جیهانوەزارەتی بەرگری روسیا بڵاویکردەوە، بە مووشەکی پێشکەوتوو ١٣ پێگەی ئۆکراینیان لە ناوچەکانی "دۆنباس" کردووەتە ئامانج، ھەروەھا ٦٠ پێداویستی سەربازی ئۆکراین لە ناوچەکانی نزیک بەرەی خۆرھەڵاتی وڵاتەکەوە کراونەتە ئامانجی بۆردوومانەکان.
وەزارەتی بەرگری روسیا راشیگەیاند، سەربازەکانیان دوو کۆگایان لەناوبردووە کە کڵاوەی ئەتۆمییان تێدا بووە لە "لۆھانسک" و "خارکیڤ"، بە درێژایی شەوی ٢شەممەش مووشەک و تۆپھاوێژەکانیان ھەزار و ٢٦٠ ئامانجی سەربازییان پێکاوە.
لەلایەکی ترەوە روسیا داوای لە ھێزەکانی ئۆکراین و بەکرێگرتە بیانییەکان کردووە کارگەی "ئزوڤستال" بۆ کانزا لە شاری "ماریۆپوڵ" بەجێبھێڵن.
ھاوکات وتەبێژی دەستەی ئەرکانی گشتی ھێزە چەکدارەکانی ئۆکراین رایگەیاند، روسیا ھەوڵی کۆنترۆڵکردنی تەواوەتی "لۆھانسک و دۆنێتسک" و شاری "ماریۆپوڵ" دەدات.
تەقینەوەکان لە گەڕەکێکی کابولی پایتەخت ڕوویانداوە کە زۆرینەیان شیعە مەزھەبن و تاوەکو ئێستا ھیچ گروپێک بەرپرسیارێتی لە ھێرشەکان ڕانەگەیاندووە.
وتەبێژی پۆلیسی داشت بارچی ڕایگەیاند دوو بۆمببی چێندراو لەبەردەم قوتابخانەی دواناوەندی عەبدول رەحیم تەقیونەتەوە و قوتابخانەکە دەکەوێتە بەشی رۆژھەڵاتی کابول.
دووەم تەقینەوە دوای گەیشتنی تیمەکانی فریاگوزاری بە شوێنەکە ڕوویداوە و پێدەچێت زۆربەی قوربانییەکان بەھۆی تەقینەوەی دووەمەوە بووبێت.
سەرچاوە پزیشکییەکان ئاشکرایان کردووە بریندارەکانی سیانیان برینەکانیان سووک بووە و دوای چارەسەر نەخۆشخانەیان جێھێشتوە و ئەوانی تریش لە ژێر چاودێری تەندروستییدان.
سانجار ھۆشداری بە ئۆپۆزسیۆن دەدات و دەڵێت، ئاکپارتی و ھاوبەشەکانی دەیانەوێت پارتە ئۆپۆزسیۆنەکانیش پەلکێش بکەنە نێو ئەو جەنگەی ھەڵیانگیرساندووە، بۆیە دەبێت وانە لە جەنگەکانی رابردوو وەربگرن و پشتیوانی نەکەن.
قسەکانی سانجار دوای ئەوە ھات، کەمال کڵچدارئۆغڵو، سەرۆکی جەھەپە پشتیوانی خۆی بۆ ئۆپراسیۆنەکە راگەیاند، لە کاتێکدا جەھەپە لە کۆتایی ساڵی رابردوو رەتیکردەوە دەنگ بە درێژکردنەوەی مۆڵەتی ھێرشی سوپای تورکیا لە عێراق و سوریا بدات.
"زیلینسکی" رایگەیاند، روسیا ئامادەکاری دەکات بۆ ئۆپراسیۆنێکی فراوان لە خۆرھەڵاتی ئۆکراین لە داھاتوویەکی نزیکدا، سوپای ئۆکراینیش بە ھەموو ھێزێکەوە بەرگری دەکات، داواشی لە ئەڵمانیا کرد چەک و تەقەمەنیان بۆ رەوانە بکەن، چونکە ئەو وڵاتانەی پێداویستی سەربازییان ھەیە چارەنووسی ئەو جەنگە دیاری دەکەن.
