داهاتی نانەوتی ئەم هەفتەیەی سنوری پارێزگای سلێمانی زیاتر لە 10 ملیار دینارە و بەراورد بە هەفتەی رابردووش یەك ملیار دینار كەمیكردووە.

ماڵپەری شەفافیەت كە چاودێری داهاتی نانەوتی پارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارە سەربەخۆكانی راپەڕین و گەرمیان دەكات، بڵاویكردەوە، داهاتی نانەوتی ئەم هەفتەیە لە 19ی ئەم مانگە تا ئەمڕۆ، 10 ملیار و 607 ملیۆن و 221 هەزار و 685 دینار بووە، لەو بڕەش 86%ی نەختینە و 14%ی بە چەك بووە.

ئاماژەی بەوەشكردووە، داهاتی ئەم هەفتەیە بەراورد بە هەفتەی رابردوو، یەك ملیار دینار كەمیكردووە كە هەفتەی رابردوو داهاتی نانەوتی زیاتر لە 12ملیار دینار بووە.

رێباز حەملان بریكاری پێشووی وەزارەتی دارایی عیراق رایگەیاند، لە سێ مانگی رابردوودا هەرێم سەرجەم داواكارییەكانی عیراقی سەبارەت بە موچە جێبەجێ كردووە.

رێباز حەملان بریكاری پێشووی وەزارەتی دارایی عیراق لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەنووسیدا رایگەیاند، چاوەڕوان دەکەن بەغداد موچەی مانگی چواری موچەخۆران بۆ هەرێم بنێرێت.

وتیشی، لیستی موچەی مانگی چواری هەرێم بەجۆرێک ئامادە كراوە، کە تەنها ژمارەی خانەنشینانی تێدا زیاد كراوە و هیچ كێشەیەكی تێدا نییە.

سەبارەت بە هەناردەی نەوتی هەرێمیش وتی، كۆمپانیاكانی بەرهەمهێنانی نەوتی هەرێم بۆ هەناردەكردنەوەی نەوت داوای دڵنیاییان لە كۆمپانیای سۆمۆی عیراق كردووە بۆ وەرگرتنی شایستە داراییەكانیان كە بۆ دەرهێنانی هەر بەرمیلێك نەوت داوای 16 دۆلار دەكەن .

دوای پاشەکشەی دۆناڵد تڕەمپ لە هەڕەشەی لەسەر کار لابردنی سەرۆکی بانکی ناوەندیی ئەمریکا و باسی رێککەوتنی بازرگانی لەگەڵ چین، نرخی زێڕ بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە دابەزین کرد.

دوای لێدوانەکانی دۆناڵد تڕەمپی ەرۆکی ئەمریکا لەماوەی دوو هەفتەی رابردوودا لەبارەی سزاکانی سەر چین و لەسەر کار لابردنی جیرۆم پاوڵی سەرۆکی بانکی ناوەندیی ئەمریکا، نرخی زێڕ بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کرد، بە جۆرێک بەربەستی سێ هەزار و 400 دۆلاری بۆ هەر ئۆنسەیەک تێپەڕاند و تەنانەت نزیک بووەوە لە سێ هەزار و 500 دۆلار.

لەماوەی 12 سەعاتی رابردووشدا، دوای پاشەکشەی دۆناڵد تڕەمپ لەبارەی لەسەر کار لابردنی جیرۆم پاوڵ. هەروەها لێدوانەکانی لەبارەی چین کە باسی لەوەکرد، نزیکن لەوەی لەگەڵ چیندا بگەنە رێککەوتنێکی بازرگانی. لەلایەکی دیکەشەوە باسی رەوینەوەی جەنگی نێوان روسیا و ئۆکراین، هۆکارێک بوون بۆ دابەزینی نرخی زێڕ.

لە ئێستادا نرخی یەک ئۆنسە زێڕ لە بازاڕەکانی جیهاندا بە سێ هەزار و 302 دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

هاوکات، نرخی یەک کیلۆگرام زێڕ بەرانبەرە بە 106 هەزار و 756 دۆلار و یەک گرامیش بە 106 هەزار و 7 دۆلارە.

