ناکۆکیی توند لە ئەنجومەنی ئاسایش لەسەر سزاکانی ئێران و شکستهێنانی پڕۆژەبڕیارەکان

لەکۆبوونەوەی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکاندا، ناکۆکییەکی توند لەنێوان زلهێزەکاندا سەریهەڵدا سەبارەت بە دووبارە سەپاندنەوەی سزاکان بەسەر ئێراندا، کە لە چوارچێوەی رێککەوتنی ئەتۆمیدا هەڵگیرابوون.

هەڵوێستی روسیا:

نوێنەری روسیا لە نەتەوە یەکگرتووەکان بە توندی دژی هەنگاوەکانی وڵاتانی ئەوروپا وەستایەوە و رایگەیاند:

• وڵاتانی ئیمزاکەری رێککەوتنی ئەتۆمیی ئێران مافی ئەوەیان نییە سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بەسەر ئێراندا بسەپێننەوە.

• هەنگاوەکەی سێ وڵاتە ئەوروپییەکە (ترۆیکای ئەوروپی) بۆ سەپاندنەوەی سزا بەسەر ئێراندا هیچ بنەمایەکی یاسایی نییە.

• ئەوروپییەکان دیپلۆماسییان لەبارەی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێرانەوە رەتکردووەتەوە.

• دووبارە سەپاندنەوەی سزا بەسەر ئێراندا هیچ شەرعییەتێکی نییە.

هەڵوێستی بەریتانیا و فەرەنسا:

بەرەی ئەوروپی، بە پێچەوانەی روسیاوە، بەرگرییان لە هەڵوێستی خۆیان کرد:

• نوێنەری بەریتانیا: جەختی کردەوە کە بڕیارنامەی 2231ی ئەنجومەنی ئاسایش رێگە بە دووبارە سەپاندنەوەی سزا بەسەر ئێراندا دەدات. هەروەها وتی کە وڵاتانی ترۆیکای ئەوروپی بەپێی یاسا هەنگاویان ناوە بۆ سەپاندنەوەی سزاکان.

• نوێنەری فەرەنسا: ئاماژەی بەوەدا کە دانیشتنی ئەنجومەنی ئاسایش رێگەخۆشکەرە بۆ جێبەجێکردنی رێککەوتنی ئەتۆمی و بڕیارنامەی2231بە شێوەیەکی گونجاو. ناوبراو نیگەرانییەکانی وڵاتەکەی دەربڕی و وتی:

  • ئێران یۆرانیۆمی بە رێژەی 48 هێندەی ئاستی رێگەپێدراو پیتاندووە.

  • فەرەنسا و وڵاتانی تری ئەوروپی پابەندییەکانی خۆیان بەپێی رێککەوتنی ئەتۆمی جێبەجێ کردووە.

  • سیستمی نەهێشتنی بڵاوبوونەوەی چەکی ئەتۆمی لە مەترسیدایە.

  • پێویستە ئێران رێگە بدات پشکێنەرانی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆمی لە مەیداندا کار بکەن.

  • ئاژانسی نێودەوڵەتی ناتوانێت چارەنووسی ئەو یۆرانیۆمەی ئێران دیاری بکات کە بە رێژەی %60 پیتێنراوە.

  • سەڕەڕای ئەمەش، فەرەنسا پابەندە بە کارکردن بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێکی دیپلۆماسی بۆ بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران.

ئەنجامی دەنگدانەکان:

• ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی شکستی هێنا لە پەسەندکردنی پڕۆژەبڕیارێک بۆ دووبارە سەپاندنەوەی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بەسەر ئێراندا.

• هاوکات، ئەنجومەنی ئاسایش شکستی هێنا لە پەسەندکردنی پڕۆژەبڕیارێک بۆ درێژکردنەوەی ماوەی هەڵگرتنی سزاکان لەسەر ئێران.

بڕیارێکی تایبەت بە فەڵەستین:

• لەلایەکی ترەوە، کۆمەڵەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان بڕیارێکی پەسەند کرد کە rێگە بە سەرۆکی فەڵەستین دەدات لێدوانێکی تۆمارکراو لە کۆبوونەوەی کۆمەڵەکەدا پێشکەش بکات.

کۆمەڵەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان رەزامەندیی نیشاندا کە سەرۆکی فەڵەستین، مەحمود عەباس، لە رێگەی ڤیدیۆوە وتارێک پێشکەش بکات لە کۆبوونەوەی هەفتەی داهاتووی نەتەوە یەکگرتووەکان. ئەمەش دوای بڕیارەکەی ئیدارەی ترەمپ دێت بۆ هەڵوەشاندنەوەی ڤیزاکەی.

145 وڵات دەنگیان بە "بەڵێ" دا، 5 وڵات دژی وەستانەوە (ئیسرائیل، ئەمریکا، پالاو، پاراگوای و ناورۆ)، و 6 وڵاتیش دەنگیان نەدا (بێلایەن بوون).

 

عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران، لە پەیامێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس، رایگەیاند کە پلانێکی "ژیرانە و کردەیی" بۆ رێگریکردن لە قەیرانێکی چاوەڕوانکراو پێشکەش بە هاوتا ئەوروپییەکانی کردووە، بەڵام رەخنەی توند لە وەڵامی ئەوان دەگرێت و بە "بیانوو هێنانەوە و خۆدزینەوە" وەسفی دەکات.

عراقچی لە پەیامەکەیدا نووسیویەتی: "دوێنێ لەبری کۆماری ئیسلامیی ئێران، پلانێکی ژیرانە و جێبەجێکردنی ئاسانم پێشکەش بە هاوتاکانم لە E3/EU (فەرەنسا، ئەڵمانیا، بەریتانیا و یەکێتی ئەوروپا) کرد، بۆ خۆلادان لە قەیرانێکی ناپێویست لە رۆژانی داهاتوودا."

ناوبراو رەخنەی لەوە گرتووە کە لەبری گفتوگۆکردن لەسەر ناوەڕۆکی پلانەکە، ئێران روبەروی "کۆمەڵێک بیانوو و خۆدزینەوەی ئاشکرا" بووەتەوە، لەوانەش "ئەو ئیدیعا پێکەنیناویەی کە گوایە وەزارەتی دەرەوە نوێنەرایەتی تەواوی دامەزراوە سیاسییەکە ناکات."

وەزیری دەرەوەی ئێران، لە کاتێکدا خۆشحاڵی خۆی بە دانپێدانانی سەرۆکی فەرەنسا، ئیمانوێل ماکرۆن، نیشانداوە کە پێشنیارەکەی بە "ژیرانە" زانیوە، جەختی کردەوە کە "پێویستە ئەو، و هەموو جیهان، بزانن کە من پشتگیریی تەواوی کۆماری ئیسلامیی ئێرانم هەیە، بە ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی وڵاتەکەیشمەوە."

عراقچی هۆشداری دا کە "مەترسییەکان لە بەرزترین ئاستدان" و رەخنەی ئاڕاستەی دەزگای دیپلۆماسیی ئەوروپا کرد و وتی رەنگە ئەوان بن کە "لەکارکەوتوون". هەر بۆیە داوای کرد "کاتی ئەوە هاتووە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان دەستوەردان بکات و دیپلۆماسی لەبری روبەروبوونەوە هەڵبژێرێت."

لە کۆتاییدا، عراقچی ئاماژەی بە هەنگاوەکانی ئێران کرد و وتی:
١. ئیمزاکردنی رێککەوتنێک لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی (IAEA) بۆ کردنەوەی "قۆناغێکی نوێی هاوکاری."
٢. پێشکەشکردنی "پێشنیارێکی داهێنەرانە، دادپەروەرانە و هاوسەنگ" کە دەتوانێت بە خێرایی قەیرانەکە چارەسەر بکات.

پەیامەکەی بەوە کۆتایی پێهێنا کە بەرپرسیارێتییەکە تەنها لە ئەستۆی ئێراندا نییە و نووسی: "رێگایەک بۆ پێشەوە هەیە، بەڵام ئێران ناتوانێت تاکە ئەکتەری بەرپرسیار بێت."