کۆمەڵکوژی ئەرمەکان لە ساڵی ١٩١٥ لەسەر دەستی ئیمپڕاتۆریەتی عوسمانی لە جەنگی یەکەمی جیھان لە دژی ئەرمەنەکان ئەنجامدراوە و ھیچ سەرۆکێکی ئەمریکا لە ڕابردوودا خۆی لە قەرەی بە جینۆساید ناساندنی ئەرمەنەکان نەداوە و تەنھا ڕۆناڵد ڕیگان لە ساڵی ١٩٨١ وشەی جینۆسایدی بۆ ئەرمەنەکان بەکارھێناوە.

لە ساڵی ٢٠١٩ش کۆنگرێسی ئەمریکا بە دەنگدانێکی ڕەمزی کۆمەڵکوژی ئەرمەنەکانی بە جینۆساید ناساندووە، لە ماوەی ڕابردووشدا ١٠٠ ئەندامی کۆنگرێس لە سەروو ھەموویانەوە ئادەم شیف سەرۆکی لیژنەی ھەواڵگری لە ئەنجومەنی نوێنەران نامەیەکیان ئاڕاستەی بایدن کرد و داوایان لێکرد پابەند بێت بەو بەڵێنەی لە کاتی ھەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتیدا داویەتی بۆ بە جینۆساید ناساندنی کۆمەڵکوژی ئەرمەنەکان.

‏ھاوکات چاک شومەر سەرۆکی دیموکراتەکانیش لە کۆنگرێسی ئەمریکا ڕایگەیاند، جۆو بایدن ‏دەبێتە یەکەم سەرۆکی ئەمریکا کە بە ڕەسمی دانبنێت بە کۆمەڵکوژیی ئەرمەنەکان ‏وەک تاوانێکی جینۆساید، دەشڵێت، سبەینێ ئەمریکا دان بەو ڕاستییەدا دەنێت و ‏ساڵیادی ئەو جینۆسایدە دەکاتەوە.‏

تا ئێستا ٣٠ دەوڵەتی جیھان دانیان بە کۆمەڵکوژی ئەرمەنەکاندا ناوە و داننانی ئەمریکاش کاریگەری دەبێت لەسەر پەیوەندییەکانی واشنتۆن و ئەنقەرە، بەو پێیەی لە ئێستادا بە قۆناغێکی نائاسایدا گوزەر دەکات و جۆو بایدن لە دوای دەستبەکاربوونی ھیچ جۆرە پەیوەندییەکی بە ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆکی تورکیاوە نەکردووە.

بڕیارە چاوەڕوانکراوەکەی بایدن بۆ بەجینۆساید ناساندنی کۆمەڵکوژی ئەرمەنەکان، چەند ڕۆژێکە ھەستی پێکراوە و مەولود چاوش ئۆغڵو وەزیری دەرەوەی تورکیاش ڕایگەیاندووە، ڕاگەیاندن بە بێ پابەندبوونی یاسایی ھیچ جۆرە سودێکی نابێت و تەنھا زیان بە پەیوەندییەکان دەگەیەنێت. وتیشی، ئەگەر ئەمریکا دەیەوێت پەیوەندییەکانیان زیاتر ئاڵۆز بێت بڕیار بە دەستی خۆیەتی.

تا ئێستا تورکیا ئامادە نییە دان بە کۆمەڵکوژی ئەرمەنەکان لەلایەن دەوڵەتی عوسمانییەوە بنێت و پێی وایە تەنھا کارەساتێک بووە کە زیانی بۆ تورک و ئەرمەن ھەبووە.

واشنتۆن دی سی کە ژمارەی دانیشتوانەکەی ٧٠٠ ھەزار کەس دەبێت، ھیچ کورسییەکی نە لە ئەنجومەنی نوێنەران و نە لە ئەنجومەنی پیراندا نییە، ئەلینۆر ھۆڵمز نۆرتن نوێنەری ئەو شارەش لە کۆنگرێسی ئەمریکا مافی دەنگدانی نییە.

