ئاژانسی رۆیتەرز بە پشتبەستن بە چەندین سەرچاوەیەک لە ناوخۆی عێراقەوە بڵاویکردووەتەوە، چەندین ئاماژە ھەن کە لەچەند ھەفتەی داھاتوودا ھەناردەی نەوتی ھەرێمی کوردستان دەستپێبکاتەوە، ئەوەش دوای مانگێک لە راگرتنی لە بەندەری جەیھانی تورکیاوە. 

ئاژانسەکە ئاماژەی بەوەشکردووە، رەوشی دارایی حکومەتی ھەرێمی کوردستان بەھۆی نەبوونی داھاتی نەوت خراپ بووە، دوو سەرچاوە بە رۆیتەرزیان وتووە، حکومەتی ھەرێم و دامەزراوەی سۆمۆ بەنیازن لە سەرەتای مانگی ئایار ھەناردەکە دەستپێبکاتەوە، بەڵام ئەو وادەیە ھیچ گرەنتییەکی لەسەر نییە.

رۆیتەرز راشیگەیاندووە، تورکیا ھەوڵدەدات گفتوگۆ لەگەڵ بەغداد بکات سەبارەت بەبڕی ١.٥ ملیار دۆلار، کە دەبێت وەک قەرەبوو بیداتەوە، بەڵام عێراق ئامادەیی بۆ گفتوگۆ دەرنابڕێت و ئەوەش تورکیای نیگەرانکردووە، تورکیا دەشیەوێت پێش دەستپێکردنەوەی ھەناردەکە، ھەموو ئەو بابەتەتانەی پەیوەندییان بە نەوتی ھەرێمی کوردستانەوە ھەیە و لە دادگای ناوبژیوانی نێودەوڵەتی لە پاریس یەکلانەبوونەتەوە، یەکلابکاتەوە.

رۆیتەرز لە سەرچاوەیەک لە حکومەتی ھەرێمی کوردستانیشەوە وتویەتی، تورکیا دەیەوێت تا دوای ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی کە بڕیارە لە ١٤ی ئایار بەڕێوەبچێت، بابەتی ھەناردەی نەوتی ھەرێم دوابخات. 

پەیامنێری کوردسات نیوز لە رۆژئاوای کوردستان رایگەیاند، ئێوارەی دوێنێ گولـلەھاوەنێک لە گوندی عەین عەبدیی لە ناحیەی تل تەمر تەقییوەتەوە، بەوھۆیەش دوو منداڵ گیانیان لەدەستداوە و سێ ھاوڵاتی دیکەش برینداربوون.

راشیگەیاند، پێدەچێت گولـلەھاوەنەکە ھی ھێزەکانی تورکیا بێت، بەو پێیەی لەماوەی رابردوودا چەندینجار ئەو ناوچە سنورییەیان بۆردومانکردووە. دوای رووداوەکەش بریندارەکان بۆ نەخۆشخانەی شەھید لێگرین لە تل تەمر گوازراونەتەوە.

ئەو دوو منداڵەی لە ئەنجامی تەقینەوەی گولـلەھاوەنەکە گیانیان لەدەستداوە، ناویان مریەم خزر عویسی ١٠ ساڵان و ئیعتدا عویسی ٩ ساڵان بووە.

 

وەزارەتی تەندروستی حکومەتی ھەرێمی کوردستان بڵاویکردەوە، لیژنەیەکی پزیشکی و پسپۆڕی فراوان پێکھێندراوە و سەردانی شارەکانی ھەڵەبجە و سلێمانی دەکەن.

راشیگەیاند، لیژنەکە بەدواداچوون بۆ رەوشی نەخۆشی ھەوکردنی پەردەی مێشک لەناو منداڵان دەکات، ھەروەھا بەدواداچوون بۆ رێکارەکانی دۆزینەوەی حاڵەتەکان و دەستنیشانکردن و چارەسەرەکان و پێداویستییەکانی رەوشی ئەو نەخۆشیە لە نەخۆشخانەکانی منداڵان دەکات کە لە ھەڵەبجە و سلێمانی و کەلار تۆمارکراوە.