لەماوەی نزیکەی پێنج ساڵی رابردوودا، دوای بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا و دەستپێکی جەنگی روسیا و ئۆکراین لە ساڵی 2022، دواتریش جەنگی نێوان ئیسرائیل و حەماس، هەروەها گۆڕانکارییە سیاسییەکانی جیهان، رۆژ بە رۆژ و ساڵ بە ساڵ نرخی زێڕ رووی لە بەرزبوونەوە کردووە و ئێستا نرخی زێڕ دوو هێندەی ئەو چەند ساڵەی رابردووە.

نرخی زێڕ بەراورد بە رۆژانی رابردوو زیاتر بەرزبوویەوە و رێكۆردێكی نوێی تۆمار كرد.

بەیانی ئەمڕۆ نرخی یەك ئۆنسە زێڕ گەیشتە سێ هەزار و 490 دۆلار، بەوپێیەش بەراورد بە دوێنێ 66 دۆلار بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینی.

 هاوكات نرخی مسقاڵێك زێڕی عەیارە 24 گەیشتە 822 هەزار دینار و عەیارە 21ش گەیشتە 720 هەزار و عەیارە 18ش 617 هەزار دینار.

دوێنێ دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا داوای دابەزاندنی دەستبەجێی ڕێژەی سوودی كرد و هۆشداریدا لەوەی ئابووری ئەمریكا ڕووبەڕووی خاوبوونەوە دەبێتەوە، دەستبەجێ نرخی زێڕ بەرزبوونەوەی تۆمار كرد.

یەدەگی زێڕ وەك یەدەگێكی سەلامەت لە بەرامبەر نادڵنیایی ئابووریدا سەیر دەكرێت لەلایەن جیهانەوە، كۆتایی ئەم هەفتەیەش پێدەچێت گۆڕانكاری زیاتر لە نرخەكاندا رووبدات.

نرخی زێڕ بەرزترین ئاستی لە مێژوودا تۆماركرد و نرخی مسقاڵێك زێڕی عەیارە 21 بۆ گەیشتە 708 هەزار دینار، هەروەها نرخی بەرمیلێك نەوتیش بۆ نزیكەی 66 دۆلار دابەزی.

بۆ یەكەم جار لە مێژوودا نرخی ئۆنسەیەك زێڕ گەیشتە سێ هەزار و 421 دۆلار و لە بازاڕەكانی هەرێمی كوردستانیش مسقاڵێك زێڕی عەیارە 21 بە 708 هەزار دینار مامەڵەی پێوەكرا. شارەزایانی ئابووری هۆكاری بەرزبوونەوەكەشی دەگەڕێننەوە بۆ ناجێگیری بازاڕەكانی جیهان.

لە بەرانبەردا، بە هۆكاری مەترسی پێناسە گومرگیەكان بۆ سەر وەبەرهێنانی بواری نەوت، نرخی نەوت بە رێژەی زیاتر لە 1.5% دابەزی و نرخی یەك بەرمیل نەوتی برێنت بۆ 66 دۆلار و 15 سەنت دابەزی. نرخی بەرمیلێك نەوتی تەكساسیش 1.7% دابەزی و گەیشتە 63 دۆلار.

نرخی زێڕ گەیشتووەتە بەرزترین نرخ لە مێژووی خۆیدا و شارەزایانی بواری ئابووریش باس لەوە دەکەن، نرخی ئۆنسەیەک زێڕ لە دەرگای سێ هەزار و 400 دۆلاری داوە و هێندەی نەماوە بچێتە ژوورەوە.

لە ئێستادا نرخی یەک ئۆنسە زێڕ لە بازاڕەکانی جیهاندا بە سێ هەزار و 389 دۆلار مامەڵەی پێوەدەکرێت.

