وڵاتانی عەرەبی نیگەرانی خۆیان لە هێرشەکانی ئەمریکا بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران دەربڕی و داوای کەمکردنەوەی هێرشەکانییان کرد.

 

سعودیە

وەزارەتی دەرەوەی سعودیە لە راگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، شانشینی سعودیە بە نیگەرانییەکی زۆرەوە بەدواداچوون بۆ پێشهاتەکانی کۆماری ئیسلامیی ئێران دەکات.

سعودیە ئیدانەیی پێشێلکردنی سەروەری تارانی کرد و داوای دان بەخۆداگرتن، ئارامگرتن و دوورکەوتنەوە لە پەرەسەندنی زیاتری ئاڵۆزییەکان کرد.

 

ئیمارات

ئیمارات داوای دەستبەجێی کۆتاییهێنان بە پەرەسەندنەکان بۆ دوورکەوتنەوە لە کاردانەوەی مەترسیدار بۆ ئاستە نوێیەکانی ناسەقامگیری کرد و نیگەرانی خۆی زیادبوونی گرژییەکان دەربڕی.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەمە هەڕەشەی فراوانکردنی بازنەی شەڕەکە دەکات و پێشێلکارییەکی جددی یاسای نێودەوڵەتی پێکدەهێنێت، کە بەکارهێنانی هێز و پێشێلکردنی سەروەری نیشتمانیی دەوڵەتان و مافی رەوای ئەوان بۆ پەرەپێدانی بەرنامە ئەتۆمییەکانیان بۆ بەکارهێنانی ئاشتیانە قەدەغە دەکات.

 

قەتەر

هاوکات قەتەریش نیگەرانی خۆی لە هێرشەکانی ئەمریکا دەربڕی و هۆشداریشیدا لە "کاردانەوەی کارەساتبار"ی هەڵکشانی ئێستا لە ئاستی ناوچەیی و جیهانیدا.

لە راگەیەنراوێکدا وەزارەتی دەرەوەی قەتەر هۆشداریدا لەوەی ئەو گرژییە مەترسیدارەی ئێستا لە ناوچەکەدا بەدی دەکرێت، کاردانەوەی کارەساتبار لەسەر ئاستی ناوچەیی و نێودەوڵەتی بەدوای خۆیدا دەهێنێت.

 

عوممان

عوممان، ناوبژیوانی سەرەکی دانوستانە ئەتۆمییەکانی نێوان ئەمریکا و ئێران، ئیدانەی هێرشەکانی کرد و داوا دەکات کە "دەستبەجێ و هەمەلایەنە" هێرشەکان کەمبکرێتەوە.

وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عومان رایگەیاند، عوممان ئیدانەی ئەم دەستدرێژییە نایاساییە دەکات و داوای بانگەوازی هەمەلایەنە دەکەین بۆ راگرتنی توندوتیژی.

 

بەحرەین

وەزارەتی دەرەوەی بەحرەین دووپاتی کردەوە، بەحرەین لە نزیکەوە چاودێری پێشهاتەکانی ناوچەکە دەکات و داوای هەوڵی هاوبەشی ناوچەیی و نێودەوڵەتی دەکات بۆ راگرتنی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان.

وەزارەتی دەرەوەی بەحرەین خوازیاری ده ستپێکردنەوەی خێرای دانوستانەکانی نێوان ئەمریکا و ئێرانە، بۆ چارەسەرکردنی ئەو قەیرانەی ئێستا، له رێگه ی دیپلۆماسی و ئاشتیانەوە.

 

عیراق

هەروەها عیراق ئیدانەی هێرشەکانی ئەمریکای بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران کرد و هۆشداریشی دا کە ئەو هەڵکشانە، مەترسییەکی جددی بۆ سەر ئاسایش و ئاشتی لە ناوچەکەدا دروست دەکات و سەقامگیریی ناوچەکە دەخاتە بەردەم مەترسییە گەورەکان.

