عەقاری و فیدراڵیەتی هەرێم
٢٥ی ئابی ٢٠٢٥
15
هێز لە یەکبووندایە و کارەساتیش لە دوو بەرەکییدا
2-2
لە سەردەمی شەڕی ناوخۆ (بڕوات و نەیەتەوە)، پێش رێککەوتننامەی واشنتۆن وەفدێکی سۆشیالیست ئەنتەرناسیۆنال هاتە کوردستان و سەردانی یەکێتی و پارتییان کرد بۆ راگرتنی شەڕ و بەرقەرارکردنی ئاشتی، دوای سەردانی سلێمانی و هەولێر و بینینی هەردوولا و سەردانی لایەن و رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی شارستانی و دام و دەزگای ئیداریی و زانکۆ و پەیمانگە و خوێندگەکان، کۆمەڵێک بیرۆکە و تێبینی و پێشنیار لایان دروست ببوو لەسەر هەردوو ناوچەی ژێر دەسەڵاتی یەکێتی(سەوز) و ناوچەی ژێر دەسەڵاتی پارتی(زەرد)، وەک دۆستێکی کورد، پێش گەڕانەوەیان بۆ ئەوروپا، داوایانکرد کۆبوونەوەیەکی تایبەت لەگەڵ مام جەلال سازبکەن بۆ گەیاندنی تێبینی و پێشنیارەکانیان. ئەوەبوو لە ماڵی مام جەلال لە گردی ئەندازیاران، مام جەلال و چەند ئەندامێکی مەکتەبی سیاسی لەگەڵیاندا کۆبوونەوە، پوختەی قسەکانیان ئەمە بوو: ئەگەر زوو فریا نەکەون، ئاشتی بەرقەرار نەکەن و ئیدارات یەک نەخەن، تووشی کارەساتی نەتەوایەتی گەورە دەبن، جیاوازیی هەردوو ناوچەکە رۆژ دوای رۆژ زیاتر دەبێت لەڕووی کۆمەڵایەتی، سیاسی، ئابووریی و رۆشنبیرییەوە، کۆمەڵگەی کوردی لەت دەبێ و سەرەڕای چوار پارچەکەی کوردستان، لەتێکی دیکە زیاد دەکەن، سەرکردایەتی سیاسی کورد لێپرسراو دەبێت بەرامبەر بە مێژووی گەلەکەی، ئەگەر هەوڵی جددی بۆ چارەسەرکردنی نەدات.
داخەکەم تائێستا ئاسەواری دوو ئیدارەیی هەر ماوە و خەڵکی کوردستان پێوەی دەناڵێنن و باجەکەی دەدەن. بێگومان لە دێرزەمانەوە بەهۆی دابەشکردن و داگیرکردنی کوردستانەوە، دوای شەڕی چاڵدێران، ئینجا دوای جەنگی یەکەمی جیهانی وڵاتمان تووشی زەرەر و زیانێکی گەورە بووە و بۆتە بەڵایەک تائێستا بە دەستییەوە دەناڵێنین.
هەروەها لە دوای راپەڕینیش، ماوەیەک چەند لایەنێکی ناوەوە و دەرەوە ویستیان ناوچەی هەڵەبجە بکەن بە زۆنێکی قاوەیی، بەڵام شوکر بۆ خوا سەری نەگرت، بە هیممەت و فیداکاریی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان. هەروەها دوای رووخاندنی رژێمی دیکتاتۆرییەت لە عیراق، بەشێکی بەرفراوانی دیکەی کوردستان بەناوی ناوچە کێشە لەسەرەکان لە هەرێم دابڕێنران، تا ئەم نزیکانە بەهۆی بزووتنەوەی چەکدارییەوە ناوچەیەکیش کەوتە ژێر کۆنترۆڵی (pkk) ئەم دابەشبوونە مەترسیی گەورەی بۆ سەر یەکبوونی خاکی کوردستانی باشوور هەبوو، ئێستاش مەترسیی کوشندەیە بۆ سەر خەڵکی کوردستان.
ئاشکرایە سیستمی فیدراڵی لە بنەڕەتدا خۆی لە دابەشکردنی دەسەڵات و سەروەت و خاکدا پوخت دەکرێتەوە لەنێوان ناوەند و هەرێمدا و بە دەستوور رێکدەخرێت. کوردستانێکی بێ ئەمن و ئەمان و ئاسایش و لەتکراو و پڕ کێشەی سیاسیی و دارایی و کۆمەڵایەتی سەرکردایەتی کوردستان و دەسەڵات لەم هەلومەرجەدا، چۆن دەتوانێ مافەکانی هەرێم بەپێی دەستوور، بە ئاسانی مسۆگەر بکات، کە تەرازوی هێز لەم رۆژگارەدا، دەرئەنجامی سیاسەتی نادروست و هەڵەی کوشندە، لە بەرژەوەندیی هەرێمدا نییە.
سەرخستنی پرۆژەی سیاسیی و ئابووریی و ئیداری هەرێمی کوردستان بۆ چارەسەرکردنی بارودۆخی ناهەمواری هەرێمی کوردستان، پێش هەموو شتێک دەبێت ناو ماڵی خۆمان رێکبخەین و خەڵک ئاشتبکەینەوە و ئومێدیان پێ بدەین، لە سەرووی هەموویانەوە دەبێت کوردستانی باشوور یەکبخەینەوە و سنووری ئیداریی و سیاسی خۆمان دیاریی بکەین تا لەگەڵ ناوەند یەکگرتنەوەی ئارەزومەندانەی شایستە بە گەلی عیراقی ئیتحادی و گەلی کوردستان فەراهەم بکەین.
لە کۆتاییدا، بە وتەیەکی زێڕین دوایی بەم کورتە باسە دەهێنین، هێز لە یەکبووندایە و کارەساتیش لە دوو بەرەکییدا.