هاوکات، نرخی یەک کیلۆگرام زێڕ بەرانبەرە بە 108 هەزار و 98 دۆلار و یەک گرامیش بە 108 دۆلار و 98 سەنتە.

نرخی یەک ئۆنسە زێڕ زۆر نزیکە لەوەی بگاتە سێ هەزار و 400 دۆلار، شارەزایانی بواری ئابووریش باس لەوەدەکەن، نرخی زێڕ لە دەرگای نرخە نوێیەکەی داوە، هەر ئەوەندەی ماوە دەرگاکەی لێ بکرێتەوە و بچێتە ژوورەوە.

بەرزبوونەوەی بەرچاوی نرخی زێڕ چەندین هۆکاری لە پشتە. لەماوەی پێنج ساڵی رابردوودا نرخەکەی بە نزیکەی دوو هێندە زیادی کردووە، پێشبینی ئابووریناسانیش زیاتر بەرزبوونەوەی نرخەیەکەتی.

ئەگەرچی زێڕ وەک پارێزبەندییەک لە زیادبوونی هەڵئاوسان دەبینرێت، بەڵام لە سەرەتای ئەمساڵەوە 27٪ نرخەکەی بەرزبووەتەوە.

دوای سەپاندنی باجی گومرگی ترەمپ بەسەر کەلوپەلی چیندا، کە ئەو دوو وڵاتە وڵاتی زلهێزی جیهانن لەرووی بازرگانییەوە، هەروەها دوای ئەوەی نرخی دۆلار بۆ نزمترین ئاستی سێ ساڵی رابردووی دابەزی و ترسی پاشەکشەی ئابووری لە شەڕی بازرگانی نێوان ویلایەتە یەکگرتووەکان و هاوبەشە سەرەکییەکانیدا، وای لە وەبەرهێنەران کردووە هەوڵی بەدەستهێنانی پەناگەیەکی پارێزراوتر بدەن بۆ پاراستی بازرگانییەکەیان.

هەموو ئەوانەش بەشێکن لە هۆکارەکانی بەرزبوونەوەی نرخی زێڕ.

بڕیارە سبەینێ‌ وەفدێكی تەكنیكی وەزارەتی دارایی هەرێم سەردانی بەغداد بكات و لیستی موچەی مانگی چواریش لەگەڵ خۆیدا ببات.

سەرچاوەیەك لە وەزارەتی دارایی هەرێم بە كوردسات نیوزی راگەیاند، بڕیارە سبەینێ‌ وەفدێكی تەكنیكی وەزارەتی دارایی سەردانی بەغداد بكات و لیستی موچەی مانگی چواریش رادەستی وەزارەتی دارایی عیراق بكات.

ئەو سەرچاوەیە وتیشی، لیستی موچەی مانگی چوار لەسەر بنەمای مانگی رابردوو بەبێ‌ كێشە ئامادەكراوە، ئەگەر هیچ گرفتێكی نوێ نەیەتە پێش، لە زوورترین كاتدا موچە رەوانەی هەرێم دەكرێت.

چاوەڕواندەکرێت دوای گەیشتنی لیستی موچە، وردبینی لە لیستەکەدا بکرێت و ئەگەر هاوشێوەی مانگەکانی دیکە گرفتی تێدا نەبێت، بەر لە کۆتاییهاتنی مانگی چوار موچەی موچەخۆرانی هەرێم خەرج دەکرێت.

دوای دواکەوتنی موچەی مانگی دوو، موچەخۆرانی هەرێم بەر لە جەژنی رەمەزان موچەی مانگەکانی دوو و سێی ئەمساڵیان لەماوەی هەفتەیەکدا وەرگرت.

دوای ئەوەی بڕیار بوو ئەمڕۆ وەفدی سامانە سروشتییەكانی هەرێم و وەزارەتی نەوتی عیراق لەبارەی دەستپێكردنەوەی هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستان كۆببنەوە، بەڵام کۆبوونەوەکە دواخرا.

