رێککەوتنە، کە مانگی رابردوو لە کاتی سەردانی ئیمانوێل ماکرۆن بۆ بەریتانیا راگەیەندرا، رێگە بە ناردنەوەی هەندێک لەو کەسانە دەدات کە لە رێگەی کەناڵی ئینگلیزییەوە پەڕیونەتەوە بۆ فەرەنسا، لە بەرامبەر وەرگرتنی هەندێک پەنابەری تر کە پەیوەندییان بە بەریتانیاوە هەیە.

رێککەوتنەکەی نێوان کیر ستارمەر، سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا و ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا بۆ کاروباری کۆچبەران ئەمڕۆ، سێشەممە، چووە بواری جێبەجێکردنەوە و بڕیارە تا کۆتایی ئەم هەفتەیە دەست بە دەستبەسەرکردنی کۆچبەران بکرێت.

پلانی تاقیکاری "یەک بە یەک" - کە رێگە بە بەریتانیا دەدات هەندێک لەو کەسانەی کەناڵەکەیان بەزاندووە بنێرێتەوە بۆ فەرەنسا لە بەرامبەر وەرگرتنی ئەو پەنابەرانەی پەیوەندییان بە بەریتانیاوە هەیە - هەفتەی رابردوو ئیمزا کرا و ئێستا لەلایەن کۆمیسیۆنی ئەوروپاوە پەسەند کراوە.

ئیڤێت کوپەر، وەزیری ناوخۆی بەریتانیا، بە "سکای نیوز"ی راگەیاند کە ئەم پلانە بۆ ئەو کەسانەیە کە تازە دەگەن، نەک ئەوانەی پێشتر لێرەن، و "دەستبەجێ لە کاتی گەیشتندا دەستبەسەر دەکرێن".

ناوبراو ئامادەنەبوو ژمارەی ئەو کەسانە ئاشکرا بکات کە لە کۆتاییدا دەنێردرێنەوە، بە بیانووی ئەوەی ئەمە زانیاریی کارپێکردن دەداتە گروپەکانی قاچاخچێتی مرۆڤ و وایان لێدەکات کار لەسەر ئەو ژمارانە بکەن.

ڕاپۆرتەکان باس لەوە دەکەن کە بەپێی پلانەکە هەفتانە تەنها 50 کەس دەگەڕێندرێنەوە بۆ فەرەنسا.

لە بەرامبەر گەڕاندنەوەی ئەو کەسانەدا، هەمان ژمارە دەتوانن لە رێگەیەکی یاسایی نوێوە بێنە بەریتانیا، بە مەرجێک پێشتر هەوڵی پەڕینەوەیان نەدابێت و بە وردی پشکنینی بەڵگەنامە و ئەمنییان بۆ بکرێت.

کوپەر، جەختی لەوە کردەوە کە ئەمە پلانێکی تاقیکارییە و وتی، ژمارەکان "بە کەمی دەست پێدەکەن و وردە وردە زیاد دەکەن."

هەروەها وتی: "بەشێک لەوەی ئێمە لێرە دەیکەین، تاقیکردنەوەی چەمکەکەیە... بنەماکە ئەوە دەڵێت، راشکاوانە، ئەگەر تۆ بە بەلەمێکی بچووکەوە بگەیتە ئێرە، تۆ هەزاران پاوەندت داوە بە قاچاخچییەکی تاوانبار، لە راستیدا، دەبێت بگەڕێندرێیتەوە... و ئێمە دەبێت ئەوانە وەربگرین کە بە شێوەیەکی یاسایی داواکارییان پێشکەش کردووە و پشکنینی ئەمنییان بۆ کراوە."

ئەمە لە کاتێکدایە کە ساڵی 2025 لە رێگادایە ببێتە ساڵێکی ریکۆردی بۆ پەڕینەوەکان. بەپێی شیکارییەکانی ئاژانسی هەواڵی PA بۆ ئامارەکانی وەزارەتی ناوخۆ، نزیکەی 25,436 کەس ئەمساڵ ئەو گەشتەیان ئەنجامداوە، کە 49% بەرزترە لە هەمان کات لە ساڵی2024.

رۆب پاوڵ، پەیامنێری سیاسیی سکای نیوز، رایگەیاند لە کاتێکدا ئەمە "سەرکەوتنێکی سیاسییە" بۆ حکومەت، بەڵام دەبێت لە کۆتاییدا ژمارەکان "زۆر بەرزتر" بن لە 50 کەس لە هەفتەیەکدا ئەگەر بمانەوێت وەک هۆکارێکی رێگریکردن کاربکات.

پاوڵ وتی: "رێژەی تێکڕای پەڕینەوە نزیکەی 800 کەسە لە هەفتەیەکدا، بۆیە پێویستە ئەم ژمارەیە بە رێژەیەکی بەرچاو بەرزبکرێتەوە بۆ ئەوەی ئەو پەیامە بگاتە ئەو کەسانەی هەوڵی ئەو پەڕینەوەیە دەدەن."

