logoLIVE
  • ڕاپۆرت
  • بیروڕا
  • بەرنامەکان
logo

ڕاپۆرت

-

٣٣ ساڵ بەسەر ئەنفالكردنی گوندی جەلەمۆرد تێپەڕدەبێت

٣٣ ساڵ بەسەر ئەنفالكردنی گوندی جەلەمۆرد تێپەڕدەبێت

کوردسات نیوز

١٠ی ئایاری ٢٠٢١

article-image

ئەنفالكردنی گوندی جەلەمۆرد

نوێترین هەواڵەکان

img
ڕاپۆرت٥ رۆژ لەمەوبەر

چوار شاری ئەوروپا بۆ كۆبوونەوەی نێوان پوتن و زیلینسكی پێشنیازكراوە

سەرەڕای ئەوەی هەوڵەكان بۆ كۆبونەوی نێوان سەرۆكانی روسیا و ئۆكراین نەگەیشتونەتە ئەنجام، بەڵام چوار وڵات پێشبڕكێ دەكەن بۆ ئەوەی ببینە شوێنی كۆبونەوەی ئەو دوو سەرۆكە.


هەرچەندە كرملن خۆی لە گفتوگۆكردن لەسەر وردەكارییەكانی هەر دیدارێكی داهاتووی نێوان ڤلادیمێر پوتن، سەرۆكی روسیا و هاوتا ئۆكراینییەكەی بەدوور گرتووە، بەڵام دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمریكا سورە لەسەر ئەنجامدانی ئەو كۆبوونەوەیە.
چەندین پێشنیار خراوەتەڕوو بۆ شوێنی ئەنجامدانی ئەو كۆبونەوەیە، ئیمانوێل ماكرۆن، سەرۆكی فەرەنسا  شاری ژنێفی سویسرای بۆ ئەنجامدانی كۆبونەوەكە پێشنیازكردوە، هۆكارەكەشی بۆ بێلایەنی  ئەو ولاتە گەراندوەتەوە.
لای خۆشیەوە، ئیگناسیۆ كاسیس وەزیری دەرەوەی سویسرا پشتڕاستی كردەوە كە وڵاتەكەی پارێزبەندی بە سەرۆكی روسیا دەدات، سەرەڕای تۆمەتباركردنی لەبەردەم دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەكان، بەمەرجێك بەشداری كۆنفرانسی ئاشتی بكات.
شایانی باسە دوایین سەردانی پوتن بۆ ژنێڤ لە 16ی حوزەیرانی 2021 بوو، كاتێك لەگەڵ جۆ بایدن سەرۆكی ئەوكاتەی ئەمریكا كۆبووەوە.
كریستیان شتۆكەر راوێژكاری نەمساش شاری ڤییەنای پایتەختی وڵاتەكەی  بۆ ئەنجامدانی ئەو كۆبونەوەیە پێشنیازكرد و رایگەیاند،ئەگەر دانوستانەكە لە ڤیەننا ئەنجام بدرێت، پەیوەندی بە دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەكانەوە دەكەن بۆ ئەوەی رێگە بە پوتن بدرێت بەشداری بكات.
ئاژانسی فرانس پرێس لە زاری دوو سەرچاوەی ئاگادار لەو بابەتە، ئاماژەی بۆ ئەوەكردووە، سەرۆكی روسیا پێشنیازی ئەنجامدانی كۆبوونەوەیەكی دووقۆڵی لەگەڵ هاوتا ئۆكراینیەكەی لە مۆسكۆ كردوە لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا لەگەڵ ترەمپ،هەر بە پێی زانیاریەكانی ئەو سەرچاوانە، وەڵامی زیلینسكی بە هیچ شێوەیەك ئەرێنی نەبوو، و ڕەتیكردەوە گەشت بۆ مۆسكۆ بكات.

بەرپرسێكی ئەمریكیش باسی لەوەكرد، شاری بۆداپێستی پایتەختی هەنگاریا شوێنێكی گونجاو بۆ لوتكەكە.
سەرچاوەیەكی نزیك لە كۆشكی سپیش رایگەیاند، كۆشكی سپی پلان دادەنێت بۆ كۆبوونەوەی سێ قۆڵی نێوان ترەمپ و پوتن و زیلینسكی لە پایتەختی هەنگاریا وەك هەنگاوی داهاتوو بۆ دانوستاندن بۆ كۆتاییهێنان بە شەڕی سێ ساڵەی ئۆكراین.
سەرۆك وەزیرانی هەنگاریا لە پەیوەندییەكی نزیكی لەگەڵ سەرۆكی ئەمریكا هەیە، بەڵام هەنگاریا بژاردەیەكی گونجاو نیە بۆ ئۆكراین، ئەوەش بەهۆی دژایەتیكردنی سەپاندنی سزا بەسەر روسیا لە كاتی شەڕی ئۆكراین، ئەمە جگەلەوەی  پەیوەندییەكانی ئۆكراین و هەنگاریا  گرژی تێدایە، ئەوەش بەهۆی كێشەی كەمینەی هەنگاری لە ئۆكراین  و تۆمەتباركردنی حكومەتی كیێڤ بەپێشێلكردنی مافەكانیان.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە
img
جیهان٩ رۆژ لەمەوبەر

پێشبینیدەکرێت تا ساڵی 2050 لە سەدا 20ـی زەوییە شێدارەکان لە جیهان لەناوبچن

زاناکان پێشبینیدەکەن تا ساڵی 2050 لە سەدا 20ـی زەوییە شێدارەکان و روبەرە ئاوییەکان لە جیهان لەناوبچن.

