پەیامنێری کوردسات نیوز لە ئێران رایگەیاند، بەرەبەیانی ئەمڕۆ بومەلەرزەیەک بە گوڕی ٤.٦ پلە بە پێوەری ریختەر و بە قوڵی ھەشت کیلۆمەتر ژێر زەوی شاری مەشھەدی لە پارێزگای خوراسانی رەزەوی ھەژاندووە.

ئاماژەی بەوەشکرد، چەقی بومەلەرزەکە شاری قەدەمگا بووە و بومەلەرزەکە نزیکەی ١٠ چرکەی خایاندووە.

پەیامنێری کوردسات نیوز راشیگەیاند، بومەلەرزەکە ترس و دڵەڕاوکێی لای دانیشتوانی ناوچەکە و شاری مەشھەد دروستکردووە و دوای بومەلەرزەکە خەڵکێکی زۆر لە ماڵەکانیان چوونەتەدەر و لە سەر شەقامەکان ماونەتەوە.

موحسن نەجات بەڕێوەبەری گشتی کۆنتڕۆڵکردنی قەیران لە پارێزگای خوراسانی رەزەوی رایگەیاند، تیمەکانیان لە شارەکانی زەبەرخان و نەیشابور خستووتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە و سێ تیمیشیان رەوانەی ناوچە بومەلەرزەلێدراوەکان کردووە.

ئاماژەی بەوەشکرد، تا ئێستا بومەلەرزەکە ھیچ زیانێکی گیانی و ماددی نەبووە.

بەپێی سەرچاوەکانی ھەواڵ دوو ھەلیکۆپتەری جەنگی لە کاتی مەشقدا لە ویلایەتی ئالاسکای پێکیاندادا و بەھۆیەوە سێ فرۆکەوان گیانیان لە دەستدا، لە ماوەی مانگێکیشیدا ئەمە بۆ جاری دووەمە رووداوی لەوشێوەیە رووبدات.

تیپی ١١ی ئاسمانی سوپای ئەمریکا لە راگەیەنراوێکدا ئاشکرایکردوە، فرۆکەکان لە جۆری ئاپاچی بوون و لێکۆڵینەوەکانیش لە بارەی ھۆکاری رووداوەکە دەستیان پێکردوە.

لە کۆتایی مانگی رابردوودا، دوو فرۆکەی سوپای ئەمریکا لە جۆری بلاک ھۆک لە ویلایەتی کنتاکی پێکیاندادا و بەھۆیەوە تەواوی سەرنشینەکانی کە ٩ سەربازبوون گیانیان لەدەستدا.

لێپرسراوانی ئیندۆنیزیا ئاشکرایان کردوە،  بەلەمێک کە ٧٤ کەسی لەسەر بووە، لە دورگەی ریوا ژێر ئاو کەوتوە، و زۆرینەی قوربانییەکانیش ژن و منداڵبوون.

ھەر بەپێی زانیارییەکان تا ئێستا ١١ کەس گیانیان لە دەستداوە و تیمەکانی فریاگوزاریش ٦٢ کەسیان رزگار کردوە، و گەران بەشێون ونوبوویەکیشدا بەردەوامە.

شایەتحاڵەکان دەڵێن بەلەمە بە خێراییەکی زۆر لە تانجۆنگ بیناناعەوە بەرەو دوورگەی ریوا رۆشتوە، لێپرسراوانیش دەڵێن لێکۆڵینەوەیان بۆ ئاشکراکردنی ھۆکاری رووداوەکە دەستپێکردوە.
لە ساڵی ٢٠١٨دا لە رووداوێکی ھاوشێوەدا لە دوورگەی سومەتەرە لە ئیندۆنیزیا زیاتر لە ١٥٠ کەس ژێرئاو کەوتن.

