راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی عێراق: رۆڵی گەورە دەبینین لە سەقامگیری ناوچەکە
کوردسات نیوز
٢٣ی ئایاری ٢٠٢١
ئاسایشی نەتەوەیی عێراق
کوردسات نیوز
٢٣ی ئایاری ٢٠٢١
ئاسایشی نەتەوەیی عێراق
ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری لە باكور و رۆژهەڵاتی سوریا رایگەیاند، پڕۆژەكەی ئۆجەلان مێژووییە و چارەسەرێكی ریشەییە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست.
ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، لەم قۆناغە چارەنووسسازەدا كە گەلانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێیدا تێپەڕ دەبن، پێیانوایە پڕۆژەكەی عەبدوڵا ئۆجەلان پڕۆژەیەكی مێژووییە و چارەسەرێكی ریشەییە بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، كە لەسەر بنەمای ئاشتی و دیموكراسی و دادپەروەری و كۆمەڵایەتییە.
راشیانگەیاند، ئۆجەلان بۆچوونی تەواوەتی بۆ كۆتاییهێنان بۆ ململانێكان پێشكەش كردووە، كە چەندین دەیەیە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێوەی دەناڵێنێت. ئەو پڕۆژەیە تەنها چارەسەر نییە بۆ پرسی كورد، بەڵكو نەخشەڕێگەیەكە بۆ ئازادكردنی گەلانی ناوچەكە لە ستەمكاری و توندوتیژی نەتەوەیی و ئاینی.
ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری ئاماژەی بەوەشدا، ئەو پڕۆژەیە بە بەردی بناغەی بەدیهێنانی كاریگەری و گۆڕانكاری لە واقیعی سوریا بەگشتی و باكور و ڕۆژهەڵاتی سوریا بە تایبەت دادەنرێت. چونكە هەنگاوێكە بەرەو ئاشتی ناوخۆیی و چەسپاندنی پێكەوە ژیانی پێكهاتەكان و دروستكردنی دیموكراسیەت.
فەرشی مۆر یان سور یەکێکە لە دیارترین هێماکانی پرۆتۆکۆڵی دیپلۆماسی و پێشوازیکردن لە سەرۆک و کەسایەتییە گرنگەکان لە سەرتاسەری جیهاندا. داخستنی ئەم فەرشە بۆ پێشوازیکردن لە میوانە پایەبەرزەکان چەندین مانا و دەلالەتی هەیە لە کلتووری پرۆتۆکۆڵی نێودەوڵەتیدا.
مانا و گرنگی فەرشی مۆر:
رێزلێنان و پێشوازی فەرمی: داخستنی فەرشی مۆر نیشانەیەکی نەریتییە بۆ رێزگرتن لە پایەی بەرزی میوانەکە و نیشاندانی گرنگییەکی تایبەتە بە سەردانەکەی.
ئاستی پەیوەندییەکان: جۆری فەرش و درێژییەکەی ئاماژەیە بۆ ئاستی پەیوەندییەکان و گرنگی میوانەکە. هەندێک جار درێژی و پانی فەرشەکە بەپێی پرۆتۆکۆڵێکی تایبەت دیاری دەکرێت، کە تیایدا بایەخ بە زۆر لە وردەکاری دەدرێت.
هێمای رێککەوتن: لە هەندێک دۆخدا، داخستنی فەرشی مۆر ئاماژەیەکە بۆ ئەوەی کە وڵاتەکان ئامادەن بۆ گفتوگۆ و رێککەوتن.
نەبوونی فەرشی مۆر چی دەگەیەنێت:
پەیامی دیپلۆماسی: دانەخستنی فەرشی مۆر بۆ سەرۆکێک یان میوانێکی پایەبەرز لەوانەیە پەیامێکی دیپلۆماسی بێت کە لە رێگەیەوە ئاماژە بە ناڕەزایی یان ئاڵۆزی پەیوەندییەکان بکات.