پەیامنێری كوردسات نیوز باسی لەوەکرد، بڕیار بوو ئەمڕۆ وەفدی هەردوو وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی هەرێم و نەوتی عیراق لەسەر پرسی دەستپێكردنەوەی هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستان لە بەغداد كۆببنەوە، بەڵام کۆبوونەوەکە بۆ کاتێکی دیکە دواخراوە و ئەمڕۆ ناکرێت.

لە 25ی ئازاری 2023، هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستان بەهۆی بڕیارێكی دادگای نێودەوڵەتی لە پاریس راگیرا.

لەماوەكانی رابردووشدا، چەندین كۆبوونەوە بۆ دەستپێكردنەوەی هەناردەكردنی نەوتی هەرێم بەڕێوەچووە، بەڵام تائێستا نەگەیشتوونەتە رێككەوتنی كۆتایی.

داهاتی نانەوتی هەفتەی رابردووی سنوری پارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجە زیاتر لە شەش ملیار دینار بووە و بەراورد بە هەفتەی رابردوو زیاتر لە پێنج ملیار دینار كەمی كردووە.

ماڵپەری شەفافیەت كە چاودێری داهاتی نانەوتی پارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارە سەربەخۆكانی راپەڕین و گەرمیان دەكات، بڵاویكردەوە، داهاتی نانەوتی هەفتەی رابردوو واتە لە 12ـی نیسانەوە تا ئەمڕۆ 18ی نیسان، شەش ملیار و 444 ملیۆن و 719 هەزار  و 117 دینار بووە.

داهاتەكە بەراورد بە هەفتەی پێشووتر، بە بڕی پێنج ملیار و 318 ملیۆن و 539 هەزار و 533 دینار كەمی كردووە، كە لەو هەفتەیەدا داهاتەكە زیاتر لە 11 ملیار دینار بووە.

هاوكات بەپێی ماڵپەری شەفافیەت، داهاتی نانەوتی سنووری پارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجە لەسەرەتای ئەمساڵەوە تا ئێستا، 211 ملیار و 833 ملیۆن و 589 هەزار و 947 دینار بووە.

وتەبێژی قوباد تاڵەبانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، هەفتەی داهاتوو لیستی موچەی مانگی چواری موچەخۆرانی هەرێم رەوانەی بەغداد دەکرێت.

وتەبێژی قوباد تاڵەبانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، هەفتەی داهاتوو لیستی موچەی مانگی چواری موچەخۆرانی هەرێم رەوانەی بەغداد دەکرێت.

سەمیر هەورامی وتەبێژی قوباد تاڵەبانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، هەفتەی داهاتوو لیستی موچەی مانگی چواری موچەخۆرانی هەرێم دەنێردرێت بۆ بەغدا.

چاوەڕواندەکرێت دوای گەیشتنی لیستی موچە، وردبینی لە لیستەکەدا بکرێت و ئەگەر هاوشێوەی مانگەکانی دیکە گرفتی تێدا نەبێت، بەر لە کۆتاییهاتنی مانگی چوار موچەی موچەخۆرانی هەرێم خەرج دەکرێت.

دوای دواکەوتنی موچەی مانگی دوو، موچەخۆرانی هەرێم بەر لە جەژنی رەمەزان موچەی مانگەکانی دوو و سێی ئەمساڵیان لەماوەی هەفتەیەکدا وەرگرت.

بە كاریگەری ناكۆكی بازرگانی نێوان ئەمریكا و چین، نرخی زێڕ بەڕێژەی زیاتر  1% بەرز بووەوە و  نرخی یەك بەرمیل نەوتی برێنتیش بەڕێژەی 2.5% دابەزی.

ئەمڕۆ لەگەڵ كردنەوەی بازاڕەكانی جیهاندا، نرخی زێڕ بەڕێژەی 1.2% بەرزبووەوە و بۆ هەر ئۆنسەیەك گەیشتە سێ هەزار و 146 دۆلار و خواستی وەبەرهێنەران لەسەر زێڕ زیادیكرد. 