بەپێی راپۆرتێکی بی بی سی، دوای توندکردنی یاساکانی باڵاپۆشی لەلایەن حکومەتی ئێران، لە یەک ھەفتەی رابردوودا زیاتر لە ٥٠٠ شوێنکار و دوکان لە شارەکانی رۆژھەڵاتی کوردستان و ئێران بەھۆی رەچاو نەکردنی یاساکانی باڵاپۆشی داخراون و کۆمەڵگەی بازرگانی ئۆپاڵ لە ناوچەی سەعادەت ئاوای تارانی پایتەختیش، یەکێکە لەو بازاڕە گەورانەی داخراوە کە زیاتر لە ٤٠٠ دوکان و شوێنکاری تێدایە، ئەوە جگە لەوەی بە دەیان رێستۆرانت و کافتریا و دەرمانخانەش داخراون.

لە پارێزگای کرماشانی رۆژھەڵاتی کوردستانیش ٤٥ شوێنکار داخراون و یەکێکە لەو ناوچانەی بەرزترین ئاماری داخرانی دوکان و شوێنکارەکانی ھەبووە بەھۆی رەچاو نەکردنی یاساکانی باڵاپۆشی.

دوای سەرھەڵدانی خۆپیشاندانەکانی رۆژھەڵاتی کوردستان و ئێران دژی کوژرانی ژینا ئەمینی، حکومەتی ئێران یاساکانی باڵاپۆشی توندکردەوە و ئەوەش کاردانەوەی زۆری لە ناوخۆ و دەرەوەی ئەو وڵاتە لێکەوتووەتەوە.

 

بڕیاربوو رۆژی ھەینی رەجەب تەیب ئەردۆغان، بەشداری رێوڕەسمی کردنەوەی پردێک لە شاری ئەدەنە لە باشووری تورکیا بکات، بەڵام لە دوا ساتدا سەرۆکایەتیی تورکیا رایگەیاند، گۆڕانکاری لە کارنامەکەی سەرۆک کۆماردا کراوە و لە بری بەشداریکردنی مەیدانی، بە ئۆنلاین و لە ئەنقەرەوە بەشداری رێوڕەسمەکە دەکات.

ئێوارەی رۆژی سێشەممەی رابردوو، رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا لە میانی بەشداریکردنی لە بەرنامەیەکی تەلەفیزیۆنی باری تەندروستی تێکچوو، لەو بارەیەوە فەخرەدین کۆجە وەزیری تەندروستیی تورکیا رایگەیاند، ئەردۆغانەوە تووشی ھەوکردنی ریخۆڵە بووە، بەھۆیەوە کەمپەینەکانی بانگەشەی ھەڵبژاردنی ئەردۆغان بۆ رۆژانی چوارشەممە و پێنجشەممە ھەڵوەشێندرانەوە، بەڵام رۆژی ھەینییش بۆ سێیەم رۆژی لەسەریەک بەشداری بانگەشەی ھەڵبژاردنی نەکرد.

جۆ بایدن لە راگەیەندراوێکدا ھۆشداریدایە روسیا و ئێران و رایگەیاند، ئیدارەکەی بۆ یەکەمجار رێوشوێنی نوێ بۆ سەپاندنی سزای توند بەسەر ئەو کەس و لایەنانەدا دەگرێتەبەر کە ئەمریکییەکان بە بارمتە دەگرن یاخود بەشێوەیەکی نادادپەروەرانە دەستبەسەریان دەکەن.

ئاماژەی بەوەشکرد، ھەر لە یەکەم رۆژی دەستبەکاربوونییەوە گەڕاندانەوەی ئەو ھاووڵاتییە ئەمریکییانەی لە دەرەوەی وڵات بە بارمتە گیراون، لە ئەولەویەتی کارەکانیدا بووە و تا ئێستاش دەیان ئەمریکییان گەڕاندووەتەوە کە زۆربەیان پێش دەستبەکاربوونی لە دەرەوەی وڵات دەستبەسەر کراون.