زانایانی زانکۆی تۆمسک لە روسیا مەزەندە دەکەن نزیکەی 20%ـی زەوییە شیدارەکانی جیهان تا ساڵی 2050 نەمێنن، هاوکات زاناکان دەستیان کردووە بە لێکۆڵینەوە بۆ دۆزینەوەی رێگەکانی پاراستن و نۆژەنکردنەوەیان.

زەوییە شێدارەکان زەوی و روبەری ئاوی جیهانن، بەپێی دوایین راپۆرتی رێککەوتننامەی زەوییە شیدارەکان، لە ساڵی 1970ەوە مرۆڤایەتی نزیکەی 22%ـی ئەو ناوچانەی لەدەستداوە، کە یەکسانە بە 400 ملیۆن هێکتار.

جێگەی ئاماژەیە ئەم ئامارانە جێگەی نیگەرانی زانایانن، بە لەبەرچاوگرتنی ئەو رۆڵە سەرەکییەی کە ئەو زەوییانە دەیگێڕن لە سەقامگیرکردنی کەشوهەوا، پاراستنی  زیندەوەران و گژوگیا جۆراوجۆرەکان.

زەوییە شێدارەکان، دەریاچە، روبار و زەلکاوەکان و کۆگاکانی ئاو، هەروەها ناوچە کەنار دەرییاکان دەگرێتەوە، ئەو زەوییانە نزیکەی 6%ـی رووی زەوی دەگرێتەوە بەڵام زیاتر لە 7.5%ـی بەرهەمی ناوخۆیی گشتی جیهانی بەشدارن.

ئەم سەرچاوانە، ئاوی پاک دابین دەکەن، رێگری لە لافاو دەکات، بۆ کەرتی کشتوکاڵ بەکاردەهێنردرێت، بەڵام بەهۆی گۆڕانی کەشوهەوا و چالاکییەکانی مرۆڤەوە بە خێرایی زیاتر لە هەموو ژینگەیەکی دیکەی سروشتی لەناو دەچن.

د.ئیرینا ڤۆڵکۆڤا، مامۆستای یاریدەدەر لە پەیمانگای بایۆلۆجی لە زانکۆی تۆمسک ئاماژە بەوە دەکات کە زەوییە شێدارەکان و روبەرە ئاوییەکان، رۆڵێکی گرنگیان  هەیە لە رێکخستنی کەشوهەوادا، هاوکات توانای کۆکردنەوەی کاربۆنیان هەیە، بۆ هەزاران ساڵ و تاکە شوێنی سروشتین کە بەردەوام کەشوهەوای جیهانی سارد دەکەنەوە.

شارەزایان جەخت لەوە دەکەنەوە کە پاراستنی زەوییە شیدارەکان و روبەرە ئاوییەکان جگە لەوەی کە پێویستییەکی ژینگەییە، پێویستییەکی ئابوریشە، بە لە ناوچونییان دەبێتە هۆی ناسەقامگیری کەشوهەوا و کەمبوونەوەی یەدەگی ئاوی شیرین و زیادبوونی شەپۆلی لافاوە کارەساتبارەکان.

 بۆیە زانایان داوای هاوکاری نێودەوڵەتی لەم بوارەدا و تێکەڵکردنی داهێنانە زانستییەکان لە بەرنامە و ستراتیژییەکانی پاراستنی ژینگەدا دەکەن بۆ پاراستنی روبەرە ئاوییەکان و زەوییە شێدارەکان.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە
img
ڕاپۆرت١٠ رۆژ لەمەوبەر

ترەمپ و پوتن لە ئالاسكا باسیان لە شەڕی ئۆكراین و ئاشتی جیهان كرد

دۆناڵد ترەمپ كۆبوونەوەكەی لەگەڵ پوتن بە دڵ بوو كە ئاشتی جیهان و شەڕی ئۆكراین تەوەری سەرەكی بوو، پوتنیش ئارەزووی ئەوەی هەیە شەڕ كۆتایی بێت، زیلینسكیش دەڵێت، بۆ هەمان مەبەست دووشەممە لە ئەمریكا دەببێت و وڵاتانی ئەوروپاش پێشوازی لە هەوڵەكانی ترەمپ دەكەن.