 

میسر

لەلای خۆشیەوە میسر ئیدانەی هێرشەکانی کرد و هۆشدارییدا لە دەرئەنجامە جدییەکان مەترسی بۆ ئاسایشی ناوچەکە و جیهان دروست دەکات.

 

لوبنان

جۆزێف عەون، سەرۆکی لوبنان داوای لە هەردوولا کرد بۆ گەڕاندنەوەی سەقامگیری گفتوگۆ و دانوستانەکان دەستپێبکەنەوە.

دواجار ئەمریكا هێرشێكی گەورەی كردە سەر دامەزراوە ئەتۆمییەكانی ئێران ئەویش بە كەڵك وەرگرتن لە گرانبەهاترین مووشەك و فڕۆكەی جەنگی خۆی.

ئەمریكا فڕۆكەی بی توو كە بەتارمایی دەناسرێت، لەگەڵ دوو جۆر مووشەك كە بانكەر باستەر و تۆماهۆك بوون، لە هێرشەكەی نەتەنز و بوشەهر و فۆردۆدا بەكاریهێنان.

بەرەبەیانی رۆژی یەكشەممە، هێزی ئاسمانی ئەمریكا، لەڕێی زیاتر لە 100 فڕۆكەی سەربازییەوە كە لەنێویاندا دوو فڕۆكەی جۆری بی توو هەبوو، دامەزراوەی ئەتۆمی فۆردۆیان كردە ئامانج، هەریەك لە دامەزراوەی نەتەنز و بوشەریش لە دووری 640 كیلۆمەترەوە بە مووشەكی تۆماهوك كرانە ئامانج كە دەوترێ لە دەریای عەرەبەوە لەڕێی ژێردەریاییەوە هەڵدراون.
وێستگەی فۆردۆ كە بە بناغەی بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران دادەنرێت و بەوتەی بەرگی ئەمریكا، بە تەواوی لەناوچووە، سەرۆكی ئەمریكاش دوای هێرشەكە ئەم زانیاریانەی پشتڕاستكردبویەوە.

مووشەكی توماهۆك كە بە زیرەكترین مووشەكی دوورمەودای هێزی دەریایی ئەمریكا دەناسرێت، مەوداكەی دوو هەزار و 500 كیلۆمەترەو كێشەكەی 450 كیلۆگرامە، دەتوانێت بۆ ماوەی 15 جار ئامانجەكەی بگۆڕێت و هیچ سیستمێكی بەرگری ناتوانێت رایبگرێت، لەگەڵ ئەوەشدا كەمترین هەڵە لە پێكانی ئامانجەكەیدا، 10 مەترە، تێچووەكەشی دوو ملیۆن دۆلارە.

مووشەكی بانكەر باستەریش كە بۆ وێرانكردنی وێستگەی فۆردۆ بەكارهات، كێشەكەی نزیكەی 14 تۆنەو زیاتر لە دوو تۆن و نیو تەقەمەنی وێرانكەری تێدایە، لەتوانایدایە بینایەكی 20 نهۆمی لە سێ چركەدا وێران بكات.

ئەم مووشەكە لەدوای بۆمبی ئەتۆمی، بەهێزترین و كاریگەرترینەو تا ئێستا لە هیچ ئۆپراسیۆنێكدا بەكارنەهێنراوە، هەروەها گرانترین مووشەكی جیهانەو نرخەكەی دەگاتە 20 ملیۆن دۆلار، بەگۆشەی 45 بۆسەر ئامانجەكان لە بەرزی هەڵدەدرێت و توانای بڕینی 60 مەتر زەوی هەیە.

هەروەها فڕۆكەی بی توو كە لەم هێرشە وێرانكارییەكەی ئەمریكا بەكارهێنرا، راستەوخۆ لە ئەمریكاوە دوای نزیكەی 40 سەعات لە فڕین گەیشتووەتە ئاسمانی ئێران، توانای فڕینی 11 هەزار كیلۆمەتری هەیە بەبێ پڕكردنەوەی سووتەمەنی یان 44 سەعات فڕینی بەردەوام.

