قوباد تاڵەبانی: کورد هەڕەشە نییە بۆ هیچ لایەک
راهۆز
٢٨ی ئابی ٢٠٢٥
راهۆز
٢٨ی ئابی ٢٠٢٥
د. لەتیف رەشید، سەرۆک کۆماری عیراق، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ کەناڵی ئەلئولا، تیشکی خستە سەر چەندین بابەتی گرنگی پەیوەندیدار بە رەوشی سیاسی، ئابووری، کۆمەڵایەتی و دەرەوەی عیراق، لەوانە پەیوەندییەکانی نێوان حکومەتی فیدراڵی و هەرێمی کوردستان، کێشەی نەوت و غاز، دابینکردنی موچە، پرۆسەی هەڵبژاردن، رەوشی زیندانییەکان، قەیرانی ئاو، پێشنیازە یاساییەکان و پرسی پەکەکە و غەززە.
پەیوەندییەکانی بەغداد و هەولێر و کێشەی نەوت و غاز:
سەرۆک کۆمار جەختی کردەوە کە "پەیوەندی نێوان حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی هەرێمی کوردستان لە هەموو بوارەکاندا باشە، ناکۆکییەکان لە بنەڕەتدا لە نێوان پارێزگاکان و حکومەتی فیدراڵدایە و هاوبەشییەکان لە ناکۆکییەکان زیاترن."
سەبارەت بە یاسای نەوت و غاز، ئاماژەی بە "پێویستییەکی بەپەلە بۆ پەسەندکردنی یاسای نەوت و گاز و وردەکارییە یاساییەکان لەبارەی دابەشکردنی داهاتەکان و چارەسەرکردنی کێشەکانی ئێستا" کرد. بەداخەوە پەرلەمان سەرکەوتوو نەبووە لە دەرکردنی ئەم یاسایە گرنگە.
کێشەی موچە و گۆڕانکارییەکانی بودجە:
د. لەتیف رەشید رایگەیاند، "ئەرکی حکومەتە موچەی سەرجەم فەرمانبەران دابین بکات". لە هەمان کاتدا روونی کردەوە؛ کێشەیەکی گەورەمان هەیە لەڕوی خەرجیەکانی حکومەت بۆ دابینکردنی موچە، کە دەکاتە 80%ی داهاتی دەوڵەت، لە کاتێکدا لە وڵاتانی پێشکەوتووی دیکەدا، لە 6% تێناپەڕێت، پێویستە ئەم کێشەیە چارەسەر بکەین."
هەڵبژاردنەکان و پاراستنی متمانە:
سەرۆک کۆمار داوای کرد، "لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی داهاتوودا هەڵبژاردنێکی ئازاد و دادپەروەرانە مسۆگەر بکەین و رێگری بکەین لە بەکارهێنانی دەسەڵات بۆ مەبەستی هەڵبژاردن". هەروەها رەتی کردەوە "بانگەشەی دواخستنی هەڵبژاردن یان پێکهێنانی حکومەتی فریاگوزاری بە هیچ جۆرێک راست نییە."
رەوشی زیندانییەکان و یاسای لێبوردن:
د. لەتیف رەشید روونیکردەوە، "سەرۆکایەتی کۆمار، لە رێگەی لیژنە هاوبەشە وەزارییەکانەوە، چارەنووسی 23 هەزار دەستبەسەرکراو کە سزا نەدراون و حوکمەکانیان تەواو کردبوو و بە هۆکاری جۆراوجۆر هێشتا لە زیندان بوون، یەکلایی کردەوە." بەپێی یاسای لێبوردن 55 هەزار زیندانی ئازاد کراون.
قەیرانی ئاو و پێشنیازە یاساییەکان:
سەبارەت بە قەیرانی ئاو، سەرۆک کۆمار وتی "جیهان لە ئەنجامی گۆڕانی کەشوهەوادا رووبەڕووی قەیرانێکی گەورەی ئاو بووەتەوە، بە عیراقیشەوە." داوای کرد "پشکێکی دادپەروەرانەی ئاو لە وڵاتانی دراوسێ وەربگرین و بە فیڕۆدانی ئاو بوەستێنین."
ئاشکراشی کرد کە سەرۆکایەتی کۆمار "چەندین رەشنووسی یاسای پێشکەش بە ئەنجومەنی نوێنەران کردووە، لەوانە پێکهێنانی ئەنجومەنی باڵای ئاو و چارەسەرکردنی کێشەکانی ژنان."
پرسی پەکەکە و غەززە:
لەکۆتایی لێدوانەکەیدا، سەرۆک کۆمار تیشکی خستە سەر پرسی لەناوبردنی چەکی پەکەکە و وتی "لەناوبردنی چەکی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) بەپێی رێککەوتنێک لەگەڵ حکومەتی تورکیا هەنگاوێکی گرنگە بۆ بەرەوپێشبردنی ئاشتی و سەقامگیری."
سەبارەت بە غەززەش، جەختی کردەوە "دەستدرێژییە بەردەوامەکان بۆ سەر غەززە کاریگەری نەرێنی لەسەر تەواوی ناوچەکە هەیە. هەڵوێستی ئێمە لە عیراق روونە و نوێ نییە، ئێمە پشتیوانی لە گەلی فەلەستینی بۆ گەیشتن بە مافە رەواکانی تەواوی خۆی دەکەین و ئێستا دەبێت دەستدرێژییەکان رابگیرێت و هاوکاری مرۆیی بگەیەنرێت."