ئامانج ئەوەیە کە پەنابەران وا تێبگەن کە "مەترسیی گەڕانەوە بۆ فەرەنسا ئەوەندە گەورەیە کە شایەنی ئەوە نییە پارەکانیان بدەن بە قاچاخچییەکان" بۆ ئەنجامدانی ئەو پەڕینەوەیە.

 

ئیلیزاڤێتا کریڤۆنۆغی، کە دەگوترێت کچی ڤلادیمیر پوتنی سەرۆکی روسیایە، بە ئاشکرا باسی 'پیاوێک'ی کرد کە ژیانی 'وێران' کردووە و 'ژیانی ملیۆنەها کەس'ی لەناوبردووە. هەرچەندە ناوی کەسی نەهێنا، بەڵام راپۆرتە میدیاییەکان دەڵێن، مەبەستی لە سەرۆکی کرملن بووە.

بەگوێرەی ڕۆژنامەی 'بیڵد'ی ئەڵمانی، ئەو خانمە تەمەن 22 ساڵە لە زنجیرەیەک پۆستدا لە تێلیگرام نووسیویەتی: "قورسە کە بتوانم جارێکیتر روخسارم بە جیهان نیشان بدەمەوە. ئەمە بیرم دەخاتەوە کە من کێم و کێ ژیانی منی وێران کرد."

کریڤۆنۆغی پێشتر بەردەوام لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا باسی فڕۆکەی تایبەت و یانە شەوانە سەرنجڕاکێشەکانی دەکرد، بەڵام ئەکاونتەکەی لە دەوروبەری کاتی توندبوونەوەی گرژییەکانی نێوان روسیا و ئۆکراین لە ساڵی 2022دا دیارنەما.

کریڤۆنۆغی کێیە؟

کریڤۆنۆغی، لەدایکبووی ساڵی 2003ی سانت پترسبۆرگە و دەنگۆی ئەوە هەیە کە کچی پوتن و پاککەرەوەی پێشووی، سڤێتلانا کریڤۆنۆغی بێت.

لە ساڵی 2020دا، میدیایەکی سەربەخۆ بە ناوی 'پڕۆێکت' بانگەشەی ئەوەی کرد کە 'کچە نهێنییەکەی' سەرۆکی روسیای دۆزیوەتەوە دوای لێکۆڵینەوە لە سامانی سڤێتلانا کریڤۆنۆغی کە ملیۆنێرێکی رووسییە. هەروەها راپۆرتەکان ئاماژەیان بەوەدا کە ئەو سامانەی بەهۆی پەیوەندییەکی سۆزدارییەوە لەگەڵ سەرکردەیەکی روسیادا بەدەستهێناوە.

راپۆرتەکەی 'پڕۆێکت' بانگەشەی ئەوەشی کرد کە کچەکەی سڤێتلانا 'لێکچوونێکی سەرسوڕهێنەری' لەگەڵ پوتندا هەیە. دواتر کچەکە بە ناوی 'لویزە ڕۆزۆڤا' ناسێنرا. ئەو لە دوای دەستپێکردنی جەنگی روسیا و ئۆکراینیاوە کەمترین دەرکەوتنی هەبووە.

لە بەرانبەردا کرملن ئەو دەنگۆیانەی رەتکردەوە و بە 'بێ بنەما و ناباوەڕپێکراو' ناوی بردن.

ژیانی کریڤۆنۆغی لە پاریس

لەوەتەی ئەمساڵ، هونەرمەندی روسی ناستیا ڕۆدیۆنۆڤا بانگەشەی ئەوەی کردووە کە کریڤۆنۆغی وەک بەڕێوەبەر لە دوو گەلەری هونەری لە پاریس کاردەکات کە بە پیشاندانی هونەری دژە جەنگ ناسراون.

لە ناسنامەی لەدایکبوونی ڕۆزۆڤادا ناوی باوکی نەنووسراوە، بەڵام ناوی باوکایەتییەکەی 'ڤلادیمیرۆڤنا'یە، کە بەپێی رۆژنامەی نیویۆرک پۆست، ئاماژەیە بۆ پەیوەندییەک بە پوتنەوە. هەروەها ناوی خوازراوی 'ڕودنۆڤا'ش دەگوترێت پەیوەندی بە ئۆلێگ رودنۆڤەوە هەیە، کە هاوڕێیەکی نزیکی پوتن بوو و لە ساڵی 2015 کۆچی دوایی کرد.

لە چاوپێکەوتنێکی دەنگیدا لە ساڵی 2021، ڕۆزۆڤا نە لێکچوونی لەگەڵ پوتندا پشتڕاستکردەوە و نە رەتیشیکردەوە، وتیشی کە زۆر کەس سیماکانیان لە یەکتر دەچێت. باسی لەوە کرد کە لە 'قۆقز'ێکدا دەژی، خۆی لە هەواڵەکان بەدوور دەگرێت و تەرکیزی لەسەر مۆدە و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانیەتی.

لە ساڵی 2023دا، بەریتانیا سزای بەسەر سڤێتلانا کریڤۆنۆغیدا سەپاند و وەک 'پشکدارێک لە بانکی رۆسیا و گروپی میدیای نیشتمانی' ناساندی، کە 'بەردەوام بانگەشە بۆ هێرشی روسیا بۆ سەر ئۆکراین دەکەن'.