ئەم لێدوانەی بایدن دوای ئەوە دێت کە وەزارەتی خەزێنەری ئەمریکا سزای بەسەر دەزگای ئاسایشی فیدڕاڵی روسیا و ھەواڵگریی سوپای پاسدارانی ئێران، لەناویشیاندا چوار فەرماندەی باڵای سوپای پاسداران سەپاند و تۆمەتباریکردن، بە دەستگیرکردنی نایاساییانەی ھاووڵاتیانی ئەمریکا.

 

ھێزی دەریایی ئەمریکا سەر بە وەزارەتی بەرگریی ئەو وڵاتە رایگەیاند، رۆژی پێنجشەممە سوپای پاسدارانی ئێران، دەستی بەسەر کەشتییەکی نەوتھەڵگردا گرتووە، کە ئاڵای دوورگەکانی مارشاڵی لەسەرە.
راشیگەیاند، ئەو کەشتییە نەوتھەڵگرە، لەکاتی تێپەڕبوونی لە ئاوە نێودەوڵەتییەکان لە کەنداوی عومان، لەلایەن ھێزەکانی سەربە سوپای پاسدارانەوە دەستیبەسەرداگیراوە.

ھێزی دەریایی ئەمریکا راشیگەیاند، پێویستە لەسەر حکومەتی ئێران دەستبەجێ ئەو کەشتییە ئازادبکات.

لە بەرامبەردا سوپای ئێران رایگەیاند، ئەو کەشتییە خۆی بە کەشتییەکی ئێرانیدا کێشاوە و بەھۆیەوە دوو ئەندامی کەشتییە ئێرانییەکە گیانیان لەدەستداوە و چەند کەسێکی تریش بریندار بوون، ھەربۆیە ئەو کەشتییەیان دەستبەسەرداگرتووە.

پارتی داد و گەشەپێدان رایگەیاندووە، بەھۆی ئەوەی ئەردۆغان تووشی ئەنفلۆنزای گەدە بووە، بڕیاردراوە سەرجەم چالاکییەکانی تایبەت بە بانگەشەی ھەڵبژاردن بۆ رۆژی پێنجشەممە ھەڵبوەشێنێتەوە.

ئەنفلۆنزا یاخود ھەوکردنی گەدە، نەخۆشییەکی ڤایرۆسییە، زۆربەی جار لەرێگەی بەرکەوتن لەگەڵ کەسی تووشبوو دەگوازرێتەوە، نەخۆشییەکە مەترسیدار نییە، بەڵام بۆ منداڵ و کەسانی بەتەمەن دەکرێت کاریگەری خراپی ھەبێت تاوەکو مردنیش، بەتایبەت ئەو کەسانەی کە بەرگری جەستەیان کەمبووەتەوە.

ئیبراھیم کاڵن وتەبێژی سەرۆکایەتی تورکیا رایگەیاند، کۆبوونەوەی داھاتووی چوار قۆڵی لە مۆسکۆ دەکەوێتە دوای ھەڵبژاردنەکانی وڵاتەکەی و دۆستەکانیان کار بۆ دیاریکردنی وادەی کۆبوونەوەکە دەکەن.
 وتیشی، پێویستە شێوازی کۆبوونەوەی چوارقۆڵی بەبێ مەرجی پێشوەختە بەردەوام بێت.

پێشتریش خلوسی ئاکار وەزیری بەرگری تورکیا رایگەیاندبوو، وڵاتەکەی لە رێگەی بەشداریکردنی لە کۆبوونەوە چوارقۆڵییەکانی تایبەت بە سوریا، ھەوڵی بەدیھێنانی ئاشتی و سەقامگیری دەدات لە کورتترین ماوەدا و کۆبوونەوەکەی رۆژی سێشەمەی رابردووشی بە ئەرێنی ناوبرد.

رێکخراوی یونیسێف، ھۆشدارییەکی لەبارەی رەوشی منداڵانی سودانی بەھۆی شەڕ و پێکدادانەکانی وڵاتەکەیان بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکرد، ملیۆنان منداڵی کچ و کوڕ پێویستیان بە پاراستن و ھاوکاریی مرۆڤیی بەپەلە ھەیە.
راشیگەیاند، مەترسی رووبەڕووی منداڵان دەبێتەوە، ئەگەر لایەنە شەڕکەرەکانی سودان رێز لە ئاگربەست نەگرن.