ساڵح موسلیم، ئەندامی دەستەی سەرۆکایەتی پارتی یەکێتی دیموکراتی (پەیەدە)، لە لێدوانێکدا بۆ بەرنامەی پانۆرامای کەناڵی کوردسات نیوز، لە پێشکەشکردنی زانا حەسەن، جەختی لە چەندین بابەتی گرنگ کردەوە سەبارەت بە دۆخی سوریا و رۆژئاوای کوردستان، هاوکات رۆڵی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان و سەرۆک مام جەلالی بەرز نرخاند.
پشتگیری یەکێتی و رۆڵی سەرۆک مام جەلال:
ساڵح موسلیم رایگەیاند: "هەموو کاتێک یەکێتی نیشتیمانی کوردستان پاڵپشتی ئێمە بووە و رۆڵی سلێمانی لە رووداوە مێژووییەکاندا گرنگ بووە." هەروەها وتی: "سەرۆک مام جەلال کێشەکانی کوردی بە جیهان گەیاند و رۆڵ و خەباتی دیارە. لە رۆژە سەختەکاندا سەرۆک مام جەلال پشتیوانمان بوو."
داوای لامەرکەزی و شەراکەتی راستەقینە لە سوریا:
سەبارەت بە داهاتووی سوریا، موسلیم دووپاتیکردەوە: "دەمانەوێت هاوبەشێکی راستەقینە بین لە سوریا و لامەرکەزییمان لە سوریا دەوێت." ئاماژەی بەوەشدا: "ئەزموونێکی دیموکراسی ناوازەمان بۆ پێکەوە ژیان دروستکردووە و ئەو لامەرکەزییەی دەمانەوێت دەکرێت ببێتە پڕۆژەی ئاشتی بۆ سوریا و ناوچەکەش."
ناوبراو رەتیکردەوە سوریا دابەش بکرێت و جەختی کردەوە: "دانوستان تاکە رێگەیە بۆ گەیشتن بە چارەسەر لە سوریا. دابەشکردنی سوریا رەتدەکەینەوە و گرنگە دەستورێکی نوێ بنوسرێتەوە." هەروەها وتی: "کورد بەشێکە لە چارەسەر لە سوریای نوێ و بەرگری لە دەستکەوتەکانمان لە رۆژئاوای کوردستان دەکەین."
هەسەدە و پاراستنی رۆژئاوای کوردستان:
ساڵح موسلیم باسی لە رۆڵی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) کرد و وتی: "هۆکاری ئەوەی تا ئێستا هێرش نەکراوەتە سەرمان بوونی هەسەدەیە. هەسەدە رۆژئاوای کوردستان بە هەموو پێکهاتەکانەوە دەپارێزێت و چەکی هەسەدە بۆ بەرگرییە." ئاماژەی بەوەشدا کە هەسەدە هەموو پێکهاتەکانی لەخۆ گرتووە.
مەترسییەکان و گفتوگۆ لەگەڵ دیمەشق و تورکیا:
لە بەرنامەکەدا، دەربارەی مەترسییەکانی سەر سوریا رایگەیاند؛ "مەترسی شەڕ لە سوریا و پەلاماردانی رۆژئاوای کوردستان هەیە. دەبێت لە سوریا کۆتایی بە هزری نکۆڵی کردن لە کورد و مافەکانی بهێنرێت."
سەبارەت بە پەیوەندییەکان لەگەڵ تورکیا، وسلیم ئاماژەی بەوەدا: "دەرگای گفتوگۆ لەنێوان هەسەدە و تورکیا کراوەیە و ئێمە هەڕەشە نین لەسەر تورکیا." دووپاتیشی کردەوە: "پشتیوانی پڕۆسەی ئاشتی دەکەین لە تورکیا و پڕۆسەی ئاشتی کاریگەری لەسەر ناوچەکە دەبێت. ناکرێت لە لایەک باس لە پڕۆسەی ئاشتی بکرێت و لە لایەکی تر هێرش بکرێتە سەر کورد."
لە کۆتایی لێدوانەکەیدا، ساڵح موسلیم جەختی لە یەکڕیزی کورد کردەوە و وتی: "کورد تەنها بە یەکڕیزی و یەکگوتاری دەستکەوتی دەبێت و سەرچاوەی هێزمان پشتبەستنە بە گەل و بڕوابوونە بە تواناکانمان." هەروەها ئاماژەی بەوەدا کە "ئەمەریکا دەستبەرداری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست نابێت."
ئهمڕۆ پێنجشهممه، وهزارهتی كۆچ و كۆچبهرانی عیراق گهڕانهوهی (230) خێزانی عیراقی كه ژمارهیان دهگاته (839) كهس، له كهمپی هۆلۆوه بۆ ناو عیراق راگهیاند.
كهریم نووری، بریكاری وهزارهتی كۆچ و كۆچبهران، رایگهیاند: " (230) خێزانی عیراقی كه ژمارهیان دهگاته (839) كهس، كهمپی هۆلیان جێهێشتووه و بهرهو عیراق گهڕاونهتهوه."
وتیشی: "ئهمه (29)همین وهجبهی ئهو خێزانانهیه كه له كهمپی هۆلەوە دهگهڕێنهوه و ئێستا له رێگادان بۆ گهیشتنهوه به وڵات."