وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی هەرێمی کوردستان بە راگەیەندراوێک وەڵامی وەزارەتی نەوتی دایەوە و دەڵێت:" راگەیەندراوەکە سیاسییەو دەمانەوێت ئەم راستیانە بۆ رایگشتی و هەموو لایەنەکان رونبکەینەوە." 

دەقی راگەیەندراوەکەی وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی هەرێم بە کوردی: 

جارێکی تر وەزارەتی نەوتی فیدراڵ راگەیەندراوێکی سیاسی بڵاودەکاتەوە کە بە تەواوی دوورە لە راستییە بابەتییەکانەوە، و لە رێگەی ئەمەوە پێداگری لەسەر ئەو شێوازە دەکات کە هەرێمی کوردستان بکاتە بەرپرسیار لە شکستە کەڵەکەبووەکانی کە لە بنەڕەتدا دەرەنجامی سیاسەتە (ناوەندییە)کانن کە بنەماکانی هاوبەشی راستەقینەی لەبەرچاو نەگرتووە کە عیراقی فیدراڵی لەسەری دامەزراوە.

پێش ئەوەی بچینە ناو وردەکارییەکانی وەڵامدانەوەی ئەو بانگەشانە، دەمانەوێت ئەم راستییانە لەبەردەم رای گشتیدا دابنێین کە ناکرێت نکۆڵیان لێ بکرێت و پشتگوێ بخرێن:

ئێوە ئەوانەن کە بە شێوەیەکی ئاشکرا و بەردەوام دەستور پێشێلدەکەن، و بۆ چەندین ساڵە بوونەتە بەربەستێک لەبەردەم پەسەندکردنی یاسای نەوت و گازی فیدراڵ، ئەو یاسایەی کە بەردی بناغەی چارەسەرکردنی هەموو کێشە نەوتییەکانە. لە جیاتی ئەوە، پابەندیتان بە سیستەمی یاساکانی رژێمی پێشوو کە یاساکانی بەعسەو کاتیان بەسەرچووە، بەتایبەتی یاسای ساڵی 1976 کە بە شێوەیەکی رون و ئاشکرا دژایەتی بنەماکانی سیستەمی فیدراڵ و مادەکانی دەستووری کارا دەکات.

تەنها ئەمەنا، بەڵکو دەستتان کرد بە بڕینی مووچە و رزقی هاووڵاتیانی هەرێم، بە پێشێلکردنێکی ئاشکرای سادەترین مافە مرۆییەکانیان، و سیاسەتی برسیکردنی رێکخراو لە دژیان جێبەجێ دەکەن بۆ جێبەجێکردنی پلانە جیاکارییەکانتان کە بەتەواوی دژی دەستوورن، ئەمەش لە توندترین پێشێلکردنەکانتانە.

سەبارەت بە تۆمەتی نەوت دزینی هەرێم، ئەوە هەوڵێکی ئاشکرایە بۆ لادانی سەرنج لە کردارەکانی نەوت دزین و گەندەڵی بەرفراوان لە ناوچەکانی تری عیراق. ئێوە ئەوانەن کە نەوت لە باشوورەوە دەدزن، بە شایەتی راپۆرتە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان کە رادە بەفیڕۆدان و گەندەڵی ئاشکرا دەکەن، ئێوە ئەوانەن کە نەوت تێکەڵ دەکەن و بەرژەوەندی ئەوانی تر دەخەنە پێشەوە لە جیاتی خزمەتکردنی عیراق و گەلەکەی، کە زیانی ناوبانگی نەوتی عیراقی لە جیهاندا گەیاندووە.

لە بەرامبەردا، هەرێمی کوردستان بە تەواوی هەستاوە بە جێبەجێکردنی ئەرکەکانی خۆی، سەرەڕای ئەوەی لایەنەکانی دیکە لە ئاست بەرپرسیارێتی و ئەرکە دەستوورییەکانی خۆی نەبووە. تۆمەتبارکردنی هەرێم لە ئۆپێک هەڵەی ئێوەیە، چونکە ئێوە نەوتی ئەوانی تر بە ناوی نەوتی عیراەوە دەفرۆشن.

مافی دەستووری هەرێم بۆ بەرهەمهێنان دوو ئەوەندەی ئەوەیە کە ئێستا هەیەتی، بەڵام هەرێم بەهۆی گرنگیدان بە بەرژەوەندی گشتی وڵات، تەنانەت نیوەی ئەم بڕە مافەیش بەرهەم ناهێنێت. ئێمە زیاتر لە 11 ملیۆن بەرمیل نەوتمان پێتان سپاردووە و لە بەرانبەریشدا هیچتان بۆ هەرێمی کوردستان نەناردووە، ئەمە پێشێلکردنی روونی مافە یاسایی و داراییەکانی هەرێمە.

سەبارەت بە ئەوەی لە دواهەمین راگەیەندراوتاندا هاتووە، ئەم راستییانە رون دەکەینەوە بە شێوەیەک کە هیچ گومانی لێ نەکرێت:

1-حکومەتی هەرێم ئەو لایەنە نییە کە بووەتە هۆکاری وەستانی هەناردەی نەوت، بەڵکو ئەوە دەرەنجامی ئەو دۆسیەیە کە وەزارەتی نەوتی فیدراڵ لە دژی وەزارەتی وزەی تورکیا تۆماریکردووە و لەسەر ئەم بنەمایە هەناردە لە 25/3/2023 وەستا، ئەمەش زیانی زیاتر لە 20 ملیار دۆلاری بە حکومەتی فیدراڵ و هەرێم و کۆمپانیاکان گەیاند.

