بڕیار لەسەر دامەزراندنی سێ یەکەمەکانی زانکۆ و پەیمانگەکان درا
کوردسات نیوز
٢٠ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢
بەپێی نوسراوەکەش دەرچووە یەکەمەکان ژمارەیان ھەزار و ٦٨٥ کەسە و لەسەر میلاکی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی وەزارەتەکانی تر دابەش دەکرێن.
نوێترین هەواڵەکان
زەوی بە خێراییەکی پێوانەیی دەخولێتەوە و زانایان هۆشداری لە "کۆتاییەکی کارەساتبار" دەدەن.
زانایان هۆشداری دەدەن لەوەی کە خولانەوەی زەوی ئەمڕۆ سێشەممە خێراییەکی نائاسایی بەخۆیەوە دەبینێت، ئەمەش وا دەکات یەکێک لە کورتترین رۆژەکانی مێژوو تۆمار بکرێت.
بە وتەی شارەزایان، ئەم گۆڕانکارییە بچووکە بەهۆی هێزەکانی کێشکردنی مانگەوە روودەدات کە وادەکات هەسارەکە خێراتر بخولێتە24 کاتژمێرە.
هەرچەندە مرۆڤ هەست بەم گۆڕانکارییە ناکات، بەڵام زانایان ئاماژە بەوە دەکەن کە بەردەوامبوونی خێرابوونی خولانەوەی زەوی لەوانەیە لە داهاتوویەکی دووردا دەرەنجامی کارەساتباری لێبکەوێتەوە.
مەترسیی نوقمبوونی شارەکان لە داهاتوودا
زانایان روونی دەکەنەوە کە خێرابوونی خولانەوەی زەوی هێزی دەرکردنی ناوەندی (قوة الطرد المركزي) زیاد دەکات، ئەمەش دەبێتە هۆی پاڵنانی ئاوی زەریاکان لە جەمسەرەکانەوە بەرەو هێڵی کەمەرەیی.
زیادبوونێکی کەم لە خێرایی خولانەوەی زەویدا، تەنانەت ئەگەر تەنها یەک میل لە کاتژمێرێکدا بێت، دەکرێت ببێتە هۆی بەرزبوونەوەی ئاستی ئاو بە چەند ئینجێک لە ناوچە کەمەرەییەکان. ئەمەش مەترسیی نوقمبوونی ئەو شارە کەنارییە نزمانە زیاد دەکات کە لە بنەڕەتدا رووبەڕووی هەڕەشەی بەرزبوونەوەی ئاستی دەریاکان بوونەتەوە.
لە سیناریۆی خراپتردا، ئەگەر خێرایی خولانەوەی زەوی بە بڕی 100 میل لە کاتژمێرێکدا زیاد بکات، ئەوا بەشێکی بەرفراوانی ناوچە کەمەرەییەکان بەهۆی رژانی ئاوی جەمسەرەکانەوە بەرەو باشوور بە تەواوی ژێرئاو دەکەون.
رۆژهەڵاتی ناوەڕاست١ سەعات لەمەوبەر
دەم پارتی راگەیەندراوێکی لەسەر کۆمسیۆنی ئاشتی لە تورکیا بڵاوکردەوە
لە راگەیەندراوەکەی دەم پارتی دا هاتووە؛ ئەنجامدانی یەکەم کۆبوونەوەی ئەو کۆمیسیۆنەی کە لە پەرلەمانی تورکیا پێکهێنراوە و کار لەسەر چارەسەری دیموکراتیانەی پرسی کورد دەکات، وەک هەنگاوێکی گرنگ لە چوارچێوەی تێکۆشانی چەندین دەیەی گەلاندا بۆ دادپەروەری، یەکسانی، دیموکراسی و ئاشتی دەیبینین.
ئاماژە بەوەشدراوە؛ جەخت لەوە دەکەینەوە کە پێویستە کارەکانی کۆمیسیۆنەکە بە پشتبەستن بە ئیرادەی چارەسەری دیموکراتیانە و زەمینەی دانوستان و دیالۆگ بەڕێوەبچێت.
دەم پارتی روونی کردووەتەوە؛ داواکاری ئاشتی، ئیرادەی هاوبەشی گەلانە. ئێمە سوورین لەسەر پێشکەشکردنی پشتیوانی لە هەموو ئاستێکدا بۆ گەشەپێدانی ئەم ئیرادەیە.
کۆمسیۆنی ئاشتی لە 51 ئەندام پێکدێت، بەڵام تائێستا لایەنەکان 48 کاندیدیان پێشکەشکردووە، بڕیارەکانی کۆمسیۆنیش بە زۆرینەی سێ لەسەر پێنجی دەنگی ئەنجامەکانی دەردەکرێن و نابێت سەرۆکی کۆمسیۆنەکەش دەنگ لەسەر بڕیارەکان بدات.
ئەمڕۆ ئەو کۆمسیۆنە یەکەم کۆبوونەوەی خۆی بە سەرۆکایەتی سەرۆکی پەرلەمان ئەنجامدا و لە کۆبوونەوەکەدا، نوعمان کورتوڵمووش سەرۆکی پەرلەمانی تورکیا رایگەیاند؛ ''لە مێژووی گەلەکان هەندێک سات هەن، نەک تەنیا ئەو رۆژە و ئەو ساتە، بەڵکو ئاراستەی ئایندەی ئەو گەلانەش دیاری دەکات؛ ئەمڕۆش یەکێکە لەو رۆژانە''.
بەڕێوەبەرایەتیی هاتووچۆی سلێمانی ئەو دەنگۆیانە رەتدەکاتەوە کە گوایە شۆفێران بەهۆی "سەرخستنی قەرەج"ەوە سزادراون و رایدەگەیەنێت، ئەو پسوڵەیەی لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا بڵاوکراوەتەوە ساختەیە و هیچ سەرپێچییەک بەو ناوەوە لە یاساکانی هاتووچۆدا بوونی نییە.
لە روونکردنەوەیەکدا کە ئەمڕۆ سێشەممە بڵاویکردووەتەوە، هاتووچۆی سلێمانی رایگەیاندووە، ئەو پسوڵەی سزایەی کە وێنەکەی لە بەشێکی زۆری پەیج و ئەکاونتەکاندا بڵاوکراوەتەوە و تێیدا هاتووە شۆفێرێک بەهۆی سەرپێچی "سەرخستنی قەرەج"ەوە سزا دراوە، "تەواو ناڕاستە و دوور و نزیک پەیوەندی بە بەڕێوەبەرایەتییەکەیانەوە نییە."
هاتووچۆی سلێمانی جەختیشیکردووەتەوە کە پسوڵەکە دروستکراو و "فەیکە" و لەناو سەرجەم یاسا و رێنماییەکانی هاتووچۆی هەرێمی کوردستاندا، هیچ جۆرە سەرپێچییەک لەژێر ناونیشانی "سەرخستنی قەرەج لە سوارڕەودا" بوونی نییە.