پێشبینی دەکرێت پڕۆژەبڕیارەکە لە ئەنجومەنی نوێنەران ئاستەنگی گەورەی لەلایەن کۆمارییەکانەوە بۆ دروست بکرێت، چونکە بە پێی ڕاپرسی و ئامارەکان زۆرینەی دانیشتووانی واشنتۆنی پایتەخت لایەنگری دیموکراتەکانن، بۆیە ئەگەر واشنتۆن ببێتە ویلایەت، دوو نوێنەری دیموکراتەکان بۆ ئەنجومەنی پیران ھەڵدەبژێرن، ئەوەش تەرازووی ھێز لە بەرژەوەندیی دیموکراتەکان لاسەنگ دەکات لە ئەنجومەنی پیراندا کە لە ئێستادا لە نێوان دیموکرات و کۆمارییەکاندا بە یەکسانی دابەشبووە.

سەرەتا ھەرێمی کۆڵۆمبیا کە بە واشنتۆن ناسراوە، پایتەختی ئەمریکای نوێ نەبووە، ئەو کاتەی کە لە ساڵی ١٧٧٦ دامەزرا، لە ١٣ ویلایەت پێکھاتبوو، سنوری دەسەڵاتی لە باکورەوە لە سنورەکانی کەنەداوە دەستیپێدەکرد تا ویلایەتی جۆرجیا لە باشور، و شاری نیویۆرکیش پایتەختی ئەو دەوڵەتە بوو، بەر لەوەی کە شاری فیڵادڵفیا ببێتە پایتەخت.

لە ساڵی ١٧٩٠یشەوە ھەرێمی واشنتۆن کرایە پایتەختی ئەمریکای فیدراڵی، ئەویش وەک ڕێگەچارەیەکی ناوەند لە نێوان دوو گروپدا کە ناکۆکییان ھەبوو سەبارەت بەوەی چ شارێک بکرێتە پایتەخت.

دیموکراتەکان کە ماوەی دەیان ساڵە داوا دەکەن واشنتۆنی پایتەخت بکرێتە ویلایەت، دەیانەوێت لە سەردەمی دەسەڵاتی جۆو بایدندا دەرفەتەکە بقۆزنەوە و ھەردوو ئەنجومەنی پیران و نوێنەران بۆ خۆیان کۆنترۆڵ بکەن و ویلایەتێکی نوێ لە بەرژەوەندیی خۆیان بۆ ئەمریکا زیاد بکەن، ھاوشێوەی ئالاسکا و ھاوای کە لە ساڵی ١٩٥٩دا بوون بە ویلایەت.

توێژینەوەکەی کۆمپانیای (سویس ئینشۆرەنس) گەیشتووەتە ئەو دەرەنجامەی کە دەکرێت مەترسییەکانی گۆڕانی کەشوھەوا کەمبکرێتەوە، ئەویش بە پەیڕەوکردنی سیاسەتێکی ھەماھەنگی جیھانی بۆ کەمکردنەوەی بەکارھێنانی ئەو سوتەمەنیانەی دەبنە ھۆی گەرمبوونی کەشوھەوای گۆی زەوی. 

بڵاوکردنەوەی ئەو ڕاپۆرتە ھاوکاتە لەگەڵ ڕۆژی جیھانیی زەوی و کۆبوونەوەی باڵای کەشوھەوا بە میوانداریی جۆو بایدن سەرۆکی ئەمریکا.

بەشدارانی ئەو کۆنفرانسە نیگەرانیان دەربڕیوە لە دیاردەی گەرمبوونی کەشوھەوا و بەڵێنیان داوە  دەستپێشخەر بن بۆ دانانی سنورێک بۆ بڵاوبوونەوەی ئەو گازانەی لە ھەوادا ھۆکاری گەرمبوونی کەشوھەوای گۆی زەوین.

ڕاپۆرتەکە گەیشتووەتە ئەو دەرەنجامەی وڵاتانی ھەژار زۆرترین زیانیان لەو دیاردەیە بەردەکەوێت.

ڕاپۆرتەکە پشتی بەستووە بەو ڕاستییەی کە جێبەجێکردنی پەیماننانەی پاریسی تایبەت بە کەشوھەوا، ئەو پەیماننامەیەی وڵاتان پابەند دەکات بە ڕێگریکردن لە بەرزبوونەوەی پلەی گەرمای گۆی زەوی، کاریگەریی گەورەی لەسەر ئابوریی جیھان دەبێت و ڕێگری دەکات لە پاشەکشەی ئابوریی جیھان بە ڕێژەی ٤.٢٪ .