"زیلینسکی" داواشی لە "ئیمانوێل ماکرۆن" سەرۆکی فەڕەنسا کرد سەردانی "ئۆکراین" بکات و بە چاوی خۆی ئەو تاوانانە ببینێت کە ھێزەکانی روسیا ئەنجامیانداوە، داواکەی سەرۆکی ئۆکراینیش دوای ئەوە ھات کە "ماکرۆن" رەتیکردەوە دەستەواژەی "کۆمەڵکوژی" لە بەرامبەر تاوانەکانی روسیا لە ئۆکراین بەکاربھێنێت.
ئیبراھیم رەئیسی سەرۆک کۆماری ئێران لە رێوڕەسمی بەرزراگرتنی رۆژی سوپا رایگەیاند، سوپای وڵاتەکەی کەڵکی لە گەمارۆکانی ئەمریکا بۆ پەرەپێدانی تواناکانی وەرگرتووە و لە ئێستادا پیشەسازی سەربازیی ئێران لە باشترین ئاستدایە، بەشێوەیەک کە لە سەرتاسەری جیھان ناوبانگی دەرکردووە.
رەئیسی بە ئاماژەپێدان بە ئاسایی بوونەوەی پەیوەندییەکانی ئیسرائیل لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکە رایگەیاند، ھێزە چەکدارەکانی ئێران بەوردی ئاگاداری جموجۆڵی ئیسرائیلن و ئەگەر بچوکترین جوڵە دژ بە گەلی ئێران بکات، ناوەندی ئیسرائیل دەبێتە ئامانجی ھێزەکانی ئێران و نایەڵن بە ئارامی بمێنێتەوە.
سەعید خەتیب زادە وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە کۆنفڕانسی رۆژنامەوانی ھەفتانەیدا رایگەیاند، گفتوگۆکانی تاران و واشنتۆن بۆ کاراکردنەوەی رێککەوتنی ئەتۆمی لەڕێی ئەنریکە مورا رێکخەری یەکێتی ئەوروپا بەردەوامە و چەند پرسێک ماون لەسەریان رێکبکەون.
ئاماژەی بەوەشکرد، ئەنجامی دانوستانەکانی ڤییەننا نەرێنی نییە و سەرجەم بەشداربووانی دانوستانەکان ئەرکەکانی خۆیان بەباشیی ئەنجامداوە، لە ئێستاشدا چاوەڕێی وەڵامی ئەمریکا دەکەن، بەڵام ئەو وڵاتە سیاسەتی دواخستنی دانوستانەکانی گرتووەتەبەر.
خەتیب زادە راشیگەیاند، پرسی ئازادکردنی پارە بلۆککراوەکانی ئێران پەیوەندی بە وڵاتی سێیەم و ئەمریکاوە نییە و رێگەنادەن واشنتۆن دەستوەردان لەو بابەتەدا بکات.
(ئەندرێ سادوفی) سەرۆکی شارەوانی لڤیڤ رایگەیاند، بەیانی ئەمڕۆ روسیا ھێرشی موشەکی بۆ سەر شاری لڤیڤ ئەنجامداوە، بەڵام تا ئێستا زیانەکان نەزانراوە و تیمەکانی فریاکەوتن رەوانەی ناوچە زیانلێکەوتوەکان کراون.
(میخائیلۆ بۆدولیاک) راوێژکاری (ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی) سەرۆکی ئۆکراین رایگەیاندوە، روسیا ٥ جار لە رێیی موشەکەوە ژێرخانی شاری لڤیڤی کردۆتە ئامانج، لە شاری کیێڤیش دەنگی چەند تەقینەوەیەک بیستراوە، بەڵام تائێستا لێپرسراوانی شارەکە ھیچ زانیارییەکیان لەسەر تەقینەوەکان بڵاونەکردۆتەوە.
لێپرسراوانی ئەو وڵاتەش بڵاویانکردەوە، بەھۆی ئەو شەپۆلی لافاوەی کەناراوەکانی خۆرھەڵاتی باشوری ئەفریقای گرتەوە، ٤٤٣ کەس گیانیان لەدەستداوە و زیاتر لە ٤١ ھەزار کەسیش برینداربوون، ھەوڵەکانیش بۆ دۆزینەوەی کەسانی بێسەروشوێن بەردەوامە.
