وەزیری ژینگەی فەرەنسا دوێنێ هەینی رایگەیاند کە لە یەکی تەمموزی ئەمساڵەوە، جگەرەکێشان لەو شوێنە گشتییەکاندا قەدەخە دەکرێت کە بەرکەوتەی زۆریان لەگەڵ منداڵ و خێزان هەیە.

کاترین ڤوتخا، وەزیری خێزانی فەرەنسا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا ئاشکرای کرد کە ئەم بڕیارە نوێیە کەناراوەکان، پارکەکان، باخچە گشتییەکان، وێستگەکانی گواستنەوەی گشتی، سەنتەرە وەرزشییەکان و دەوروبەری قوتابخانەکان دەگرێتەوە.

لەگەڵ ئەوەشدا، ئەم یاسایە کافێ و تەراسە دەرەکییەکان ناگرێتەوە.

سزای پێشێلکردنی یاساکە:

هەر کەسێک سەرپێچی لەم یاسایە بکات و لەو شوێنە قەدەخەکراوانە جگەرە بکێشێت، بە 135 یۆرۆ (نزیکەی 153 دۆلار) سزا دەدرێت.

"دەبێت تووتن لەنێو خێزانەکان نەمێنێت. ئەو شوێنانەی منداڵ تێیان دەچێت، دەبێت ئازادی جگەرەکێشان تێیدا کۆتایی پێبێت،" ڤوتخا دەڵێت.

ئامارەکان:

بەگوێرەی نوێترین ئامارەکان:

- 23.1% لە فەرەنسییەکان جگەرە دەکێشن
- ئەم ڕێژەیە بەراورد بە ساڵی 2014، 5% کەمبووەتەوە
- ساڵانە 75 هەزار فەرەنسی بەهۆی جگەرەکێشانەوە گیان لەدەست دەدەن
- 13% لە مردنەکانی فەرەنسا پەیوەندی بە نەخۆشییەکانی جگەرەکێشانەوە هەیە

پشتگیری خەڵکی

دوایین راپرسی نیشانی دەدات کە 80% لە فەرەنسییەکان پشتگیری لە قەدەخەکردنی جگەرەکێشان لە شوێنە گشتییەکان دەکەن.

شایانی باسە کە ئەم یاسایە جگەرەی ئەلیکترۆنی ناگرێتەوە، بەڵام حکومەت کار لەسەر کەمکردنەوەی ڕێژەی نیکۆتین لەنێو ئەو جۆرە جگەرانە دەکات.

---

بێ لە فەرەنسا چەند وڵاتێکی تریش یاسای توندیان لەسەر جگەرەکێشان هەیە:

وڵاتانی توندترین یاساکان:

1. ئوسترالیا:

- جگەرە لە تەواوی شوێنە گشتییەکان قەدەخەیە
- پاکەتی جگەرە بە نرخی زۆر بەرز دەفرۆشرێت (تا 40 دۆلار)
-ریکلامی جگەرە بە تەواوی قەدەخەیە

2. سینگاپور:

- جگەرەکێشان لە تەواوی شوێنە گشتییەکان قەدەخەیە
- سزای گەورە بۆ فرۆشتنی جگەرە بە منداڵان
- کۆنترۆڵی توندی سنووری بۆ هاوردەی جگەرە

3. نۆروێژ:

- جگەرە لە تەواوی ڕێستۆران، کافێ و بارەکان قەدەخەیە
- قەدەخەی تەواوی ڕیکلامی تووتن
- هەڵگرتنی جگەرە لە بەرچاو خەڵك قەدەخەیە

4. ئیسلەند:
- جگەرەکێشان لە تەواوی شوێنە سەربەست و داخراوە گشتییەکان قەدەخەیە
- قەدەخەی فرۆشتنی جگەرە بە کەسانی خوار18 ساڵ
- سزای توند بۆ پێشێلکاران

5. نیوزیلەند:
- پلانی قەدەخەکردنی تەواوی جگەرەکێشان تا ساڵی 2025
- قەدەخەی جگەرەکێشان لە تەواوی شوێنە گشتییەکان
- کەمکردنەوەی ژمارەی فرۆشگاکانی جگەرە