بەپێی ئامارەکان لە دەستپێکی شەڕ و پێکدادانەکانی سودان، لە ١٥ی ئەم مانگەوە، نۆ منداڵ کوژراون و زیاتر لە ٥٠ منداڵی تریش برینداربوون، ھەروەھا مەترسی ھەیە منداڵان لەلایەن گروپە چەکدارەکانەوە روبەڕوی پێشێلکاری و توندوتیژیی ببنەوە.

سوپای سودان بە سەرۆکایەتی عەبدولفەتاح بورھان رایگەیاند، رەزامەندن لەسەر درێژکردنەوەی ماوەی ئاگربەست بۆ ماوەی ٧٢ سەعاتی دیکە، ئەوەش لەسەر بنەمای کۆمەکی ھەردوولایەنی سعودیە و ئەمریکا، بۆ ھێورکردنەوەی رەوشەکە.

پێشتر دووجار بۆ ماوەی ٧٢ سەعات ئاگربەست لە سودان لە نێوان سوپا و ھێزەکانی پشتیوانی خێرا لە سودان راگەیەندراوە، بەڵام ھەردوولایەنی شەڕکەر بەردەوامبوون لە شەڕ و روبەڕوبوونەوەکانیان و پابەندی ئاکربەستەکە نەبوون.

رۆژی سێشەممە وەزیرانی بەرگری سوریا و تورکیا و ئێران و روسیا لە مۆسکۆ کۆبوونەوەو  گفتوگۆ لەبارەی بەھێزکردنی دۆسییەکانی ئاسایش لە سوریا و ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی دیمەشق و ئەنقەرە کرا.

وەزارەتی بەرگری سوریا رایگەیاند، لە کۆبوونەوەکەدا گفتوگۆ لەبارەی کشانەوەی ھێزەکانی تورکیا لە خاکی سوریا و جێبەجێکردنی رێککەوتنی تایبەت بە رێگەی نێودەوڵەتی ناسراو بە ( ئێم فۆڕ) کراوە.

 

روحوڵا سەلەگی، جێگری پارێزگای مازندەران بۆ کاروباری سیاسی و ئەمنی و کۆمەڵایەتی رایگەیاند، عەباسعەلی سلێمانی ئەندامی ئەنجومەنی شارەزایانی رێبەری ئێران لەناو بانکێکی شاری بابولسەر بە دەستدڕێژی گوللە کوژراوە.

ئاماژەی بەوەشکرد، تەقەکەرەکە دەستگیرکراوە و لێکۆڵینەوە لەگەڵی دەستیپێکردووە، تائێستاش ھۆکار و پاڵنەری رووداوەکە نەزانراوە. بەپێی میدیاکانی ئێرانیش، لە ھێرشەکەدا سێ کەسی تریش برینداربوون.

عەباسعەلی سلێمانی ساڵی ١٩٤٧ لە شاری سێوادکوی مازندەران لەدایکبووە و پێشتر چەند پۆستێکی وەک نوێنەری عەلی خامنەیی رێبەری ئێران لە پارێزگای سیستان و بەلوچستان و کاشان و پێشنوێژ و وتارخوێنی شارەکانی زاھیدان و بابولسەری وەرگرتووە.

 

ئەردۆغان، لە راگەیەندراوێکدا کە لە تویتەر بڵاویکردەوە، سوپاسی گەلی تورکیای کرد کە بەھۆی تێکچوونی باری تەندروستییەوە ھەواڵیان پرسیوە و نزایان بۆ کردووە، وتیشی، بەھۆی زۆری کارەکانییەوە رەوشی تەندروستی کەمێک تێکچووە و لەسەر ئامۆژگاری پزیشکەکەی لە ماڵەوە پشووی وەرگرتووە، نیگەرانیشی دەربڕی لەوەی ئەمڕۆ نەیتوانیوە لە ناوچەکانی "کەرکەلالی" و "یۆزگات" و "سێواس" لە بانگەشەی ھەڵبژاردن ئامادەبێت و لە جێی ئەو "فوئاد ئۆکتای" بەشداری دەکات.