ئاڵۆزییە سیاسییەکان: لە هەندێک دۆخی سیاسی ئاڵۆزدا، بۆ گەیاندنی پەیامێکی رونن بە لایەنی بەرانبەر، دەکرێت وڵاتی پێشوازی کەر بڕیار بدات فەرشی مۆر دانەخات بۆ میوانەکەی.
سەرۆکی ئەمەریکا، دۆناڵد ترەمپ، ئەمڕۆ سێشەممە، گەیشتە ریازی پایتەختی شانشینی سعودیە و گەشتەکەی بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەستی پێکرد، کە بەگوێرەی ئاژانسەکان چاوەڕوان دەکرێت رێککەوتنی ملیار دۆلاری لەگەڵ وڵاتانی کەنداو مۆر بکات.
ترەمپ لەلایەن محەممەد بن سەلمان، شازادەی جێنشینی سعودیە، پێشوازی لێ کرا و چاوەڕوان دەکرێت گەشتەکەی سەرۆکی ئەمەریکا چوار رۆژ بخایەنێت.
بەگوێرەی ئاژانسی رۆیتەرز، ترەمپ دوای سعودیە رۆژی چوارشەممە سەردانی قەتەر و رۆژی پێنجشەممەش سەردانی ئیمارات دەکات.
سەرچاوەکان ئاماژەیان بەوەداوە کە گەشتەکەی ترەمپ بۆ وڵاتانی کەنداو زیاتر بە مەبەستی رێککەوتنی ئابوری دەبێت، نەک چارەسەرکردنی قەیرانە ئەمنییەکانی ناوچەکە، وەک شەڕی غەززە و گرژییەکانی پەیوەست بە بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران.
وەفدێکی باڵای ئەمریکی یاوەری سەرۆکی ئەمریکان، لەوانە ئیلۆن ماسک، ملیاردێر و بەڕێوبەری وەزارەتی کارامەیی، مارکۆ ڕوبیۆ، وەزیری دەرەوە، پێت هێکسێت، وەزیری بەرگری و سکۆت باسێنت، وەزیری گەنجینە و چەندین بەرپرسی باڵای دیکەی ئەمەریکی.
بەگوێرەی "SPA"، ئاژانسی هەواڵی فەرمی سعودیە، ترەمپ لەگەڵ بەرپرسانی سعودیە و سەرکردەکانی کەنداو، 10 پرسی سەرەکی تاوتوێ دەکەن، لەوانە ئاسایشی ناوچەکە، وزە، بەرگری و هاوکاری ئابوری. هاوکات واشنتۆن هەوڵ دەدات هاوبەشی ستراتیجی خۆی لەگەڵ وڵاتانی کەنداو بەهێز بکات لە ژێر رۆشنایی گۆڕانە خێراکانی بارودۆخی نێودەوڵەتیدا.
پێشبینی دەکرێت وڵاتانی سعودیە، قەتەر و ئیمارات بە بەهای ملیاران دۆلار وەبەرهێنان لە ماوەی چوار ساڵی داهاتودا لە ئەمەریکا رابگەیەنن.
سەرۆک ترەمپ دوێنێ رایگەیاند، ئەگەر رۆژی پێنجشەممە گفتوگۆی باش لە نێوان وەفدی ئۆکراین و روسیا لە ئیستەنبوڵ ئەنجام بدرێت، ئەوا بە دوری نازانێت بچێتە تورکیا.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا دوپاتی کردۆتەوە کە ئەم سەردانە یەکەم گەشتی سەرۆک ترەمپە بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دوای دەستبەکاربونی لە پۆستی سەرۆکایەتی و ئاماژەی بەوەداوە کە ئەم گەشتە نیشاندەری گرنگی پەیوەندییەکانی ئەمەریکایە لەگەڵ هاوبەشەکانی لە ناوچەکەدا.
دۆناڵد ترەمپ ئێوارەی دوێنێ، 12ـی ئایاری 2025، واشنتۆنی بەجێهێشت و بە فڕۆکەی "ئەیر فۆرس وەن" بەرەو سعودیە بەڕێکەوت.