لەسەرەتای ئەمساڵیشەوە، نرخی زێڕ بەڕێژەی زیاتر 18% بەرز بووەتەوە و چەند جارێك ئاستی پێوانەیی تێپەڕاندووە. 

هەر بە كاریگەری ناكۆكی بازرگانی ئەمریكا و چین، نرخی یەك بەرمیل نەوتی برێنت 2.5% دابەزی و گەیشتە 64 دۆلار و نۆ سەنت بۆ هەر بەرمیلێك، نرخی یەك بەرمیل نەوتی تەكساسیش بەڕێژەی 1.4 دابەزینی تۆماركرد و گەیشتە 61 دۆلار و 50 سەنت. 

لە ئەمڕۆوە پێناسی گومرگی ئەمریكا بەسەر نزیكەی 60 وڵات چووە بواری جێبەجێكردنەوە، بەهۆیەوە نرخی نەوتی برێنت بۆ نزمترین ئاستی لە ماوەی چوار ساڵی رابردوو دابەزی و زیان بە پشكی بازاڕەكانی ئاسیا كەوت.

لە هەفتەی ڕابردووەوە، دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا پێناسی زیادەی گومرگی خستە سەر كاڵای هاوردە بۆ ئەمریكا بەڕێژەی 11% بۆ 50% و لە ئەمڕۆوە چووەتە بواری جێبەجێكردنەوە، بەڵام زۆرترین پێناسی گومرگی بۆ سەر وڵاتی چینە بەشێوەیەك بۆ هەندێك كاڵای ئەو وڵاتە باجەكە دەگاتە 104%.

ئامانجی ترەمپ لەو بڕیارە بۆ بەرزكردنەوەی بەرهەمی ناوخۆی ئەمریكایە، لە هەمان كاتدا هاوبەشە بازرگانییەكانی ناچار بە سازش دەكات.

هەر بە كاریگەری ئەو بڕیارە، بەهای یەك بەرمیل نەوتی برێنت نزمترین ئاستی لە مانگی ئاداری ساڵی 2021ەوە تۆمار كرد و 3.39%ی بەهاكەی لەدەستدا و  نرخی یەك بەرمیل گەیشتە 60 دۆلار و 69 سەنت. نرخی یەك بەرمیل نەوتی تەكساسیش 3.96%ی بەهاكەی لەدەستدا و گەیشتە 77 دۆلار و 22 سەنت. 

لە بازاڕەكانی ئاسیاش، پشكەكان زیانیان بەركەوتووە و پشكی بازاڕە داراییەكانی تایوان 5.8% و لە ژاپۆن 5% دابەزی. 

دوای ئەوەی دوێنێ کۆمپانیای گەنەڵ ئینێرجی تورکی رایگەیاند، دادگای نێوبژیوانی لەندەن ئاگاداری كردونەتەوە، دەبێت قەرەبووی دواكەوتنی كارەكانیان لە كێڵگەكانی نەوت بدەنەوە بە هەرێم؛ حکومەتی هەرێم رایگەیاند: دەبێت کۆمپانیاکە نزیکەی 27 ملیۆن دۆلارمان وەک قەرەبوو بداتەوە.

حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، حکومەتی هەرێم لە دۆسیەی نێوبژیوانی دژی کۆمپانیای گەنێل ئینێرجی میران بینا باوی لیمیتەد (GEMBBL) قەرەبووی بەرچاوی تێچووی یاسایی دەکرێتەوە.

دەشڵێت، لە 4ی نیسانی 2025، دادگای نێوبژیوانی لەندەن بڕیاری کۆتایی خۆی سەبارەت بە تێچوونەکان دەرکرد و بەپێی بڕیارەکە، دەبێت کۆمپانیاکە بڕی 26 ملیۆن و 868 هەزار و 905 دۆلار و 29 سەنت وەک قەرەبوو بدات بە هەرێم، لەگەڵ سوودی دوای بڕیارەکە.