ئێوارەی سێشەممە، ئەردۆغان چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنی ھەبوو، بەڵام بەرنامەکە بۆ ماوەی ٩٠ خولەک دواخرا، دواتریش لە ناو بەرنامەکە تەندروستی تێکچوو بەرنامەکە بۆ ماوەی ١٥ خولەک وەستێندرا، دواتر ئەردۆغان بە چاوی پڕ و شڵەژاوییەوە وتی، بەھۆی ماندووییەوە دووچاری ڤایرۆسی گەدە بووە. 

ھاوکات "کەمال کلچدار ئۆغلۆ"ی رکابەری بۆ ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی تورکیا، ھیوای سەلامەتی بۆ ئەردۆغان خواست.

ئەردۆغان تەمەنی ٦٩ ساڵە، چەندینجار باس لەوەکراوە کە تەندروستی باش نییە و ناتوانێت کارەکانی بە باشی بەڕێوەببات. 

پەروین بوڵدان ھاوسەرۆکی گشتیی پارتی دیموکراتی گەلان"ھەدەپە"، لە میانی بەشداریکردن لە چالاکییەکی بانگەشەی پارتی سەوزی چەپ کە بۆ ژنان لە شاری وان رێکخرابوو، رەخنەی لە سیاسەتی ئابووری لە تورکیا و بەرزبوونەوەی رێژەی ھەڵئاوسان گرت و رایگەیاند، رێژەی ھەڵئاوسان و بەرزبوونەوەی نرخی شتومەک زۆرترین کاریگەرییان کردووەتە سەر ژنان.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، ئێستا ھاوپەیمانی"ئاک پارتی و مەھەیە" ناچنە گۆڕەپانەکان، بەڵام ماڵ بە ماڵ دەگەڕێن بۆ بەدەستھێنانی دەنگی ژنان، بەڵێنیشیدا، لە پەرلەمان ببن بە دەنگ و رەنگی ژنان، چونکە ژن لە پەرلەمان و تەواوی بوارە جیاوازەکانی ژیاندا، رۆڵی خۆیان دەگێڕین و دەیانەوێت وڵات بەڕێوە ببەن.

وەزیری دەرەوەی تورکیا لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفیزیۆنیدا لەگەڵ میدیای وڵاتەکەی رایگەیاند، کشانەوەی ھێزەکانیان لە "عێراق و سوریا"، بە واتای راگرتنی پڕۆسە سەربازییەکانیان لە دژی "تیرۆر"  و نزیکبوونەوەی "تیرۆر" لە سنوورەکانیان و ھەڕەشەکردن لە ئاسایشی نیشتمانیی تورکیا دێت، بۆیە لەئێستادا ھێزەکانیان لەو دوو وڵاتە ناکشێننەوە.

ھەروەھا چاوشئۆغڵو باسی لە ئەگەری کۆبوونەوەی سەرۆک کۆماری تورکیا و سەرۆکی سوریا کرد و وتی، ئەگەری ئەو کۆبوونەوەیە ھەیە، بەڵام پێویستە سەرەتا نەخشەڕێگەی بۆ دیاری بکرێت، کە مەرجی پێشوەختە رەتبکاتەوە و ھەڵەسەنگاندن بۆ قۆناغی سیاسی و بەرەنگاربوونەوەی "تیرۆر" و سەقامگیریی سوریا بکرێت.

تورکیا لەچەند ساڵی رابردوودا ژمارەیەک لەشکرکێشیی کردووەتە سەر رۆژئاوای کوردستان و بەشێکی خاکی رۆژئاوای کوردستانی داگیر کردووە.