رووداوەکە چەند ھەفتەیەک لەمەوبەر لە یەکێک لە گەرەکەکانی ھەولێر روویداوە، ژنەکە خاوەنی سێ منداڵە و ھاوسەرەکەی پێشتر کۆچی دواییکردوە.

ژنەکە کە نەیویست ناوی بھێندرێت و لەبەردەم کامێرا دەربکەوێت بەھۆی ئەوەی مەترسی لەسەرە بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لەچەند ھەفتەی رابردوودا پەنای بۆ ئەو شێخە بردووە تا یارمەتی بدات لە دۆزینەوەی یەکێک لە منداڵەکانی دوای ئەوەی ونببوو.

وتیشی، ئەو کەسەی وەکو شێخ خۆی ناساندووە و کاری نوشتە و جادوی بۆ ژنان و کچان کردووە، پارەیەکی زۆریشی لێسەندووە و دەستدرێژیشی کردووەتەسەر، ھەڕەشەی کوشتنی خۆی و منداڵەکانیشی کردووە ئەگەر رووداوەکە ئاشکرابکات.

دەشڵێت، پێشتر جارێک رفێنراوە و لێیدراوە و تەنانەت داوایان لێکردووە خانوەکەشی بفرۆشێت و پارەکەی پێبدات، لە ئێستاشدا بۆ پاراستنی گیانی خۆی و منداڵەکانی سکاڵای تۆمارکردووە.

بەپێی زانیارییەکانی کوردسات نیوز، ئەو کەسەی کە وەک شێخ خۆی ناساندووە پێشتر ماوەیەک دەستگیرکراوە و دواتر ئازادکراوە.

لەسەر ئەو دۆسیەیە، ھۆگر عەزیز وتەبێژی پۆلسی ھەولێر بە کوردسات نیوزی راگەیاند، دۆسیەی لێکۆڵینەوە بۆ ئەو رووداوە کراوەتەوە و لە رۆژانی داھاتوودا رونکردنەوەی زیاتر دەدەن لەو بارەیەوە.

لەمیانی سەردانەکاندا، شاڵاو کۆسرەت رەسول لە تەندروستی ئەو تێکۆشەرانەی پرسی و بەگرنگییەوە باسی خەبات و قوربانیدانیانی کرد و ھەموو پاڵپشتی و پشتیوانیەکی بۆ دووپات کردنەوە.

لە بەشێکی تری سەردانەکاندا و لەمیانی بەشداریکردنی لە پرسەکان شاڵاو کۆسرەت رەسول پرسەو سەرەخۆشی و ھاوخەمی خۆی گەیاندە خانەوادەی کۆچکردووان و ھیوای خواست دواکۆست و ناخۆشیان بێت.

باشاک دەمیرتاش، ھاوسەری سەڵاحەدین دەمیرتاش،لە میانەی بانگەشەی ھەڵبژاردنی پارتی چەپی سەوز لە شاری جولەمێرگی باکوری کوردستان، پەیامێکی سەڵاحەدین دەمیرتاشی خوێندەوە و رایگەیاند، ئەم ھەڵبژاردنە زۆر گرنگە و ھەڵبژاردنی کۆتایی زوڵم و دیکتاتۆریەتی ئەردۆغانە.

دەشڵێت، کاری یەکەمیان بەھێزکردنی دیموکراسی و چارەسەرکردنی کێشەی کوردە لە پەرلەمانی تورکیا، داواشدەکات ھەمووان ئەرکی خۆیان جێبەجێبکەن بۆ ئەوەی پارتی چەپی سەوز بە بەھیزی بچێتە پەرلەمان، تاکو لە رێگەی ئاشتی و دیموکراسییەوە ھەموو کێشەکان لە پەرلەمان چارەسەر بکرێن.

