لە چوارچێوەی ئامادەكارییەكان بۆ دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم، بڕیارە سبەینێ وەفدێكی وەزارەتی نەوتی عیراق سەردانی هەولێر بكات و بەدواداچوون بۆ بڕی نەوتی بەرهەمهێنراو لە هەرێم بكات.

پەیامنێری كوردسات نیوز لە بەغداد رایگەیاند، وەفدەكەی وەزارەتی نەوتی عیراق بە ئەندامێتی نوێنەری كۆمپانیای سۆمۆ سەردانی هەولێر دەكات و بە هەماهەنگی لایەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەتی هەرێم، بەدواداچوون بۆ بڕی راستەقینەی نەوتی بەرهەمهێنراو لە هەرێمی كوردستان و داهاتەكەی و هەروەها هەنگاوەكانی دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتەكە دەكات، دواتر بە راپۆرتێك پێشكەشی ئەنجومەنی وەزیرانی عیراقی دەكات.

ئەوەشی خستەڕوو، لەسەر بنەمای راپۆرتی كۆتایی ئەو وەفدەی وەزارەتی نەوت، ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق بڕیار لەسەر ناردنی موچەی مانگەكانی حوزەیران و دواتر دەدات.

بەپێی دوایین رێككەوتنی نێوان هەولێر و بەغداد بۆ چارەسەركردنی كێشەی موچە و دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم، كە بە هەوڵی بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی کوردستان كرا، هەرێم دەبێت مانگانە 120 ملیار دینار داهاتی نانەوتی و رۆژانە نزیكی 230 هەزار بەرمیل نەوت بداتە حكومەتی عیراق، تاكو لە بەرانبەردا حكومەتی ناوبراو موچە و بودجەی هەرێم بنێرێت.

حكومەتی عیراق تەنها نیوەی خواستی كارەبای بۆ هاووڵاتییان دابینكردووە، پێشبینیش دەكرێت لە مانگی داهاتوودا خواست لەسەر كارەبا زیاتر ببێت.

روانگەی ئابوریی ئیكۆ عیراق لە راپۆرتێكدا بڵاویكردەوە، خواست لەسەر كارەبا لە عیراق لە نێوان 50 بۆ 55 هەزار مێگاواتدایه، بەڵام لە هاویندا ئەو ژمارەیە لە هەڵكشاندایە بەهۆی ئەوەی خواست لەسەر كارەبا زیاتر دەبێت.

راشیگەیاند، بەرهەمهێنانی راستەقینەی كارەبا لە ئێستادا‌ 28 هەزار مێگاوات زیاتر نییە لەبەر چەند هۆكارێك، لەوانە راگرتنی هاوردەكردنی غازی ئێرانی و كێشە لە وێستگەكان.

ئاماژەی بەوەشكردووە، چارەسەركردنی قەیرانی كارەبای عیراق سێ رێگەی پێویستە، یەكەمیان هاوردەكردنی غازی ئێران، دووەم هاوردەكردنی كارەبا لە وڵاتانی دراوسێ، سێهەمیشیان بەكرێدانی وێستگەكان بە قەتەر یان عومان بە ئامانجی بەرهەمهێنانی كارەبا.

میدیاکانی سوریا، ئەمڕۆ شەممە، وردەکاریی رێککەوتنی ئاگربەستیان لە پارێزگای سوەیدا ئاشکرا کرد، ئەمەش دوای چەند رۆژێک دێت لە پەرەسەندنی گرژییەکان، کە هێرشی ئاسمانیی ئیسرائیلیشی بۆ سەر دیمەشق و پێگە سەربازییەکانی سوریا لەخۆگرتبوو بۆ "پاراستنی کەمینەی درووزەکان".

تۆم باراک، نێردەی تایبەتی ئەمریکا بۆ کاروباری سوریا رایگەیاند: سوریا و ئیسرائیل لەسەر ئاگربەست لە سوەیدا رێککەوتوون، هەروەها بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل و ئەحمەد شەرع سەرۆکی سوریا، بە پشتیوانی ئەمریکا، تورکیا، ئوردن و وڵاتانی دراوسێ لەسەر ئاگربەستەکە رێککەوتوون.