ئەوەش لەکاتێکدایە، دوێنێ كۆمپانیای گەنەل ئینێرجی توركی رایگەیاند، دادگای نێوبژیوانی لەندەن بە بڕیارێك ئاگاداری كردوونەتەوە، بەرانبەر دواكەوتنی كارەكانیان لە دوو كێڵگەی نەوت و پابەندنەبوونیان بە گرێبەست، دەبێت زیاتر لە 26 ملیۆن دۆلار وەک قەرەبوو بدەن بە حكومەتی هەرێم.

نرخی نەوتی عیراق بەردەوامە لە دابەزین و خراپترین ئاستی هەفتانەی لە بازاڕی جیهانیدا تۆماركرد.

بەهۆی بڕیارەكەی ئۆپێك پڵەس و ئەو باجە نوێیانەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بەسەر وڵاتاندا سەپاندی، نرخی نەوتی خاوی بەسرە بۆ خوار 67 دۆلار دابەزی، نرخی نەوتی خاوی برێنتیش بە 66 دۆلار و 11 سەنت بۆ هەر بەرمیلێك مامەڵەی پێوە كرا، نرخی نەوتی خاوی رۆژئاوای تەكساسیش بۆ هەر بەرمیلێك بە 62 دۆلار و 17 سەنت تۆمار كرا.

ئەوەش لە كاتێكدایە نرخی نەوت لە ماوەی 3 رۆژی رابردوودا بەرێژەی 11% دابەزیووە و هەشت دۆلاری بۆ هەر بەرمیلێك لەدەستداوە.

نرخی نەوت لە پرۆژە یاسای بودجەی 2025ی عیراقیشدا بە 70 دۆلار دیاریكراوە، شارەزایانیش پێیانوایە ئەگەر نرخی نەوت بەو شێوەیە بەردەوام بێت لە دابەزین و نەگەڕێتەوە بۆ سەرو 70 دۆلار، دەبێت پێداچوونەوە بە نرخ و بڕی بەرهەمهێنانی نەوت و خشتەی خەرجی و داهاتەكان بە ئاراستەی كەمكردنەوە بكرێت.

ئەندامانی ئۆپیك پڵەس پابەندی خۆیان بە پەیرەوكردنی زیادكردنی بەرهەمهێنانی نەوت لە مانگی پێنج دا دوپاتكردەوە و رایانگەیاند ئەو بڕیارە بۆ پاراستنی سەقامگیری بازاڕە.

هەشت ئەندامی ئۆپیك پڵەس بریاریاندا بۆ ماوەی سێ‌ مانگ  لەمانگی پێنجەوە دەستبكەن بە زیادكردنی بەرهەمهێنانی نەوت بە بڕی 411 هەزار بەرمیل رۆژانە و هۆكاری ئەم بریارەشیان بۆ ئەوە گەراندەوە كە پێشبینییەكان بۆ خواستی جیهانی لەسەر نەوت لە ئاستێكی باشدایە.

ئەم بریارە بووەهۆی دابەزاندنی نرخی نەوت بەرێژەی %5 و نرخی بەرمیلێك نەوتی خاوی برێنت بۆ خوار  70 دۆلار و نەوتی خاوی تەكساسی بۆ خوار 67 دۆلار دابەزین.

ئەم دابەزینەی نرخی نەوت هاوكاتە لەگەڵ بریارەكەی دۆناڵد ترەمپ بۆ سەپاندنی باجی گومرگی بەسەر 180 وڵاتدا , بەڵام بەپێی ئاژانسی تاقە باجەكان كەرتی نەوت و غاز ناگرێتەوە.

هاوكات بەپێی داتاكان نەوتی كۆگاكانی ئەمریكا لە هەفتەی رابردوودا بەبڕی 6.2 ملیۆن بەرمیل بەرزبوونەوەی تۆماركردبوو ئەوەش هۆكارێكی تری دابەزینی نرخی نەوتە.