ڕاپۆرت
بڕیاربوو خولی حەوتەمی دانوستانەکانی "ڤییەنا" ئەم مانگە بەڕێوەبچێت، بەڵام بوونی چەندین ناکۆکی لە بارەی پرسە سەرەکییەکان، ئاستەنگی بۆ دانوستانەکە دروستکرد.
بە پێی نوێترین لێدوانی "میخائیل ئۆلیانۆڤ" نوێنەری ھەمیشەیی ڕووسیا لە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان، دانوستان لە بارەی ڕێککەوتنی ئەتۆمی ئێران لە ماوەی ١٠ ڕۆژدا دەستپێدەکاتەوە و ٩٠٪ی بوژانەوەی ئەو ڕێککەوتنەش کۆتایی ھاتووە، ئەوەی ماوەتەوە چەند وردەکارییەکە تایبەت بە پابەندبوونی ئەمریکا بە ڕێککەوتنەکەوە.
"ئۆلیانۆڤ" پێشبینیشی کردووە لە مانگی ئابی داھاتوودا سزاکانی سەر "ئێران" ھەڵبگیرێن، تەنانەت بەو سزایەشەوە کە خراوەتە سەر کەرتی نەوت.
ڕووسیا لەو دانوستانەدا ھێندەی پشتیوانی ئێرانە ئەوەندە پشتیوانی ھەوڵ و لێدوانەکانی ئەمریکا ناکات و "ئۆلیانۆڤ"یش دەڵێت، ئێرانییەکان لە دوای کشانەوەی ئەمریکا زۆر خۆڕاگر بوون و تا ساڵێکیش پابەندی ڕێککەوتنەکە بوون، بەڵام فشارەکانی "واشنتۆن" وایکرد "تاران" ڕێککەوتنی ئەتۆمی پێشێل بکات، لەگەڵ ئەوەشدا نیگەرانی دەربڕیوە لە ڕەوشی ئێستا و وتی، "ئێران" تاکە وڵاتە کە خاوەنی چەکی ئەتۆمی نییە و دەیەوێت بگاتە ئاستی ٦٠٪ی پیتاندنی یۆرانیۆم، بۆ ڕوونەدانی ئەوەش دەبێت گەیشتن بە ڕێککەوتن خێرا بکرێت.
لە لایەکی ترەوە، "فیتز برویل" وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا ڕایگەیاندووە، لە ئێستادا دانوستانەکان ڕاگیراون و بەر لە دەستپێکردنەوەی گفتوگۆکان، "تاران" داوای کردووە مشتومڕێکی ناوخۆیی ئەنجام بدەن، ئەوەش شتێکی ئاساییە.
دانوستانە ئەتۆمییەکان لە "ڤییەنا"ی پایتەختی "نەمسا" لە مانگی نیسانی ڕابردووەوە دەستی پێکردووە، دوای ٦ خولیش لە نێوان وڵاتانی خۆرئاوا و ئێران بە چاودێری یەکێتی ئەوروپا و بەشداری ناڕاستەوخۆی ئەمریکا، ھێشتا ڕێککەوتنێک نەھاتووەتە ئاراوە، چاوەڕوانییەکانیش لەسەر ئەم خولەی دانوستانەکەیە کە ئەمریکا بگەڕێتەوە و ڕێککەوتنی ئەتۆمی ببوژێتەوە.
داواش لە حكومەتی هەرێم و هێزە ئەمنییەكان دەكەن بە زووترین كات چارەسەری ئەو كێشەیە بكەن.
روداوەکانی ھاتوچۆ لە سنوری قەزای چەمچەماڵ لە ھەڵکشاندان، بە پێی ئامارەکان لە شەش مانگی یەکەمی ساڵی رابردوو ٤٠ روداوی ھاتووچۆ تۆمارکراون، بەڵام شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵ روداوەکان بۆ ٥٣ روداوی ھاتووچۆ بەرزبووەتەوە، روداوەکانیش بەجۆرێکن لە شەقامی سەرەکی نێوان کەرکوک- سلێمانی، تەنیا لە یەک رۆژدا بە ھۆی روداوی ھاتووچۆوە ھەشت برینداربوون و دوو گیان لەدەستدان تۆمارکراوە.
