا بەردەوام لە گفتوگۆدان بۆ چارەسەركردنی پرسە هەڵپەسێردراوەكانی نێوانیان، لەوانەش مووچە.

هاوكات، لەبارەی ئاستەنگەكانی بەردەم دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی كوردستان سەرۆك كۆمار روونیكردەوە، هۆكاری تەكنیكی لەپشت دەستپێنەكردنەوەی هەناردەی نەوتی كوردستانەوەیە، جەختیشیكردەوە، لە پێویستی یاسای نەوت و گاز بۆ چارەسەركردنی ناكۆكییە داراییەكانی نێوان بەغداد و هەولێر و لەهەمان كاتدا دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی كوردستان.

لە كۆتایی چاوپێكەوتنەكەشدا، سەرۆك كۆماری عیراق دڵنیایی دایە وڵاتانی دراوسێ و ناوچەكە، كە رێگەنادەن هیچ گروپێكی چەكداری خاكی عیراق بەكاربهێنێت بۆ هێرشكردنە سەر وڵاتانی دراوسێ.

سەرەڕای راگەیاندنی سەرۆکی ئەمریکا دۆناڵد ترامپ لەبارەی ڕێککەوتنی ئاگربەستێکی گشتگیر و دەستبەجێ لە نێوان هیندستان و پاکستان، دەنگی تەقینەوە بیسترا.

سەرچاوە خۆجێییەکانی هەواڵ رایانگەیاند، لە شاری جامۆی هیندستان ژمارەیەک موشەک بینراوە و دەنگی بەرزی چەند تەقینەوەیەکی یەک لە دوای یەکیش بیستراوە.

ئەمەش دوای ئەوەهات کە سەرۆکی ئەمریکا دۆناڵد ترامپ، رایگەیاند، دوای چەند رۆژێک لە هەڵکشانی سەربازی نێوان هیندستان و پاکستان رێککەوتنێکی گشتگیر هاتووەتە ئاراوە. 

ترەمپ لە پۆستێکدا لەسەر پلاتفۆرمی "ترووس سۆشیاڵ" ئەمڕۆ شەممە رایگەیاند کە هەردوو وڵات رەزامەندییان لەسەر ئاگربەست دەربڕیوە. هەروەها سوپاسی هەردوو هیندستان و پاکستانی کرد بۆ "هەستی دروست و ژیریان بۆ رازیبوون بە کۆتاییهێنان بە قەیرانەکە".

لەلایەکی ترەوە، وەزیری دەرەوەی پاکستان محەمەد ئیسحاق دار رایگەیاند کە وڵاتەکەی و هیندستان رێککەوتوون لەسەر ئاگربەستێکی "تەواو نەک بەشەکی"، هەروەها ئاماژەی بەوە کرد کە نزیکەی 30 وڵات بەشداربوون لە هەوڵە دیپلۆماسییەکان کە ئەم ئەنجامەیان بەدەستهێنا.

هەروەها، فرانس پرێس رایگەیاند؛ وەزیری دەرەوەی هیندستان سوبراهمانیام جایشانکار، "گەیشتن بە لێکتێگەیشتن لەگەڵ پاکستان دەربارەی ئاگربەست و کاری سەربازی" پشتڕاستکردەوە، بەگوێرەی ئاژانسی.

لەلایەکی دیکەوە، دەستەی فڕۆکەوانی پاکستان رایگەیاند کە کەشی ئاسمانی خۆی بەڕووی هەموو گەشتەکاندا کردووەتەوە، دوای راگەیاندنی ئیسلام ئاباد و نیودەلهی و واشنتۆن بۆ رێککەوتنی ئاگربەست لە نێوان هیندستان و پاکستان، ئەمەش دوای داخستنی بۆ ماوەی چەند ڕۆژێک.

سەرچاوە هەواڵیەکان رایانگەیاند؛ چەند پێکدادانێکی نوێ لە نێوان هەردولادا رویداوە و وەزیری دەرەوەی هیندستانیش رایگەیاند؛ پاکستان رێککەوتنەکەی پێشێلکردووە.

سوپا و هێزە ئەمنییەكانی عیراق خرانە حاڵەتی ئەوپەڕی ئامادەباشییەوە بۆ پاراستنی كارەكانی كۆنگرەی لوتكەی وڵاتانی عەرەبی كە 17ی ئەم مانگە دەستپێدەكات.

فەرماندەیی ئۆپراسیۆنە هاوبەشەكانی عیراق رایگەیاند، لە ئەمڕۆوە سەرجەم یەكەكانی وەزارەتەكانی بەرگری و ناوخۆ و سەرجەم هێزە ئەمنییەكانی تر دەخرێنە حاڵەتی ئەوپەڕی ئامادەباشی، ئەوەش لە چوارچێوەی رێكارە ئەمنییەكانی كۆنگرەی لوتكەی وڵاتانی عەرەبی.