شێخ نیاز راغب نەقشبەندی بەڕێوەبەری گشتی حەج و عومرەی ھەرێمی کوردستان بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لەچەند رۆژی رابردودا زیاتر لە ٥٠ عومرەکاری کورد کە لەرێگەی وشکانییەوە لە دەروازەی عەرعەری نێوان سعودیە و عێراقەوە گەڕاونەتەوە و لەرێگەدا ئۆتۆمبێلەکەیان پەکی کەوتووە، بەوھۆیەش روبەڕوی گرفت بوونەتەوە.

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەوان پێشووتریش ھۆشدارییانداوە بە عومرەکارانی کورد کە بەڕێوەبەرایەتی حەج و عومرەی گرێبەستی تەنھا لەگەڵ ئەو کۆمپانیایانە ھەیە کە لەرێگەی ھەردوو فڕۆکەخانەی ھەولێر و سلێمانی گەشتەکانیان ئەنجام دەدەن و ھیچ کۆمپانیایەک لە ھەرێمی کوردستان لە رێگەی وشکانییەوە گەشتەکان ناکات.

بەڕێوەبەری گشتی حەج و عومرەی ھەرێم وتیشی، ئەوان گەرەنتی ھیچ عومرەکارێک ناکەن کە لەرێگەی وشکانییەوە سەردانی سعودیە بکات، لەئێستاشدا دوای پەیوەندیکردنیان لەگەڵ دەستەی حەجی عێراق، کێشەی ئەو عومرەکارانە چارەسەرکراوە کە لە دەروازەی عەرعەر روبەڕوی گرفت ببوونەوە.

دانەر ئەبوبەکر، نوێنەری کاربەڕێکەری نوێنەرایەتی حکومەتی ھەرێمی کوردستان لە رووسیا بە کوردسات نیوزی راگەیاند، نوێنەرایەتی ھەرێم لەسەرەتای لێشاوی کۆچبەران ھاوکاری ژمارەیەکی زۆر کۆچبەری کردووە کە تووشی کێشە بوون و دواتر گەڕێنراونەتەوە، بۆ کێشەی کۆچبەرانی کوردیش لە بێلاڕویش لە ھەوڵی جددیدان بۆ چارەسەری کێشەکانیان.

راشیگەیاند، نیگەرانن لە بەردەوامی بازرگانیکردن بە کۆچبەران لەلایەن باند و قاچاغچیەکانەوە، لەمکاتەشدا حکومەتی ھەرێم لەگەڵ عێراق و روسیا لەسەر خەتە و کاردەکات بۆ ئەوەی کۆچبەرانی کورد روبەڕوی پێشێلکاری نەبنەوە.

نوێنەری حکومەتی ھەرێم لە رووسیا ئاماژەی بەوەشکرد، ھەرچەندە ئەوان ھاوکاری مرۆیی ئەو کۆچبەرانە دەکەن کە لەرێگەی گەیشتن بە ئەوروپا دەستبەسەردەکرێن، بەڵام کۆچبەرانیش پێویستە بزانن کە ئەوان بە یاسای ئەو وڵاتە مامەڵەیان لەگەڵدەکرێت کە تیایدا دەستگیرکراون و ھیچ لایەنێک ناتوانێت دەست لە یاسا و ڕێنماییەکانی ئەو وڵاتانە وەربدات.

 

ھونەر جەمال، بەرپرسی راگەیاندنی وەزارەتی دارایی و ئابوری ھەرێم بە کوردسات نیوزی راگەیاند، وەزارەتی دارایی پێشتر لەنێوان ٥ بۆ ٨ی ھەموو مانگێک خشتەی مووچەی بڵاودەکردەوە، سبەی سێشەممەش دەوامی فەرمی وەزارەت دەستپێدەکاتەوە و وەزارەتەکەیان بۆ ئامادەکردنی مووچە لەگەڵ وەزارەتی سامانە سروشتییەکان و ئەنجومەنی وەزیران دەستبەکار دەکات.

ئاماژەی بەوەشکرد، پێشتر مانگانە زیاتر لە ٧٠٠ ملیار دینار داھاتی فرۆشتنی نەوت دەھاتەسەر ھەژماری وەزارەتی دارایی و لەگەڵ داھاتی ناوخۆ تەمویلی مووچەی پێدەکرا، بەڵام ئێستا بەھۆی راگرتنی ھەناردەی نەوت ئەو پارەیە نایەتە خەزێنەی حکومەتی ھەرێمەوە.

