سەرۆکی ئەمریکا لە میانەی گەشتەکەی بۆ کەنداو رایگەیاند کە هاوتا روسیەکەی ئامادەیە بۆ سەردانی تورکیا. هاوکات سەرۆکی
ئۆکراینیاش ئامادەیی خۆی دەربڕی بۆ "هەر جۆرە گفتوگۆیەک" بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕ.

لە میانەی گەشتەکەی بۆ کەنداو، دۆناڵد ترەمپ وتی: "پوتین دەیەوێت لەوێ ئامادە بێت، و رەنگە ئەمەش روو بدات".

سەرۆکی ئەمریکا لەبارەی پوتینەوە درێژەی بە قسەکانی دا و وتی: "نازانم ئایا ئامادە دەبێت یان نا. بەڵام دەزانم کە دەیەوێت من لەوێ بم. ئەمە ئەگەرێکە... من بیرم لێکردووەتەوە".

ترەمپ جەختی کردەوە کە وەزیری دەرەوەی ئەمریکا مارکۆ رۆبیۆ ستیڤ ویتکۆڤ و کیس کیلۆگ بە دڵنیاییەوە لە تورکیا ئامادە دەبن.

لە لایەکی دیکەوە، زیلینسکی ئەمڕۆ چوارشەممە رایگەیاند کە ئامادەیە بۆ "هەر جۆرە گفتوگۆیەک" بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕ لەگەڵ روسیا، و ئاماژەی بەوەش کرد کە بڕیار لەسەر "هەنگاوەکانی داهاتوو" دەدات دوای ئەوەی رون دەبێتەوە کێ نوێنەرایەتی مۆسکۆ دەکات لە گفتوگۆکانی رۆژی پێنجشەممە لە ئیستەنبوڵ.

زیلینسکی وتیشی: "چاوەڕێ دەکەم بزانم کێ لە لایەن روسیاوە ئامادە دەبێت. دوای ئەوە، بڕیار دەدەم لەسەر ئەو هەنگاوانەی کە ئۆکراین دەیاننێت"، هەروەها وتیشی کیێڤ "ئامادەیە بۆ هەر جۆرە گفتوگۆیەک و ترسمان لە کۆبوونەوەکان نییە".

بڕیارە گفتوگۆکان سەبارەت بە کۆتایی هێنانی شەڕ لە ئۆکراین رۆژی پێنجشەممە لە تورکیا بەڕێوەبچێت. بەڵام لە چەند رۆژی رابردوودا پرسیاری ئەوەی کە کێ لەسەر مێزی گفتوگۆکان دادەنیشێت دوبارە گومانی خستەوە سەر گفتوگۆکان و کرملینیش تا ئێستا بە دڵنیایی ئاماژەی بە ئامادەبوونی پوتن نەکردووە.

پوتین خۆی پێشنیاری ئەنجامدانی کۆبوونەوەکەی کردبوو، بەڵام ئاشکرای نەکردووە ئایا خۆی ئامادەی ئەم کۆبوونەوەیە دەبێت یان نا.

بنیامین نەتەنیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل ئەمڕۆ چوارشەممە بە توندی هێرشی کردە سەر ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆكی فڕەنسا، لە دوای ئەوەی سەرۆکی فڕەنسا رەخنەی لە سیاسەتەکانی ئیسرائیل گرت لە کەرتی غەززە.

نەتەنیاهۆ لە لێدوانێکدا وتی: "ماکرۆن هەڵیبژاردوە کە لەگەڵ رێكخراوێكی تیرۆریستی بکوژدا بوەستێت و پڕوپاگەندەی درۆ دوبارە بکاتەوە و تۆمەتی خوێناوی لە دژی ئیسرائیل دروست بکات".

هەروەها نەتەنیاهۆ رەتیکردەوە کە خەڵکی غەززە برسی بکات و گوتی: "لەبری ئەوەی پشتیوانی لە ئۆردوگای دیموكراسی رۆژئاوا بکات، داوای ئەوە دەکات کە ئێمە خۆمان رادەست بکەین و پاداشتی تیرۆر بدەینەوە".

ئەم لێدوانانەی نەتەنیاهۆ دوای ئەوە هات کە ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆكی فڕەنسا رۆژی سێشەممە رێگریکردن لە گەیاندنی یارمەتییەکان بۆ کەرتی غەززە لەلایەن بنیامین نەتەنیاهۆوە بە "شەرمەزارکەر" وەسف کرد.

ماکرۆن لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: "ئەوەی حکومەتی بنیامین نەتەنیاهۆ لە غەززە دەیکات قبوڵ نەکراو و جێگەی شەرمەزارییە"، جەختیشیكردەوە کە ئەوەی لە کەرتی غەززە رودەدات کارەساتێکی مرۆیی قبوڵنەکراو و ترسناکە و دەبێت رابگیرێت.