بەرێوبەری پۆلیسی ھاتووچۆی قەزاکەش ھۆکارەکەی بۆ خراپی شەقامەکان و پابەندنەبونی شۆفێران بە رێنماییەکان دەگەڕێنێتەوە.
ئەوەش لە کاتێکدایە بەشێک لەو دەرچووانە ژمارەیان لە ھەزار دەرچوو زیاترە، ماوەی چەند مانگێکە وەک راھێندراو لەلایەن کۆمپانیای نەوتی باکوورەوە ناویان تۆمارکراوە و چەند مانگێکیشە راھێنان دەکەن، بەڵام ھیچ موچەیەکیان لەلایەن وەزارەتی نەوتەوە پێنەدراوە.
ھەردوو دامەزراوەکە لە ڕاگەیەنراوێکی ھاوبەشدا ئاماژەیان بەوەکردووە، ئەو کەسانەی بە تەواوەتی کوتراون پارێزراون لە کاریگەرییە مەترسیدارەکان و مردن، بە تایبەتیش لە جۆرە گۆڕاوەکانی وەک دەلتا کە لە ئێستادا لە جیھاندا بڵاوبوونەوە.
جەختیشیانکردووەتەوە، پێداچوونەوە بە ھەر داتایەکی نوێدا دەکەن لە کاتی بەردەستبوونی و دواتریش دانیشتوانی لێ ئاگادار دەکەنەوە، ئامادەشن بۆ بەکارھێنانی ژەمی چالاککەر ئەگەر زانست سەلماندی بەکارھێنانی پێویستە.
ھەردوو کۆمپانیای فایزەر و بایۆنتێک لە ڕاگەیەنراوێک ئاماژەیان بەوەکردووە لە ئامادەکاریدان بۆ ئەوەی لە چەند ھەفتەی داھاتوودا داوای ڕەزامەندی لە فەرمانگەی خۆراک و دەرمانی ئەمریکا و ئاژانسەکانی دەرمانی ئەوروپا بکەن بۆ بەکارھێنانی ژەمی سێیەمی ڤاکسینەکەیان لە مانگی ئابی داھاتوو لە ئەمریکا و ئەوروپا، ئەوەش دوای دەستخستنی داتای نوێ لە بارەی ڕادەی کارایی ژەمی سێیەمی ڤاکسینەکەیان.
باسیان لەوەشکردووە، توێژینەوە سەرەتاییەکان دەریانخستووە ژەمی سێیەمی چالاککەر لە دوای شەش مانگ لە ژەمی دووەم بەکاردەھێنرێت و لە ئاستێکی بەرزدا دژە تەن لە بەرامبەر ڤایرۆسی کۆرۆنا بۆ جەستە دەستبەر دەکات بە تایبەت جۆرە گۆڕاوەکانی ڤایرۆسەکە کە ٥ تا ١٠ ھێندە زیاترە لەوەی لە دوای دوو ژەمەکە دروست دەبێت.
بە پێی توێژینەوەیەکی نوێش کە مانگی ڕابردوو لە ئەمریکا بڵاوکراوەتەوە ھەردوو ڤاکسینی فایزەر و مۆدێرنا بەرگری لە بەرامبەر ڤایرۆسی کۆرۆنا بۆ چەند ساڵێک و تەنانەت بە درێژایی تەمەن دروست دەکەن.
ڕۆژنامەی نیویۆرک تایمز لەو بارەیەوە ئاشکرایکردووە، ئەو کەسانەی بە ڤاکسینەکانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی کوتراون پێویستییان بە ژەمی بەھێزکەر نیە.