دوای ململانێیەكی زۆری نێوان ئەمریكا و روسیا بە تایبەتیش لەسەر شەڕی ئۆكراین، دواجار دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا و ڤلادیمیر پوتن سەرۆكی روسیا لە ویلایەتی ئالاسكا كۆبوونەوە كە سێ‌ سەعاتی خایاند، دوای كۆبوونەوەكەش ترەمپ رایگەیاند، لەگەڵ پوتن لەسەر ناتۆ و ئاسایشی جیهان و شەڕی ئۆكراین گفتوگۆیان كردووە و زۆر نزیكن لە رێككەوتن.

پوتنیش وتی، لەگەڵ ئەمریكا دراوسێیەكی نزیكن و دەیانەوێت كۆتایی بەشەڕ بهێنن، داواشی لە ئۆكراین و وڵاتانی ئەوروپا كرد رێگری بۆ بەدیهێنانی ئاشتی دروست نەكەن.

لە دوای دیدارەكەشیان، ترەمپ ماوەی سەعاتێك قسەی لەگەڵ سەركردەكانی ئەوروپا كردووە لە ناویاندا ئیمانوێل ماكرۆن سەرۆكی فەرەنسا و ڤۆلۆدیمیر زیلینسكی سەرۆكی ئۆكراین و كییەر ستارمەر سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا و جۆرجیا میلۆنی سەرۆك وەزیرانی ئیتاڵیا و فریدریك مێریز راوێژكاری ئەڵمانیا و چەند سەركردەیەكی تر.

ڤۆلۆدیمیر زیلینسكی سەرۆكی ئۆكراینیش رایگەیاند، وڵاتەكەی ئامادەی هەموو هەوڵێكە بۆ گەیشتن بە ئاشتی و كۆتاییهێنان بە شەڕ، لەو پێناوەشدا رۆژی دووشەممە لە واشنتۆن لەگەڵ ترەمپ كۆدەبێتەوە بۆ گفتوگۆكردن لەسەر ئاگربەست و رێككەوتنی ئاشتی.

ئەنجومەنی ئەوروپاش لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، وڵاتانی ئەوروپا پێشوازی لە هەوڵەكانی ترەمپ دەكەن لەپێناو راگرتنی كوشتنی هاووڵاتیان و شەرەنگێزی روسیا و گەیشتن بە ئاشتی هەمیشەیی.

ڤیكتۆر ئۆربان سەرۆك وەزیرانی هەنگاریاش دەڵێت، چەند ساڵێك بوو دوو وڵاتی خاوەن چەكی ئەتۆم هەڕەشەی بەكارهێنانی چەكەكەیان دەكرد، بەڵام ئەوە تێپەڕی و ئێستا جیهان سەلامەتترە لە دوای دیداری ترەمپ و پوتن بەراورد بە رابردوو.

ستیڤان دوجاریك وتەبێژی سكرتێری گشتی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكانیش رایگەیاند، پێشوازی لە كۆبوونەوەی لوتكەی نێوان دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا و ڤلادیمیر پوتن سەرۆكی روسیا دەكەن و هیوادارن هەنگاو بنرێت بۆ كۆتاییهێنان بە شەڕی ئۆكراین و بەدیهێنانی ئاشتی.
دۆڤیل ساكالینی وەزیری بەرگری لیتوانیاش پوتنی بە تاوانبار وەسفكرد و تۆمەتباریشی كرد بە بڵاوكردنەوەی چەواشەكاری، پێشبینیشیكرد ئەوروپا و ئۆكراین بەشداری دانوستانی داهاتوو نەكەن.

وەزیری دەرەوەی چیكیش رایگەیاند، پوتن ئۆكراینی بە سەرەتای ئاڵۆزییەكان تۆمەتبار كردووە، بەڵام كێشە سەرەكییەكە روسیایە كە نایەوێت ئۆكراین بە ئازادی بژی.

فرێدریك میرتز راوێژكاری ئەڵمانیاش هۆشداری داوەتە تیمی حكومەت تەنها چاودێری رەوشەكە بكەن و بە وریاییەوە مامەڵە بكەن.

باراك راڤید رۆژنامەنوس پێگەی ئەكسیۆس دەڵێت، ترەمپ بە وڵاتانی ناتۆ و زیلینسكی وتووە، پوتن ئاگربەستی ناوێت و پێی باشە رێككەتنێكی گشتگیر بكرێت بۆ كۆتاییهێنان بە شەڕەكە و رێككەوتنێكی ئاشتی خێرای پێ باشترە لە ئاگربەست.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە
Kurdsat News logo
کوردسات نیوز

کوردسات نیوز پلاتفۆرمێکی هەواڵی کوردییە، ڕوماڵی ڕاستەوخۆی ڕووداوە ناوخۆیی و ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان دەکات بە تایبەتی هەواڵەکانی هەرێمی کوردستان.


هەواڵڕاپۆرتبیروڕابەرنامەکانتەندروستیفەرهەنگیڤیدیۆ

سەردانی پێگەکانی ترمان بکە
کوردساتڤۆیس ئۆف کوردساتدەنگی کوردساتکوردبین
Social MediasSocial MediasSocial MediasSocial Medias
|
کوردسات نیوز ©️ ٢٠٢٥. هەموو مافەکان پارێزراوە.