لە لایەکی ترەوە، کابینەی ئاسایشی ئیسرائیل پلانێکی بۆ فراوانکردنی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان لە کەرتی غەززە پەسەند کرد، کە لەنێو شتەکانی دیکەدا "داگیرکردنی کەرتی غەززە و مانەوە لەوێ" لەخۆدەگرێت.

نەتەوە یەکگرتوەکان پلانێکی ئیسرائیلی بۆ رێکخستنی هاتنی یارمەتییەکان بۆ غەززە رەتکردەوە و بە پێشێلکردنی بنەماکانی کردەوەی مرۆیی و بێلایەنی و سەربەخۆیی زانی.

رێکخراوە نێودەوڵەتییەکە هەروەها رایگەیاندوە کە ئیسرائیل بە شێوەیەکی سیستماتیکی رێگری لە یارمەتییەکان دەکات، ئەمەش وایکردوە کە نەتوانرێت فریاگوزاری بگەیەنێتە ناوچەی جەنگ. داوای کردنەوەی هەمیشەیی دەروازەکان بۆ یارمەتییەکان و رێزگرتن لە یاسای مرۆیی و کۆتاییهێنان بە گەمارۆکە دەکات بۆ رزگارکردنی گیانی خەڵکی سڤیل لە غەززە.

دوای کۆبوونەوەی سەرۆکی هەردوو وڵات و ئیمزاکردنی رێککەوتنێکی مێژووی لە نێوان هەردولادا، کۆشکی سپی رایگەیاند؛ ئەمریکا، رێککەوتنێکی مێژووی ئیمزاکرد.

میر تەمیم دوای رێوڕەسمی ئیمزاکردنی رێککەوتنەکە لەگەڵ دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا، وتی: "لە کۆبوونەوەیەکی تایبەتمەند دا گفتوگۆمان لەسەر پەیوەندییە دووقۆڵییەکان و بارودۆخی ناوچەکە و جیهانکرد."

لای خۆیەوە، ترەمپ رایگەیاند: "دوو کاتژمێرمان بەسەر برد لە گفتوگۆکردن لەسەر پرسەکانی جیهان، لەوانە روسیا و ئۆکراین و هەروەها دۆسیەی ئێرانیشمان تاوتوێ کرد."

سەبارەت بە رێککەوتننامە ئیمزاکراوەکانی نێوانیشمان، ترەمپ ئاماژەی بەوە کرد کە "کۆمپانیای بۆینگ گەورەترین فرۆشتنی لە مێژووی خۆیدا بەدەست هێناوە و ژمارەی گشتی دەگاتە 160 فڕۆکە."

ترەمپ سوپاسی شێخ تەمیمی کرد و "دۆستایەتیەکەیانی بە دێرین"، و وتیشی: "شانازییەکی گەورەیە کە لێرەم، لەم شوێنە جوانەدا."

لە میانی کۆبوونەوەیەکدا، پێش ئیمزاکردنی رێککەوتننامە هاوبەشەکان، میر تەمیم بە ترەمپی گوت: "هەموومان دەمانەوێت ئاشتی لە ناوچەکەدا بەرقەرار بێت و هیوادارین ئەمجارە ئەوە بێتە دی."

سەرۆکی قەتەر وتیشی: "دەزانم تۆ پیاوی ئاشتیت و دەتەوێت ئاشتی لە ناوچەکەدا بێتە ئاراوە"، ئاماژەشی بەوە کرد کە دەوحە و واشنتۆن دەتوانن بەردەوام بن لە کارکردن پێکەوە بۆ بەرقەرارکردنی ئاشتی.

لە بەرامبەردا، ترەمپ بە میر تەمیمی وت: "ئێمە یەکترمان خۆش ویستووە و پێکەوە کارمان کردووە لە بەرزترین ئاستدا بۆ بەرقەرارکردنی ئاشتی لەم ناوچەیەدا و لە سەرانسەری جیهاندا."

ترەمپ وتیشی: "ئێوە یارمەتیمان دەدەن بۆ بەرقەرارکردنی ئاشتی لە چەندین ناوچەدا وەک روسیا و ئۆکراین و پێشکەوتن لەم دۆسیەیەدا دەبینین".

بڕیارە ترەمپ سبەی بەرەو ئیمارات بڕوات و ئەوەش دواهەمین وێستگەی گەشتەکەی دەبێت.

ئاژانسی هەواڵی قەتەر "قنا" رایگەیاند کە سەردانی ترەمپ دووەم سەردانی سەرۆکێکی ئەمریکایە بۆ دەوڵەتی قەتەر دوای سەردانی جۆرج دەبلیو بوشی سەرۆکی پێشووی ئەمریکا لە ساڵی 2003.