ئێران: تاوتوێی رێککەوتنێکی کاتی دەکەین کە لە ڤییەننا پێشنیار کراوە
کوردسات نیوز
١٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢
کوردسات نیوز
١٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢
ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز لە زاری سەرچاوەکانەوە بڵاویکردەوە، دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا بۆ بەشداریکردن لە دانوستانەکانی نێوان روسیا و ئۆکراین گەشت بۆ تورکیە ناکات.
لە نوێترین وتاریدا، کەمێک پێش ئێستا، ئەحمەد شەرع سەرۆکی سوریا دەستکەوتە دیپلۆماسییەکانی وڵاتەکەی خستەڕوو و رایگەیاند کە سوریا توانیویەتی گەمارۆکانی سەر وڵاتەکەی هەڵبگرێت.
گرنگترین بەشەکانی وتارەکەی سەرۆکی سوریا دەخەینەڕوو:
شەرع رایگەیاند: "گەلی سوریا لە مێژووی نوێیدا، بەهۆی رژێمی روخاوەوە، بە قۆناغێکی تراژیدیدا تێپەڕی، کە تێیدا خەڵک کوژران، ئاوارە بوون و لە بەندیخانە تاریکەکان ونکران، دەنگی ئازارەکان بەرز بوونەوە".
سەرۆکی سوریا ئاماژەی بەوەدا کە "تواناکانی دەوڵەت وێران کران و لەلایەن دز و بکوژەکانەوە تاڵان کران، سوریا بووە ژینگەیەکی دوورخەرەوە بۆ خەڵک و دراوسێکانی و ناوچەکە و جیهان، سوریا رەتکرایەوە و لە برا و رۆڵەکانی و دراوسێکانی دوورکەوتەوە".
سەرۆک شەرع جەختی لەوە کردەوە کە "لە شەش مانگی رابردوودا، پێشینەکانی چارەسەرمان دانا بۆ ئەو واقیعە تاڵەی کە سوریا تێیدا دەژیا و شەو و رۆژمان خستە سەر یەک. لە پاراستنی یەکێتی ناوخۆیی و ئاشتی کۆمەڵایەتی، سەپاندنی ئاسایش و قەدەغەکردنی چەک، تا پێکهێنانی حکومەت و لیژنەی هەڵبژاردن".
هەروەها ئاماژەی بەوەدا "راگەیاندنی دەستووری و بەستنی کۆنگرەی نیشتیمانی، هەڵوەشاندنەوەی یاسا توندوتیژەکان، ئازادکردنی بازاڕ، هەڵسەنگاندنی واقیعی دامەزراوەیی، دەستنیشانکردنی کەموکوڕی و رێگاکانی چارەسەرکردنی، هاوکات لەگەڵ هەموو ئەمانەدا گەشتە دیپلۆماسییەکان بۆ ناساندنی هەقیقەتی سوریای نوێ".
شەرع باسی لە سەردانەکانی دەرەوەی کرد و وتی: "سەردانی ریاز و شازادە محەمەد بن سەلمانم کرد کە بەڵێنی دا هەموو هەوڵێک بدات بۆ لابردنی گەمارۆکان لەسەر سوریا، پاشان سەردانی سەرۆک رەجەب تەیب ئەردۆغانم کرد کە لەگەڵ گەلی سوریا وەستا".
سەبارەت بە پەیوەندی لەگەڵ قەتەر، سەرۆکی سوریا وتی: "شێخ تەمیم بن حەمەد (میری قەتەر) سەردانی کردم کە لە ساتی ئازادبوونی سوریاوە بە هەڵوێستە مێژووییەکانی لەگەڵ گەلی سوریا لە تەنیشتمانەوە وەستابوو".
سەبارەت بە پەیوەندییەکانی لەگەڵ رۆژئاوا، سەرۆکی سوریا باسی لە "دیدارەکەی لەگەڵ سەرۆک ماکرۆن کرد کە زوو ئامادەیی نیشاندا بۆ هەڵگرتنی گەمارۆکان لەسەر سوریا، لەگەڵ گرنگترین وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا وەک ئەڵمانیا، ئیتاڵیا و ئیسپانیا، هەروەها بەریتانیاش خێرا گەمارۆکانی لەسەر سوریا هەڵگرت".
لە کۆتایی وتارەکەیدا، شەرع جەختی لەوە کردەوە کە "رێگا هێشتا درێژە لەبەردەممان، ئەمڕۆ کاری جدی دەستی پێکردووە و لەگەڵیدا ژیانەوەی سوریای مۆدێرن دەستی پێکردووە، با پێکەوە سوریا بەرەو پێشکەوتن و گەشەسەندن و زانست و کار بنیات بنێین".
سەرۆکی ئەمریکا لە میانەی گەشتەکەی بۆ کەنداو رایگەیاند کە هاوتا روسیەکەی ئامادەیە بۆ سەردانی تورکیا. هاوکات سەرۆکی
ئۆکراینیاش ئامادەیی خۆی دەربڕی بۆ "هەر جۆرە گفتوگۆیەک" بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕ.
لە میانەی گەشتەکەی بۆ کەنداو، دۆناڵد ترەمپ وتی: "پوتین دەیەوێت لەوێ ئامادە بێت، و رەنگە ئەمەش روو بدات".
سەرۆکی ئەمریکا لەبارەی پوتینەوە درێژەی بە قسەکانی دا و وتی: "نازانم ئایا ئامادە دەبێت یان نا. بەڵام دەزانم کە دەیەوێت من لەوێ بم. ئەمە ئەگەرێکە... من بیرم لێکردووەتەوە".
ترەمپ جەختی کردەوە کە وەزیری دەرەوەی ئەمریکا مارکۆ رۆبیۆ ستیڤ ویتکۆڤ و کیس کیلۆگ بە دڵنیاییەوە لە تورکیا ئامادە دەبن.
لە لایەکی دیکەوە، زیلینسکی ئەمڕۆ چوارشەممە رایگەیاند کە ئامادەیە بۆ "هەر جۆرە گفتوگۆیەک" بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕ لەگەڵ روسیا، و ئاماژەی بەوەش کرد کە بڕیار لەسەر "هەنگاوەکانی داهاتوو" دەدات دوای ئەوەی رون دەبێتەوە کێ نوێنەرایەتی مۆسکۆ دەکات لە گفتوگۆکانی رۆژی پێنجشەممە لە ئیستەنبوڵ.
زیلینسکی وتیشی: "چاوەڕێ دەکەم بزانم کێ لە لایەن روسیاوە ئامادە دەبێت. دوای ئەوە، بڕیار دەدەم لەسەر ئەو هەنگاوانەی کە ئۆکراین دەیاننێت"، هەروەها وتیشی کیێڤ "ئامادەیە بۆ هەر جۆرە گفتوگۆیەک و ترسمان لە کۆبوونەوەکان نییە".
بڕیارە گفتوگۆکان سەبارەت بە کۆتایی هێنانی شەڕ لە ئۆکراین رۆژی پێنجشەممە لە تورکیا بەڕێوەبچێت. بەڵام لە چەند رۆژی رابردوودا پرسیاری ئەوەی کە کێ لەسەر مێزی گفتوگۆکان دادەنیشێت دوبارە گومانی خستەوە سەر گفتوگۆکان و کرملینیش تا ئێستا بە دڵنیایی ئاماژەی بە ئامادەبوونی پوتن نەکردووە.
پوتین خۆی پێشنیاری ئەنجامدانی کۆبوونەوەکەی کردبوو، بەڵام ئاشکرای نەکردووە ئایا خۆی ئامادەی ئەم کۆبوونەوەیە دەبێت یان نا.