بەرپرسی راگەیاندنی وەزارەتی دارایی وتیشی، لە ھەفتەی داھاتووەوە وەزارەتی دارایی قسە لەگەڵ وەزارەتی دارایی عێراق دەکات و ھەموو ھەوڵێکدەدەن گرفت بۆ دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەران دروستنەبێت.

ئاژانسی ئانادۆڵ لە سەرچاوە ئەمنییەکانی پارێزگای شرناخەوە بڵاویکردەوە، رووداوەکە لە  گوندی یاڤشانی خوارووی سەر بە قەزای ئیدیل روویداوە و تیایدا کەسێک کوژراوە و دوو کەسی دیکەش برینداربوون.

ئەوەشی خستووەتەڕوو، دوای رووداوەکەش ھەڵمەتی ھێزە ئەمنییەکان بۆ دەستگیرکردنی تۆمەتبارەکان دەستیپێکردووە، بریندارەکانیش بۆ نەخۆشخانەی گشتی جزیر گوازراونەتەوە.

حەقی ئۆڵوچ، سەرۆکی فراکسیۆنی ھەدەپە لە کۆبوونەوەی پەرلەمانی تورکیادا رایگەیاند، "ئەمڕۆ کە یادی ١٠٣ھەمین ساڵیادی دامەزراندنی پەرلەمانی تورکیا دەکەنەوە، روبەڕوی تورکیایەک بوونەتەوە کە بەھەڵە و خراپی بەڕێوەدەبردرێت".

وتیشی، ئەمڕۆ دیموکراسی لەژێر فشاری قورسدایە و بنەمای جیاکردنەوەی دەسەڵاتەکان پشتگوێخراوە، سیستمی سەرۆکایەتیش لە تورکیادا جگە لە خۆدەرخستنی دەسەڵاتداران ھیچی دیکەی نەھێناوەتە کایەوە.

سەرۆکی فراکسیۆنی ھەدەپە، جارێکی دیکە جەختی لە چارەسەری کێشەی کورد کردەوە و ئەوەی خستەڕوو، ناتوانرێت بە ململانێ و توندوتیژی ھیچ کام لە کێشەکانی تورکیا چارەسەربکرێن، ھەروەھا ھیچ کێشەیەکیش نییە کە بە دانوستان و گفتوگۆ چارەسەر نەبێت بەتایبەتی کێشەی کورد. لە سەدەی یەکەمی کۆماریشدا چەندەھا کێشە و قەیران سەریان ھەڵدا، بەڵام سەدەی دووەم سەدەی چارەسەری دەبێت.

بەڕێوەبەرایەتی نەھێشتنی ماددە ھۆشبەرەکان لە ئاسایشی گشتی ھەولێر لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، لە ماوەی ھەشت رۆژی رابردوودا دوای کۆکردنەوەی زانیاری و بەدواداچوونی پێویست دوو باندی مەترسیداری بازرگانیکردن و بەکارھێنەری ماددە ھۆشبەرەکان دەستگیراون.

راشیگەیاندووە، ھەردوو باندەکە لە چوار کەس پێکھاتوون و لەکاتی دەستگیرکردنیشیاندا دەستبەسەر ١١ کیلۆ ماددەی ھۆشبەردا گیرا لە جۆرەکانی کریستاڵ و حەشیش.

بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە پەیامێکدا رایگەیاند، بە شکۆوە یادی ٤٩ ساڵەی شەھیدانی بۆردومانەکەی قەڵادزێ و زانکۆی سلێمانی دەکەنەوە و سەری رێزیان بۆ قەڵادزێییە تێکۆشەرەکان دادەنەوێنن، کە نموونەی خەبات و قوربانیدانن لەپێناو سەربەرزیی کوردستان.