 

بڕیارە رۆژی سێشەممە، ئەنجومەنی ئاسایشی ئیسرائیل کۆببێتەوە بۆ پەسەندکردنی پلانێک کە ئامانج لێی کۆنترۆڵکردنی تەواوەتی کەرتی غەززە و ئەنجامدانی ئۆپراسیۆنی سەربازییە لە ناوچە نوێیەکاندا.

بەگوێرەی راپۆرتە میدیاییەکانی ئیسرائیل، بڕیارە رۆژی سێشەممە ئەنجومەنی ئاسایشی ئەو وڵاتە کۆببێتەوە بۆ تاوتوێکردنی هەنگاوەکانی داهاتوو لە جەنگی نزیکەی دوو ساڵەی لەگەڵ بزووتنەوەی حەماس لە کەرتی غەززەدا، کە ئەگەری کۆنترۆڵکردنی تەواوەتی ناوچەکە و ئۆپراسیۆنی سەربازی لەو ناوچانەدا لەخۆدەگرێت کە تا ئێستا لێی بەدوور بوون.

عەمیت سیگال، شرۆڤەکاری کەناڵی 12ـی ئیسرائیل کە پڕبینەرترین کەناڵی هەواڵییە لەو وڵاتە، لە زاری سەرچاوەیەک لە نووسینگەی بنیامین ناتانیاهۆی سەرۆک وەزیرانەوە گواستییەوە و رایگەیاند: "بڕیارەکە دراوە... ئێمە دەچین بۆ داگیرکردنی کەرتی غەززە."

هەمان سەرچاوە وتیشی: "حەماس بەبێ خۆبەدەستەوەدانی تەواوەتی بارمتەکان ئازاد ناکات، ئەگەر ئێستا کار نەکەین بارمتەکان لە برساندا دەمرن و غەززەش لەژێر کۆنترۆڵی حەماسدا دەمێنێتەوە."

سیگال لە زاری بەرپرسەکەوە ئەوەشی وت: "ئیسرائیل بۆ ماوەی چەندین مانگ لەسەر دووڕیانێک بوو، با راشکاوانە بڵێین، نە سەرکەوتنی بەدەستدەهێنا و نە بارمتەکانیشی وەردەگرتەوە. دەسەڵات بۆ رێککەوتن فراوان بوو، بەڵام نەگەیشتینە رێککەوتن، بۆیە بەرەو داگیرکاری دەچین."

ئەم راپۆرتانە لەبارەی فراوانکردنی ئۆپراسیۆنی سەربازی لە غەززە لە کاتێکدایە کە دانوستانەکانی ئاگربەست بە نێوەندگیری لە نێوان ئیسرائیل و حەماسدا ئەم هەفتەیە شکستیان هێناوە، ئەمەش سەرەڕای دڵنیاییەکانی ستیڤ ویتکۆف، نێردەی ئەمریکا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە لە کۆتایی هەفتەدا سەردانی ئیسرائیلی کردبوو و رایگەیاندبوو کە کار لەسەر پلانێک دەکات بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ.

هەروەها ئەم پێشهاتە دوای ئەوە دێت کە حەماس، کە لە7ی ئۆکتۆبەری 2023هێرشە بەرفراوانەکەی بۆ سەر ئیسرائیل دەستپێکرد، بە بڵاوکردنەوەی ڤیدیۆی پڕوپاگەندەیی بارمتە لاوازبووەکان خەڵکی ئیسرائیلی تووشی شۆک کرد.

هاوکات، فشاری نێودەوڵەتی لەسەر ئیسرائیل بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ لە هەفتەکانی رابردوودا زیادی کردووە، لەگەڵ ئەو تۆمەتانەی کە سیاسەتی گەیاندنی هاوکارییەکانی ئیسرائیل دەبێتە هۆی برسێتی لە غەززە.

لەناوخۆی ئیسرائیلیشدا فشارەکان بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ و گەڕاندنەوەی نزیکەی 50 بارمتە، چ بە زیندوویی و چ بە مردوویی، کە هێشتا لە غەززەن، زیادی کردووە و سەرکردایەتی وڵاتەکەش دابەش بووە لەسەر باشترین رێگا بۆ بەدیهێنانی ئەم ئامانجە.

هەندێک لە وەزیرەکانی حکومەتی ناتانیاهۆ، وەک بتزالئێل سمۆتریچی وەزیری دارایی و ئیتامار بن گڤیری وەزیری ئاسایشی نیشتمانی، فشاردەکەن بۆ داگیرکردنەوەی غەززە و دروستکردنەوەی ئەو نیشینگە جوولەکانەی کە 20 ساڵ لەمەوبەر چۆڵکران. بەڵام سوپای ئیسرائیل دژی ئەو پلانەیە و بەپێی راپۆرتە میدیاییەکان، چاوەڕوان دەکرێت لە کۆبوونەوەی رۆژی سێشەممەی ئەنجومەنی وەزیراندا چەند بەدیلێکی تر پێشکەش بکات.