ئەم فڕۆكەی تارماییە كە تەنها 20 دانەی لێ دروستكراوە، لە توانایدایە تا 23 تۆن چەك و تەقەمەنی هەڵبگرێت، لەگەڵ ئەوەشدا تیمی فڕۆكەوانیەكەی دوو كەسە، تێچووی هەر فڕۆكەیەكیش زیاتر لە دوو ملیار و 200 ملیۆن دۆلارە، بەوەش گرانترین فڕۆكەیە لە هێزی ئاسمانیدا.

ترەمپ لەدوای هێرشەكان، جەختی لەوە كردەوە، ئەگەر ئێران هێرش بكاتە سەر هێزەكانی ئەمریكا لە ناوچەكەو هەوڵی تۆڵەكردنەوە بدات، ئەوە بەهێزێكی زیاترەوە وەڵامیان دەدەنەوە كە خۆی بە كارەسات ناوی برد.

ڕێكخراوی چاودێری ئەتۆمی نەتەوە یەكگرتووەكان ڕایگەیاندووە كە دوای هێرشەكەی ئەمریكا هیچ زیادبوونێكی ئاستی تیشكدانەوە لە دەرەوەی هەرسێ وێستگە ئەتۆمیەكەی ئێراندا دەستنیشان نەكراوە و بەردەوامیشسن لە هەڵسەنگاندنی دۆخەكە و راپۆرتی زیاتر پێشكەش دەكەن لە داهاتوودا.

هەڵكشانی گرژیەكانی نێوان ئیسرائیل و ئێران و ئاماژەكان بۆ هاتنەناوەوەی ئەمریكا بۆ گۆڕەپانی جەنگ، ئەگەری بۆمبارانكردنی بنكەی ئەتۆمی فۆردۆ زیاتر دەكەن.

جوڵاندنی كەشتی جەنگی و فڕۆكەی بۆمبهاوێژ لەلایەن ئەمریكا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەند ئەگەری چڕبوونەوەی ئاڵۆزیەكانی ناوچەكە بەرزدەكەنەوە.

رۆژنامەی نیویۆرك تامیز دەڵێت، ئەگەر ئەمریكا بڕیاری هێرشكردنە سەر ئێران بدات، ئامانجی سەرەكی خاپوركردنی بنكەی فۆردۆ دەبێت.

فۆردۆ دەكەوێتە نزیك شاری قوم لە قووڵی 90 مەتر لە ژێرزەویدا بەمەبەستی پاراستنی لە هێرشە ئاسمانییەكان دامەزرێنراوە.

ئەگەر ئەمریكا بنكەكە بەئامنج بگرێت، بەپێی پێشبینەكان لەڕێی فڕۆكەی بۆمبهاوێژی B2ەوە و بەدیاریكراوی بۆمبی GBU-57 ئەنجامی دەدات كە توانی هەیە زیاتر لە 60 مەتر كۆنكرێت ببڕێت.

رۆژانەمی مەعاریفی ئیسرائیلی دەڵێێت: لە بنکەی ئەتۆمی فۆردۆدا بڕێكی زۆر یۆرانیۆمی پیتێنراو هەیە، بەڵام هیچ بۆمبێكی ئەتۆمی ئامادەکراوی تێدا نییە.

ئاماژە بەوەشکراوە، ئەگەر ئەمریكا لێی بدات تەقینەوەی ئەتۆمی روونادات، بەڵام دەكرێت مادە ئەتۆمیەكان بەهەوادە بڵاوببنەوە و ببنە هۆی پیسبوونی ژینگە. دەشكرێت كەسانی نزیك لە فۆردۆ توشی چەندین نەخۆشی و حاڵەت ببن لەوانە، شێرپەنجە و وەستانی گورچیلە و نەمانی بەرگری لەش.

ئەگەریش تیشكدانی ئەتۆمی رووبدات و بای بەهێز لە ناوچەكەدا هەبێت، دەكرێت گەردیلەکان بە دووری دەیان كیلۆمەتر بگوازرێتەوە بۆ ناوچەی چاوەڕواننەكراو.