ئەو لافاوەی کەناراوەکانی خۆرھەڵاتی باشوری ئەفریقای گرتەوە، بەھێزترین بووە لە ماوەی ٦٩ ساڵی رابردوودا و بەھۆیەوە چەندین پرد روخان و بەشێکی زۆری ناوچەکان لە یەکتر دابڕاون و زیان بە زیاتر لە ٢٥٠ خوێندنگە و ھەزاران خانوو کەوتووە، زیانەکانیش بە سەدان ملیار یۆرۆ دەخەمڵێندرێن.
لە رێوڕەسمی بەرزراگراتنی رۆژی سوپا، سوپای ئێران دوو جۆر موشەکی نوێی بەناوەکانی فەتح ٣٦٠ و لەبەیک و فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی بەناوی کەمان ٢٢ نمایش کرد، دوو جۆر سیستمی بەرگری دروستکراوی ئێرانیش نمایشکران و بە مەبەستی بەکارھێنان رادەستی ھێزە ئەمنییەکان کران.
بە پێی میدیای ئێران ئەو کەلوپەلە سەربازییانە لە پێشکەوتوترین چەکەکانی ئێرانن و بەپێی نوێترین تەکنەلۆژیای ناوخۆی ئەو وڵاتە دروستکراون.
ئاژانسی ھەواڵی ناوەندی کۆریای باکور بڵاویکردەوە، "کیم جۆنگ ئون" سەرۆکی وڵاتەکە سەرپەرشتی تاقیکردنەوەی سیستمێکی نوێی کردووە، کە تایبەتە بە پەرەدان بە توانای چەکی ئەتۆمیی، ھەروەھا توانای یەکەکانی بەرگری دوور مەودا لە ھێڵەکانی پێشەوە پتەوتر دەکات.
لەلایەکی ترەوە سوپای کۆریای باشور رایگەیاندووە، وڵاتەکەیان دوو مووشەکی تاقیکردۆتەوە بە ئاڕاستەی دەریا، بە دووری ١١٠ کیلۆمەتر و بەرزی ٢٥ کیلۆمەتر.
سەرۆکی ئۆکراین، لە تۆمارێکی ڤیدیۆییدا رایگەیاند، لەگەڵ سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا و سوید گفتوگۆی کردووە و باسیان لە فراوانکردنی سزاکانی سەر روسیا کردووە، وتیشی، رەوشی ماریۆپوڵ سەختە و بەھۆی گەمارۆی سوپای روسیاوە کەوتووتە ناو رەوشێکی نامرۆڤانەوە، کە بە ئەنقەست شارەکە لەناودەبات .
راشیگەیاند، بۆ راگرتنی وێرانبوونی ماریۆپوڵ دوو بژاردەیان لە بەردەمدایە، کە دۆست و ھاوپەیمانەکانی ئۆکراین چەکی قورس و فڕۆکەی پێویست بۆ ئۆکراین بنێرن بۆ شکاندنی گەمارۆی سەر ماریۆپوڵ، یاخود رێگەی دانوستان بگرنەبەر.
مارین لوپین تۆمەتبار دەکرێت بە بەتاڵانبردنی ٦٠٠ ھەزار یۆرۆ لە سامانی گشتی ئەوروپا
بە پێی راپۆرتێکی پێگەی میدیا باری فەرەنسی ، تۆمەتەکە لەلایەن نوسینگەی ئەوروپا بۆ بەرەنگاربونەوەی فێڵ ئاراستەی مارین لوپین کراوەو رەوانەی دادگاکراوە ، بە پێی ئەو تۆمەتەی خراوەتەپاڵی ، لوپین و ژمارەیەک کەسایەتی نزیکی ، بەھۆی ئەوەی ئەندامی پەرلەمانی ئەوروپا بون ، ٦٠٠ ھەزار یۆرۆیان لە سامانی گشتی بردووە و بۆ خەرجی تایبەتی بەکاریان ھێناوە .
رۆدۆلف بۆسلۆ پارێزەری لوپین لەبارەی ئەو تۆمەتەوە رایگەیاندووە، بەشێک لەو راپۆرتەی ئێستا بڵاوکراوەتەوە باس لە ١٠ ساڵ بەر لە ئێستا دەکات و نیگەرانیشی دەربڕیوە لە شێوازی ھەڵوێستی نوسینگەی ئەوروپا بۆ بەرەنگاربونەوەی فێڵ و دوپاتیکردۆتەوە لوپین لەلایەن دەسەڵاتی دادوەری فەرەنساوە بانگھێشت نەکراوە بۆ لێکڵینەوە .