6. کەنەدا:
- جگەرەکێشان لە تەواوی شوێنە گشتییەکان قەدەخەیە
- پاکەتی جگەرە بە ڕەنگی خاوەن و بێ نیشانە بازرگانییەکان
- ئاگادارکردنەوەی توند لەسەر زیانەکانی جگەرە

7. تایلەند:

- جگەرەکێشان لە کەناراوەکان قەدەخەیە
- قەدەخەی جگەرەی ئەلیکترۆنی
- سزای توند بۆ فرۆشتنی جگەرە بە گەنجان

سكرتێری ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم ئاشكرایكرد، بەپێی بڕیاری دادگای فیدراڵی دەبێت مامەڵەی هەموو فەرمانبەران و خانەنشینان و سوودمەندانی تۆڕی كۆمەڵایەتی، لە هەرێم بە هەمان شێوەی دامەزراوەكانی حكومەتی فیدراڵ مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت.

ئامانج رەحیم سكرتێری ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم دەقی بڕگەی دووەمی لە بڕیارەكانی دادگای فیدراڵی سەبارەت بە موچەی موچەخۆرانی هەرێم بڵاوكردووەتەوە، كە بڕیارەكەی دادگای فیدراڵی دەبێت لەلایەن هەموو دەسەڵاتەكانەوە جێبەجێ بكرێت و نابێت هیچ یاسا و بڕیار و نووسراوێك پێچەوانەی ئەوە دەربچێت.

لە بڕیارەكەی دادگادا هاتووە، پتەوكردنی دادپەروەریی وا دەخوازێت یەكسانی بەرپا بكرێت لە نێوان ئەندامانی كۆمەڵگە لە سەرجەم ماف و ئەركەكاندا، ماددەی 14 لە دەستوری كۆماری عیراق ساڵی 2005 حوكمی داوە بە بەرجەستەكردنی یەكسانی لە نێوان عیراقییەكان بەبێ جیاوازی.

ئاماژەی بەوەشكردووە، بۆ جێبەجێكردنی دادپەروەریی لە نێوان هەموو هاووڵاتییان بە تایبەتیش ئەوەی پەیوەندیدارە بە مووچەی هەرێم بە جۆرێك دەبێت حكومەتی فیدراڵی و حكومەتی هەرێم توانای خۆیان بخەنەگەڕ بۆ جێبەجێكردن و لابردنی بەربەست و بیانووەكان كە ببێتە هۆی ڕێگریی لە خەرجكردنی موچە یان دواكەوتنی.

پۆلیسی سلێمانی رایگەیاند، کەسێکیان بە تۆمەتی کوشتنی دراوسێکەی بە بەرد لە شارۆچکەی پیرەمەگرون دەستگیر کردووە.

پۆلیسی سلێمانی رایگەیاند، دوای ئەوەی بەیانی ئەمڕۆ زانیاری گەیشتە دەست مەفرەزەكانی بنكەی پۆلیسی پیرەمەگرون كە لە گەڕەكی ئاسۆس لە شارۆچكەی پیرەمەگرون شەڕ روویداوە و كەسێك بریندار بووە، هێزەكانی پۆلیس دەستبەجێ‌ گەیشتنە شوێنی رووداوەكە و بریندارەکەش بۆ نەخۆشخانە گواسترایەوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، بریندارەکە بەرد بە سەریدا کێشرابوو، بەڵام بەهۆی سەختی برینەکەیەوە لە نەخۆشخانە گیانی لەدەستداوە.

پۆلیسی سلێمانی راشیگەیاندووە، تۆمەتباری رووداوەکە بە ناوی 'س، ح، ع' لەدایكبووی ساڵی 1980 دەستگیر کراوە و لە ئێستادا بە بەبڕیاری دادوەر و بەپێی ماددەی 405 لە یاسای سزادانی عیراقی راگیراوە و لێكۆڵینەوە لە رووداوەكە بەردەوامە .