ھاوکات جەختیش لەوە دەکاتەوە کە بەرزبوونەوەی پلەی گەرمای گۆی زەوی بە بڕی دوو پلەی سەدی، بە ڕێژەی ١١٪ تا ١٣٪ زیان بە ئابوریی جیھان دەگەیەنێت.

بایدن ئاماژەی بەوەشکرد ھەوڵەکانی ڕووبەڕووبوونەوەی گۆڕانی کەشوھەوا دەرفەتی ئابوریی گەورە دەڕەخسێنێت، ئەویش لە ڕێی بنیادنانی تەکنەلۆژیای پاکەوە کە دەشێت ئەمڕۆ و سبەی بەکاربھێنرێت.
بایدن ئاماژەی بەوەشکرد کە پێشنیاری وەبەرھێنانی زەبەلاحی کردووە بۆ سودمەندبوون لەو دەرفەتانەی بەکارھێنانی ئەو تەکنەلۆژیایە دەیانڕەخسێنێت، لەوانە وەبەرھێنان لە کەرتی ئوتومبێلی کارەبایی و وێستگەکانی بارگاویکردنەوەی ئەو جۆرە ئوتومبێلانە و داواشی لەو وڵاتانە کرد کە زۆرترین ڕێژە لە گازە پەنگخواردووە گەرمبووەکانی خانووە پلاستیکیەکانی ڕووەک بە ئەتمۆسفیردا بڵاودەکەنەوە، سنورێکی بۆ دابنێن.
بایدن بەڵێنیشیدا وڵاتەکەی دەستپێشخەر بێت لە کەمکردنەوەی بڵاوکردنەوەی گازە گوڵخانەییەکاندا کە ھۆکاری سەرەکیی گەرمبوونی کەشوھەوای گۆی زەویە.
ھاوکات ئەنتۆنیۆ گۆتەرێس سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان باسی لە مەترسیەکانی گەرمبوونی کەشوھەوا کرد و بە ھەڕەشەیەکی ناوبرد بۆ سەر ژیان. گۆتەرێس ئاماژەی بەوەکرد گازە پەنگخواردووەکان ھێندە زیادیان کردووە کە پێشتر ھاوشێوەی نەبووە.
شی جین پینگ سەرۆکی چینیش لە وتەیەکیدا لە ڕێی ڤیدیۆ کۆنفرانسەوە داوای کرد ڕێز لە سروشت بگیرێت و ئاماژەی بەوەکرد گۆڕانی کەشوھەوا ئاستەنگی گەورە بۆ جیھان دروست دەکات.
سەرۆکی چین کە وڵاتەکەی دووەم ئابوریی گەورەی جیھانە، بەڵێنی کەمکردنەوەی بڵاوکردنەوەی ئەو جۆرە گازانەیدا. وتیشی، وڵاتەکەی کۆنفرانسێک سەبارەت بە  بە جۆراوجۆریی بایۆلۆژی ڕێکدەخات.
ڤلادیمێر پوتین سەرۆکی ڕووسیاش لە وتەیەکیدا پابەندبوونی وڵاتەکەی بە ھەوڵەکانی کەمکردنەوەی گەرمبوونی کەشوھەوا دووپاتکردەوە.
پوتین لە وتەکەیدا ئاماژەی بەوەکرد دانوستانەکان سەبارەت بە گۆڕانی کەشوھەوا بەڵگەیە بۆ ئەو نیگەرانیانەی سەبارەت بەو دیاردەیە لای کۆمەڵی نێودەوڵەتی دروست بوە، و وتیشی داھاتووی ھەسارەی زەوی و تێکڕای وڵاتان و خۆشگوزەرانی دانیشتوانەکانیان تا ڕادەیەکی زۆر پەیوەستە بەو ھەوڵانەوە کە دەدرێن بۆ سنوردانان بۆ گەرمبوونی کەشوھەوا.