پۆلیسی ویلایەتەکە ئاشکرایکردووە، لە ناوەندی بازاڕکردنی کۆلۆمبیا لە ساوس کارۆلینا ، روداوێکی تەقەکردن روویداوە و بەھۆیەوە ١٢ کەس برینداربوون کە رەوشی تەندروستی دووان لە بریندارەکان ناجێگیرە، تا ئێستاش سێ کەس کە گومان دەکرێت پەیوەندییان بە روداوەکەوە ھەبێت دەستگیرکراون .
رۆژی سێشەممەی رابردوو، لە روداوێکی ھاوشێوەدا لە وێستگەیەکی شەمەندۆفێر لە نیویۆرک ، ١٦ کەس بریندار بوون ، لە دوای ٣٠ سەعات ئەنجامدەری ھێرشەکە دەستگیرکرا .
ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین رایگەیاند، بە پێی ئەو ئامارانەی بەدەستی گەیشتووە، تا ئێستا ٢ ھەزار و ٥٠٠ بۆ ٣ ھەزار سەربازی ئۆکراین لە شەڕی دژ بە روسیا کوژراون و نزیکەی ١٠ ھەزاری دیکەش برینداربوون کە ئەستەمە بزانرێت چەندیان بە زیندوویی دەمێننەوە، ئاماژەی بەوەشکرد، ١٩ بۆ ٢٠ ھەزار سەربازی روسیاش کوژراون.
ئەوەش لە کاتێکدایە بەپێی ئاماری حکومەتی روسیا، نزیکەی سێ ھەزار و ٥٠٠ سەربازی ئەو وڵاتە لە شەڕی ئۆکراین کوژراون.
کریستیان لەندەنەر، وەزیری دارایی ئەڵمانیا رایگەیاند، پێویستە بە زووترین کات و بە شێوەیەکی بەردەوام، پشتبەستن بە ھاوردەکردنی غازی شلی سروشتیی روسیا کەمبکەنەوە و ٢ ملیار و ٩٤٠ ملیۆن یۆرۆش بۆ ئەو مەبەستە تەرخان دەکەن، راشیگەیاند، بەھۆی نیگەرانییەکانی کیێڤ لە نەبوونی چەکی قورس بۆ روبەڕوبوونەوەی سوپای روسیا، حکومەتی ئەڵمانیا بە بڕی زیاتر لە دوو ملیار یۆرۆ چەکی قورس رەوانەی ئۆکراین دەکات.
لە سەرەتای دەستپێکردنی ھێرشی روسیا بۆ سەر ئۆکراین، وڵاتانی ئەوروپا لەسەروو ھەموویانەوە ئەڵمانیا، وەک رێکارێک بۆ سزادانی روسیا نیازی خۆیان بۆ کەمکردنەوەی پشتنبەستن بە غازی سروشتیی ئەو وڵاتە دەربڕی و سزای توندی ئابوورییان بەسەر روسیادا سەپاند.
رۆژنامەی واشنتۆن پۆستی ئەمریکی بڵاویکردەوە، لە دواین پەیوەندیی تەلەفۆنیی نێوانیان، ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین داوای لە جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا کردووە، روسیا بخاتە لیستی ئەو وڵاتانەی پشتیوانیی لە تیرۆری نێودەوڵەتی دەکەن.
رۆژنامەکە ئاشکراشیکردوە، بایدن بەڵێنی پابەندبوونی بە داواکەی سەرۆکی ئۆکراین نەداوە، بەڵام ئامادەیی دەربڕیووە بۆ سزایەکی سوکتر بۆ فشارکردن لە روسیا، لە بەرامبەر ھێرشە سەربازییەکەی دژی ئۆکراین.
لیستی وڵاتانی پشتیوانیکاری تیرۆر، لە لایەن وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکاوە دامەزرێندراوە و لە ئێستادا سوریا و ئێران لە لیستەکەدان، لە ساڵی ١٩٧٩ تا ساڵی ٢٠٠٤ عێراقیش لە لیستەکەدا بوو، بەڵام دوای رووخانی رژێمی بەعس، عێراق لەو لیستە دەرھێندرا.