باسم عەوادی وتەبێژی حكومەتی عیراق رایگەیاند، لوتكەی وڵاتانی عەرەبی لە بەغداد یەكێك دەبێت لە گرنگترین كۆبونەوەی وڵاتانی عەرەبی و تێیدا هەموو ئەو كێشە و قەیرانانەی رووبەڕووی ناوچەكە بووەتەوە، تاوتوێدەكرێن.

 بڕیارە 17ی ئەم مانگە بەغداد میوانداری كۆنگرەی لوتكەی وڵاتانی عەرەبی بكات بە بەشداری سەرۆكی وڵاتانی عەرەبی لەناویاندا ئەحمەد شەرع سەرۆكی سوریا كە بانگهێشتكردنی بۆ كۆنگرەكە لەلایەن عیراقەوە مشتومڕ و كاردانەوەی زۆری لێكەوتەوە.

لە کاتێکدا سیاسەتە بازرگانییەکانی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، بازاڕەکانی جیهانی تووشی شەپۆلێک لە نادڵنیایی و شڵەژان کردووە، رۆژنامەی نیویۆرک تایمز لە راپۆرتێکدا داوای لە هاوڵاتیانی ئەمریکا کردووە کە خۆیان بۆ رۆژانی سەختی ئابووری ئامادە بکەن.

لە بارودۆخێکدا کە بازاڕی کار هێشتا جێگیرە و رێژەی بێکاری لە مانگی چوار گەیشتووەتە %4.2، ترس لە داهاتوو و نائارامییە توندەکان لە بازاڕە داراییەکاندا وایکردووە پێویستی بە پشتیوانییەکی دارایی زیاتر لە جاران هەبێت.

بەپێی ئەو راپۆرتە، هاوڵاتیان دوای گەیشتن بەم ئاستە، دەبێت هەوڵ بدەن پاشەکەوتێک کە هاوتای سێ بۆ شەش مانگ تێچووی ژیان بێت بۆ بارودۆخی بێکاری یان قەیرانە گەورەکان دابین بکەن، چونکە بەپێی راپۆرتە فەرمییەکان، تێکڕای ماوەی بێکاری لە ئەمریکا بە نزیکەی شەش مانگ مەزەندە کراوە.

وەزارەتی ناوخۆی عیراق رۆژی شەممە رایگەیاند کە لە ماوەی بەڕێوەچوونی لووتکەی کۆمکاری عەرەبی لە بەغدا، هەر جۆرە خۆپیشاندانێک بە هەر ناو و ناونیشانێک قەدەغە دەکرێت.

بەپێی راگەیەنراوێکی فەرمی کە وەزارەتی ناوخۆی عیراق لە 10ـی ئایاری 2025 بڵاوی کردەوە، هەموو جۆرە کۆبوونەوە و خۆپیشاندانێک لە مێژووی 11 تاوەکو 20ـی ئایار قەدەغە دەکرێت، ئەمەش هاوکاتە لەگەڵ بەڕێوەچوونی لووتکەی کۆمکاری عەرەبی لە پایتەختی عیراق.

لە راگەیەنراوەکەدا هاتووە: "هیچ جۆرە مۆڵەتێک بە خۆپیشاندان نادرێت و هەر هەوڵێکی لەم شێوەیەش پێچەوانەی یاسایە". هەروەها ئاماژە بەوەش کراوە کە "هەر کەسێک لە رۆژانی 11 تاوەکو 20ـی ئەم مانگە هەوڵی خۆپیشاندان بدات، دەستگیر دەکرێت و هێزە ئەمنییەکان بە پێی یاسا رێکاری بەرانبەر دەگرنەبەر".

لە لایەکی دیکەوە، فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانی عیراق لە رۆژی هەینی 9ـی ئایاری 2025، فەرمانێکی دەرکرد کە بەپێی ئەو فەرمانە، لە سەرەتای هەفتەی داهاتووەوە تەواوی هێزە ئەمنی و سەربازییەکان دەخرێنە ئەوپەڕی ئامادەباشیەوە.

شایەنی باسە، لوتکەی کۆمکاری عەرەبی یەکێکە لە گرنگترین کۆبوونەوە دیپلۆماسییەکان لە ناوچەکەدا و چاوەڕوان دەکرێت ژمارەیەکی زۆر لە سەرۆک و سەرکردەکانی وڵاتانی عەرەبی بەشداری تێدا بکەن.