پیسبوون بەهۆی پلاستیكەوە بە یەكێك لە گەورەترین كێشەكانی جیهان دادەنرێت كە زیان بە ژینگە بەگشتی و بەتایبەتیش مرۆڤ و  ئاژەڵ و رووەك دەگەیەنێت، لە كۆتاییشدا دێتە ناو هەڕەمی خۆراكی زیندەوەرانەوە و ئەوەش لێكەوتەی كوشندەی هەیە.

بەپێی راپۆرتێكی نوێی پرۆگرامی ژینگەی سەر بە رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان، ئەگەر هیچ هەنگاوێك نەنرێت، تا ساڵی  2040 نزیكەی 227 ملیۆن تۆن پاشماوەی پلاستیكی لەسەر رووی زەوی كەڵەكە دەبێت، بەڵام ئەگەر وڵاتان پێكەوە كاربكەن، دەتوانرێت لەڕێی چەند گۆڕانكاریەكی گەورەوە ئەو پاشماوانە بەڕێژەی ٪80 كەمبكرێنەوە.

پڕۆگرامی ژینگەی نەتەوە یەكگرتووەكان یەكخستنی هەڵوێستی  وڵاتانی جیهانی بەمەبەستی دۆزینەوەی رێگەچارەیەك بۆ پیسبوونی ژینگە بەگشتی و بەتایبەتیش پیسبوون بەهۆی پلاستیكەوە كردووە بە كاری لەپێشینەی و  ئامانجی ئەوەیە هەلۆیستەكاینان یەكبخات  بۆ چارەسەر كردنی ئەو گرفتانەی  كە كاریگەریی  نەرێنیان لەسەر هەسارەی زەوی دەبێـت.

نكۆڵی لە گرنگی و سوودەكانی پلاستیك ناكرێت، بەڵام كاتێك فڕێ دەدرێت، زەوی دوچاری كێشەیەكی گەورە دەكات، بەتایبەتیش كاتێك لە ئاوەڕۆكانەوە یان لە كەشتیەكانەوە رۆ دەكرێتە زەریاكان، مەزەندە دەكرێت پێنج ترلیۆن پارچە پلاستیك لە زەریاكانی جیهاندا هەبێت، ئەوەش چەندین ساڵی پێویستە تاكوو نامێنێت چونكە بە شێوازێكی سروشتی شینابنەوە.

ساڵانە مرۆڤ 430 ملیۆن تۆن پلاستیك بەرهەم دەهێنێت، دوو لەسەر سێی ئەو بڕەش پلاستیكی تەمەن-كورتە كە  بەزوو یی  دەبێتە پاشماوە و زەریاكان دەتەنێت، زۆر جاریش رێی خۆیان رووەو هەڕەمی خۆراكی مرۆڤ دەگرنەبەر.

لۆرێنچ كاناڵس لێپرسراوی پڕۆگرامی ژینگەی نەتەوە یەكگرتووەكان دەڵێت، زۆرینە ئاگادارنین ئەو پلاستیكەی رۆچووەتە ژیانی رۆژانەوە دەتوانێت كاریگەریی گەورەی هەبێت نەك تەنها لەسەر زیندەوەران بەڵكوو لەسەر كەش و تەندروستی مرۆڤیش.

لە ئاداری سالی 2022 دا وڵاتانی ئەندامی نەتەوە یەكگرتووەكان دەستیان بە دانوستان كرد لەبارەی پلانێكی نێودەوڵەتیەوە بۆ چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵ پاشماوەی پلاستیكی. لیژنە دانوستانكارە هاوبەشەكانی نێوان حكومەتی ئەو وڵاتانە گەیشتنە رێككەوتنێك لەسەر بڕیاری كۆتاییهێنان بە پیسبوون بەهۆی پلاستیكەوە، ئەوەش لەرێگەی پەسەندكردنی دەقێكی یاسایی كە وڵاتان پابەند دەكات رێگری بكەن لە دروستبوونی پاشماوەی پلاستیكی.

پرۆگرامی ژینگەی سەر  بە نەتەوە یەكگرتووەكان ئەوەشی ئاشكرا كردووە، لەڕێی دووبارە بەكارهێنانەوەی ئەو پلاستیكەوە كە ئێستا بوونی هەیە، دەتوانرێت پاشماوەی پلاستیكی بەڕێژەی ٪30 كەمبكرێتەوە،  دوبارە بەكارهێناوەی بتڵی ئاویشی وەك نمونەیەكی دیاری دوبارە بەكارهێنانەوەی پلاستیك باس كردوە، ئاماژەی بەپیادەكردنی سیستمێكیش داوە بۆ كە هانی خەڵك بدات بتڵە پلاستیكییەكانیان لەبەرامبەر پارەدا بگەڕێننەوە.

لە ئێستادا تەنها ٪9ی پلاستیك لە جیهاندا بەكاردەهێنرێتەوە، بەڵام ئەگەر پلاستیكی زیاتر بەكاربهێنرێتەوە، دەتوانرێت تا سالی  2040 پیسبوون بەهۆی پلاستیكەوە بەرێژەی ٪20ی تر كەمبكرێتەوە. بۆ نموونە لەڕێی بەكارهێنانی ماددەی جیاواز، بەتایبەت ئەوانەی  مادەی ئەندامین و ئاسانتر شی دەبنەوە.