2_ لە ماوەی چەند رۆژێکدا، بە تایبەتی لە 4/4/2023، رێکەوتن لەگەڵ وەزارەتی نەوت بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردە رێکخرا، بەڵام یاسای بودجە دیاریکردنی بڕێکی بۆ تێچووی بەرهەمهێنانی (کە شەش دۆلارە بۆ هەر بەرمیلێک) دەستنیشان کرد، ئەمەش وایکرد زۆربەی کۆمپانیا بەرهەمهێنەرەکان لە بەرهەمهێنان پاشگەزبنەوە.

3_ لە سەر داوای وەزارەتی نەوت، بڕێک لە نەوتی هەرێم بە یەکێک لە پاڵاوگەکان کە بۆ وەزارەتی نەوت کار دەکات سپێردرا، بۆ ماوەیەک کە لە پێنج مانگ زیاتر بوو، کۆی ئەوەی سپێردرا (11,826,218) بەرمیل بوو، سەرەڕای ئەم پابەندییە لە لایەن هەرێمەوە، هیچ بە هەرێم نەدرا، لەسەر ئەم بنەمایە کۆمپانیا بەرهەمهێنەرەکان لە سپاردنی بەرهەمەکانیان بە وەزارەتی نەوت کشانەوە.

4_ لە سەرەتای پێکهێنانی حکومەتی فیدراڵیەوە تا ئێستا، لیژنەیەکی هاوبەش بۆ ئامادەکردنی رەشنووسی یاسای نەوت و گازی فیدراڵ پێکهێنرا و چەند کۆبوونەوەیەک بەم مەبەستە ئەنجام درا، بەڵام ئەم هەوڵانە تا ئێستا هیچ ئەنجامێکیان نەبووە، و دواخستن و دواکەوتنێکی رون لە لایەن حکومەتی فیدراڵەوە لە بەدواداچوونی ئەم فایلە زۆر گرنگە دیار دەکەوێت، کە کلیلی چارەسەری راستەقینەی ناکۆکییە هەڵواسراوەکانە لە نێوان هەردوو حکومەتی هەرێم و بەغداد.

5_ چونکە سیستەمی حوکمڕانی لە عیراق سیستەمێکی فیدراڵی (فیدراڵی)یە، لە مافە دەستوورییەکانی هەرێمە کە یاسای تایبەت بە خۆی هەبێت کە کاروبارەکانی رێکبخات، وەزارەتی سامانە سروشتییەکان لە هەرێمی کوردستان گرێبەستەکانی لەگەڵ کۆمپانیا نەوتییە جیهانییەکان رێکخستووە بە پشتبەستن بە یاسای نەوت و گازی ژمارە 22می ساڵی2007، ئەگەر کێشەیەکی یاسایی راستەقینە لەم گرێبەستانەدا هەبووایە، کۆمپانیا جیهانییە خاوەن ناوبانگەکان، بێ هەبوونی بنەمایەکی یاسایی دەستیان نەدەکرد بە بەرهەمهێنانی ملیاران دۆلار لە هەرێم.

6_ عیراق دەستوورێکی هەیە ئەگەر کاری پێبکرێت، دوور لە بەرژەوەندی تەسک و لکدانەوەی کورتبینانە، بارودۆخی گشتی وڵات، و فایلی نەوت بەتایبەتی، نەدەگەیشتە ئەم ئاستە لە ئاڵۆزی و قەیران.

7_ حکومەتی هەرێمی کوردستان بە تەواوی پابەندبووە بەو هەوڵانەوە کە بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت دراوە، کە بریتیبوون لە: فرۆشتنی نەوتی بەرهەمهاتوو لە هەرێم لە رێگەی کۆمپانیای بازرگانی نەوت (سۆمۆ)، پاشەکەوتکردنی تەواوی داهاتەکانی فرۆشتن لە خەزێنەی دەوڵەت، دیاریکردنی کۆمپانیایەکی راوێژکار، و کردنەوەی حسابێکی بانکی پارێزراو (Escrow Account) بە ناوی کۆمپانیاکان.

8_ ئەو کۆمپانیا نەوتییانەی لەهەرێم کاردەکەن داوای ئەم چەند شتە دەکەن: (کارکردن بە گرێبەستەکان لە روی نموونە ئابوورییەکەوە، هەبوونی مەرجە بازرگانییەکان لە گرێبەستدا، دەست تێوەردان لە گرێبەستەکان چونکە رێڕەوی یاساییان لە دادگا فیدراڵی و نێودەوڵەتییەکاندا گرتووە).

دەمانەوێت بیخەینەوە یادی ئێوە و رای گشتیش کە رێکەوتنی (کاتی) سەبارەت بە دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت، و ئەو کۆبوونەوە و دیدارانەی کە لە دوایدا هاتوون، بەڵگەیەکی تەواوە لەسەر نەرمی هەرێمی کوردستان و ئامادەیی بۆ هاوکاری، ئەمەش وا دەکات بانگەشەکانی وەزارەتەکەتان سەبارەت بە سوودمەندی نەبوونی گفتوگۆ پێشووەکان لەگەڵ هەرێم بانگەشەکان بن کە هیچ بنەمایەک لە ڕاستیان نییە.