سەرۆکی یەکێتی دەڵێت، قەڵادزێ و خەڵکە قارەمانەکەی لە مێژووی خەباتی گەلی کورددا، سیمبوولی تێکۆشان و بەگژداچوونەوەی زوڵم و ستەم بوون و بە خوێنی خۆیان کوردستانیان پاراستووە، بۆیە ئەرکی حکومەتە خزمەتەکانی بۆ ئەو شارە خۆشەویستە، بارتەقای رەنج و قوربانیدانەکانیان بێت.

دەشڵێت، یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان رەنج و تێکۆشانی ئێوە لە یاد ناکات و بەرامبەر دڵسۆزیتان وەفادار دەبێت.

گەلاوێژ محەمەد، دایکی یەکێک لەو کۆچبەرانەی لە بێلاڕووس دەستبەسەرکراوە بە کوردسات نیوزی راگەیاند، کوڕەکەی لە رۆژی ١٣ی شوباتی ئەمساڵەوە ویستویەتی لە بێلاڕووس بچێتە پۆڵندا و دواتریش بەنیاز بووە بچێتە ئەڵمانیا.

ئاماژەی بەوەشکرد، بەڵام لەو رۆژەوە لەگەڵ کوڕەکەی ھیچ پەیوەندییەکی نەماوە و لەو ماوەیەشدا دەیانجار لەگەڵ بەرپرسانی باڵیۆزخانەی عێراق لە روسیا قسەیان کردووە، پێیان راگەیاندون کە ١٩ کۆچبەری کورد  ماوەی چەند مانگێکە لە بێلاڕووس دەستبەسەر کراون و ئەوان ھەوڵدەدەن مامەڵەی گەڕاندنەوەیان بۆ ئەنجام بدەن.

ئەو کۆچبەرانە کە زۆرینەیان خەڵکی ھەولێر، پیرەمەگروون و کەلارن، بە وتەی کەسوکارییان، باڵیۆزخانەی عێراق لە روسیا پێی راگەیاندون، کە لەدوای جەژن کار بۆ ئازادکردنیان دەکەن.

فەھمی بورھان سەرۆکی دەستەی ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی ھەرێم لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا لە کەرکوک رایگەیاند، خەڵکی پەڵکانە و ئەو گوندانەی کە لەلایەن عەرەبی ھاوردەوە دەکرێنە ئامانج بێ پشت و پەنا نین، بەڵام ئێمە دەمانەوێت ئەو کێشانە لە رێگەی دەستوورەوە چارەسەر بکرێن.

دەشڵێت، ھەر کەس و لایەنێک بیەوێت بەدەر لە دەستوور و یاسا ھەژموونی خۆی لەو سنوورانە بسەپێنێت ئێمەش درێخی ناکەین و رێگەی دەستوری و یاسایی دەگرینە بەر.

ئەمەل جەلال، سەرۆکی دەستەی گەشتوگوزاری ھەرێم بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بۆ پشووەکانی جەژن پێشبینی دەکەن زیاتر لە ٢٥٠ ھەزار گەشتیار ڕو لە پارێزگاکانی ھەرێم بکەن، لەو ژمارەیەش چاوەڕێ دەکرێت زۆرترین گەشتیار سەردانی شوێنە گەشتیارییەکانی ھەولێر و سلێمانی بکەن.

لە ھەرێمی کوردستان زیاتر لە سێ ھەزار شوێن ھەن کە خزمەتگوزاریی گەشتیاری پێشکەش دەکەن، لەوانەش بنکەی گەشتیاری، ھۆتێل، رێستۆرانت، مۆتێل، کافتریا، ھۆڵی ئاھەنگ گێڕان و شوێنە گەشتیارییەکانی دیکە.

سەرۆکی دەستەی گەشتوگوزاری ھەرێم وتیشی، بۆ ئەمساڵ دەستەکەیان بەرنامەی ھەیە ژمارەی ھاتنی گەشتیاران بۆ حەوت ملیۆن گەشتیار بەرزبکاتەوە، کە ساڵی رابردوو زیاتر لە شەش ملیۆن گەشتیار سەردانی ھەرێمی کوردستانیان کردبوو و زۆرینەشیان لە پارێزگاکانی عێراقەوە ھاتبوون.