نێردە ئەمریکییەکە داوای لە درووز و بەدەوییەکان و پێکهاتەکانی دیکە کردووە چەکەکانیان دابنێن و پێکەوە کاربکەن بۆ بنیاتنانی سوریایەکی نوێی یەکگرتوو.

راگەیاندنی ئاگربەستەکە لە کاتێکدایە کە پێکدادانەکان لە سوەیدا بەردەوامە و بووەتە هۆی ئاوارەبوونی دەیان هەزار کەس لە ناو قەیرانێکی مرۆیی پەرەسەندوودا. پێشتر هێزەکانی حکومەت دوای رێککەوتنێکی ئاگربەست لەگەڵ گروپە درووزییەکان، لە پارێزگاکە کشابوونەوە.

هەڵوێستی سەرۆکایەتیی سوریا:

پێشتر سەرۆکایەتیی سوریا رایگەیاندبوو کە لایەنە پەیوەندیدارەکان کاردەکەن بۆ ناردنی هێزێکی تایبەتمەند بۆ کۆتاییهێنان بە پێکدادانەکان لە سوەیدا و چارەسەرکردنی ناکۆکییەکە بە شێوەیەکی ژیرانە. ئەمەش هاوتەریبە لەگەڵ رێوشوێنی سیاسی و ئەمنی کە ئامانج لێی چەسپاندنی سەقامگیری و گەڕاندنەوەی ئارامییە بۆ سوەیدا لە زووترین کاتدا.

سەرۆکایەتیی سوریا روداوەکانی باشوری وڵاتی بە دەرئەنجامی "زیادبوونی گروپە چەکدارە دەرچووە لە یاساکان" وەسف کرد کە چەکیان وەک ئامرازێک بۆ سەپاندنی ئەمری واقیع بەکارهێناوە. هەروەها جەختی لەوە کردەوە کە هێرشکردنە سەر خێزانە ئارامەکان و ترساندنی منداڵان و پێشێلکردنی کەرامەتی خەڵک، بە هەموو پێوەرێک سەرکۆنە و ڕەتکراوەیە.

خاڵە سەرەکییەکانی رێککەوتنی ئاگربەست لە سوەیدا:

• گەڕانەوەی دامەزراوە ئیداری و ئەمنییەکانی دەوڵەت بۆ پارێزگای سوەیدا.

• تێکەڵکردنی ئەندامانی گروپە چەکدارەکانی پارێزگاکە لەگەڵ دەزگا ئەمنییەکانی دەوڵەت.

• رادەستکردنی چەکی قورس و مامناوەند لەلایەن بەدەوی و درووزەکانەوە.

• بەشداریکردنی درووزەکان لە داهاتووی سیاسیی وڵات لە قۆناغی داهاتوودا.

• رێگەدان بەو کەسانەی رێککەوتنەکە رەتدەکەنەوە، لە رێگەیەکی ئارامەوە وڵات بەجێبهێڵن.

• لێپرسینەوە لە ئەنجامدەرانی پێشێلکارییەکان لە هەردوو لایەنی بەدەوی و درووز بەپێی یاسا.

• راسپاردنی ئەندامانی گروپە چەکدارەکانی سوەیدا بە هاوکاریکردنی یەکەکانی دیکە بۆ پاراستنی ئاسایشی ناوخۆی پارێزگاکە.

بەیانی ئەمڕۆ شەممە، میدیاکانی سوریا بڵاویانکردەوە کە هێزەکانی ئاسایشی گشتیی سوریا بەرەو شاری سوەیدا جوڵەیان پێکراوە بۆ کۆنترۆڵکردنی ئاسایش و جێبەجێکردنی خاڵەکانی رێککەوتنەکە، بەڵام دواتر وەزارەتی ناوخۆی سوریا ئەو هەواڵەی رەتکردەوە.